Jump to content

සීෂෙල්ස්

සබැඳි සංස්කරණය කරන්න
විකිපීඩියා වෙතින්
(Seychelles වෙතින් යළි-යොමු කරන ලදි)
සීෂෙල්ස් ජනරජය
Flag of සීෂෙල්ස්
ජාතික කොඩිය
රාජ්‍ය ලාංඡනය of සීෂෙල්ස්
රාජ්‍ය ලාංඡනය
උද්යෝග පාඨය: "Finis Coronat Opus" (ලතින්)
"අවසානය කාර්යයට කිරුළු පළඳවයි"
ජාතික ගීය: Koste Seselwa
සියලුම සීෂෙල්ලෝ එකට එකතු වන්න
Location of  සීෂෙල්ස්  (dark blue) – in අප්‍රිකාව  (light blue & dark grey) – in අප්‍රිකානු සංගමය  (light blue)
Location of  සීෂෙල්ස්  (dark blue)

– in අප්‍රිකාව  (light blue & dark grey)
– in අප්‍රිකානු සංගමය  (light blue)

අගනුවර
සහ විශාලතම නගරය
වික්ටෝරියා
4°37′S 55°27′E / 4.617°S 55.450°E / -4.617; 55.450
නිල භාෂා(ව)
ජනවාර්ගික කණ්ඩායම්
සීෂෙලොයිස් ක්‍රියෝල්ස්[a]
වෙනත්[b]
ආගම
(2022)[2][3]
ජාති නාම(ය)
  • සීෂෙලොයිස්
  • සෙසෙල්වා (ක්‍රියෝල්)
රජයඒකීය ජනාධිපති ජනරජය
• ජනාධිපති
වැවෙල් රම්කලවන්
• උප-ජනාධිපති
අහමඩ් අෆීෆ්
ව්‍යවස්ථාදායකයජාතික සභාව
ස්වාධීනත්වය 
එක්සත් රාජධානිය වෙතින්
• නිදහස ප්‍රකාශ කළේ
1976 ජූනි 29
වර්ග ප්‍රමාණය
• සම්පූර්ණ
457 km2 (176 sq mi) (181 වෙනි)
• ජලය (%)
නොසැලකිය හැකි
ජනගහණය
• 2024 ඇස්තමේන්තුව
120,581[4] (200 වෙනි)
• ජන ඝණත්වය
262.3/km2 (679.4/sq mi) (67 වෙනි)
දදේනි (ක්‍රශසා)2023 ඇස්තමේන්තුව
• සම්පූර්ණ
Increase ඇ.ඩො. බිලියන 4.175[5] (177 වෙනි)
• ඒක පුද්ගල
Increase ඇ.ඩො. 41,828[5] (49 වෙනි)
දදේනි (නාමික)2023 ඇස්තමේන්තුව
• සම්පූර්ණ
Increase ඇ.ඩො. බිලියන 2.085[5] (186 වෙනි)
• ඒක පුද්ගල
Increase ඇ.ඩො. 20,889[5] (50 වෙනි)
ගිනි (2018)32.1[6]
මධ්‍යම
මාසද (2022)Increase 0.802[7]
ඉතා ඉහළ · 67 වෙනි
ව්‍යවහාර මුදලසීෂෙල්ලෝස් රුපියල (SCR)
වේලා කලාපයUTC+04:00 (SCT)
රිය ධාවන මං තීරුවවම
ඇමතුම් කේතය+248
අන්තර්ජාල TLD.sc

සීෂෙල්ස් යනු ඉන්දියන් සාගරයේ මධ්‍ය-නිරිත දෙසට වන්නට, මැඩගස්කරය දූපතට සමීපව පිහිටා ඇති දූපත් සමූහයකින් සැදුණු රටකි. අප්‍රිකා මහාද්වීප කලාපයට අයත් මෙම රට 100,000කට අඩු ජනසංඛ්‍යාවක් සහිත වූවකි. පැරණි සාගරික ගිනි කඳු ශේෂ වීමෙන් සහ නොගැඹුරු මුහුදින් ඉහළට වැඩුණු කොරල් පර ශේෂයන්ගෙන් මෙම දූපත් සමූහය සැදී ඇත. අප්‍රිකාවෙන් විටින් විට පැමිණියවුන්ගෙන් මුලින්ම ජනාවාස වූ මෙම දූපත් පසුව මුහුදු මංකොල්ලකරුවන් සඳහා පාරාදීසයක්ව පැවතුනි. පසුව ප්‍රංශයේත්, බ්‍රිතාන්‍යයේත් යටත් විජිතයක්ව පැවති මෙම දූපත් 1976 වසරේදී ස්වෛරී රාජ්‍යයක් බවට පත් විය. මේ වන විට මෙම රාජ්‍යය සර්වජන ඡන්දයෙන්න් පත් වූ විධායක ජනාධිපතිවරයකු සහ පාර්ලිමේන්තුවකින් පාලනය වේ. මෙහි අගනවර හා විශාලතම නුවර වන්නේත් වික්ටෝරියා නුවරයි. රටේ එකම ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළද මෙම නුවර පිහිටා ඇත. සංචාරක කර්මාන්තය හා ධීවර කර්මාන්තය තුළින් ක්‍රමික සංවර්ධනයක් ළඟා කරගෙන ඈති මෙම රට අප්‍රිකානු කලාපයේ ඉහළම සංවර්ධනයක් සහිත රටකි. කෙසේ වෙතත් මෙහි මානව ජීවන තත්ව සංවර්ධනය තවමත් පහළ මට්ටමක පවතී. දිවයින් රැසකින් සමන්විත මෙහි දිවයින් එකිනෙක සම්බන්ධ කෙරෙනුයේ කුඩා ගුවන් යානා සහ බෝට්ටු සේවා මඟිනි.

සීෂෙල්ස්[c] (අසන්නi/seɪˈʃɛl(z)/, /ˈseɪʃɛl(z)/;[9][10] ප්‍රංශ: [sɛʃɛl][11][12][13] හෝ [seʃɛl][14]), නිල වශයෙන් සීෂෙල්ස් ජනරජය (ප්‍රංශ: République des සීෂෙල්ස්; Seychellois ක්‍රියෝල්: Repiblik Sesel),[15] යනු ඉන්දියන් සාගරයේ දූපත් 155 කින් (ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුව) සමන්විත දූපත් රටක් සහ දූපත් රාජ්‍යයකි. එහි අගනුවර සහ විශාලතම නගරය වන වික්ටෝරියා, අප්‍රිකාවේ ප්‍රධාන භූමියට නැගෙනහිරින් කිමි 1,500 (නාවික සැතපුම් 800) කි. ආසන්න දූපත් රටවල් සහ ප්‍රදේශ අතර කොමරොස්, මැඩගස්කරය, මොරිෂස්, සහ දකුණේ මයියොට් සහ රියුනියන් යන ප්‍රංශ විදේශීය දෙපාර්තමේන්තු ඇතුළත් වේ; සහ චාගෝස් දූපත් සමූහය (එක්සත් රාජධානිය විසින් බ්‍රිතාන්‍ය ඉන්දියානු සාගර ප්‍රදේශය ලෙස පරිපාලනය කරනු ලැබේ) සහ නැගෙනහිරින් මාලදිවයින ය. සීෂෙල්ස් යනු අප්‍රිකාවේ කුඩාම රට මෙන්ම අවම ජනගහනය සහිත ස්වෛරී අප්‍රිකානු රට වන අතර 2022 හි ඇස්තමේන්තුගත ජනගහනය 100,600 වේ.

16 වන සියවසේ යුරෝපීයයන් හමුවීමට පෙර සීෂෙල්ස් ජනාවාස නොවීය. එය 18 වැනි සියවසේ අගභාගයේදී පූර්ණ බ්‍රිතාන්‍ය පාලනයට නතු වන තෙක් තරඟකාරී ප්‍රංශ සහ බ්‍රිතාන්‍ය අවශ්‍යතාවලට මුහුණ දුන්නේය. 1976 දී එක්සත් රාජධානියෙන් නිදහස ප්‍රකාශ කිරීමෙන් පසු, එය බොහෝ දුරට කෘෂිකාර්මික සමාජයක සිට සේවා, රාජ්‍ය අංශය සහ සංචාරක ක්‍රියාකාරකම් මගින් සංලක්ෂිත වෙළඳපල පදනම් වූ විවිධාංගීකරණය වූ ආර්ථිකයක් දක්වා වර්ධනය වී ඇත. 1976 සිට 2015 දක්වා, නාමික දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය 700% කින් පමණ වර්ධනය වූ අතර, මිලදී ගැනීමේ බලය සමානාත්මතාවය 1600% ට ආසන්න විය. 2010 දශකයේ අග භාගයේ සිට විදේශ ආයෝජන දිරිගැන්වීමට රජය පියවර ගෙන ඇත.

21 වන සියවසේ මුල් භාගය වන විට, සීෂෙල්ස් ඕනෑම අප්‍රිකානු ජාතියක ඉහළම නාමික ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඇත. එය ඕනෑම අප්‍රිකානු රටක ඉහළම මානව සංවර්ධන දර්ශක ශ්‍රේණිගත කිරීමක් ඇත.[16] 2023 V-Dem ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දර්ශකවලට අනුව, සීෂෙල්ස් යනු ලොව පුරා 43 වැනි ශ්‍රේණිගත මැතිවරණ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වන අතර අප්‍රිකාවේ 1 වන ශ්‍රේණිගත මැතිවරණ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වේ.[17]

සීෂෙලෝයිස් සංස්කෘතිය සහ සමාජය යනු ප්‍රංශ, බ්‍රිතාන්‍ය සහ අප්‍රිකානු බලපෑම්වල සාරාංශ මිශ්‍රණයක් වන අතර, චීන සහ ඉන්දියානු මූලද්‍රව්‍ය ඇතුළත් වේ. රට එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ, අප්‍රිකානු සංගමයේ, දකුණු අප්‍රිකානු සංවර්ධන ප්‍රජාවේ සහ පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලයේ සාමාජිකයෙකි.

ඉතිහාසය

[සංස්කරණය]
සීෂෙල්ස් සොයා ගත් පළමු යුරෝපීයයන් වූයේ වාස්කෝ ද ගාමා විසින් නායකත්වය දුන් 4 වන පෘතුගීසි ඉන්දියා ආමඩා ය.

යුරෝපීයයන් ඉන්දියානුවන් සමඟ පැමිණ අප්‍රිකානුවන් වහල්භාවයට පත් කරන තෙක් 18 වන සියවස දක්වා සීෂෙල්ස් ජනාවාස නොවීය. එය 1814 සිට 1976 නිදහස ලබන තෙක් බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිතයක් ලෙස පැවතුනි. සීෂෙල්ස් කිසි විටෙක ආදිවාසීන් විසින් ජනාවාස වී නැත, නමුත් එහි දූපත් වැසියන් ඔවුන්ගේම ක්‍රියෝල් උරුමය පවත්වාගෙන යයි.

මුල් ඉතිහාසය

[සංස්කරණය]

සීෂෙල්ස් වාර්තාගත ඉතිහාසය පුරාවටම ජනාවාස නොවීය, නමුත් ඔස්ට්‍රොනීසියානු සංක්‍රමණ රටා අනුකරණය කිරීමෙන් ආසියාතිකයන් දූපත් වෙත පැමිණි බවට හොඳ සම්භාවිතාවක් පෙන්නුම් කරයි.[18] සිල්වට් දූපත හි අන්සේ ලැස්කාර්ස් හි 1910 දක්වා දර්ශනය වූ සොහොන් පසුකාලීන මාලදිවයිනේ සහ අරාබි වෙළඳුන්ට දූපත් සමූහයට අයත් යැයි අනුමාන කර ඇත.[19] වාස්කෝ ද ගාමා සහ ඔහුගේ 4 වැනි පෘතුගීසි ඉන්දියා ආමඩා සීෂෙල්ස් සොයා ගත්තේ 1503 මාර්තු 15 වැනිදාය. පළමු දර්ශනය රුයි මෙන්ඩිස් ද බ්‍රිටෝ නැවේ තෝම් ලෝප්ස් විසින් සිදු කරන ලදී. ඩා ගාමාගේ නැව් උස් දූපතක්, සමහරවිට සිල්වට් දූපත සහ පසුදින ඩෙස්රෝචස් දූපත ආසන්නයෙන් ගමන් කළේය. පසුව, පෘතුගීසීන් විසින් දූපත් හතක කණ්ඩායමක් සිතියම් ගත කර ඒවාට "සහෝදරියන්" ලෙස නම් කරන ලදී.[20] බ්‍රිතාන්‍ය පෙරදිග ඉන්දියා සමාගමේ සිව්වන මුහුදු ගමනේදී කපිතාන් ඇලෙක්සැන්ඩර් ෂාපේ යටතේ Ascension හි කාර්ය මණ්ඩලය විසින් 1609 ජනවාරි මාසයේදී වාර්තා කරන ලද පැරණිතම ගොඩබෑම විය.

අප්‍රිකාව සහ ආසියාව අතර වෙළඳාම සඳහා සංක්‍රාන්ති ස්ථානයක් වන අතර, 1756 දී කපිතාන් නිකලස් මෝර්ෆී විසින් මාහේ මත සන්තකයේ ගලක් තැබූ විට ප්‍රංශ පාලනය ආරම්භ කරන තෙක් මෙම දූපත් මුහුදු කොල්ලකරුවන් විසින් ඉඳහිට භාවිතා කළ බව කියනු ලැබේ. XV වන ලුවී ගේ මුදල් අමාත්‍යවරයා වූ ජීන් මෝරෝ ඩි සෙෂෙල්ස්ගේ නමින් මෙම දූපත් නම් කරන ලදී.[21]

1770 අගෝස්තු මාසයේදී, ලෙබ්ලාන්ක් ලෙකෝර් ගේ අණ යටතේ ප්‍රංශ නෞකාවක් වන තෙලමාක්, අප්‍රිකාවේ සහ ඉන්දියාවේ සිට මිනිසුන් 28 දෙනෙකු - සුදු මිනිසුන් 15 ක් සහ වහල් පිරිමින් සහ කාන්තාවන් 13 ක් ඈන් දූපත වෙත ගොඩ බැස්සේය.[22]

දෙවන එලිසබෙත් රැජින ගේ ප්‍රතිමූර්තිය සහිත සීෂෙල්ලෝස් මුද්දර

කපිතාන් හෙන්රි නිව්කොම් විසින් අණ දෙන ලද බ්‍රිතාන්‍ය යුධ නෞකාවක් වන ඕෆියස් 1794 මැයි 16 වන දින, පළමු සන්ධානයේ යුද්ධයේදී මහේ වෙත පැමිණියේය. යටත් වීමේ නියමයන් සකස් කරන ලද අතර ඊළඟ දිනයේ සීෂෙල්ස් එක්සත් රාජධානියට යටත් විය. එක්සත් රාජධානිය සමඟ පැවති යුද්ධයේදී සීෂෙල්ස් හි ප්‍රංශ පරිපාලක ජීන් බැප්ටිස්ට් ක්වා ඩි ක්වින්සි සන්නද්ධ සතුරු යුද නැව් පැමිණි විට ප්‍රතිරෝධය දැක්වීම ප්‍රතික්ෂේප කළේය. ඒ වෙනුවට, ඔහු බ්‍රිතාන්‍යයට යටත් වීමේ තත්ත්වය සාර්ථකව සාකච්ඡා කළ අතර එමඟින් පදිංචිකරුවන්ට මධ්‍යස්ථභාවයේ වරප්‍රසාද ලත් ස්ථානයක් ලබා දුන්නේය.

