කුෂාණ අධිරාජ්‍යය

කුෂාණ අධිරාජ්‍යය

Κυϸανο (බැක්ට්‍රියානු)
Βασιλεία Κοσσανῶν (ග්‍රීක)
කුෂාණ අධිරාජ්‍යය; Κυϸανο (බැක්ට්‍රියානු); Βασιλεία Κοσσανῶν (ග්‍රීක)
30–375
	ක්‍රි.ව. 2වන සියවසේ කණිෂ්ක රජ සමයේ කුෂාණ අධිරාජ්‍යයේ (කහ පැහැයෙන්) ව්‍යාප්තිය පෙන්වන ඉන්දියාවේ සිතියමක්. බොහෝ ඉතිහාසඥයන් විශ්වාස කරන්නේ මෙම අධිරාජ්‍යය මධ්‍ය ගංගා තැන්න, සිට වාරාණසී තෙක් ගංගා සහ යමුනා දෙගංමෝය තෙක්, හෝ ඇතැම්විට පාටලීපුත්‍රය තෙක් නැගෙනහිරට ව්‍යාප්තව පවතින්නට ඇති බවයි.
තත්ත්වය	සංචාරක අධිරාජ්‍යය
අගනුවර	බග්‍රාම් (කපිශි); පේෂාවර් (පුරුෂපුර); තක්ෂිලා (තක්ෂශිලා); මථුරා (මථුරා)
පොදු භාෂාවන්	ග්‍රීක (127 පමණ තෙක් නිල භාෂාව විය); බැක්ට්‍රියානු (127 සිට නිල භාෂාව විය); සංස්කෘත
ආගම	බුද්ධාගම; හින්දු ආගම; ශරතුස්ත්‍රවාදය
රජය	රාජාණ්ඩුව
අධිරාජ
• 30–80	කුජුල කැඩ්පයිසීස්
• 350–375	කිපුනාද
ඓතිහාසික යුගය	සම්භාව්‍ය පුරාතනය
• කුජුල කැඩ්පයිසීස් විසින් යුඒචි ගෝත්‍ර එක්සත් කොට රාජ්‍ය සන්ධානයක් ඇතිකිරීම	30
• සැසේනියානුවන්, ගුප්තයන්, සහ හෙප්තලයිට්වරුන් විසින් යටත් කරගැනීම	375
වර්ග ප්‍රමාණය
200 පමණ.	2,000,000 km2 (770,000 sq mi)
200 පමණ.	2,500,000 km2 (970,000 sq mi)
ව්‍යවහාර මුදල	කුෂාණ ඩ්‍රක්මා
පූර්වප්‍රාප්ති වනුයේ	අනුප්‍රාප්ති වනුයේ
	ඉන්දු-ග්‍රීක රාජධානිය
	ඉන්දු-පාර්තියානු රාජධානිය
	ඉන්දු-සිතියානුවෝ
සැසේනියානු අධිරාජ්‍යය
ගුප්ත අධිරාජ්‍යය
පද්මාවතියෙහි නාගයෝ
කිඩරයිට්වරු

කුෂාණ අධිරාජ්‍යය (පුරාතන ග්‍රීක: Βασιλεία Κοσσανῶν; බැක්ට්‍රියානු: Κυϸανο, Kushano; පසුකාලීන බ්‍රාහ්මී සංස්කෘත: , Ku-ṣā-ṇa, Kuṣāṇa; දේවනාගරී සංස්කෘත: कुषाण राजवंश, Kuṣāṇa Rājavaṃśa; බෞදෙස: Guṣāṇa-vaṃśa; පාර්තියානු: 𐭊𐭅𐭔𐭍 𐭇𐭔𐭕𐭓, Kušan-xšaθr; චීන: 貴霜^[15]) යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ මුල්කාලීන 1වන සියවසේ බැක්ට්‍රියානු භූමියෙහි පැවති යුඒචිවරුන් විසින් ගොඩනැගි අධිරාජ්‍යයකි. මෙය වර්තමාන ඇෆ්ඝනිස්තානය, පාකිස්තානය සහ උතුරු ඉන්දියාව^[16] මෙන්ම අවම වශයෙන් සාකේත සහ වාරාණසී (බෙණාරෙස්) අසල සාරනාත් දක්වා වන භූමියෙහි පැතිර තිබෙන්නට ඇතැයි සිතිය හැක්කේ එම ස්ථානවලින් හමුවන කුෂාණ අධිරාජ මහා කණිෂ්කගේ අභිලේඛන හේතුවෙනි.^[17]

