මාතර
 | මෙම ලිපිය සත්යාපනය සඳහා තවත් අමතර මූලාශ්ර දැක්වීම කළ යුතුව ඇත. |
| මාතර Matara | |
|---|---|
| නගරය | |
 මාතර වෙරළ | |
  මාතර | |
| ඛණ්ඩාංක: 5°57′N 80°32′E / 5.950°N 80.533°Eඛණ්ඩාංක: 5°57′N 80°32′E / 5.950°N 80.533°E | |
| රට | ශ්‍රී ලංකාව |
| පළාත | දකුණු පළාත |
| ආණ්ඩුව / පරිපාලනය | |
| • අධිකරණ වර්ගය | නගර සභා |
| සරිය | |
| • නාගරික | 13 කිමී2 (5 සතරැස් සැත) |
| උන්නතාංශය | 2 මී (7 අඩි) |
| ජනගහණය(2011) | |
| • නගරය | 68,244 |
| • ඝණත්වය | 5,841/කිමී2 (15,130/වර්ග සැත) |
| වේලා කලාප | ශ්‍රී ලංකා සම්මත වේලාව (UTC+5:30) |
| Postal code | 81xxx |
| දුරකථන කේතය(න්) | 041 |
මාතර (සිංහල: මාතර, romanized: Māthara, දෙමළ: Mattara, romanized: Māttaṟai) යනු දකුණු පළාතේ දකුණු වෙරළ තීරයේ පිහිටි ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධාන නගරයකි. එය දකුණු පළාතේ දෙවන විශාලතම නගරයයි. එය කොළඹ සිට කිලෝමීටර් 160 (සැතපුම් 99) කි. එය ප්‍රධාන වාණිජ මධ්‍යස්ථානයක් වන අතර එය මාතර දිස්ත්‍රික්කයේ පරිපාලන අගනුවර සහ විශාලතම නගරය වේ.
ඉතිහාසය
[සංස්කරණය]මාතර ඓතිහාසික වශයෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ (තුන් සිංහලය තුන් සිංහලය) රාජධානි තුනෙන් එකක් වූ රුහුණු රාජධානිය ලෙස හැඳින්වූ ප්‍රදේශයට අයත් වේ. තොටගමුවේ ශ්‍රී රාහුල හිමියන්ගේ පරවි සංදේශයට අනුව වීරබාමපානම් රජතුමා මාතර අගනුවර කර ගෙන එය "මාපටුන" ලෙස නම් කළේය. නගර මධ්‍යයේ ඇති විහාරයද පැරණි රජවරුන් විසින් ඉදිකරන ලද අතර වර්තමානයේ එය ප්‍රදේශයේ බෞද්ධයන් අතර ඉතා ජනප්‍රිය පුදබිමකි.
16 වැනි සහ 18 වැනි සියවස්වල මාතර පාලනය කළේ පෘතුගීසීන් සහ ලන්දේසීන් විසිනි.
1756 දී ලන්දේසීන් සමුද්‍රීය පළාත අල්ලාගෙන සබරගමුව, සත්කෝරලේ, සතර කෝරලේ සහ මාතර යන පරිපාලන ප්‍රදේශ හතරකට බෙදා ඇත. මෙයින් මාතර දිස්ත්‍රික්කයේ විශාලතම ප්‍රදේශය (අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම කළුගඟ ගඟ දක්වා මුළු දකුණු පළාතම) ආවරණය විය. ධර්මපාල රජු විසින් ලන්දේසීන්ට ලබා දුන් ඔප්පුවේ මාතර දිස්ත්‍රික්කයේ ප්‍රදේශය කෝට්ටේ සිට වලවේ ගංගා නදිය දක්වා විහිදුණු බව සඳහන් වේ.
1760 දී උඩරට රාජධානියේ හමුදා විසින් බලකොටුවට සාර්ථකව පහර දෙන ලදී. අවුරුද්දකට ආසන්න කාලයක් මාතර සිංහලයන් අතට පත් විය. 1762 දී ලන්දේසීන් කිසිදු සැලකිය යුතු ප්‍රතිරෝධයකින් තොරව මාතර කොටුව යළි අත්පත් කර ගත්හ. මාතර ලන්දේසීන්ගේ දකුණු මුහුදු ප්‍රදේශ සඳහා ගාලු කොටුවට පිටුපසින් දෙවන වැදගත්ම බලකොටුව වූ අතර සමහර අභ්‍යන්තර බලකොටු සඳහා අණ දෙන කඳවුරකි.