1810 දී මොරිෂස් යටත් වීමෙන් පසුව බ්‍රිතාන්‍යය සම්පූර්ණ පාලනය භාර ගන්නා ලදී, එය 1814 දී පැරිස් ගිවිසුමෙන් විධිමත් කරන ලදී. සීෂෙල්ස් 1903 දී මුරුසියෙන් වෙන් වූ ඔටුන්න හිමි ජනපදයක් බවට පත් විය. සීෂෙල්ස් හි මැතිවරණ 1966 සහ 1970 දී පැවැත්විණි.

ස්වාධීනත්වය

[සංස්කරණය]
වික්ටෝරියා, සීෂෙල්ස් 1900 ගණන්වල

1976 දී සීෂෙල්ස් ජනරජයක් ලෙස එක්සත් රාජධානියෙන් නිදහස ලබා ගත්තේය. එතැන් සිට එය පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයේ සාමාජිකයෙකු බවට පත්ව ඇත.[23] 1970 ගණන්වලදී සීෂෙල්ස් යනු "නැරඹිය යුතු ස්ථානය, චිත්‍රපට තරු සඳහා ක්‍රීඩා පිටියක් සහ ජාත්‍යන්තර ජෙට් කට්ටලයක්" විය.[24] 1977 දී, ප්‍රංශ ඇල්බට් රෙනේ විසින් සිදු කරන ලද කුමන්ත්‍රණයකින් ජනරජයේ පළමු ජනාධිපති ජේම්ස් මන්චම් නෙරපා හරින ලදී. රෙනේ සංචාරක ව්‍යාපාරය මත අධික ලෙස යැපීම අධෛර්යමත් කළ අතර ඔහුට "සීෂෙල්ස් සීෂෙල්ස් සඳහා තබා ගැනීමට" අවශ්‍ය බව ප්‍රකාශ කළේය.[24]

1979 ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් සමාජවාදී ඒක-පක්ෂ රාජ්‍යයක් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද අතර එය 1991 දක්වා පැවතුනි.[25]

1980 ගණන් වලදී ජනාධිපති රෙනේට එරෙහිව කුමන්ත්‍රණ ප්‍රයත්න මාලාවක් ඇති වූ අතර ඒවායින් සමහරක් දකුණු අප්‍රිකාවේ සහාය ලැබුණි. 1981 දී, මයික් හෝරේ විසින් දකුණු අප්‍රිකානු කුලී හේවායන් 43 දෙනෙකුගෙන් යුත් කණ්ඩායමකට නායකත්වය දුන්නේ 1981 සීෂෙල්ස් කුමන්ත්‍රණ ප්‍රයත්නයේදී නිවාඩු ගත කරන රග්බි ක්‍රීඩකයින් ලෙස වෙස්වළාගෙනය.[24] ගුවන් තොටුපළේ වෙඩි හුවමාරුවක් ඇති වූ අතර, බොහෝ කුලී හේවායන් පසුව පැහැරගත් එයාර් ඉන්දියා ගුවන් යානයකින් පැන ගියහ.[24] මෙම පැහැරගැනීමේ නායකයා වූයේ රොඩේසියානු SAS හි හිටපු සාමාජිකයෙකු වූ ජර්මානු කුලී හේවායෙකු වන D. Clodo ය.[26] ක්ලෝඩෝ පසුව දකුණු අප්‍රිකාවේ (ඔහු නිදොස් කොට නිදහස් කරන ලදී) මෙන්ම ඔහුගේ මව් රට වන ජර්මනියේ ගුවන් කොල්ලකෑම් සම්බන්ධයෙන් නඩු විභාගයට පෙනී සිටියේය.[27]

1986 දී, සීෂෙල්ස් ආරක්ෂක අමාත්‍ය ඔගිල්වි බර්ලූයිස්ගේ නායකත්වයෙන් යුත් කුමන්ත්‍රණයක්, ජනාධිපති රෙනේට ඉන්දියාවෙන් ආධාර ඉල්ලා සිටීමට හේතු විය. මල් පිපෙන මෙහෙයුමේදී, කුමන්ත්‍රණය වැලැක්වීම සඳහා ඉන්දියානු නාවික හමුදාවට අයත් වින්ධ්‍යාගිරි යාත්‍රාව වික්ටෝරියා වරායට පැමිණියේය.[28]

නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක පළමු කෙටුම්පත 1992 දී අවශ්‍ය ඡන්දදායකයින්ගෙන් 60% ලබා ගැනීමට අපොහොසත් වූ නමුත් 1993 දී සංශෝධිත අනුවාදයක් අනුමත කරන ලදී.[29]

2012 ජුනි මාසයේදී, රියෝ ද ජැනයිරෝ හි පැවති එක්සත් ජාතීන්ගේ තිරසාර සංවර්ධනය පිළිබඳ සමුළුවේදී, සීෂෙල්ස් රජය විසින් එහි වර්ග කිලෝමීටර මිලියන 1.35 සාගර ජලයෙන් 30% ක් රටේ සමුද්‍ර ආරක්ෂිත ප්‍රදේශ තුළ ආරක්ෂා කිරීමට කැපවීමක් කරන ලදී.

2013 ජනවාරි මාසයේදී, ෆෙලෙන්ග් නිවර්තන සුළි කුණාටුව ධාරානිපාත වර්ෂාවක් ඇති කළ විට, ගංවතුර සහ නාය යෑම් හේතුවෙන් නිවාස සිය ගණනක් විනාශ වූ විට සීෂෙල්ස් හදිසි තත්වයක් ප්‍රකාශයට පත් කළේය.[30][31]

1977 කුමන්ත්‍රණයෙන් පසුව, 2020 ඔක්තෝම්බර් සීෂෙල්ස් මහ මැතිවරණය තෙක් ජනාධිපතිවරයා සෑම විටම එකම දේශපාලන පක්ෂය නියෝජනය කළ අතර එය විරුද්ධ පක්ෂය ජයග්‍රහණය කිරීම ඉතිහාසගත විය. වේවල් රම්කලවන් යුනයිටඩ් සීෂෙල්ස් (පැරණි සීෂෙල්ස් මහජන ප්‍රගතිශීලී පෙරමුණේ වත්මන් නම) නියෝජනය නොකළ පළමු ජනාධිපතිවරයා විය.[32][33]

2023 ජනවාරි මාසයේදී සීෂෙල්ස් සිය සමුද්‍ර අවකාශීය සැලැස්ම සම්පූර්ණ කිරීමේ අවසන් අදියර නිවේදනය කළේය. එය නෝර්වේට පිටුපසින් කිලෝමීටර මිලියන 1.35 (වර්ග සැතපුම් 520,000) දෙවන විශාලතම සාගර ප්‍රදේශය බවට පත් වනු ඇත, එහි නිල් ආර්ථිකයට සහය වේ.[34]

දේශපාලනය

[සංස්කරණය]
වික්ටෝරියා, සීෂෙල්ස් අගනුවර

රාජ්‍ය නායකයා සහ රජයේ ප්‍රධානියා වන සීෂෙල්ස් ජනාධිපතිවරයා වසර පහක නිල කාලය සඳහා මහජන ඡන්දයෙන් තේරී පත් වේ. කැබිනට් මණ්ඩලයේ මුලසුන හොබවන්නේ සහ පත් කරනු ලබන්නේ ව්‍යවස්ථාදායකයේ බහුතරයකගේ අනුමැතියට යටත්ව ජනාධිපතිවරයා විසිනි. 2023 වන විට ජනාධිපතිවරයා වවෙල් රම්කලවන් ය.

ඒකමතික සීෂෙලොයිස් පාර්ලිමේන්තුව, ජාතික සභාව හෝ ජාතික සමුළුව, සාමාජිකයින් 35 කින් සමන්විත වන අතර, ඔවුන්ගෙන් 26 දෙනෙකු මහජන ඡන්දයෙන් සෘජුවම තේරී පත් වන අතර, ඉතිරි ආසන නවය එක් එක් පක්ෂයට ලැබෙන ඡන්ද ප්‍රතිශතය අනුව සමානුපාතිකව පත් කෙරේ. සියලුම සාමාජිකයින් වසර පහක කාලයක් සේවය කරයි.

1903 දී නිර්මාණය කරන ලද සීෂෙල්ස් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය, සීෂෙල්ස් හි ඉහළම උසාවියක් වන අතර සියලුම පහළ උසාවි සහ විනිශ්චය සභාවල ප්‍රථම අභියාචනාධිකරණය වේ. සීෂෙල්ස් හි ඉහළම අධිකරණය වන්නේ සීෂෙල්ස් අභියාචනාධිකරණය වන අතර එය රටේ අවසාන අභියාචනාධිකරණයයි.[35]

දේශපාලන සංස්කෘතිය

[සංස්කරණය]
ජනාධිපති ජේම්ස් මයිකල් වික්ටෝරියා හි ඔහුගේ කාර්යාලයේ, 2009

සීෂෙල්ස් හි දිගුකාලීන ජනාධිපති ප්‍රංශ-ඇල්බට් රෙනේ බලයට පත් වූයේ ඔහුගේ ආධාරකරුවන් 1977 ජුනි 5 වන දින කුමන්ත්‍රණයකින් පළමු ජනාධිපති ජේම්ස් මැන්චම් බලයෙන් පහ කර ඔහු ජනාධිපති ලෙස පත් කිරීමෙන් පසුවය. රෙනේ එවකට අගමැති විය. රෙනේ 1993 දක්වා සමාජවාදී ඒක-පක්ෂ ක්‍රමයක් යටතේ ප්‍රබලයෙකු ලෙස පාලනය කළ අතර ඔහුට බහු-පක්ෂ ක්‍රමයක් හඳුන්වා දීමට බල කෙරුනි. 2006, 2011 සහ 2015 දී නැවත තේරී පත් වූ ඔහුගේ උප සභාපති ජේම්ස් මයිකල්ට පක්ෂව ඔහු 2004 දී ඉවත් විය.[36][37][38][39] 2016 සැප්තැම්බර් 28 වන දින, ජනාධිපති කාර්යාලය නිවේදනය කළේ මයිකල් ඔක්තෝබර් 16 දින සිට බලයෙන් ඉවත් වන බවත්, උප සභාපති ඩැනී ෆෝර් මිෂෙල්ගේ ඉතිරි කාලය සම්පූර්ණ කරන බවත්ය.[40]

2020 ඔක්තෝබර් 26 වන දින, 59 හැවිරිදි ඇංග්ලිකානු පූජකයෙකු වන වවෙල් රම්කලවන් සීෂෙල්ස් ජනරජයේ පස්වන ජනාධිපතිවරයා ලෙස තේරී පත් විය. රාම්කලවන් 1993 සිට 2011 දක්වාත්, 2016 සිට 2020 දක්වාත් විපක්ෂ මන්ත්‍රීවරයකු විය. ඔහු 1998 සිට 2011 දක්වා සහ 2016 සිට 2020 දක්වා විපක්ෂ නායක ලෙස කටයුතු කළේය. රාම්කලවන් වත්මන් ඩැනී ෆෝරේ 54.9% ට 43.5% කින් පරාජය කළේය. මෙය විපක්ෂය ජනාධිපතිවරණයක් ජයග්‍රහණය කළ පළමු අවස්ථාව ලෙස සටහන් විය.[41][42]

ප්‍රාථමික දේශපාලන පක්ෂ වන්නේ, 2009 දක්වා සීෂෙල්ස් මහජන ප්‍රගතිශීලී පෙරමුණ (එස්පීපීඑෆ්) ලෙස හැඳින්වෙන, දැන් එක්සත් සීෂෙල්ස් (එක්සත් ජනපදය) සහ සමාජීය වශයෙන් ලිබරල් සීෂෙල්ස් ජාතික පක්ෂය (එස්එන්පී) ලෙස හැඳින්වේ.[43]

ජාතික සභාවේ මැතිවරණය 2020 ඔක්තෝබර් 22-24 දිනවල පැවැත්විණි. සීෂෙල්ස් ජාතික පක්ෂය, සමාජ සාධාරණත්වය සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා වූ සීෂෙල්ස් පක්ෂය සහ සීෂෙල්ස් එක්සත් පක්ෂය, ලිනියොන් ඩිමොක්‍රැටික් සෙසෙල්වා (එල්ඩීඑස්) සභාගයක් පිහිටුවා ගත්හ. ජාතික සභාවේ ආසන 35න් LDS ආසන 25ක් දිනාගත් අතර එක්සත් ජනපදයට ආසන 10ක් හිමි විය.[44]

විදේශ සබඳතා

[සංස්කරණය]

සීෂෙල්ස් එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය, අප්‍රිකානු සංගමය, ඉන්දියානු සාගර කොමිසම, ලා ෆ්‍රැන්කොෆෝනි, දකුණු අප්‍රිකානු සංවර්ධන ප්‍රජාව සහ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය ජාතීන්ගේ සාමාජිකයෙකි.