පාලකයෝ

වඩාත්ම මෑතකාලීනව පිළියෙල කරන ලද රාජාවලිය මෙසේ ය:^[18]

හෙරාඕස් (1 ප. – 30), සිය කාසිවල තමන් "කුෂාණ" ලෙස සඳහන් වන ප්‍රථම පාලකයායි

"මහා කුෂාණයෝ";

කුජුල කැඩ්පයිසීස් (50 ප. – 90 ප.)
වීම තක්තෝ (90 ප. – 113 ප.), හෙවත් සෝටර් මේගස් හෙවත් "මහා ගැලවුම්කරු."
වීම කැඩ්පයිසීස් (113 ප. – 127 ප.) ප්‍රථම මහා කුෂාණ අධිරාජයා
මහා කණිෂ්ක (127 – 151 පමණ)
හුවිෂ්ක (151 ප. – 190 ප.)
වාසුදේව I (190 ප. – 230) අවසන් මහා කුෂාණ අධිරාජයායි
කණිෂ්ක II (230 ප. – 247)
වාශිෂ්ක (247 ප. – 267)

"කුඩා කුෂාණයෝ";

කණිෂ්ක III (267 ප. – 270)
වාසුදේව II (270 ප. – 300)
මහී (300 ප්. – 305)^[19]
ශක (305 ප. – 335)^[19]
කිපුනාද (335 ප. – 350)^[19]

සැකිල්ල:Kushans

මේවාත් බලන්න

සටහන්

ආශ්‍රේයයන්

^ Romila Thapar (2004). Early India: From the Origins to AD 1300. University of California Press. p. 221. ISBN 978-0-520-24225-8.
^ Burton Stein (2010). A History of India. John Wiley & Sons. p. 86. ISBN 978-1-4443-2351-1.
^ Peter Robb (2011). A History of India. Macmillan International Higher Education. p. 55. ISBN 978-0-230-34549-2.^{[permanent dead link]}
^ Hermann Kulke; Dietmar Rothermund (2016). A History of India. Taylor & Francis. ISBN 978-1-317-24212-3.
^ Di Castro, Angelo Andrea; Hope, Colin A. (2005). "The Barbarisation of Bactria" in Cultural Interaction in Afghanistan c 300 BCE to 300 CE. Melbourne: Monash University Press. pp. 1–18, map visible online page 2 of Hestia, a Tabula Iliaca and Poseidon's trident. ISBN 978-1876924393.
^ The Kushans at first retained the Greek language for administrative purposes but soon began to use Bactrian. The Bactrian Rabatak inscription (discovered in 1993 and deciphered in 2000) records that the Kushan king Kanishka the Great (c. 127 AD), discarded Greek (Ionian) as the language of administration and adopted Bactrian ("Arya language"), from Falk (2001): "The yuga of Sphujiddhvaja and the era of the Kuṣâṇas." Harry Falk. Silk Road Art and Archaeology VII, p. 133.
^ The Bactrian Rabatak inscription (discovered in 1993 and deciphered in 2000) records that the Kushan king Kanishka the Great (c. 127 AD), discarded Greek (Ionian) as the language of administration and adopted Bactrian ("Arya language"), from Falk (2001): "The yuga of Sphujiddhvaja and the era of the Kuṣâṇas." Harry Falk. Silk Road Art and Archaeology VII, p. 133.
^ The Sanskrit word vaṃśa (dynasty) affixed to Gushana (Kushana), i.e. Gushana-vaṃśa (Kushan dynasty) appears on a dedicatory inscription at Manikiala stupa, in The Dynastic Arts of the Kushans, University of California Press, 1967, p.7 & 8
^ Liu 2010, පිටු අංකය: 61.
^ Bopearachchi 2007, පිටු අංකය: 45.
^ Golden 1992, පිටු අංකය: 56.
^ "Afghanistan: Central Asian and Sassanian Rule, ca. 150 B.C.-700 A.D." United States: Library of Congress Country Studies. 1997. සම්ප්‍රවේශය 2012-08-16.
^ Turchin, Peter; Adams, Jonathan M.; Hall, Thomas D (December 2006). "East-West Orientation of Historical Empires". Journal of World-Systems Research. 12 (2): 222. ISSN 1076-156X. සම්ප්‍රවේශය 12 September 2016.
^ Taagepera, Rein (1979). "Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.". Social Science History. 3 (3/4): 132. doi:10.2307/1170959. JSTOR 1170959.
^ The Dynasty Arts of the Kushans, University of California Press, 1967, p.7
^ http://www.kushan.org/general/other/part1.htm සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2015-07-07 at the Wayback Machine and Si-Yu-Ki, Buddhist Records of the Western World, (Tr. Samuel Beal: Travels of Fa-Hian, The Mission of Sung-Yun and Hwei-S?ng, Books 1–5), Kegan Paul, Trench, Trubner & Co. Ltd. London. 1906 and Hill (2009), pp. 29, 318–350
^ which began about 127 CE. "Falk 2001, pp. 121–136", Falk (2001), pp. 121–136, Falk, Harry (2004), pp. 167–176 and Hill (2009), pp. 29, 33, 368–371.
^ Cribb, Joe; Donovan, Peter (2014). Kushan, Kushano-Sasanian, and Kidarite Coins A Catalogue of Coins From the American Numismatic Society by David Jongeward and Joe Cribb with Peter Donovan (ඉංග්‍රීසි බසින්). p. 4.
^ ^a ^b ^c The Glorious History of Kushana Empire, Adesh Katariya, 2012, p.69