1796 දී බලකොටුව චාරිත්‍රානුකූලව බ්‍රිතාන්‍යයන්ට පවරා දෙන ලදී. ලන්දේසි සහ ඉංග්‍රීසි සංස්කෘතිය සහ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය තවමත් ප්‍රදේශය පුරා දක්නට ලැබේ. දෙවුන්දර තුඩුවේ ඇති ප්‍රදීපාගාරය ලන්දේසීන් විසින් ඉදිකරන ලද අතර එය ශ්‍රී ලංකාවේ පැරණිතම ප්‍රදීපාගාරවලින් එකක් ලෙස සැලකේ. ලන්දේසීන් විසින් ඉදිකරන ලද මාතර බලකොටුව සහ තරු කොටුව යන බලකොටු දෙක නගරයේ දක්නට ලැබේ. අනෙකුත් වැදගත් යටත් විජිත කෘති වන්නේ ශාන්ත මරියා දේවස්ථානය සහ නූපේ හන්දියේ වෙළඳපොළයි.
ප්‍රදේශයේ විසූ ප්‍රකට චින්තකයන් වන්නේ කුමාරතුංග මුනිදාස සහ ගජමන් නෝනා ය. මාතර ජනවාර්ගික බහුතරය සිංහල; 16 වන සහ 17 වන සියවස් වලදී මුවර්වරු අරාබියේ සිට වෙළඳුන් ලෙස ප්‍රදේශයට පැමිණියහ. අද ඔවුන්ගෙන් පැවත එන්නන් වාර්ගික සුළුතරයක් ලෙස සාමකාමීව සිංහලයන් සමඟ සහජීවනයෙන් සිටිනවා.
සංචාරක ආකර්ෂණ
[සංස්කරණය]
මාතර යනු කාර්යබහුල, දියුණු සහ පුළුල් වාණිජ නගරයකි. මාතර ප්‍රධාන ආකර්ෂණයන් වන්නේ එහි බලකොටු, ලන්දේසි ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය, හොඳින් සංරක්‍ෂිත බලකොටුවක් සහ එහි වීදි ජීවිතයයි.
- වෙහෙරහේන රජමහා විහාරය - වෙහෙරහේන පූර්වාරාම රජමහා විහාරස්ථානය මාතර පිහිටි උමං විහාරයක් සහිත බෞද්ධ සිද්ධස්ථානයකි.
- මාතර බෝධිය - මාතර බෝධිය එහි පිහිටි පූජනීය බෝ වෘක්ෂයකි.
- පරවි දූව - මාතර වෙරළ ආශ්‍රිතව පිහිටි බෞද්ධ පුදබිමක් සහිත කුඩා දිවයිනකි. පරවි දූපත විහාරය නවීන බෞද්ධ විහාරයකි. එය 2008 දී ඉදිකරන ලද (2004 සුනාමියෙන් ගසාගෙන ගිය පෙර පාලමක් වෙනුවට) අලංකාර කේබල් රැඳවුම් පාලමකින් ළඟා වේ. මෙම විහාරස්ථානය ආකර්ශනීය උද්‍යානවල පිහිටුවා ඇති අතර බුද්ධ ප්‍රතිමා රාශියක් සහ ආදම්ගේ කඳු මුදුනේ ඇති යැයි කියනු ලබන පා සටහනේ අනුරුවක් ඇත.
- වේරගම්පිට රජ මහා විහාරය - මාතර පිහිටි පැරණි බෞද්ධ පුදබිමක් වේ.
- ලන්දේසි ප්‍රතිසංස්කරණ පල්ලිය, මාතර - 1706 දී ලන්දේසීන් විසින් මාතර බලකොටුව තුළ ඉදිකරන ලදී. 1762 දී බලකොටුව නැවත අත්පත් කර ගැනීමෙන් පසුව එය 1767 දී පුළුල් ලෙස ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලදී.
- ශාන්ත මරියා දේවස්ථානය වෙරළ පාරේ පිහිටා ඇත. දොරකඩ (1769) දිනය 1762 මාතර කැරැල්ලෙන් පසුව සිදු වූ ප්‍රතිසංස්කරණය ගැන සඳහන් කරයි.
- මාතර බලකොටුව/පවුර - පෘතුගීසින් විසින් 1560 වර්ෂයේදී ඉදිකරනු ලැබූ බල කොටුවක් වේ. ගාල්ල යටත් කර ගැනීමත් සමග ලන්දේසීන් විසින් 1640 වසරේදී සැලකිය යුතු ලෙස නැවත ගොඩනගන ලදී. විශාල ගල් බැම්මකින් සමන්විත මෙම බලකොටුව, නිල්වලා ගඟ කලපුව සහ සාගරය වෙන් කරන ප්‍රධාන කොටස අල්ලාගෙන ඇත.