1979 සහ 1983 අතර, ප්‍රංශයේ-ඇල්බට් රෙනේගේ නොබැඳි ආන්ඩුව පෙරලා දැමීමේ විවිධ කුමන්ත්‍රණ, ප්‍රමුඛ සහභාගිවන්නන්ට අනුව, එක්සත් ජනපදය, ප්‍රංශය සහ දකුණු අප්‍රිකාව විසින් සහාය දක්වන ලදී. රෙනේගේ සමාජවාදී දේශපාලනය, බටහිර හා නැගෙනහිර කණ්ඩායම් කෙරෙහි ඔහුගේ නොබැඳි ස්ථාවරය සහ 1990 දී කල් ඉකුත් වීමට නියමිතව තිබූ රට තුළ එක්සත් ජනපදයේ මිලිටරි බදු දීම වැනි එවැනි ප්‍රයත්නයන් සඳහා පොදුවේ සඳහන් කරන ලද හේතු ඇතුළත් වේ. මෙම කාල පරිච්ඡේදයේ සියලු කුමන්ත්‍රණ උත්සාහයන් අසාර්ථක විය.[45] ඔබාමා පාලනය යටතේ, එක්සත් ජනපදය සීෂෙල්ස් වෙතින් ඩ්‍රෝන් මෙහෙයුම් ක්‍රියාත්මක කිරීම ආරම්භ කළේය.[46] 2013 වසන්තයේ දී, අප්‍රිකාවේ විශේෂ කාර්ය සමුද්‍ර ගුවන්-භූමි කාර්ය සාධක බලකායේ සාමාජිකයින් විවිධ අප්‍රිකානු ජාතීන් සමඟ සීෂෙල්ස් හි භටයින්ට උපදේශකත්වය ලබා දුන්හ.[46]

හමුදා

[සංස්කරණය]

සීෂෙල්ස් හමුදාව යනු සීෂෙල්ස් මහජන ආරක්ෂක බලකාය වන අතර එය විවිධ ශාඛා ගණනාවකින් සමන්විත වේ: පාබල ඒකකයක් සහ වෙරළාරක්ෂක බලකායක්, ගුවන් හමුදාවක් සහ ජනාධිපති ආරක්ෂක ඒකකයක්. සීෂෙල්ස් හි හමුදාව සංවර්ධනය කිරීමේදී ඉන්දියාව ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කර ඇත. GRSE, INS Tarasa සහ INS Tarmugli විසින් සාදන ලද SDB Mk5 මුර යාත්‍රා දෙකක් සීෂෙල්ස් වෙරළාරක්ෂක බලකායට භාර දීමෙන් පසු, පසුව එය PS Constant සහ PS Topaz ලෙස නම් කරන ලදී, ඉන්දියාව Hindustan Aeronautics Limited විසින් සාදන ලද ඩෝනියර් 228 ගුවන් යානයක් ද තෑගි කළේය.[47] ඉන්දියාව Assumption දූපත සංවර්ධනය කිරීමට ගිවිසුමක් ද අත්සන් කළේය. එය වර්ග කිලෝමීටර 11 (වර්ග සැතපුම් 4) පුරා පැතිරී ඇති එය මැඩගස්කරයට උතුරින් ඉන්දියන් සාගරයේ උපාය මාර්ගිකව පිහිටා ඇත. ඉන්දියාව විසින් උපාය මාර්ගික වත්කම් සංවර්ධනය සඳහා දිවයින බදු දී ඇත.[48] 2018 දී, සීෂෙල්ස් න්‍යෂ්ටික අවි තහනම් කිරීම පිළිබඳ එක්සත් ජාතීන්ගේ ගිවිසුමට අත්සන් තැබීය.[49][50]

සිරගත කිරීම

[සංස්කරණය]

2014 දී, සීෂෙල්ස් ජනගහනය 100,000 කට සිරකරුවන් 799 ක් සිටින ලොව ඉහළම සිරගත කිරීම් අනුපාතය ඇති අතර එය එක්සත් ජනපදයේ අනුපාතය 15% ඉක්මවයි.[51] කෙසේ වෙතත්, රටේ සැබෑ ජනගහනය 100,000 ට අඩු විය; 2014 සැප්තැම්බර් වන විට, සීෂෙල්ස් හි සැබෑ සිරකරුවන් 735 ක් සිටි අතර, ඔවුන්ගෙන් 6% ක් කාන්තාවන්, බන්ධනාගාර තුනක සිරගත කර ඇත.[52]

සීෂෙල්ස් හි සිරගත කිරීමේ අනුපාතය සැලකිය යුතු ලෙස පහත වැටී ඇත. එය තවදුරටත් ඉහළම සිරගත කිරීම් අනුපාතයක් ඇති හොඳම රටවල් දහය අතර නොවේ. 2022 දී, සිරගත කිරීමේ අනුපාතය ජනගහනය 100,000 කට 287 ක් වූ අතර එය ලෝකයේ 31 වැනි ඉහළම අගයයි.[53]

නවීන මුහුදු කොල්ලකෑම

[සංස්කරණය]

සීෂෙල්ස් යනු මූලික වශයෙන් සෝමාලියානු මුහුදු කොල්ලකරුවන් විසින් සිදු කරන ලද ඉන්දියානු සාගර මුහුදු කොල්ලකෑම්වලට එරෙහි සටනේ ප්‍රධාන කොටස්කරුවෙකි.[54] හිටපු ජනාධිපති ජේම්ස් මයිකල් පැවසුවේ මුහුදු කොල්ලකෑම් සඳහා ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවට වසරකට ඩොලර් මිලියන 7 ත් 12 ත් අතර මුදලක් වැය වන බවයි: “මුහුදු කොල්ලකරුවන්ට බෝට්ටු, මසුන් ඇල්ලීම සහ සංචාරක කර්මාන්තය අහිමි වීම සඳහා සෘජු හා වක්‍ර වියදම් ඇතුළුව සීෂෙල්ස් දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 4% ක් වැය වේ. සමුද්‍ර ආරක්ෂාව සඳහා වක්‍ර ආයෝජනය. මේවා දේශීය මසුන් ඇල්ලීමට බලපාන සාධක වේ - රටේ ප්‍රධාන ජාතික සම්පත් වලින් එකක් - 2008-2009 දී 46% ක පාඩුවක් සිදු විය.[54] සීෂෙල්ස් මුහුදු කොල්ලකෑමට එරෙහිව සටන් කිරීම සඳහා මුර සංචාර බෝට්ටු, ගුවන් යානා හෝ ඩ්‍රෝන යානා ජාත්‍යන්තර දායකත්වය ලබා දී ඇත.[54]

පරිපාලන අංශ

[සංස්කරණය]

සීෂෙල්ස් සියලුම අභ්‍යන්තර දූපත් වලින් සමන්විත පරිපාලන කලාප විසි හයකට බෙදා ඇත. දිස්ත්‍රික්ක අටක් සීෂෙල්ස් හි අගනුවර වන අතර ග්‍රේටර් වික්ටෝරියා ලෙස හැඳින්වේ. තවත් දිස්ත්‍රික්ක 14ක් මහේ ප්‍රධාන දිවයිනේ ග්‍රාමීය කොටස ලෙස සැලකේ. තවත් දිස්ත්‍රික්ක දෙකක් ප්‍රස්ලින් දූපත බෙදා ඇති අතර එකක් ලා ඩිගු මෙන්ම චන්ද්‍රිකා සහ අනෙකුත් අභ්‍යන්තර දූපත් ආවරණය කරයි. සංචාරක අමාත්‍යාංශය විසින් මෑතකදී නිර්මාණය කරන ලද අවසාන දිස්ත්‍රික්කය වන්නේ සෙසු පිටත දූපත් (Îles Eloignées) වේ.

ග්‍රේටර් වික්ටෝරියා

ග්‍රාමීය මහේ

ප්‍රස්ලින්

ලා ඩිගු සහ ඉතිරි අභ්‍යන්තර දූපත්'

භූගෝලය

[සංස්කරණය]
සීෂෙල්ස් හි දෙවන විශාලතම දූපත වන ප්‍රස්ලින් හි දර්ශනය
සීෂෙල්ස් සිතියම

දූපත් රාජ්‍යයක් වන සීෂෙල්ස්, මැඩගස්කරයට ඊසාන දෙසින් සහ කෙන්යාවට කිලෝමීටර් 1,600 (නාවික සැතපුම් 860) පමණ නැගෙනහිරින් ඉන්දියන් සාගරයේ සෝමාලි මුහුදු කොටසේ පිහිටා ඇත. සීෂෙල්ස් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ නම් කරන ලද දූපත් 155ක් ලැයිස්තුගත කර ඇති අතර,[55] ව්‍යවස්ථාව ප්‍රකාශයට පත් කිරීමෙන් පසුව තවත් ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලද දූපත් 7ක් නිර්මාණය කර ඇත. දූපත් බහුතරයක් ජනාවාස නොමැති අතර බොහෝ ඒවා ස්වභාව රක්ෂිත ලෙස වෙන් කර ඇත. සීෂෙල්ස් හි විශාලතම දූපත වන මහේ, මොගඩිෂු (සෝමාලියාවේ අගනුවර) සිට කිලෝමීටර් 1,550 (නාවික සැතපුම් 835) දුරින් පිහිටා ඇත.[56]

සීෂෙල්ස් බැංකුවේ නොගැඹුරු ජලය අල්ලාගෙන සිටින දූපත් 44 කින් (ග්‍රැනයිට් 42 ක් සහ කොරල්ලයින් 2 ක්) සමූහයක් සාමූහිකව අභ්‍යන්තර දූපත් ලෙස හැඳින්වේ. ඔවුන්ගේ මුළු භූමි ප්‍රමාණය වර්ග කිලෝමීටර 244 (වර්ග සැතපුම් 94), සීෂෙල්ස් හි මුළු භූමි ප්‍රමාණයෙන් 54% ක් තුල සමස්ත ජනගහනයෙන් 98% ක් ජීවත්වේ.

දූපත් කණ්ඩායම් වලට බෙදා ඇත. ග්‍රැනිටික් සීෂෙල්ස් ලෙස හඳුන්වන ග්‍රැනිටික් දූපත් 42ක් ඇත. මේවා ප්‍රමාණයේ අවරෝහණ අනුපිළිවෙලට ඇත: මහේ, ප්‍රස්ලින්, සිල්වට්, ලා ඩිගු, කියුරියස්, ෆෙලිසිටේ, ෆ්‍රෙගේට්, ස්ටී. ඈන්, නෝර්ත්, සර්ෆ්, මේරියන්, ග්‍රෑන්ඩ් සෝර්, තෙරේස්, අරීඩ්, කන්සෙප්ෂන්, පෙටිට් සෝර්, කසින්, කසින්, ලෝන්ග්, රෙසිෆ්, රවුන්ඩ් (ප්‍රස්ලින්), ඇනෝනිම්, මාමෙල්ස්, මොයෙන්, අයිල් ඕක්ස් වචේස් මැරීන්, එල්'ඉස්ලට්, බීකන් (ඉලේ සෙචේ), කැචී, කොකෝස්, රවුම් (මහේ), එල් ඉලට් ෆ්‍රෙගේට්, බූබි, චව්වේ සෝරිස් (මහේ), චව්වේ සෝරිස් (ප්‍රස්ලින්), ඉලේ ලා ෆවුච්, හොඩෝල්, එල් අයිලොට්, රැට්, සෝරිස්, ශාන්ත පියරේ (ප්‍රස්ලින්), සාවේ, හැරිසන් රොක්ස් (ග්‍රෑන්ඩ් රොචර්).

ලා ඩිගු දූපතේ ඇන්සේ සෝර්ස් ඩ්'අර්ජන්ට් වෙරළ තීරය

සීෂෙල්ස් බැංකුවේ මායිමේ ග්‍රැනිටික්ස් වලට උතුරින් කොරල් වැලි දෙකක් ඇත: ඩෙනිස් සහ බර්ඩ්. ග්‍රැනිටික් වලට දකුණින් කොරල් දූපත් දෙකක් ඇත: කොයිටිවි සහ ප්ලැටේ.

ප්‍රස්ලින් දූපතේ ඇන්සේ ලාසියෝ වෙරළ තීරය

අමිරන්ටේස් සමූහයේ කොරල් දූපත් 29ක් ඇත, ග්‍රැනිටික් වලට බටහිරින්: ඩෙස්රොචේස්, පොයිව්රේ ඇටෝල් (දූපත් තුනකින් සමන්විත - පොයිව්රේ, ෆ්ලොරෙන්ටින් සහ දකුණු දූපත), ඇල්ෆොන්ස්, ඩී'ආරෝස්, ශාන්ත ජෝශප් ඇටෝල් (දූපත් 14 කින් සමන්විත-ශාන්ත ජෝශප්, අයිල් ඕක්ස් ෆුකට්, රිසෝස්, පෙටිට් කර්කාසේ, ග්‍රෑන්ඩ් කර්කාසායි, බෙන්ජමින්, බෑන්ක්ස් ෆෙරාරි, චියන්ස්, පෙලිකන්ස්, වර්ස්, අයිල් පෝල්, බෑන්ක් ද සේබල්, බෑන්ක් ඕක්ස් කොකෝස් සහ අයිල් ඕක්ස් පෝල්ස්), මාරි ලුයිස්, ඩෙස්නෝස්ෆ් (අප්‍රිකානු ඉවුරු දූපත්-අප්‍රිකානු ඉවුරු සහ දකුණු දූපත), රෙමියර්, ශාන්ත ෆ්‍රැන්කොයිස්, බෝඩෝස්, එටොයිල්, බිජුටියර්.

අමිරන්ටේස් හි දකුණු-නිරිත දෙසින් පිහිටි ෆාර්කුහාර් සමූහයේ කොරල් දූපත් 13ක් ඇත: ෆාක්වාර් අටෝල් (දූපත් 10කින් සමන්විත—බෑන්ක්ස් ද සේබල්, ඩෙපෝසස්, අයිල් ඕක්ස් ගොලෙට්ස්, ලපින්, අයිල් ඩූ මිලියු, උතුරු මනහා, දකුණු මනහා, මධ්‍යම මනහා, උතුරු දිවයින සහ දකුණු දූපත), ප්‍රොවිඩන්ස් ඇටෝල් (දූපත් දෙකකින් සමන්විත - ප්‍රොවිඩන්ස් සහ බෑන්ක්ස් ප්‍රොවිඩන්ස්) සහ ශාන්ත පියරේ.