බාහිර සබැඳි

Kushan dynasty in Encyclopædia Britannica
Metropolitan Museum capsule history
New documents help fix controversial Kushan dating at the Wayback Machine (archived 2005-02-04)
Coins of the Kushans on wildwinds.com
Antique Indian Coins at the Library of Congress Web Archives (archived 2013-02-07)
Brief Guide to Kushan History සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2004-09-25 at the Wayback Machine
The CoinIndia Online Catalogue of Kushan Coins
Dedicated resource to study of Kushan Empire සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2004-09-25 at the Wayback Machine

සැකිල්ල:Central Asian history සැකිල්ල:Rulers of Ancient Central Asia සැකිල්ල:Ancient South Asia and Central Asia

[Thapar2004-221-1] Romila Thapar (2004). Early India: From the Origins to AD 1300. University of California Press. p. 221. ISBN 978-0-520-24225-8.

[Stein2010-86-2] Burton Stein (2010). A History of India. John Wiley & Sons. p. 86. ISBN 978-1-4443-2351-1.

[Robb2011-55-3] Peter Robb (2011). A History of India. Macmillan International Higher Education. p. 55. ISBN 978-0-230-34549-2.^{[permanent dead link]}

[KulkeRothermund2016-4] Hermann Kulke; Dietmar Rothermund (2016). A History of India. Taylor & Francis. ISBN 978-1-317-24212-3.

[AADC-5] Di Castro, Angelo Andrea; Hope, Colin A. (2005). "The Barbarisation of Bactria" in Cultural Interaction in Afghanistan c 300 BCE to 300 CE. Melbourne: Monash University Press. pp. 1–18, map visible online page 2 of Hestia, a Tabula Iliaca and Poseidon's trident. ISBN 978-1876924393.

[Greek-6] The Kushans at first retained the Greek language for administrative purposes but soon began to use Bactrian. The Bactrian Rabatak inscription (discovered in 1993 and deciphered in 2000) records that the Kushan king Kanishka the Great (c. 127 AD), discarded Greek (Ionian) as the language of administration and adopted Bactrian ("Arya language"), from Falk (2001): "The yuga of Sphujiddhvaja and the era of the Kuṣâṇas." Harry Falk. Silk Road Art and Archaeology VII, p. 133.