- මාතර ඔරලෝසු කණුව - මාතර බලකොටුවේ කොටු පවුර මධ්‍යයෙහි පිහිටුවා තිබෙන මාතර ඔරලෝසු කණුව, ලන්දේසීන් විසින් මෙරට ඉදිකරනු ලැබූ පැරණි ඔරලෝසු කණුවක් වේ.
- මාතර තාරකා කොටුව - නවාලි ගඟේ බටහිර හෝ ගොඩබිම් පැත්තේ පිහිටා ඇත. 1761 දී මාතර කැරැල්ලෙන් පසු ලන්දේසීන් විසින් මෙම බලකොටුව ඉදිකරන ලද්දේ ගංගාවෙන් ආරම්භ වන ප්‍රහාරවලින් ප්‍රධාන බලකොටුව ආරක්ෂා කර ගැනීම සඳහා ය. අද්විතීය තරු හැඩැති බලකොටුවේ ඉදිකිරීම් 1765 දී නිම කරන ලදී.
- පැරණි නූපේ වෙළඳපොල - මාතර කොටුවේ සිට කිලෝමීටර් 3.2 (සැතපුම් 2.0) පමණ දුරින් ලන්දේසීන් විසින් 1784 දී ඉදිකරන ලදී.
අධ්‍යාපනය
[සංස්කරණය]විශ්ව විද්‍යාල
[සංස්කරණය]- ශ්‍රී ලංකා විවෘත විශ්ව විද්‍යාලය (ප්‍රාදේශීය මධ්‍යස්ථානය)
- ශ්‍රී ලංකා තොරතුරු තාක්ෂණ ආයතනය (ප්‍රාදේශීය මධ්‍යස්ථානය)
- University College of Matara
- රුහුණ විශ්වවිද්‍යාලය
- ICBT Southern Campus
- ESOFT Metro Campus
- NIBM Matara Centre
පාසල්
[සංස්කරණය]- ශාන්ත තෝමස් විද්‍යාලය (1844)
- ශාන්ත සර්වේසස් විද්‍යාලය (1897)
- ශාන්ත මරියා කන්‍යාරාමය (1908)
- රාහුල විද්‍යාලය (1923)
- සුජාතා විද්‍යාලය (1929)
- මාතර මධ්‍ය මහා විද්‍යාලය (1932)
- සාන්ත තෝමස් උසස් බාලිකා විද්‍යාලය (1898)
- ශාරිපුත්‍ර ද්විතීයික පාසල (1927)
- ජනාධිපති විද්‍යාලය (1814)
- මහාමායා බාලිකා විද්‍යාලය (1932)
- මහින්ද රජපස්ස පාසල (2013)
ආර්ථිකය සහ යටිතල පහසුකම්
[සංස්කරණය]ප්‍රවාහනය
[සංස්කරණය]දුම්රිය
[සංස්කරණය]2019 අප්‍රේල් මාසයේදී බෙලිඅත්ත දක්වා දිගුවක් විවෘත කරන තෙක් මාතර දුම්රිය ස්ථානය ශ්‍රී ලංකා දුම්රිය මාර්ගයේ වෙරළ තීරයේ පර්යන්තය විය.
පාර
[සංස්කරණය]මාතර යනු රටේ ප්‍රධාන ප්‍රවාහන මධ්‍යස්ථානයකි. එය නගරය හරහා දිවෙන A2 අධිවේගී මාර්ගයෙන් සේවය කරයි. එය 2014 මාර්තු සිට දක්ෂිණ අධිවේගී මාර්ගයේ (E01 අධිවේගී මාර්ගයේ) 2 වන අදියරෙහි දකුණු පර්යන්තය ද වේ.
මේවාද බලන්න
[සංස්කරණය]මුලාශ්‍ර
[සංස්කරණය]බාහිර අඩවි
[සංස්කරණය]- Matara in Sri Lankan Village Directory සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2012-04-25 at the Wayback Machine
- History of Matara City සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2009-09-10 at the Wayback Machine
- District Secretariat - Matara සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2010-09-21 at the Wayback Machine
- MSN Map සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2011-06-06 at the Wayback Machine
- Matara in Viki.lk සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2015-06-21 at the Wayback Machine