මහේ දූපත

ෆාර්කුහාර් සමූහයට බටහිරින් පිහිටි ඇල්ඩබ්‍රා සමුහයේ උස් වූ කොරල් දූපත් 67ක් ඇත: ඇල්ඩබ්‍රා ඇටෝල් (දූපත් 46කින් සමන්විත—ග්‍රෑන්ඩ් ටෙරේ, පිකාඩ්, පොලිම්නි, මලබාර්, අයිල් මයිකල්, අයිල් එස්ප්‍රිට්, අයිල් ඕක්ස් මැස්ටික්, අයිලොට් පාර්මි, අයිලොට් පාර්මි, යැංගු, ඉලොට් මැග්නන්, අයිල් ලැනියර්, ෂැම්පිග්නොන් ඩෙස් ඕස්, යුප්‍රේට්, ග්‍රෑන්ඩ් මෙන්ටර්, ග්‍රෑන්ඩ් අයිලට්, ග්‍රෝස් ඉලොට් ජියෝනෙට්, ග්‍රෝස් ඉලොට් සෙසම්, හෙරොන් රොක්, සඟවන්න අයිලන්ඩ්, අයිල් ඕක්ස් අයිග්‍රෙට්ස්, අයිල් ඕක්ස් සෙඩ්‍රෙස්, එලෙසංගා, එලෙසංගා, ඉලේසංග, අයිල් මිෂෙල්, අයිල් ස්කොකෝ, අයිල් සිල්වෙස්ට්‍රේ, අයිල් වෙර්ටේ, ඉලොට් ඩෙඩර්, ඉලොට් ඩූ සුඩ්, ඉලොට් ඩු මිලියු, ඉලොට් ඩු නෝර්ඩ්, ඉලොට් ඩුබොයිස්, ඉලොට් මැකෝවා, ඉලොට් මාර්ක්වොයික්ස්, ඉලොට්ස් නිකොයිස්, ඉලොට් සැලඩ්, මිඩ්ල් රොඩී, මිඩ්ල්, නූඩ්ල් උතුරු පේළි දූපත, පෙටිට් උපදේශක, පෙටිට් උපදේශක එන්ඩන්ස්, පෙටිට්ස් ඉලොට්ස්, රෝස රොක් සහ ටේබල් රොන්ඩේ), අසම්ප්ෂන් අයිලන්ඩ්, ඇස්ටෝව් සහ කොස්මොලෙඩෝ ඇටෝල් (දූපත් 19 කින් සමන්විත-මෙනායි, ඊල් ඩූ නෝර්ඩ් (බටහිර උතුර), ඊල් නෝර්ත්-ඊස්ට්), අයිල් ඩූ ට්‍රෝ, ගොලෙට්ස්, ග්‍රෑන්ඩ් පොලිට්, පෙටිට් පොලිට්, ග්‍රෑන්ඩ් අයිල් (විසාර්ඩ්), පාගොඩ, අයිල් ඩු සුද්-ඔවෙස්ට් (දකුණු), අයිල් ඕක්ස් මස්තික්, අයිල් බෙලීන්, අයිල් ඕක්ස් චෞව්-සූරිස්, අයිල් ඕක්ස් මැකාක්ස්, අයිල් ඕක්ස් රැට්, අයිල් ඩු නෝර්ඩ්-ඔවෙස්ට්, අයිල් ඔබ්සර්වේෂන්, අයිල් සුද්-එස්ට් සහ ඉලොට් ලා ක්‍රොයික්ස්)

මෙම දූපත් 155 ට අමතරව, සීෂෙල්ස් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුව, ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලද දූපත් 7 ක් ඇත: අයිල් ප්‍රසවරන්ස්, අයිල් අරෝර්, රොමේන්විල්, ඊඩන් දූපත, ඒව, අයිල් ඩු පෝර්ට් සහ අයිල් සොලෙයිල්.

දකුණු දිවයින, අප්‍රිකානු ඉවුරු මුහුදෙන් ඛාදනය වී ඇත. ශාන්ත ජෝසප් ඇටෝල් හි, බෑන්ක් ඩි සේබල් සහ පෙලිකන් දූපත ද ඛාදනය වී ඇති අතර, ග්‍රෑන්ඩ් කර්කාසේ සහ පෙටිට් කාර්කාසේ එක් දූපතක් බවට පත් වී ඇත. ඇල්ඩබ්‍රා, ශාන්ත ජෝසප් ඇටෝල් සහ කොස්මොලෙඩෝ හි නම් නොකළ දූපත් කිහිපයක් ද ඇත. ප්ටි ඇස්ටෝව්, නම් කර ඇතත්, නොදන්නා හේතූන් මත එය ව්‍යවස්ථාවට ඇතුළත් කිරීමට අසමත් විය. බෑන්ක්ස් ප්‍රොවිඩන්ස් යනු තනි දූපතක් නොව, 2016 දී විශාල සහ ඉතා කුඩා දූපත් හයකින් පමණ සමන්විත වන ගතික දූපත් සමූහයකි.

දේශගුණය

[සංස්කරණය]

දූපත් කුඩා බැවින් දේශගුණය ඉතා තෙත් වේ,[57] සහ Köppen-Geiger පද්ධතිය විසින් නිවර්තන වැසි වනාන්තර (Af) ලෙස වර්ගීකරණය කර ඇත. අවුරුද්ද පුරා උෂ්ණත්වය සුළු වශයෙන් වෙනස් වේ. මහේහි උෂ්ණත්වය 24 සිට 30 °C (75 සිට 86 °F) දක්වා වෙනස් වන අතර, වර්ෂාපතනය වික්ටෝරියා හි වාර්ෂිකව මිමි 2,900 (අගල් 114) සිට කඳු බෑවුම්වල මිමි 3,600 (අගල් 142) දක්වා පරාසයක පවතී. අනෙකුත් දූපත් වල වර්ෂාපතන මට්ටම් තරමක් අඩුය.[58]

සිසිල් මාසවලදී, ජූලි සහ අගෝස්තු, සාමාන්‍ය අවම අගය 24 °C (75 °F) පමණ වේ. ගිනිකොනදිග වෙළඳ සුළං මැයි සිට නොවැම්බර් දක්වා නිතිපතා හමන අතර මෙය වසරේ වඩාත්ම ප්රසන්න කාලයයි. උණුසුම් මාස දෙසැම්බර් සිට අප්රේල් දක්වා, වැඩි ආර්ද්රතාවය (80%) වේ. මාර්තු සහ අප්‍රේල් උණුසුම්ම මාස වේ, නමුත් උෂ්ණත්වය කලාතුරකින් 31 °C (88 °F) ඉක්මවයි. බොහෝ දූපත් සුළි කුණාටු තීරයෙන් පිටත පිහිටා ඇති බැවින් අධික සුළං දුර්ලභ වේ.[58]

Climate data for වික්ටෝරියා (සීෂෙල්ස් ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළ)
Month Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Year
Mean daily maximum °C (°F) 29.8
(85.6) 		30.4
(86.7) 		31.0
(87.8) 		31.4
(88.5) 		30.5
(86.9) 		29.1
(84.4) 		28.3
(82.9) 		28.4
(83.1) 		29.1
(84.4) 		29.6
(85.3) 		30.1
(86.2) 		30.0
(86.0) 		29.8
(85.6)
Daily mean °C (°F) 26.8
(80.2) 		27.3
(81.1) 		27.8
(82.0) 		28.0
(82.4) 		27.7
(81.9) 		26.6
(79.9) 		25.8
(78.4) 		25.9
(78.6) 		26.4
(79.5) 		26.7
(80.1) 		26.8
(80.2) 		26.7
(80.1) 		26.9
(80.4)
Mean daily minimum °C (°F) 24.1
(75.4) 		24.6
(76.3) 		24.8
(76.6) 		25.0
(77.0) 		25.4
(77.7) 		24.6
(76.3) 		23.9
(75.0) 		23.9
(75.0) 		24.2
(75.6) 		24.3
(75.7) 		24.0
(75.2) 		23.9
(75.0) 		24.4
(75.9)
Average precipitation mm (inches) 379
(14.9) 		262
(10.3) 		167
(6.6) 		177
(7.0) 		124
(4.9) 		63
(2.5) 		80
(3.1) 		97
(3.8) 		121
(4.8) 		206
(8.1) 		215
(8.5) 		281
(11.1) 		2,172
(85.6)
Average precipitation days (≥ 1.0 mm) 17 11 11 14 11 10 10 10 11 12 14 18 149
Average relative humidity (%) 82 80 79 80 79 79 80 79 78 79 80 82 79.8
Mean monthly sunshine hours 153.3 175.5 210.5 227.8 252.8 232.0 230.5 230.7 227.7 220.7 195.7 170.5 2,527.7
Source 1: World Meteorological Organization[59]
Source 2: National Oceanic and Atmospheric Administration[60]

වනජීවී

[සංස්කරණය]
වම: සීෂෙල්ස් පැරඩයිස් ෆ්ලයි කැචර්; දකුණ: කුරුළු දූපතේ කුරුළු රංචු
ඇල්ඩබ්‍රා යෝධ කැස්බෑවෙක්

සීෂෙල්ස් වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති විශේෂ සඳහා ඉඩම් ආරක්ෂා කරන ලොව ප්‍රමුඛතම රටවල් අතර වේ, එහි භූමි ප්‍රමාණයෙන් 42% ක් සංරක්ෂණය සඳහා වෙන් කරයි.[61] බොහෝ බිඳෙනසුලු දූපත් පරිසර පද්ධති මෙන්ම, සීෂෙල්ස් ද, මිනිසුන් ප්‍රථම වරට එම ප්‍රදේශයේ පදිංචි වූ විට ජෛව විවිධත්වය අහිමි වීම දුටුවේය, ග්‍රැනිටික් දූපත් වලින් යෝධ කැස්බෑවන් බොහොමයක් අතුරුදහන් වීම, වෙරළබඩ හා මධ්‍යම මට්ටමේ වනාන්තර කපා හැරීම සහ චෙස්නට් දෙපස සුදු ඇස, සීෂෙල්ස් පරපෝෂිතයා සහ කරදිය කිඹුලා වැනි විශේෂ වඳ වී යාම වේ. කෙසේ වෙතත්, මොරිෂස් හෝ හවායි වැනි දූපත් වලට වඩා වඳ වී යාම ඉතා අඩු විය, අර්ධ වශයෙන් මානව වාඩිලෑමේ කෙටි කාල පරිච්ඡේදයක් හේතුවෙන්. සීෂෙල්ස් අද එහි ශාක හා සත්ත්ව විශේෂ ආරක්ෂා කිරීමේ සාර්ථක කතා සඳහා ප්‍රසිද්ධය. මෙරට ජාතික පක්ෂියා වන දුර්ලභ සීෂෙල්ස් කළු ගිරවා දැන් ආරක්‍ෂා වී ඇත.

මිරිදිය කකුළුවන් ප්‍රභේදය සීෂෙල්ස් ග්‍රැනයිට් වලට ආවේණික වන අතර තවත් කකුළුවන් විශේෂ 26ක් සහ හර්මිට් කකුළුවන් විශේෂ පහක් දූපත් වල වාසය කරයි.[62] වර්ෂ 1500 සිට 1800 ගණන්වල මැද භාගය දක්වා (ආසන්න වශයෙන්), එවකට කලින් නොදන්නා ඇල්ඩබ්‍රා යෝධ කැස්බෑවා මුහුදු කොල්ලකරුවන් සහ නාවිකයින් විසින් ආහාර සඳහා මරා දැමූ අතර, ඔවුන්ගේ සංඛ්‍යාව වඳ වී යාමට ආසන්න මට්ටමට ගෙන ගියේය. අද, UNESCO ලෝක උරුම අඩවියක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද ඇල්ඩබ්‍රා පරමාණුව මත පමණක් ජීවත් වන 150,000 ක සෞඛ්‍ය සම්පන්න නමුත් බිඳෙනසුලු ජනගහනයකි.[63][64] මීට අමතරව, මෙම පුරාණ උරගයින් ජාත්‍යන්තරව බොහෝ සත්වෝද්‍යාන, උද්භිද උද්‍යාන සහ පුද්ගලික එකතු කිරීම් වල තවදුරටත් සොයාගත හැකිය. දඩයම් කිරීම සහ ජාවාරම් වලින් ඔවුන්ගේ ආරක්ෂාව CITES විසින් අධීක්ෂණය කරනු ලබන අතර, වහල් බෝ කිරීම ඉතිරි වන ගහනයට අහිතකර බලපෑම බෙහෙවින් අඩු කර ඇත. සීෂෙල්ස් හි ග්‍රැනිටික් දූපත් දැනට පවතින සීෂෙල්ස් යෝධ කැස්බෑ විශේෂ තුනකට සහාය වේ.

සීෂෙල්ස් ලෝකයේ විශාලතම මුහුදු පක්ෂි ජනපද කිහිපයක් සඳහා සත්කාරකත්වය සපයයි, විශේෂයෙන් ඇල්ඩබ්‍රා සහ කොස්මොලෙඩෝ පිටත දූපත් වලයි. ග්‍රැනිටික් සීෂෙල්ස් හි විශාලතම ජනපද ඇත්තේ ඇරිඩ් දූපතේ වන අතර ලොව විශාලතම විශේෂ දෙකක් ඇත. සූටි ටර්න් ද දූපත් වල බෝ වේ. අනෙකුත් සුලභ පක්ෂීන් අතරට ගව ඉග්‍රෙට් (බුබුල්කස් අයිබිස්) සහ සුරංගනා වෘකයා (ගිගිස් ඇල්බා) ඇතුළත් වේ.[65] මත්ස්‍ය විශේෂ 1000කට වැඩි ප්‍රමාණයක් වාර්තා වී ඇත.[තහවුරු කර නොමැත]

සීෂෙල්ස් හි ග්‍රැනිටික් දූපත් දළ වශයෙන් සපුෂ්ප ශාක විශේෂ 268කට නිවහන වන අතර ඉන් 70ක් (28%) ආවේණික වේ.[66][67] විශේෂයෙන් ප්‍රචලිත වන්නේ ප්‍රස්ලින් සහ අසල්වැසි කියුරියුස් දූපත් වල පමණක් වර්ධනය වන තල් විශේෂයක් වන කොකෝ ඩි මර් ය. සමහර විට "ආදරණීය ගෙඩිය" යන අන්වර්ථ නාමයෙන් හඳුන්වනු ලැබේ (එහි "ද්විත්ව" පොල් ගෙඩියේ හැඩය තට්ටම් වලට සමාන වේ), කොකෝ-ඩි-මර් ලොව බරම බීජය නිපදවයි. ජෙලිෆිෂ් ගස මාහේ හි ස්ථාන කිහිපයක පමණක් දක්නට ලැබේ. මෙම අමුතු හා පෞරාණික ශාකය, තමන්ගේම කුලයකට අයත්, මෙඩුසජින් ප්‍රජනනය කරන්නේ වගාවේදී මිස වනයේ නොවේ. අනෙකුත් අද්විතීය ශාක විශේෂ අතර රයිට්ගේ ගාර්ඩනියා (Rothmannia annae), ඇරිඩ් දූපත හි විශේෂ රක්ෂිතයේ පමණක් දක්නට ලැබේ. දූපත් වල අද්විතීය ඕකිඩ් විශේෂ කිහිපයක් තිබේ. සුප්‍රසිද්ධ උද්භිද විද්‍යාඥ ආචාර්ය හර්බ් හර්බට්සන් දිවයිනේ අද්විතීය ඕකිඩ් ප්‍රභේදවලට ඇති ඇල්ම නිසා ප්‍රසිද්ධියට පත් විය.[68]

සීෂෙල්ස් භෞමික පරිසර කලාප දෙකකට නිවහන වේ: ග්‍රැනිටික් සීෂෙල්ස් වනාන්තර සහ ඇල්ඩබ්‍රා අයිලන්ඩ් සෙරික් ස්ක්‍රබ්.[69] රටෙහි 2019 වනාන්තර භූ දර්ශන අඛණ්ඩතා දර්ශකයේ මධ්‍යන්‍ය ලකුණු 10/10ක් තිබූ අතර එය රටවල් 172 කින් ගෝලීය වශයෙන් පළමු ශ්‍රේණිගත කිරීමකි.[70]

පාරිසරික ගැටළු

[සංස්කරණය]

1960 ගණන්වල දේශීය සංරක්‍ෂකයන්ගේ උත්සාහය මත මසුන් ඇල්ලීම සඳහා ස්පියර්ගන් සහ ඩයිනමයිට් භාවිතය තහනම් කර ඇති බැවින්, වන සතුන් ස්නෝකර්ලර් සහ කිමිදුම්කරුවන්ට බිය නැත. 1998 දී කොරල්පර විරංජනය කිරීම බොහෝ ගල්පර වලට හානි කර ඇත, නමුත් සමහර ගල්පර වල නිරෝගී සුවය පෙන්නුම් කරයි (සිල්වට් අයිලන්ඩ් වැනි).