[The_Bactrian_2000_p._133-7] The Bactrian Rabatak inscription (discovered in 1993 and deciphered in 2000) records that the Kushan king Kanishka the Great (c. 127 AD), discarded Greek (Ionian) as the language of administration and adopted Bactrian ("Arya language"), from Falk (2001): "The yuga of Sphujiddhvaja and the era of the Kuṣâṇas." Harry Falk. Silk Road Art and Archaeology VII, p. 133.

[8] The Sanskrit word vaṃśa (dynasty) affixed to Gushana (Kushana), i.e. Gushana-vaṃśa (Kushan dynasty) appears on a dedicatory inscription at Manikiala stupa, in The Dynastic Arts of the Kushans, University of California Press, 1967, p.7 & 8

[FOOTNOTELiu201061-9] Liu 2010, පිටු අංකය: 61.

[FOOTNOTEBopearachchi200745-10] Bopearachchi 2007, පිටු අංකය: 45.

[FOOTNOTEGolden199256-11] Golden 1992, පිටු අංකය: 56.

[lcwb2-12] "Afghanistan: Central Asian and Sassanian Rule, ca. 150 B.C.-700 A.D." United States: Library of Congress Country Studies. 1997. සම්ප්‍රවේශය 2012-08-16.

[13] Turchin, Peter; Adams, Jonathan M.; Hall, Thomas D (December 2006). "East-West Orientation of Historical Empires". Journal of World-Systems Research. 12 (2): 222. ISSN 1076-156X. සම්ප්‍රවේශය 12 September 2016.

[Taagepera132-14] Taagepera, Rein (1979). "Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.". Social Science History. 3 (3/4): 132. doi:10.2307/1170959. JSTOR 1170959.

[15] The Dynasty Arts of the Kushans, University of California Press, 1967, p.7

[16] ttp://www.kushan.org/general/other/part1.htm සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2015-07-07 at the Wayback Machine and Si-Yu-Ki, Buddhist Records of the Western World, (Tr. Samuel Beal: Travels of Fa-Hian, The Mission of Sung-Yun and Hwei-S?ng, Books 1–5), Kegan Paul, Trench, Trubner & Co. Ltd. London. 1906 and Hill (2009), pp. 29, 318–350

[17] which began about 127 CE. "Falk 2001, pp. 121–136", Falk (2001), pp. 121–136, Falk, Harry (2004), pp. 167–176 and Hill (2009), pp. 29, 33, 368–371.

[18] Cribb, Joe; Donovan, Peter (2014). Kushan, Kushano-Sasanian, and Kidarite Coins A Catalogue of Coins From the American Numismatic Society by David Jongeward and Joe Cribb with Peter Donovan (ඉංග්‍රීසි බසින්). p. 4.

[Katariya-19] The Glorious History of Kushana Empire, Adesh Katariya, 2012, p.69

[20] Samuel

[21] Samuel

[22] Michaels (2004) p.39

[23] Hiltebeitel (2002)

[24] Michaels (2004) p.39

[25] Hiltebeitel (2002)

[26] Micheals (2004) p.40

[27] Michaels (2004) p.41

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[a]

[b]

[c]

[d]

[e]

[f]

[g]

[h]

