මහානාම රජ

මහානාම
අනුරාධපුරයේ රජ
රාජ්‍ය සමය	412 – 434
පූර්වප්‍රාප්තිකයා	පළමුවන උපතිස්ස
අනුප්‍රාප්තිකයා	සොත්ථිසේන
දරුවන්	සොත්ථිසේන ඡත්තගාහක ජන්තු
රාජවංශය	පළමුවන ලම්බකර්ණ රාජවංශය
පියා	බුද්ධදාස

412 සිට 434 දක්වා පැවති 5 වන සියවසේ අනුරාධපුරයේ රජ වූයේ මහානාම ය. ඔහු තම සොහොයුරු පළමුවන උපතිස්සගෙන් පසුව අනුරාධපුරයේ රජ වූ අතර ඔහුගේ පුත් සොත්තිසේන රජ විය.

මුලදී වංශකතාවල සඳහන් වන පරිදි මෙම මහානාම හිමි නමක් වන අතර පළමු උපතිස්සගේ බිසව සමඟ අනියම් සබඳතාවක් පැවැත්වූ අතර පසුව බිසවගේ උපකාරයෙන් උපතිස්ස රජුගේ බිසව ද බිසව කරගනිමින් උපතිස්ස මරා රජ විය. කොහොමත් රජ වුණාට පස්සේ බුදුදහමට ගොඩක් කැපවෙලා.

එතුමාගේ කාලයේ දී අභයගිරිය ආරාම සංකීර්ණය රටේ වෙනත් ඕනෑම ආරාමයකට වඩා විශාල පුළුල් හා බලවත් ආරාමයක් බවට පත් විය. බුදුන් වහන්සේගේ දළදා වහන්සේගේ භාරකරු ලෙස එය ලොව පුරා ප්රසිද්ධ වේ. විවිධ අදහස් හා විවිධ දෘෂ්ටිකෝණයන්ගෙන් යුත් පරිසරය සමඟ, එය අර්ධ විශ්වවිද්‍යාල රාජ්‍යයක් බවට පරිවර්තනය වී බෞද්ධ ග්‍රන්ථ වර්ග දහසක් තබා ගැනීමේ ස්ථානයක් බවට පත්වේ. බෞද්ධ ග්‍රන්ථය පමණක් නොව වෙනත් දැනුමක් ද ඔවුන් තුළ ද තබා ඇත. ඉතින් විදේශීය සිසුන් බොහෝ දෙනෙක් මෙහි ඉගෙනීමට ලංකාවට පැමිණි හේතුව මෙයයි. විශේෂයෙන්ම ඉන්දියාවේ, අග්නිදිග ආසියානු කලාපයේ රටවල බෞද්ධ භික්ෂූන් වහන්සේලාට පමණක් නොව චීනයේ මෙන්ම සාමාන්‍ය විද්වතුන්ට ද එම දැනුම හැදෑරීමට අවස්ථාව ලැබුණි.

එබැවින් ඔහුගේ පාලන සමයේදී ලංකාවට විශේෂ විදේශීය සංචාරකයින් පැමිණි අතර ඔවුන් අතර බෞද්ධ භික්ෂූන් වහන්සේලා ද වූහ.

පළමුවැන්න නම්, AD410 දී ලංකාවට පැමිණ අභයගිරිය විහාරයේ වසර දෙකක් ජීවත් වූ සුප්‍රසිද්ධ සංචාරකයෙකු වූ ෆැක්සියන් ය . උන්වහන්සේගේ වාර්තාවලට අනුව මහා විහාර ආරාම සංකීර්ණයේ භික්ෂූන් 3000 ක් වැඩ සිටි අතර අභයගිරිය ආරාම සංකීර්ණයේ භික්ෂූන් වහන්සේලා 5000 ක් සඳහා නේවාසිකව සිටිය හැකිය. අභයගිරිය ද දළදා වහන්සේ, පාත්‍ර ධාතුව සහ බුදුන් වහන්සේගේ උරුමක්කාර ධාතූන් වහන්සේගේ භාරකරුවන් බවට පත් වී ඇත. එමෙන්ම අභයගිරි ආරාම සංකීර්ණ ප්‍රදේශයේ ඉදිකරන ලද විශේෂ ගොඩනැගිල්ලක දහස් සංඛ්‍යාත සිවිල් වැසියන්ගේ සහභාගිත්වයෙන් දළදා වන්දනාව දින 90ක් පුරා පැවැත්වුණු බව ද ඔහු ප්‍රකාශ කළේය. ඔහු මෙරට ජීවත් වූ කාලය තුළ මෙම ආරාමයෙන් මහිංසසක (පාසල) විනය පිටකය (විනය පද්ධතිය) සහ දිර්ගාගම සහ සංයුක්තගම සූත්‍ර රැගෙන චීනයට ගෙන යන ලදී.