ජාතීන් අතර විශාල විෂමතා තිබියදීත්,[තහවුරු කර නොමැත] සීෂෙල්ස් සිය සහස්‍ර සංවර්ධන ඉලක්ක සියල්ලම පාහේ සාක්ෂාත් කර ගත් බව කියා සිටී.[71] MDGS 17 ක් සහ ඉලක්ක 169 ක් සාක්ෂාත් කර ගෙන ඇත.[තහවුරු කර නොමැත] පාරිසරික ආරක්ෂාව සංස්කෘතික වටිනාකමක් බවට පත්වෙමින් තිබේ.[තහවුරු කර නොමැත]

ඔවුන්ගේ රජයේ සීෂෙල්ස් දේශගුණික මාර්ගෝපදේශය සාගර කලාපවල සාගර ආර්ථිකයක් සහිත වියළි සමයක් සහිත ජාතියේ දේශගුණය වැසි සහිත කාලගුණයක් ලෙස විස්තර කරයි. අග්නිදිග වෙළඳාම පහත වැටෙමින් පවතින නමුත් තවමත් තරමක් ශක්තිමත්.[72] වාර්තා වන පරිදි, එහි කාලගුණ රටා අඩුවෙන් පුරෝකථනය කළ හැකි වෙමින් පවතී.[73]

ජනවිකාසය

[සංස්කරණය]
වික්ටෝරියා හි ස්කයිලයින්, අගනුවර සහ සීෂෙල්ස් හි විශාලතම නගරය

නැපෝලියන් යුද්ධ සමයේදී බ්‍රිතාන්‍යයන් දූපත් වල පාලනය ලබා ගත් විට, ඔවුන් ප්‍රංශ ඉහළ පන්තියට ඔවුන්ගේ ඉඩම් රඳවා ගැනීමට ඉඩ දුන්නේය. ප්‍රංශ සහ බ්‍රිතාන්‍ය පදිංචිකරුවන් යන දෙදෙනාම වහල් අප්‍රිකානුවන් භාවිතා කළ අතර, 1835 දී බ්‍රිතාන්‍ය වහල්භාවය තහනම් කළද, අප්‍රිකානු කම්කරුවන් දිගටම පැමිණියහ. මේ අනුව ප්‍රංශ සම්භවයක් ඇති Gran blan ("ලොකු සුදු ජාතිකයන්") ආර්ථික හා දේශපාලන ජීවිතයේ ආධිපත්‍යය දැරීය. බ්‍රිතාන්‍ය පරිපාලනය විසින් මුරුසියට සමාන මට්ටමකට ගිවිසුම්ගත වහල් සේවයේ ඉන්දියානුවන් යෙදවූ අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් කුඩා ඉන්දියානු ජනගහනයක් ඇති විය. චීන ජාතිකයන් සමාන සුළුතරයක් මෙන් ඉන්දියානුවන් සාමාන්‍යයෙන් වෙළඳ පන්තියේ සිටියහ.[74]

අද සීෂෙල්ස් විස්තර කරන්නේ මිනිසුන්ගේ සහ සංස්කෘතීන්ගේ සංකලනයක් ලෙසයි. බොහෝ සීෂෙලෝයිස් බහු වාර්ගික ලෙස සැලකේ: නවීන ක්‍රියෝල් සංස්කෘතියක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා අප්‍රිකානු, ආසියානු සහ යුරෝපීය සම්භවයක් ඇති සම්භවයක් ඇත. ප්‍රංශ, චීන, ඉන්දියානු සහ අප්‍රිකානු ආහාරවල විවිධ අංග ඇතුළත් සීෂෙල්ලෝස් ආහාරවල ද මෙම මිශ්‍රණය පිළිබඳ සාක්ෂි අනාවරණය වේ.[තහවුරු කර නොමැත]

සීෂෙල්ස් දූපත් වල ආදිවාසී ජනගහණයක් නොතිබූ බැවින්, වත්මන් සීෂෙල්ලෝස් පැවත එන්නේ සංක්‍රමණය වූ මිනිසුන්ගෙන් වන අතර, ඉන් විශාලතම ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් වූයේ අප්‍රිකානු, ප්‍රංශ, ඉන්දියානු සහ චීන සම්භවයක් ඇති අයයි. සීෂෙලෝයිස් ගේ මධ්‍ය වයස අවුරුදු 34 කි.[75]

භාෂා

[සංස්කරණය]

ප්‍රංශ සහ ඉංග්‍රීසි යනු සීෂෙලෝයිස් ක්‍රියෝල් සමඟ නිල භාෂා වන අතර එය මොරිෂස් සහ රීයුනියන් හි කතා කරන ප්‍රංශ පදනම් වූ ක්‍රියෝල් භාෂාවකි. සීෂෙලෝයිස් ක්‍රියෝල් යනු වඩාත් පුලුල්ව කථා කරන ස්වදේශීය භාෂාව වන අතර රටෙහි ජාතික භාෂාව වේ. සීෂෙලෝයිස් ක්‍රියෝල් බොහෝ විට ඉංග්‍රීසි වචන සහ වාක්‍ය ඛණ්ඩ මිශ්‍ර කර කථා කරයි.[76] ජනගහනයෙන් 91% ක් පමණ සීෂෙල්ස් ක්‍රියෝල් භාෂාව කතා කරන අය ද, ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් 5.1% ක් සහ ප්‍රංශ භාෂාවෙන් 0.7% ක් ද වෙති.[76] බොහෝ ව්‍යාපාරික සහ නිල රැස්වීම් ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් පවත්වනු ලබන අතර සියලුම නිල වෙබ් අඩවි පාහේ ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් ඇත. ජාතික සභා ව්‍යාපාරය ක්‍රියෝල් භාෂාවෙන් සිදු කෙරෙන නමුත් නීති සම්මත කර ප්‍රකාශයට පත් කරනු ලබන්නේ ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙනි.

ආගම්

[සංස්කරණය]
ශාන්ත. ෆ්‍රැන්සිස් ඔෆ් ඇසිසි පල්ලිය, බේ ලාසාරේ, මාහේ දූපත
වික්ටෝරියා ප්‍රාන්තයේ අරුල්මිගු නවශක්ති විනායකර් කෝවිල

2022 සංගණනයට අනුව, බොහෝ සීෂෙල්ලෝස් ක්‍රිස්තියානීන් ය: 61.3% ක් රෝමානු කතෝලිකයින් වන අතර, එඬේර වශයෙන් සේවය කරනු ලබන්නේ වික්ටෝරියා වරායේ නිදහස් රදගුරු පදවිය විසිනි; 5.0% ක් ඇංග්ලිකානුවන් වූ අතර 8.6% ක් ක්‍රිස්තියානි ආගමේ අනෙකුත් නිකායන් අනුගමනය කරයි.[77][78]

හින්දු ආගම දෙවන විශාලතම ආගම වන අතර ජනගහනයෙන් 5.4%කට වඩා වැඩිය.[77][79] හින්දු ආගම ප්‍රධාන වශයෙන් ඉන්දු-සීෂෙල්ලෝ ප්‍රජාව විසින් අනුගමනය කරනු ලැබේ.[80]

ජනගහනයෙන් තවත් 1.6% ක් ඉස්ලාමය අනුගමනය කරයි. අනෙකුත් ඇදහිලි ජනගහනයෙන් 1.1% ක් වූ අතර තවත් 5.9% ක් ආගමික නොවන හෝ ආගමක් සඳහන් නොකළ අය විය.[79]

ආර්ථිකය

[සංස්කරණය]
මාහේ වෙරළේ රුවල් මාළු
සීෂෙල්ස් වෙළඳපොලේ වර්ණවත් සායක්

වතුකර යුගයේදී කුරුඳු, වැනිලා සහ කොප්පරා ප්‍රධාන අපනයනය විය. 1965 දී, මාස තුනක දූපත් සංචාරයක් අතරතුර, අනාගතවාදී ඩොනල්ඩ් ප්‍රෙල්, ඔටුන්න හිමි ජනපදයේ ආණ්ඩුකාර ජනරාල්වරයාට ආර්ථිකයේ අනාගතය පිළිබඳ දර්ශනයක් ඇතුළත් ආර්ථික වාර්තාවක් සකස් කළේය. ඔහුගේ වාර්තාවෙන් උපුටා දක්වමින්, 1960 ගණන් වලදී, වැඩ කරන ජනගහනයෙන් 33% ක් පමණ වතුකරයේ වැඩ කළ අතර, 20% ක් රාජ්‍ය හෝ රාජ්‍ය අංශයේ සේවය කළහ.[81][82] සීෂෙල්ස් රජය වසරකට කුලිය ඩොලර් 10,000,000කට වඩා වැඩි කිරීමට උත්සාහ කිරීමෙන් පසු 1996 අගෝස්තු මාසයේදී එක්සත් ජනපදයේ ගුවන් හමුදා චන්ද්‍රිකා පාලන ජාලය විසින් භාවිතා කරන ලද මහේ හි ඉන්දියානු සාගර ලුහුබැඳීමේ ස්ථානය වසා දමන ලදී.

1976 නිදහසින් පසු, ඒක පුද්ගල නිමැවුම පැරණි ආසන්න යැපුම් මට්ටම මෙන් හත් ගුණයක් දක්වා ප්‍රසාරණය වී ඇත. අද ශ්‍රම බලකායෙන් 3% ක් පමණ සේවය කරන කෘෂිකර්මාන්තයට සාපේක්ෂව ශ්‍රම බලකායෙන් 30% ක් පමණ සේවය කරන සංචාරක අංශය විසින් වර්ධනය මෙහෙයවා ඇත. සංචාරක ව්‍යාපාරයේ වර්ධනය නොතකා, ගොවිතැන සහ මසුන් ඇල්ලීම, පොල් සහ වැනිලා සකස් කරන කර්මාන්ත මෙන්ම, සමහර පුද්ගලයින්ගේ රැකියා දිගටම කරගෙන යයි.[තහවුරු කර නොමැත]

2013 වන විට, ප්‍රධාන අපනයන නිෂ්පාදන වන්නේ සැකසූ මාළු (60%) සහ ෆිලට් නොවන ශීත කළ මාළු (22%) වේ.[83]

සීෂෙල්ස් හි දැනට නිෂ්පාදනය කරන ප්‍රධාන කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන වන්නේ බතල, වැනිලා, පොල් සහ කුරුඳු ය. මෙම නිෂ්පාදන ප්‍රදේශවාසීන්ගේ බොහෝ ආර්ථික ආධාර සපයයි. ශීත කළ සහ ටින් කළ මාළු, කොප්පරා, කුරුඳු සහ වැනිලා ප්‍රධාන අපනයන භාණ්ඩ වේ.

සීෂෙල්ස් ආන්ඩුව සමාජ සුබසාධන වියදම් පාලනය කිරීම සහ රාජ්‍ය ව්‍යවසායන් තවදුරටත් පෞද්ගලීකරණය කිරීම ඇතුළු අයවැය හිඟය සීමා කිරීමට ප්‍රමුඛත්වය දී ඇත. ඛනිජ තෙල් නිෂ්පාදන බෙදා හැරීම, බැංකුකරණය, මූලික නිෂ්පාදන ආනයනය, විදුලි සංදේශ සහ වෙනත් ව්‍යාපාරවල පුළුල් පරාසයක සක්‍රීය පොදු ව්‍යවසායන් සමඟින්, ආර්ථික ක්‍රියාකාරකම්වල රජයට පුළුල් පැවැත්මක් ඇත. 2013 ආර්ථික නිදහස පිළිබඳ දර්ශකයට අනුව, සීමිත රාජ්‍ය මට්ටම, වෙළඳපල විවෘතභාවය, නියාමන කාර්යක්ෂමතාව, නීතියේ ආධිපත්‍යය සහ වෙනත් සාධක මනින අතර, 2010 සිට සෑම වසරකම ආර්ථික නිදහස වැඩි වෙමින් පවතී.[84]

සීෂෙල්ස් හි ජාතික මුදල් ඒකකය සීෂෙල්ස් රුපියල වේ. මුලදී ජාත්‍යන්තර මුදල් කූඩයකට සම්බන්ධ වූ අතර, එය සීෂෙල්ස් ආර්ථිකයට තවදුරටත් විදේශ ආයෝජන ආකර්ෂණය කර ගැනීමේ අපේක්ෂාවෙන් 2008 දී අවප්‍රමාණය කිරීමට සහ නිදහසේ පාවීමට ඉඩ හැරියේය.[85]

2020 ජනවාරි මාසයේදී ට්‍රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටර්නැෂනල් විසින් නිකුත් කරන ලද නවතම දූෂණ සංජානන දර්ශක වාර්තාවට අනුව සීෂෙල්ස් අප්‍රිකාවේ අවම දූෂිත රට බවට පත්ව ඇත.[86]

සංචාරක ව්‍යාපාරය

[සංස්කරණය]
සීෂෙල්ස් හි වෙරළ නිවාඩු නිකේතනය
සීෂෙල්ස් ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපලේ ගුවන් යානා

1971 දී, සීෂෙල්ස් ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ විවෘත කිරීමත් සමඟ සංචාරක ව්‍යාපාරය සැලකිය යුතු කර්මාන්තයක් බවට පත් වූ අතර, අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම ආර්ථිකය වැවිලි හා සංචාරක ව්‍යාපාරය ලෙස බෙදා ඇත. සංචාරක ක්‍ෂේත්‍රය වඩා හොඳ ගෙවීමක් කළ අතර වතු ආර්ථිකය ප්‍රසාරණය කළ හැකි වූයේ මෙතෙක් පමණි. ආර්ථිකයේ වැවිලි අංශය ප්‍රමුඛතාවයෙන් පිරිහුණු අතර සංචාරක ව්‍යාපාරය සීෂෙල්ස් හි ප්‍රධාන කර්මාන්තය බවට පත් විය. එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, 1970 දශකය පුරාවටම තිරසාර හෝටල් ඉදිකිරීම් විශාල ප්‍රමාණයක් සිදු වූ අතර එයට 1972 දී Coral Strand Smart Choice, Vista Do Mar සහ Bougainville Hotel විවෘත කිරීම ඇතුළත් විය.