v t e ඉන්දියාවේ මධ්‍යතන රාජධානි
කාලරේඛාව සහ සංස්කෘතික යුගය	වයඹදිග ඉන්දියාව (පන්ජාබ්-සප්ත සින්ධු)	ඉන්දු-ගංගා තැන්න			මධ්‍ය ඉන්දියාව	දකුණු ඉන්දියාව
කාලරේඛාව සහ සංස්කෘතික යුගය	වයඹදිග ඉන්දියාව (පන්ජාබ්-සප්ත සින්ධු)	බටහිර ගංගා තැන්න (කුරු-පංචාල)	උතුරු ඉන්දියාව (මධ්‍ය ගංගා තැන්න)	ඊසාන ඉන්දියාව (ඊසානදිග ඉන්දියාව)	මධ්‍ය ඉන්දියාව	දකුණු ඉන්දියාව
යකඩ යුගය
සංස්කෘතිය	පසුකාලීන වෛදික යුගය	පසුකාලීන වෛදික යුගය (බ්‍රාහ්මණ දෘෂ්ටිය)^[a] වර්ණාලේපිත අළු භාණ්ඩ සංස්කෘතිය	පසුකාලීන වෛදික යුගය (ක්ෂත්‍රීය/ශ්‍රමණික සංස්කෘතිය)^[b] උතුරු කළු ඔප දැමූ භාණ්ඩ		ප්‍රාග්-ඉතිහාසය
ක්‍රි.පූ. 6වන සියවස	ගන්ධාර	කුරු-පංචාල	මගධ		ආදිවාසි (ගෝත්‍ර)
සංස්කෘතිය	පර්සියානු-ග්‍රීක බලපෑම්	"දෙවන නාගරීකරණය" ශ්‍රමණ ව්‍යාපාරවල පිබිදීම ජෛන ආගම - බුද්ධාගම - ආජීවික - යෝග			ප්‍රාග්-ඉතිහාසය
ක්‍රි.පූ. 5වන සියවස	(පර්සියානු පාලනය)		ශිශුනාග රාජවංශය		ආදිවාසි (ගෝත්‍ර)
ක්‍රි.පූ 4වන සියවස	(ග්‍රීක ආක්‍රමණ)		නන්ද අධිරාජ්‍යය	කාලිංග	ආදිවාසි (ගෝත්‍ර)
ඓතිහාසික යුගය
සංස්කෘතිය	බුදු දහමේ ව්‍යාප්තිය				ප්‍රාග්-ඉතිහාසය	සංගම් යුගය (ක්‍රි.පූ. 300 – ක්‍රි.ව. 200)
ක්‍රි.පූ. 3වන සියවස	මෞර්ය අධිරාජ්‍යය					මුල්කාලීන චෝළයෝ මුල්කාලීන පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය සාතවාහන රාජවංශය චේරවරු පුරාතන තමිලාගමේ තවත් කුඩා රාජධානි 46ක්
සංස්කෘතිය	පූර්ව-සම්භාව්‍ය හින්දු ආගම^[c] - "හින්දු සංස්ලේෂණය"^[d] (ක්‍රි.පූ. 200 පමණ - ක්‍රි.ව. 300)^[e]^[f] වීර කාව්‍ය - පුරාණ - රාමායණ - මහාභාරත - භගවද් ගීතාව - බ්‍රහ්ම සූත්‍ර - ස්මර්ත සම්ප්‍රදාය මහායාන බුද්ධාගම					සංගම් යුගය (සන්තතික) (ක්‍රි.පූ. 300 – ක්‍රි.ව. 200)
ක්‍රි.පූ. 2වන සියවස	ඉන්දු-ග්‍රීක රාජධානිය		ශුංග අධිරාජ්‍යය මහා-මේඝවාහන රාජවංශය			මුල්කාලීන චෝළයෝ මුල්කාලීන පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය සාතවාහන රාජවංශය චේරවරු පුරාතන තමිලාගමේ තවත් කුඩා රාජධානි 46ක්
ක්‍රි.පූ. 1වන සියවස	ඉන්දු-ග්‍රීක රාජධානිය		ශුංග අධිරාජ්‍යය මහා-මේඝවාහන රාජවංශය
ක්‍රි.ව. 1වන සියවස	ඉන්දු-සිතියානුවෝ ඉන්දු-පාර්තියානුවෝ		කුනින්ද රාජධානිය
2වන සියවස	කුෂාණ අධිරාජ්‍යය
3වන සියවස	කුෂාණ-සැසේනියානු රාජධානිය	කුෂාණ අධිරාජ්‍යය	බටහිර ක්ෂත්‍රපයෝ	කාමරූප රාජධානිය	කාලභ්‍ර රාජවංශය පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය (කාලභ්‍රවරුන් යටතේ)
සංස්කෘතිය	"හින්දු ආගමේ ස්වර්ණමය යුගය"(ක්‍රි.ව. 320-650 පමණ)^[g] පුරාණ හින්දු ආගමේ සහ බුද්ධාගමේ සහභාවය