දෙවන වැදගත් සංචාරකයා වූයේ බෞද්ධ විද්වතෙක් සහ කාශ්මීරයේ කුමාරයෙකු වූ ගුණවර්මන් වන අතර අභයගිරියට ද පැමිණියා. ඉන්පසු ඔහු ජාවා වෙත ගොස් එහි සිටි දෝවනය රැජින සහ රජු සාර්ථකව බුදුදහම බවට පත් කළේය. ඉන්පසුව, ඔහු චීනයේ නන්ජිං වෙත භික්ෂූන් සහ භික්ෂුණීන් (කාන්තා භික්ෂූන්) කණ්ඩායමක් මෙහෙයවීය. මෙම භික්ෂුණී කණ්ඩායමට නායකත්වය දුන්නේ දේවසාර තිසරණ (ටයි-සේ-රා) භික්ෂුණී විසිනි, එය පියවර දෙකකින් සිදුවිය. පළමු භික්ෂුණීන් වහන්සේ 8 දෙනා නැවි නන්දගේ නායකත්වයෙන් ලියු සොංගේ අගනුවර වූ නන්ජිං (එවකට ජියැන්කාං ) වෙත යවන ලද අතර, ඔහු ද්විත්ව උපසම්පදාව සිදු කිරීමට ප්‍රමාණවත් නොවන භික්ෂුණීන් පිළිබඳ පණිවිඩයක් සමඟ නැවත පැමිණියේය (මෙම ක්‍රියාවලිය භික්ෂූණීන් වීමට අවශ්‍ය විය. භික්ෂූන් වහන්සේලාගේ උපසම්පදාව යටතේ.) ඉන්පසු ලංකාව චීනයට 10 දෙනෙකුගෙන් යුත් තවත් භික්ෂුණී කණ්ඩායමක් යැවූ අතර, එම පෙර කණ්ඩායම චීන භාෂාව සහ සම්ප්‍රදාය පිළිබඳ ප්‍රවීණයන් විය. ඉතින් ඒ එක්කම ගුණවර්මන්ගේ කැපවීමෙන් චීනයට භික්ෂුණී උපසම්පදාව සාර්ථකව ලබා දීලා ලංකාවෙන් කට්ටිය ආවා.

ඒ සමගම චන්ද්‍රමාලි භික්ෂුණිය තවත් භික්ෂුණී කණ්ඩායමක් ටිබෙටයට ගෙන ගොස් කන්ජුර් නමින් ටිබෙට් ත්‍රිපිටකය ඇතුළු සංස්කෘත ග්‍රන්ථ හයක් ටිබෙටයට පරිවර්තනය කරන ලදී.

කෙසේ වෙතත්, මහා විහාරය ද මේ කාලය තුළ ලොව පුරා කීර්තිමත් නාමය නැති කර නොගෙන එය තබා ගත්තේය. නමුත් අභයගිහිරට සාපේක්ෂව එය අභයගිහිරගේ කීර්තියට වඩා අඩු විය. උන්වහන්සේගේ කාලයේ භාරතයේ මහා බෝධි විහාරයේ රේවත හිමියන් යටතේ අධ්‍යාපනය ලැබූ බුද්ධඝෝෂ නම් භික්ෂුව මහාවිහාරයේ සංඝපාල තෙරුන් යටතේ ධර්ම පිටකය ද, දකුණු දිසාව පිහිටි මහානිඝාසාමි නම් ස්වාමීන් වහන්සේ නමක් විසින් අනුග්‍රහය ලද විහාරයක විසූ බුද්ධමිත තෙරුන් වහන්සේ යටතේ විනය පිටකය ද උගත්තේය. අනුරාධපුරයේ බුදුන්ගේ රහස් ගස. උන්වහන්සේගේ දැනුම පිරික්සීම සඳහා බුදුදහමේ ගැඹුරු අර්ථයන් සරල කරන ග්‍රන්ථයක් කිරීමට මහාවිහාරයේ හාමුදුරුවරුන්ට පැවරුණු අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස විශුද්ධිමග්ග සන්නය නමැති අසිරිමත් ග්‍රන්ථය නිර්මාණය කරන ලදී. ඒ විතරක් නෙවෙයි ඔහු දේශීය භාෂාවෙන් ලියැවුණු බොහෝ ශුද්ධ ලියවිලි පාඨ පාලි භාෂාවට පරිවර්තනය කළා. කෙසේ වෙතත්, ඇතැම් ජනප්‍රවාදයන් පවසන්නේ එම කාලය තුළ විවිධ ක්ෂේත්‍ර පිළිබඳව දේශීය භාෂාවෙන් ලියා ඇති පොත් දහස් ගණනක් ගිනි තබා ඇති බවයි. ඒ වගේම මහානාම රජතුමා තමන්ගේ කාලයේ වෙහෙර විහාර කිහිපයක් කරවීය. එම "ලොහෝදොර", "රලගමුව", "කෙම්පස" යන විහාරස්ථානවලින් අභයගිරි භික්ෂූන් වහන්සේලාට පරිත්‍යාග කරන ලද අතර දුම්රක් කන්දේ විහාරස්ථානයක් ඉදිකරන ලද අතර එය ඔහුගේ බිසවගේ සංදේශය මහා විහාරයට ලබා දෙන ලදී. එසේම ඔහුගේ කාලයේ ලංකා සහ චීන රාජ සභා අතර ලිපි හුවමාරු සිදු විය.

මේකත් බලන්න

• ශ්‍රී ලංකා රජවරුන්ගේ ලැයිස්තුව
• ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතිහාසය

බාහිර සබැඳි

• ශ්‍රී ලංකාවේ රජවරු සහ පාලකයෝ
• කොඩ්‍රින්ටන්ගේ ලංකා කෙටි ඉතිහාසය

මහානාම රජ පළමුවන ලම්බකර්ණ රාජවංශය උපත: ? ? මරණය: ? ?
රාජ පදවි නාමයන්
පූර්වප්‍රාප්තිකයා පළමුවන උපතිස්ස	අනුරාධපුරයේ රජ 412–434	අනුප්‍රාප්තික සොත්ථිසේන