මෑත වසරවලදී හෝටල් සහ අනෙකුත් සේවාවන් වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා රජය විදේශ ආයෝජන දිරිමත් කර ඇත. මෙම දිරිගැන්වීම් එහි පූර්වගාමී ව්‍යාපෘතිය වන MAGIC සමඟින් ලෝක බැංකුව විසින් බෙදා හරින ලද ව්‍යාපෘතිය TIME වැනි දේපල ව්‍යාපෘති සහ නව නිකේතන දේපල සඳහා දැවැන්ත ආයෝජන ප්‍රමාණයක් ඇති කර ඇත.[තහවුරු කර නොමැත]

එතැන් පටන් මුල්‍ය සේවා අධිකාරිය පිහිටුවීම සහ නීති සම්පාදනය කිරීම හරහා ගොවිතැන, ධීවර කර්මාන්තය, කුඩා පරිමාණ නිෂ්පාදන සහ මෑතක දී අක්වෙරළ මුල්‍ය අංශයේ දියුණුව ප්‍රවර්ධනය කරමින් සංචාරක ව්‍යාපාරය මත යැපීම අවම කිරීමට රජය පියවර ගෙන ඇත. ජාත්‍යන්තර ආයතනික සේවා සපයන්නන්ගේ පනත, ජාත්‍යන්තර ව්‍යාපාර සමාගම් පනත, සුරැකුම්පත් පනත, අන්‍යෝන්‍ය අරමුදල් සහ හෙජ් අරමුදල් පනත වැනි). 2015 මාර්තු මාසයේදී සීෂෙල්ස් ඉන්දියාව විසින් සංවර්ධනය කිරීම සඳහා ඇසම්ෂන් දූපත වෙන් කරන ලදී.[87]

COVID-19 හි බලපෑම් හේතුවෙන්, සීෂෙල්ස් 2020 වර්ෂයේදී ජාත්‍යන්තර සංචාරක ව්‍යාපාරය සඳහා සිය දේශසීමා වසා දැමීය. ජාතික එන්නත් කිරීමේ වැඩසටහන හොඳින් ප්‍රගතියත් සමඟ, ජාතියේ විදේශ කටයුතු සහ සංචාරක අමාත්‍යාංශය 2021 මාර්තු 25 දින ජාත්‍යන්තර සංචාරකයින් සඳහා දේශසීමා නැවත විවෘත කිරීමට තීරණය කළේය. .

බලශක්තිය

[සංස්කරණය]
සීෂෙල්ස් විදුලි නිෂ්පාදනය

බහුජාතික තෙල් සමාගම් දූපත් අවට ජලය ගවේෂණය කර ඇතත් තෙල් හෝ ගෑස් හමු වී නැත. 2005 දී, එක්සත් ජනපද සමාගමක් වන Petroquest සමඟ ගිවිසුමක් අත්සන් කරන ලද අතර, එය 2014 දක්වා කන්ස්ටන්ට්, තෝපස්, ෆාර්කුහාර් සහ කොයිටිවි දූපත් අවට වර්ග කිලෝමීටර් 30,000 (වර්ග සැතපුම් 12,000) සඳහා ගවේෂණ අයිතිය ලබා දුන්නේය. සීෂෙල්ස් පර්සියානු ගල්ෆ් වලින් තෙල් ආනයනය කරයි. දිනකට බැරල් 5,700 ක පමණ (910 m3/d) ව්‍යුත්පන්න.

මෑත වසරවලදී කුවේටයෙන් සහ බහරේනයෙන් තෙල් ආනයනය කර ඇත. සීෂෙල්ස් අභ්‍යන්තර භාවිතය සඳහා අවශ්‍ය ප්‍රමාණයට වඩා තුන් ගුණයකින් වැඩි තෙල් ආනයනය කරන්නේ එය මහේ වෙත පැමිණෙන නැව් සහ ගුවන් යානා සඳහා බංකරයක් ලෙස අතිරික්ත තෙල් ප්‍රතිඅපනයනය කරන බැවිනි. දූපත් වල පිරිපහදු කිරීමේ ධාරිතාවක් නොමැත. තෙල් සහ ගෑස් ආනයනය, බෙදාහැරීම සහ ප්‍රතිඅපනයනය සීෂෙල්ස් පෙට්‍රෝලියම් (Sepec) හි වගකීම වන අතර තෙල් ගවේෂණය සීෂෙල්ස් ජාතික තෙල් සමාගමේ (SNOC) වගකීම වේ.

සංස්කෘතිය

[සංස්කරණය]

කලාව

[සංස්කරණය]

ජාතික පුස්තකාලය සහ ජාතික ලේඛනාගාරය සංස්කෘතික අමාත්‍යාංශයේ අනෙකුත් කාර්යාල සහිත ජාතික සංස්කෘතික මධ්‍යස්ථානය නිල වශයෙන් විවෘත කිරීම නිමිත්තෙන් 1994 දී ජාතික කලාගාරයක් විවෘත කරන ලදී. එහි සමාරම්භක අවස්ථාවේදී, සංස්කෘතික අමාත්‍යවරයා විසින් සීෂෙලෝයිස් චිත්‍ර ශිල්පීන්, චිත්‍ර ශිල්පීන් සහ මූර්ති ශිල්පීන්ගේ කෘති ප්‍රදර්ශනය කිරීම නිර්මාණාත්මක ප්‍රකාශනයක් ලෙස සීෂෙල්ස් හි කලාවේ වර්ධනයට සාක්ෂියක් වන අතර රටේ සමකාලීන කලාවේ තත්වය පිළිබඳ දැක්මක් ලබා දුන්නේය. ජල සායම්වල සිට තෙල්, ඇක්‍රිලික්, කොලෙජ්, ලෝහ, ඇලුමිනියම්, ලී, රෙදි, ගවුචේ, වාර්නිෂ්, ප්‍රතිචක්‍රීකරණය කරන ලද ද්‍රව්‍ය, පැස්ටල්, අඟුරු, එම්බොසින්, වැනි මාධ්‍යවල පුළුල් පරාසයක කෘති නිෂ්පාදනය කිරීමට චිත්‍ර ශිල්පීන් සම්ප්‍රදායිකව සීෂෙල්ස් හි ස්වභාවික ලක්ෂණවලින් ආභාෂය ලබා ඇත. කැටයම් කිරීම සහ ගිලී මුද්‍රණ, දේශීය මූර්ති ශිල්පීන් ලී, ගල්, ලෝකඩ සහ පෙට්ටිවල සියුම් නිර්මාණ නිෂ්පාදනය කරයි. වික්ටෝරියා හි ජාතික ගැලරිය, වික්ටෝරියා හි සම්ප්‍රදායික ලී ගෘහ ගැලරි සහ කස් සනානා කලාගාරය, සෙල්වින් ක්ලාක් වෙළඳපොළ අසල සීෂෙල්ස් චීන සංස්කෘතික මධ්‍යස්ථානයේ පැගෝඩා කලා සහ නිර්මාණ ගැලරිය, ඊඩ්න් දූපත් හි ඊඩ්න් ගැලරිය වැනි කලාගාර කිහිපයක් දිවයින පුරා ඇත.

සංගීතය

[සංස්කරණය]

සීෂෙල්ස් සංස්කෘතියේ සහ දේශීය උත්සවවලදී සංගීතය සහ නැටුම් සෑම විටම ප්‍රමුඛ කාර්යභාරයක් ඉටු කර ඇත. අප්‍රිකානු, මැලගාසි සහ යුරෝපීය සංස්කෘතීන් තුළ මුල් බැසගත් සංගීතය, රබන් සහ ටැම්-ටැම් වැනි බෙර සහ සරල තත් වාද්‍ය භාණ්ඩවල ලක්ෂණයකි. වයලීනය සහ ගිටාරය සමකාලීන සංගීතයේ ප්‍රමුඛ කාර්යභාරයක් ඉටු කරන සාපේක්ෂව මෑතකාලීන විදේශීය ආනයනයන් වේ.

ජනප්‍රිය නැටුම් අතර උකුල් පැද්දීම සහ දෙපා සෙලවීම සහිත සේගා සහ දැඩි හැඟීම් සහ අතෘප්තිය ප්‍රකාශ කිරීමට බොහෝ විට භාවිතා කරන ලද වහල්භාවයේ යුගයේ සිට පැවත එන නර්තනයක් වන මවුත්යා වේ.

සීෂෙල්ස් හි සංගීතය විවිධ වේ, එහි ඉතිහාසය හරහා සංස්කෘතීන් ඒකාබද්ධ කිරීම පිළිබිඹු කරයි. දූපත් වල ජන සංගීතය සමමුහුර්ත ආකාරයෙන් බහුවිධ බලපෑම් ඇතුළත් කරයි. එයට අප්‍රිකානු රිද්ම, සෞන්දර්‍ය සහ උපකරණ, එනම් සෙස් සහ බොම් (බ්‍රසීලයේ බෙරිම්බු ලෙස හැඳින්වේ); යුරෝපීය contredance, polka සහ mazurka; ප්‍රංශ ජන සහ පොප්; මොරිෂස් සහ රියුනියන් වෙතින් සේගා; තාරාබ්, සෝකස් සහ අනෙකුත් පෑන්-අප්‍රිකානු ප්‍රභේද; සහ පොලිනීසියානු, ඉන්දියානු සහ ආකේඩියානු සංගීතය ඇත.

කොන්ටොම්බ්ලි යනු කෙන්යානු බෙන්ගා සමඟ ස්වදේශික ජන රිද්මයේ සම්මිශ්‍රණයක් වන මවුත්යා මෙන්ම, බෙර වාදන සංගීතයේ ජනප්‍රිය ආකාරයකි. යුරෝපීය කොන්ට්‍රා නැටුම් මත පදනම් වූ කොන්ට්‍රෙඩන්ස් ද ජනප්‍රිය වේ, විශේෂයෙන් වාර්ෂික ක්‍රියෝල් (ජාත්‍යන්තර ක්‍රියෝල් උත්සවය) උත්සව සමයේ දිස්ත්‍රික් සහ පාසල් තරඟ වලදී. මූත්යා වාදනය සහ නැටුම් බොහෝ විට වෙරළ කඩමණ්ඩලවල සිදු වේ. සංගීතය ප්‍රංශ භාෂාවේ සීචෙලොයිස් ක්‍රියෝල් හි සහ ප්‍රංශ සහ ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් ගායනා කෙරේ.

2021 දී,[88] වහල් වෙළෙඳ යුගයේ නර්තනයක් වන මවුත්යා, දුෂ්කරතා, දරිද්‍රතාවය, වහල්භාවය සහ සමාජ අසාධාරණයට එරෙහි ප්‍රතිරෝධයේ භූමිකාව තුළ මනෝවිද්‍යාත්මක සැනසිල්ලේ සංකේතයක් ලෙස යුනෙස්කෝ අස්පෘශ්‍ය සංස්කෘතික උරුම ලැයිස්තුවට එක් කරන ලදී.[89]

ආහාර පිසීම

[සංස්කරණය]
බීම සඳහා පොල්, සීෂෙල්ස්

සීෂෙල්ස් හි ප්‍රධාන ආහාර අතර මාළු, මුහුදු ආහාර සහ සිප්පිකටු ආහාර, බොහෝ විට බත් සමඟ ඇතුළත් වේ.[90][91] මාළු කෑම තැම්බූ, ග්‍රිල් කරන ලද, කෙසෙල් කොළවල ඔතා, බේක් කරන ලද, ලුණු දැමූ සහ දුම් වැනි ක්‍රම කිහිපයකින් පිසිනු ලැබේ.[90] බත් සමඟ ව්‍යංජන දීසි ද රටේ ආහාර පිසීමේ සැලකිය යුතු කොටසකි.[91][92]

අනෙකුත් ප්‍රධාන ආහාර අතර පොල්, දෙල්, අඹ සහ kordonnyen මාළු ඇතුළත් වේ.[93] කෑම බොහෝ විට නැවුම් මල් වලින් සරසා ඇත.[93]

  • කුකුළු මස් ව්‍යංජන සහ පොල් කිරි වැනි කුකුල් මස් කෑම[91]
  • පොල් ව්‍යංජන[91]
  • පරිප්පු (පරිප්පු)[93]
  • මාළු කරිය[91]
  • කුංකුම සහල්[93]
  • නැවුම් නිවර්තන පළතුරු[90][94]
  • ලැඩොබ්, රසවත් කෑමක් ලෙස හෝ අතුරුපසක් ලෙස අනුභව කරනු ලැබේ. අතුරුපස අනුවාදය සාමාන්‍යයෙන් ඉදුණු කෙසෙල් සහ බතල වලින් සමන්විත වේ (නමුත් මඤ්ඤොක්කා, දෙල් හෝ කොරොසෝල් ද ඇතුළත් විය හැකිය), පොල් කිරි, සීනි, සාදික්කා සහ වැනිලා සමඟ කරල් ස්වරූපයෙන් ගෙඩියක් මෘදු වන අතර සෝස් ක්‍රීම් වන තෙක් තම්බා ඇත.[95] රසවත් කෑමට සාමාන්‍යයෙන් ලුණු දැමූ මාළු ඇතුළත් වේ, අතුරුපස අනුවාදයට සමාන ආකාරයකින් පිසින ලද, කෙසෙල්, මඤ්ඤොක්කා සහ දෙල්, නමුත් සීනි වෙනුවට ලුණු භාවිතා කරයි (සහ වැනිලා ඉවත් කිරීම).
  • මෝර චට්නි සාමාන්‍යයෙන් සමන්විත වන්නේ තම්බන ලද සම මෝරා, සිහින්ව පොඩි කර මිරිකා ගත් බිලිම්බි යුෂ සහ දෙහි සමඟ පිසිනු ලැබේ. එය ළූණු සහ කුළුබඩු සමඟ මිශ්‍ර කර, ළූණු බදින ලද සහ තෙල්වල පිසිනු ලැබේ.[95]
  • එළවළු[91][94]

මාධ්‍ය

[සංස්කරණය]

ප්‍රධාන දෛනික පුවත්පත සීෂෙල්ස් නේෂන්, පළාත් පාලන අදහස් සහ වර්තමාන මාතෘකා සඳහා කැපවී ඇත. අනෙකුත් දේශපාලන පක්ෂ රේගාර් වැනි පත්‍රිකා ක්‍රියාත්මක කරයි. විදේශීය පුවත්පත් සහ සඟරා බොහෝ පොත් සාප්පුවල සහ පුවත්පත් අලෙවි කරන ස්ථානවල පහසුවෙන් ලබා ගත හැකිය. ලිපි ලේඛන බොහෝ දුරට ප්‍රකාශයට පත් කරනු ලබන්නේ සීෂෙලෝයිස් ක්‍රියෝල්, ප්‍රංශ සහ ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙනි.