4වන සියවස	කිඩරයිට්වරු	ගුප්ත අධිරාජ්‍යය වර්මන් රාජවංශය				කාලභ්‍ර රාජවංශය පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය (කාලභ්‍රවරුන් යටතේ) කදම්බ රාජවංශය බටහිර ගංග රාජවංශය
5වන සියවස	හෙෆ්තලයිට් අධිරාජ්‍යය ඇල්චොන් හූනයෝ	ගුප්ත අධිරාජ්‍යය වර්මන් රාජවංශය				කාලභ්‍ර රාජවංශය පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය (කාලභ්‍රවරුන් යටතේ) කදම්බ රාජවංශය විෂ්ණු කුන්දින
6වන සියවස	නේසැක් හන්වරු කාබුල් ෂාහි		මෛත්‍රක		ආදිවාසි (ගෝත්‍ර)	බාදාමි චාලුක්‍යයෝ කාලභ්‍ර රාජවංශය පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය (කාලභ්‍රවරු යටතේ)
සංස්කෘතිය	පශ්චාත්-සම්භාව්‍ය හින්දු ආගම (ක්‍රි.ව. 650-1100 පමණ)^[h] අද්වෛත වේදාන්ත - තන්ත්‍ර ඉන්දියාවේ බුදු දහමේ පරිහානිය
7වන සියවස	ඉන්දු-සැසේනියානුවෝ		වාකාටක රාජවංශය හර්ෂ අධිරාජ්‍යය	ම්ලේච්ඡ රාජවංශය	ආදිවාසි (ගෝත්‍ර)	පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය (කාලභ්‍රවරුන් යටතේ) පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය (පුනර්ජීවනය) පල්ලව
8වන සියවස	කාබුල් ෂාහි		පාල අධිරාජ්‍යය			පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය කලචූරි
9වන සියවස	කාබුල් ෂාහි		ගුර්ජර-ප්‍රතිහාර			රාෂ්ට්‍රකූට රාජවංශය පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය මධ්‍යතන චෝළයෝ පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය (චෝළයන් යටතේ) මක්කෝටෛහි චේර පෙරුමාල්වරු
10වන සියවස	ඝස්නවිද්වරු			පාල රාජවංශය කාම්බෝජ-පාල රාජවංශය		කල්‍යාණි චාලුක්‍යවරු මධ්‍යතන චෝළයෝ පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය (චෝළයන් යටතේ) මක්කෝටෛහි චේර පෙරුමාල්වරු රාෂ්ට්‍රකූට
වගුව සඳහා ආශ්‍රේය සහ මූලාශ්‍ර ආශ්‍රේයයන් ^ Samuel ^ Samuel ^ Michaels (2004) p.39 ^ Hiltebeitel (2002) ^ Michaels (2004) p.39 ^ Hiltebeitel (2002) ^ Micheals (2004) p.40 ^ Michaels (2004) p.41 ප්‍රභව Flood, Gavin D. (1996), An Introduction to Hinduism, Cambridge University Press Hiltebeitel, Alf (2002), Hinduism. In: Joseph Kitagawa, "The Religious Traditions of Asia: Religion, History, and Culture", Routledge, http://books.google.nl/books?id=kfyzAAAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=nl#v=onepage&q&f=fals Michaels, Axel (2004), Hinduism. Past and present, Princeton, New Jersey: Princeton University Press Samuel, Geoffrey (2010), The Origins of Yoga and Tantra. Indic Religions to the Thirteenth Century, Cambridge University Press

v t e අධිරාජ්‍ය
පුරාතන	අක්කාදියානු ඊජිප්තු ඇසිරියානු බැබිලෝනියානු කාර්තේජීනියානු චීන ක්වින් හන් ජින් උතුරු වෙයි හෙලනිස්තික හිටයිට් ඉන්දියානු නන්ද මෞර්ය සාතවාහන ශුංග ගුප්ත හර්ෂ පර්සියානු මීඩියානු ඇකිමේනීය පාර්තියානු සැසේනියානු කුෂාණ මැසිඩෝනියානු සෙලියුකිඩ් මොංගෝල ෂියැන්බෙයි ෂියොංනු රෝම බටහිර නැගෙනහිර ටියෝටිහුවාකන්
පශ්චාත්-සම්භාව්‍ය	අරාබි රෂීදුන් උමයියාද් අබ්බාසිද් ෆාතිමිද් කෝර්ඩෝබා ඇරගනීය ඇන්ගෙවින් ඇස්ටෙක් බෙනින් බොර්නු බෲනෙයානු බල්ගේරියානු පළමු දෙවන බයිසැන්ටයින් නිකේයා ට්‍රෙබිසොන්ඩ් කැරොලින්ජියන් චීන සුයි ටෑං සොං යුවාන් ඉතියෝපියානු සැග්වේ සොලමනික ජෝර්ජියානු හූනික ඉන්කා ඉන්දියානු චෝළ ගුර්ජර-ප්‍රතිහාර පාල නැගෙනහිර ගංග රාජවංශය දිල්ලි විජයනගර පර්සියානු තාහිරිද් සමානිද් බුයිද් සලාරිද් සියාරිද් කනෙම් ඛමේර් ලතින් මජාපහිත් මලක්කානු මාලි මොංගෝල යුවාන් ස්වර්ණමය රංචුව චගතායි ඛානේටය ඉල්ඛානේටය මොරොක්කෝ ඉඩ්රිසිද් අල්මොරාවිද් අල්මොහාද් මරිනිද් උතුරු මුහුද ඔයෝ රෝමානු සර්බියානු සෝමාලි සොංඝායි අජුරාන් ඉෆටියානු අඩාලියානු මොගඩිෂානු වර්සංගලි ශ්‍රීවිජය ටිබෙට් ටොන්ඩෝ තුර්කො-පර්සියානු ඝස්නවිද් ‍මහා සෙල්ජුක් ඛ්වාරෙස්මියානු ටිමූරීය වියට්නාම ලයි ට්‍රාන් ලේ වගඩෞ
නූතන	අශාන්ති ඔස්ට්‍රියානු ඔස්ට්‍රො-හංගේරියානු බ්‍රසීලියානු මධ්‍ය අප්‍රිකානු චීන මිං චිං චීනය මැන්චුකුවෝ ඉතියෝපියානු ප්‍රංශ පළමු දෙවන ජර්මන් දෙවන ජර්මන් රාජ්‍යය තෙවන ජර්මන් රාජ්‍යය හයිටියානු පළමු දෙවන ඉන්දියාව මරාඨ සික් මූඝල් බ්‍රිතාන්‍ය රාජ් පර්සියානු සෆාවිද් අෆ්ෂාරිද් සාන්ද් කජාර් පහ්ලවි ජපන් ජොහෝර් කොරියානු මෙක්සිකානු පළමු දෙවන මොරොක්කානු සාදි අලාඔයිට් රුසියානු සෝමාලි ගෝබෲන් මජීර්තීන් හොබ්යෝ දර්විෂ් ස්වීඩන් ටොංගානු තුර්කි ඔටෝමාන් කරමාන් රාමසාන් වියට්නාම ටායි සොන් න්ගුයෙන් වියට්නාම
යටත් විජිත සමය	ඇමරිකානු බෙල්ජියානු බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි ඩෙන්මාර්ක ලන්දේසි ප්‍රංශ ජර්මානු ඉතාලි ජපන් නෝර්වීජියානු පෘතුගීසි ස්පාඤ්ඤ ස්වීඩන්
ලැයිස්තු	අධිරාජ්‍ය විශාලතම පුරාතන මහා බලවතුන් මධ්‍යතන මහා බලවතුන් නූතන මහා බලවතුන්

අධිකාරී පාලනය
ජාත්‍යන්තර	VIAF
ජාතික	Germany Israel United States Japan Czech Republic