සීෂෙල්ස් විකාශන සංස්ථාව විසින් මෙහෙයවනු ලබන ප්‍රධාන රූපවාහිනී සහ ගුවන්විදුලි ජාලය, සතියේ දිනවල සවස 3 සිට රාත්‍රී 11:30 දක්වා සහ සති අන්තවල වැඩි පැය ගණනක් සීෂෙල්ස් ක්‍රියෝල් භාෂාවෙන් දේශීයව නිෂ්පාදනය කරන ලද ප්‍රවෘත්ති සහ සාකච්ඡා වැඩසටහන් ඉදිරිපත් කරයි. සීෂෙලෝයිස් භෞමික රූපවාහිනියේ ආනයනික ඉංග්‍රීසි සහ ප්‍රංශ භාෂා රූපවාහිනී වැඩසටහන් ද ඇත, මෑත වසරවලදී ජාත්‍යන්තර චන්ද්‍රිකා රූපවාහිනිය වේගයෙන් වර්ධනය වී ඇත.

ක්‍රීඩා

[සංස්කරණය]

සීෂෙල්ස් හි වඩාත්ම ජනප්‍රිය ක්‍රීඩාව පාපන්දු වේ, එය පසුගිය දශකය තුළ ජනප්‍රියත්වයේ සැලකිය යුතු ලෙස වර්ධනය වී ඇත.[96] 2015 දී සීෂෙල්ස් අප්‍රිකානු වෙරළ පාපන්දු ශූරතාවලියේ සත්කාරකත්වය දැක්වීය. වසර දහයකට පසුව, සීෂෙල්ස් 2025 FIFA වෙරළ පාපන්දු ලෝක කුසලානය සඳහා සත්කාරකත්වය සපයනු ඇත, එය අප්‍රිකාවේ මෙතෙක් පැවති පළමු FIFA වෙරළ පාපන්දු ලෝක කුසලානය බවට පත් වේ.

කාන්තාවන්

[සංස්කරණය]
2008 සීෂෙල්ස් මෙනවිය, එලේනා ඇන්ජියෝන්

මව්වරුන් බොහෝ වියදම් පාලනය කරමින් සහ දරුවන්ගේ අවශ්‍යතා ගැන සොයා බලමින් ගෘහය තුළ ප්‍රමුඛත්වය දරයි.[97] අවිවාහක මව්වරුන් සමාජ සම්මතය වන අතර, නීතියට අනුව පියවරුන් තම දරුවන්ට උපකාර කිරීම අවශ්‍ය වේ.[98] පිරිමින් ඔවුන්ගේ ඉපැයීමේ හැකියාව සඳහා වැදගත් වේ, නමුත් ඔවුන්ගේ ගෘහස්ථ භූමිකාව සාපේක්ෂව පර්යන්ත වේ.[97][98]

LGBT අයිතිවාසිකම්

[සංස්කරණය]

සමලිංගික ලිංගික ක්‍රියාකාරකම් 2016 වසරේ සිට නීත්‍යානුකූලයි.[99] සමලිංගිකත්වය සාපරාධී නොවන පනත් කෙටුම්පත 14-0 ඡන්දයකින් අනුමත විය.[100] ලිංගික දිශානතියේ පදනම මත රැකියා වෙනස්කම් කිරීම සීෂෙල්ස් හි තහනම් කර ඇති අතර, LGBT පුද්ගලයින් සඳහා එවැනි ආරක්ෂාවක් ඇති අප්‍රිකානු රටවල් කිහිපයෙන් එකක් බවට එය පත් කරයි.[101][102]

අධ්‍යාපනය

[සංස්කරණය]

උප-සහාරා අප්‍රිකාවේ ඕනෑම රටක ඉහළම සාක්ෂරතා අනුපාතය සීෂෙල්ස් සතුය.[103] The World Factbook of the Central Intelligence Agency අනුව, 2018 වන විට, වයස අවුරුදු 15 සහ ඊට වැඩි ජනගහනයෙන් 95.9% කට සීෂෙල්ස් හි කියවීමට සහ ලිවීමට හැකිය.[103]

19 වන සියවසේ මැද භාගය වන තෙක් සීෂෙල්ස් හි විධිමත් අධ්‍යාපනයක් නොතිබුණි. කතෝලික සහ ඇංග්ලිකන් පල්ලි 1851 දී මිෂනාරි පාසල් විවෘත කරන ලදී. කතෝලික දූත මණ්ඩලය පසුව 1944 දී රජය වගකිව යුතු වූ පසුව පවා විදේශීය ආගමික සහෝදරයන් සහ කන්‍යා සොහොයුරියන් සමඟ පිරිමි සහ බාලිකා ද්විතීයික පාසල් ක්‍රියාත්මක කළේය.[104]

1959 දී ගුරු අභ්‍යාස විද්‍යාලයක් විවෘත කරන ලද අතර, දේශීයව පුහුණු වූ ගුරුවරුන්ගේ සැපයුම වර්ධනය වීමට පටන් ගත් අතර කෙටි කාලයක් තුළ නව පාසල් රාශියක් ආරම්භ විය. 1981 සිට නිදහස් අධ්‍යාපන ක්‍රමයක් ක්‍රියාත්මක වන අතර, වයස අවුරුදු හයේ සිට ආරම්භ වන පළමු ශ්‍රේණියේ සිට නවය දක්වා සියලුම ළමුන්ගේ පැමිණීම අවශ්‍ය වේ. සියලුම දරුවන්ගෙන් සියයට අනූහතරක් ප්‍රාථමික පාසලට පැමිණේ.[105]

පාසල් යන වයසේ ළමුන්ගේ සාක්ෂරතා අනුපාතය 1980 ගණන්වල අග භාගය වන විට 90%කට වඩා වැඩි විය. බොහෝ වැඩිහිටි සීෂෙල්ලෝස් ඔවුන්ගේ ළමා කාලය තුළ කියවීමට හෝ ලිවීමට ඉගැන්වූයේ නැත. වැඩිහිටි අධ්‍යාපන පන්ති 2020 දී වැඩිහිටි සාක්ෂරතාව 60% සිට හිමිකම් කියන 96% දක්වා ඉහළ නැංවීමට උපකාරී විය.[106]

සීෂෙල්ස් හි මුළු පාසල් 68 ක් ඇත. රජයේ පාසල් පද්ධතිය ළමා නිවාස 23 කින්, ප්‍රාථමික පාසල් 25 කින් සහ ද්විතීයික පාසල් 13 කින් සමන්විත වේ. ඒවා මාහේ, ප්‍රස්ලින්, ලා ඩිගු සහ සිල්වට් මත පිහිටා ඇත. මීට අමතරව, පෞද්ගලික පාසල් තුනක් ඇත: ඉකෝල් ෆ්‍රැන්සයිස්, ජාත්‍යන්තර පාසල සහ ස්වාධීන පාසල. සියලුම පෞද්ගලික පාසල් මාහේ හි ඇති අතර ජාත්‍යන්තර පාසලට ප්‍රස්ලින් හි ශාඛාවක් ඇත. පශ්චාත් ද්විතීයික (තෘතියික නොවන) පාසල් හතක් ඇත: සීෂෙල්ස් පොලිටෙක්නික්, උසස් පෙළ අධ්‍යයන පාසල, සීෂෙල්ස් සංචාරක ඇකඩමිය, සීෂෙල්ස් අධ්‍යාපන විශ්ව විද්‍යාලය, සීෂෙල්ස් තාක්ෂණ ආයතනය, සමුද්‍රීය පුහුණු මධ්‍යස්ථානය, සීෂෙල්ස් කෘෂිකාර්මික හා උද්‍යාන විද්‍යාත්මක පුහුණු මධ්‍යස්ථානය සහ ජාතික පුහුණු මධ්‍යස්ථානය සෞඛ්‍ය හා සමාජ අධ්‍යයන ආයතනය.[තහවුරු කර නොමැත]

සිදුවී ඇති බුද්ධිගලනය මන්දගාමී කිරීමේ උත්සාහයක් ලෙස පරිපාලනය විශ්ව විද්‍යාලයක් විවෘත කිරීමට සැලසුම් දියත් කළේය. ලන්ඩන් විශ්ව විද්‍යාලය හා එක්ව ආරම්භ කරන ලද සීෂෙල්ස් විශ්ව විද්‍යාලය, 2009 සැප්තැම්බර් 17 දින ස්ථාන තුනකින් විවෘත කරන ලද අතර ලන්ඩන් විශ්ව විද්‍යාලයෙන් සුදුසුකම් ලබා දෙයි.[107]

කැපී පෙනෙන පුද්ගලයන්

[සංස්කරණය]
  • කෙවින් බෙට්සි, පාපන්දු පුහුණුකරු සහ හිටපු වෘත්තීය පාපන්දු ක්‍රීඩකයා

ආශ්‍රිත

[සංස්කරණය]

භාහිර සබැඳි

[සංස්කරණය]
Seychelles ගැන තවත් දේ විකිපිඩියා සහෝදර ව්‍යාපෘති හරහා සොයාගන්න
වික්ෂනරිය වෙතින් අර්ථ දැක්වීම්
කොමන්ස් වෙතින් ඡායාරූප හා මාධ්‍ය
විකිසරසවිය වෙතින් ඉගෙනුම් මූලාශ්‍ර
විකිපුවත් වෙතින් පුවත් කථාංග
විකිකියමන් වෙතින් උපුටා දැක්වීම්
විකිප්‍රභව වෙතින් ප්‍රභව පෙළ
විකිපොත් වෙතින් පෙළපොත්

රජය

ආගම

සාමාන්‍යය

සටහන්

[සංස්කරණය]
  1. ^ Native and predominant ethnic group of the country; the creoles trace their mixed origin to mainland East African ethnicities and the Malagasy. They account for vast majority of the population.[1]
  2. ^ Non-Seychellois minority ethnic groups include smaller pockets of ethnic French, Indian, Chinese, and Arab peoples.[1]
  3. ^ Treated as singular or plural. The presence of the definite article ("the Seychelles") also varies.[8]

යොමු කිරීම්

[සංස්කරණය]
  1. ^ a b "SeychellesThe World Factbook". -. 2023-07-12. සම්ප්‍රවේශය 2023-07-20.
  2. ^ උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික <ref> ටැගය; 2022Census නමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි
  3. ^ "National Profiles | World Religion".
  4. ^ "World Bank Open Data". World Bank Open Data (ලතින් බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-07-20.
  5. ^ a b c d "World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Seychelles)". International Monetary Fund. 10 October 2023. සම්ප්‍රවේශය 27 October 2023.
  6. ^ "GINI index". World Bank. 21 January 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 20 January 2018.
  7. ^ "Human Development Report 2023/24" (PDF) (ඉංග්‍රීසි බසින්). United Nations Development Programme. 13 March 2024. සම්ප්‍රවේශය 13 March 2024.
  8. ^ Motschenbacher, Heiko (2020-01-02). "Greece, the Netherlands and (the) Ukraine: A Corpus-Based Study of Definite Article Use with Country Names". Names (ඉංග්‍රීසි බසින්). 68 (1): 1–16. doi:10.1080/00277738.2020.1731241. hdl:11250/2676009. ISSN 1756-2279.
  9. ^ Jones, Daniel (2011), Cambridge English Pronouncing Dictionary (18 වන ed.), Cambridge University Press,
    ISBN 978-0-521-15255-6
     
  10. ^ Wells, John C. (2008). Longman Pronunciation Dictionary (3 වන ed.). Longman. ISBN 978-1-4058-8118-0.
  11. ^ "Seychelles – English translation in German – Langenscheidt dictionary French-German" (ඉංග්‍රීසි, ජර්මන්, and ප්‍රංශ බසින්). සම්ප්‍රවේශය 29 December 2018.
  12. ^ "Traduction: Seychelles - Dictionnaire français-anglais Larousse" (ඉංග්‍රීසි and ප්‍රංශ බසින්). සම්ප්‍රවේශය 29 December 2018.
  13. ^ "Seychelles | French » English | PONS" (ඉංග්‍රීසි and ප්‍රංශ බසින්). සම්ප්‍රවේශය 29 December 2018.
  14. ^ "English Translation of "Seychelles" | Collins French-English Dictionary" (ඉංග්‍රීසි and ප්‍රංශ බසින්). සම්ප්‍රවේශය 29 December 2018.
  15. ^ "Seychelles Facts | Britannica".
  16. ^ "World Bank Country and Lending Groups – World Bank Data Help Desk". World Bank.සැකිල්ල:Date?
  17. ^ V-Dem Institute (2023). "The V-Dem Dataset". සම්ප්‍රවේශය 14 October 2023.
  18. ^ Fitzpatrick, Scott M.; Callaghan, Richard (2008). "Seafaring simulations and the Origin of Prehistoric Settlers to Madagascar". In O'Connor, Sue; Clark, Geoffrey; Leach, Foss (eds.). Islands of Inquiry: Colonisation, Seafaring and the Archaeology of Maritime Landscapes (PDF). Terra Australis. Canberra, ACT, Australia: ANU E Press. p. 52. ISBN 9781921313905.
  19. ^ Guébourg, Jean-Louis (2004). Les Seychelles (ප්‍රංශ බසින්). Paris: Ed. Karthala. pp. 27–28. ISBN 2-84586-358-6. OCLC 419931142 – via Google Books.
  20. ^ "Seychelles: Settlement and the development of the plantation economy (1770-1944)". Electoral Institute for Sustainable Democracy in Africa.
  21. ^ "Our History". National Assembly of Seychelles. 28 June 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 May 2012.
  22. ^ Govinden, Gerard (2020-08-27). "250th Anniversary of First Settlement". Seychelles Nation (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-07-03.
  23. ^ "History of Seychelles". seychelles.com. 2009. 8 June 2010 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 9 September 2010.
  24. ^ a b c d Joanna Symons (21 March 2005). "Seychelles: Life's a breeze near the equator" සංරක්ෂණය කළ පිටපත 4 මැයි 2018 at the Wayback Machine. Telegraph.co.uk.
  25. ^ "Seychelles - Return to a Multiparty System". countrystudies.us.
  26. ^ Hoare, Mike The Seychelles Affair (Transworld, London, 1986; ISBN 0-593-01122-8)
  27. ^ Bartus László: Maffiaregény ISBN 9634405967, Budapest 2001
  28. ^ David Brewster and Ranjit Rai. "Flowers Are Blooming: the story of the India Navy's secret operation in the Seychelles. Retrieved 10 August 2014". 7 June 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 11 August 2014. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  29. ^ "FAO.org". www.fao.org.
  30. ^ "International Chapter activated for flooding in the Republic of Seychelles". United Nation. 3 February 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 February 2013.
  31. ^ "State of Emergency declared in the Seychelles". Aljazeera. 30 January 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 February 2013.
  32. ^ "Seychelles election marks first opposition victory in 44 years". TheGuardian.com. 25 October 2020.
  33. ^ "Seychelles elections: How a priest rose to become president". BBC News. 28 October 2020.
  34. ^ "Ocean conservation: Seychelles' marine spatial plan in final stages of completion". www.seychellesnewsagency.com.
  35. ^ "The Judiciary". Bar Association of Seychelles. 1 March 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 18 February 2016.
  36. ^ "James Michel secures third term winning 50.15 percent votes in Seychelles presidential run-off".
  37. ^ "Results reflect popular will, observers say". Seychelles Nation. 28 සැප්තැම්බර් 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 මැයි 2011.
  38. ^ "Seychelles re-elects President Michel". Reuters. 21 මැයි 2011. 25 ජූලි 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 23 මැයි 2011.
  39. ^ "Vote buying claims mar Seychelles election". Agence France-Presse. 19 May 2011. 25 May 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  40. ^ George Thande (28 September 2016). "Seychelles vice president to complete term of resigning president". Reuters. 29 September 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 28 September 2016.
  41. ^ "Seychelles election: Wavel Ramkalawan in landmark win". BBC News. 25 October 2020.
  42. ^ "Seychelles opposition candidate wins presidential election". Al Jazeera. 25 October 2020. සම්ප්‍රවේශය 5 February 2021.
  43. ^ "Seychellen4you – Seychelles Info". www.seychelles4u.com (ජර්මන් බසින්). 22 March 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 March 2017.
  44. ^ "EISA Seychelles: 2020 National Assembly election results overview". www.eisa.org.
  45. ^ Blum, William (2014). Killing Hope: US Military and CIA Interventions Since World War II (Updated ed.). London: Zed Books Ltd. pp. 267–269. ISBN 978-1-78360-177-6.{{cite book}}: CS1 maint: date and year (link)
  46. ^ a b Turse, Nick (2015). Tomorrow's Battlefield: US Proxy Wars and Secret Ops in Africa. Chicago: Haymarket Books. pp. 13, 55. ISBN 978-1-60846-463-0.
  47. ^ "India gifts second fast attack craft INS Tarasa to the Seychelles Coast Guard" සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2 අප්‍රේල් 2015 at the Wayback Machine. Times of India. 8 November 2014
  48. ^ Shubhajit Roy (12 March 2015) "India to develop strategic assets in 2 Mauritius, Seychelles islands" සංරක්ෂණය කළ පිටපත 11 මාර්තු 2015 at the Wayback Machine. The Indian Express.
  49. ^ "Chapter XXVI: Disarmament – No. 9 Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons". United Nations Treaty Collection. 7 July 2017.
  50. ^ "President of Seychelles signs treaty banning nuclear weapons, meets with leaders at UN". Seychelles News Agency. 27 September 2018.
  51. ^ "Highest to Lowest – Prison Population Rates Across the World". World Prison Brief. 2014. 11 නොවැම්බර් 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 22 ඔක්තෝබර් 2016.
  52. ^ "Data for prison population in Seychelles". World Prison Brief. 2014. 7 නොවැම්බර් 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 22 ඔක්තෝබර් 2016.
  53. ^ "Incarceration Rates by Country 2022". worldpopulationreview.com.
  54. ^ a b c Colonnello, Paolo (6 මාර්තු 2012). "A Pirate's Prison Tucked Inside Seychelles Paradise". Worldcrunch. 17 ඔක්තෝබර් 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 22 ඔක්තෝබර් 2016.
  55. ^ "Constitution of Seychelles". seylii.org. 24 January 2021 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  56. ^ Werema, Gilbert. "Safeguarding Tourism and Tuna: Seychelles’ Fight against the Somali Piracy Problem." (2012).
  57. ^ "Background Note: Seychelles". state.gov. U.S. Department of State. සම්ප්‍රවේශය 25 මැයි 2010. This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
  58. ^ a b "Climate". STGT.com. Stuttgart Information. 6 March 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 23 March 2012.
  59. ^ "World Weather Information Service – Victoria". wmo.int. World Meteorological Organization. 13 March 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 November 2012.
  60. ^ සැකිල්ල:NOAA normals
  61. ^ "Mapped: The countries with the most protected land (#1 might surprise you)". The Telegraph (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 23 February 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 February 2018.
  62. ^ Haig, Janet (1984). "Land and freshwater crabs of the Seychelles and neighbouring islands". In David Ross Stoddart (ed.). Biogeography and Ecology of the Seychelles Islands. Springer. p. 123. ISBN 978-90-6193-107-2 – via Google Books.
  63. ^ "Aldabra giant tortoise". Idaho Falls Zoo/City of Idaho Falls, Idaho. සම්ප්‍රවේශය 15 October 2022.
  64. ^ "Aldabra Atoll - UNESCO World Heritage Centre". UNESCO. සම්ප්‍රවේශය 15 October 2022.
  65. ^ Attenborough, D (1998). The Life of Birds. BBC. pp. 220–221. ISBN 0563-38792-0.
  66. ^ Razafimandimbison, Sylvain G.; Kainulainen, Kent; Senterre, Bruno; Morel, Charles; Rydin, Catarina (2020). "Phylogenetic affinity of an enigmatic Rubiaceae from the Seychelles revealing a recent biogeographic link with Central Africa: gen. nov. Seychellea and trib. nov. Seychelleeae". Molecular Phylogenetics and Evolution. 143. Bibcode:2020MolPE.14306685R. doi:10.1016/j.ympev.2019.106685. PMID 31734453.
  67. ^ "Species - Ministry of Agriculture, Republic of Seychelles".
  68. ^ Gachanja, Nelly. "All About Seychelles". www.africa.com.
  69. ^ Lua දෝෂය in Module:Citation/CS1/Utilities at line 82: bad argument #1 to 'message.newRawMessage' (string expected, got nil).
  70. ^ Grantham, H. S.; Duncan, A.; Evans, T. D.; et al. (2020). "Anthropogenic modification of forests means only 40% of remaining forests have high ecosystem integrity - Supplementary Material". Nature Communications. 11 (1): 5978. Bibcode:2020NatCo..11.5978G. doi:10.1038/s41467-020-19493-3. ISSN 2041-1723. PMC 7723057. PMID 33293507.
  71. ^ "Seychelles Millennium Development Goals: Status Report 2010" (PDF). undp.org. United Nations Development Programme. August 2010. 29 October 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 29 October 2018.
  72. ^ "Seychelles Climate Guide". meteo.gov.sc. Ministry of Environment, Energy and Climate Change. 2015. 4 March 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  73. ^ "Seychelles weather and climate: Blue Economy". Expertafrica.com. 26 September 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 8 December 2016.
  74. ^ "Culture of Seychelles". Everyculture.com. 22 April 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 March 2012.
  75. ^ "Seychelles Population (2022) - Worldometer". www.worldometers.info (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2022-07-05.
  76. ^ a b Lewis, M. Paul, Gary F. Simons, and Charles D. Fennig (eds.) (2016). "Seychelles languages". Ethnologue: Languages of the World, Dallas, Texas; 19th edition. 3 නොවැම්බර් 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 නොවැම්බර් 2016. {{cite web}}: |author= has generic name (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  77. ^ a b "Seychelles Population and Housing Census 2022". National Bureau of Statistics Seychelles (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 2024-03-21. සම්ප්‍රවේශය 2024-03-30.
  78. ^ "Archived copy" (PDF). 14 May 2014 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 18 March 2020.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  79. ^ a b "Seychelles Population (2022) - Worldometer". www.worldometers.info (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2022-07-05.
  80. ^ "History of Seychelles Hindu temple". Archived from the original on 26 September 2020. සම්ප්‍රවේශය 18 September 2020.{{cite web}}: CS1 maint: unfit URL (link)
  81. ^ D. B. Prell (1965). Economic Study of the Seychelles Islands. D.B. Prell.
  82. ^ Economic. Study. Seychelles. 1965. D. B. Prell. 1965 – via Internet Archive.
  83. ^ OEC – Products exported by the Seychelles (2013) සංරක්ෂණය කළ පිටපත 21 අගෝස්තු 2016 at the Wayback Machine. Atlas.media.mit.edu. Retrieved on 8 December 2016.
  84. ^ "2013 Index of Economic Freedom". The Heritage Foundation. 8 July 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 August 2013.
  85. ^ "Seychelles rupee is among best performing currencies against the dollar in Africa". www.seychellesnewsagency.com.
  86. ^ "Here are the 16 least corrupt countries in Africa". 23 January 2020.
  87. ^ India to develop two islands in Indian Ocean – Times of India සංරක්ෂණය කළ පිටපත 15 මාර්තු 2015 at the Wayback Machine. Timesofindia.indiatimes.com (11 March 2015). Retrieved on 8 December 2016.
  88. ^ "Moutya – Historic Inscription During UNESCO Event in Paris | International Magazine Kreol". 2 November 2023.
  89. ^ "UNESCO - Moutya" (ඉංග්‍රීසි බසින්). UNESCO.
  90. ^ a b c Lonely Planet Mauritius, Reunion & Seychelles. Lonely Planet. 2010. pp. 273–274. ISBN 978-1-74179-167-9.
  91. ^ a b c d e f Dyfed Lloyd Evans. The Recipes of Africa. Dyfed Lloyd Evans. pp. 235–236.
  92. ^ Practice Tests for IGCSE English as a Second Language Reading and Writing. Cambridge University Press. 4 February 2010. p. 50. ISBN 978-0-521-14059-1.
  93. ^ a b c d Paul Tingay (2006). Seychelles. New Holland Publishers. pp. 33–34. ISBN 978-1-84537-439-6.
  94. ^ a b Lloyd E. Hudman; Richard H. Jackson (2003). Geography of Travel and Tourism. Cengage Learning. p. 384. ISBN 978-0-7668-3256-5.
  95. ^ a b Sarah Carpin (1998) Seychelles, Odyssey Guides, The Guidebook Company Limited. p. 77
  96. ^ "Sport in The Seychelles". www.topendsports.com. සම්ප්‍රවේශය 2024-07-21.
  97. ^ a b Tartter, Jean R. "Status of Women". Indian Ocean country studies: Seychelles සංරක්ෂණය කළ පිටපත 11 දෙසැම්බර් 2005 at the Wayback Machine (Helen Chapin Metz, editor). Library of Congress Federal Research Division (August 1994). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
  98. ^ a b Country Reports on Human Rights Practices: Seychelles (2007) Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor (11 March 2008). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
  99. ^ "The Seychelles will make gay sex legal". Gay Star News. 2 March 2016. 27 March 2019 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 9 May 2021.
  100. ^ "Seychelles repeals colonial-era law banning gay sex". 18 May 2016. සම්ප්‍රවේශය 9 May 2021.
  101. ^ "State-sponsored Homophobia: A world survey of laws prohibiting same sex activity between consenting adults", International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association, authored by Lucas Paoli Itaborahy, May 2012 සංරක්ෂණය කළ පිටපත 17 ඔක්තෝබර් 2012 at the Wayback Machine :page: 34
  102. ^ "Employment Act, 1995" (PDF). සම්ප්‍රවේශය 9 May 2021.[භින්න වූ සබැඳිය]
  103. ^ a b "Literacy - The World Factbook". Cia.gov. සම්ප්‍රවේශය 2 May 2022.
  104. ^ Whitehead, Clive (December 2008). "'...a proper subject of reproach to the Empire'. Reflections on British Education Policy in the Seychelles 1938-1948". Education Research and Perspectives. 35 (2): 95–111.
  105. ^ "Seychelles: National Education Profile, 2018 Update" (PDF). 2018. සම්ප්‍රවේශය November 20, 2023.
  106. ^ "World Bank Open Data". World Bank Open Data. සම්ප්‍රවේශය 2023-11-20.
  107. ^ "afrol News - Seychelles gets its 1st university". www.afrol.com. සම්ප්‍රවේශය 23 July 2021.
අප්‍රිකාවේ ස්වෛරී රාජ්‍ය සහ යැපෙන භූමි ප්‍රදේශ ලැයිස්තුව


4°N 35°E / 4°N 35°E / 4; 35

"https://si.wikipedia.org/w/index.php?title=සීෂෙල්ස්&oldid=715372" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි