මහියංගනය රජ මහා විහාරය
| මහියංගනය රජ මහා විහාරය | |
|---|---|
| Mahiyangana Raja Maha Vihara | |
 මහියංගන ස්තූපය පැරණි ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රථම ස්තූපයයි[1] | |
| මූලික තොරතුරු | |
| පිහිටීම | මහියංගනය, ශ්‍රී ලංකාව |
| භූගෝලීය ඛණ්ඩාංක | 07°19′19.4″N 80°59′26.9″E / 7.322056°N 80.990806°Eඛණ්ඩාංක: 07°19′19.4″N 80°59′26.9″E / 7.322056°N 80.990806°E |
| අනුබැඳියාව | බුද්ධාගම |
| දිස්ත්‍රික්කය | බදුල්ල |
| පළාත | ඌව පළාත |
| උරුම නාමකරණය | පුරාවිද්‍යා ආරක්ෂිත ස්මාරකය[2] (2002 නොවැම්බර් 22) |
| ගෘහනිර්මාණ විස්තර | |
| ගෘහනිර්මාණ ප්‍රභේදය | බෞද්ධ විහාර |
මයියංගන රජ මහා විහාරය ශ්‍රී ලංකාවේ ඌව පළාතේ බදුල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ මහියංගනය හෙවත් මයියංගනේ පිහිටා ඇති පන්සලකි. මෙම පන්සල සුවිශේෂී වන්නේ මෙහි ඇති බුදුන්වහන්සේගේ කේෂ ධාතු තැන්පත්කර ඇති දාගැබ නිසාවෙනි.[3] මෙම ඓතිහාසික ස්ථානය අතීතයේ හඳුන්වා ඇත්තේ මියුගුණ නමිණි. මහවැලි ගඟ සමීපයේ පිහිටි මහියංඟණය යන්න බිමිතැන්න යන සිංහල පදයෙන් බිඳී ආවකි.
බුදුන් වහන්සේගේ පැමිණීම
[සංස්කරණය]පුරාණ වංශකථාව වන මහාවංශය ඇතුළු ඓතිහාසික මූලාශ්‍රවල, බුදුන් වහන්සේ බුද්ධත්වයට පත්වී නවවැනි මාසයේ දී මහියංගන ප්‍රදේශයට වැඩම කළ බව, එය උන්වහන්සේගේ ප්‍රථම මෙරටට වැඩම කළ බවට වාර්තාවකි.[4] මහාවංසයට අනුව ශ්‍රී ලංකාව එකල යක්‍ෂ ජනාවාස වී ඇත. එහි සඳහන් වන්නේ බුදුන් වහන්සේ එහි සිටි යක්ෂයන් දමනය කර ඔවුන් සමඟ ධර්ම දේශනයක් පැවැත්වූ බවයි. පසුව ඔවුන් ගිරි නම් දූපතකට යවන ලද අතර එවිට රට "පවිත්‍ර" කර බුදුදහම එහි "සියලු තේජසින්" පවතිනු ඇත.[4]
ඉතිහාසය
[සංස්කරණය]සමන් නම් යක්ක නායකයෙක් (දැන් දෙවියෙකු ලෙස සලකනු ලැබේ) බුද්ධ දේශනයට සවන් දී සෝතාපන්න (සෝවාන්) ලබා, ඔහු නොමැති විට වන්දනා කළ හැකි බව බුදුන් වහන්සේගෙන් ඉල්ලා සිටියේය. බුදුන් වහන්සේ ඔහුගේ හිසෙන් කෙස් කළඹක් ඔහුට ලබා දී ඇති අතර, පසුව සමන් විසින් අඩි 10 (මීටර් 3.0 ) උසකින් යුත් කුඩා ස්තූපයක තැන්පත් කරන ලදී. මෙය ශ්‍රී ලංකාවේ ඉදිකළ ප්‍රථම ස්තූපය විය.[5]
මහාවංසයට අනුව දේවානම්පියතිස්ස රජු විසින් තම සොහොයුරු මූලාභය විසින් ග්‍රීවාහ්-ඩව්ටෝ (ගෙල ඇටයක්) ධාතුව තැන්පත් කර රියන් 30ක් උසට විශාල කරවීමට කටයුතු කළේය.
එතැන් පටන් රජවරු කිහිප දෙනෙක් මෙම ස්තූපය ප්‍රතිසංස්කරණය කර විශාල කර ඇති අතර, දුට්ඨගාමණී[6] එය අඩි 120 (මීටර් 37 ) උසකට ඔසවා ඇත. වෝහාරික තිස්ස, දෙවන සේන, I වන විජයබාහු, කිර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ වැනි අනෙකුත් පාලකයන් විසින් විහාරස්ථානයේ අලුත්වැඩියා හා නඩත්තු කටයුතු සිදු කර ඇත. 1942 දී ඩී.එස්. සේනානායක යටතේ විහාරස්ථානයේ ප්‍රතිසංස්කරණය සඳහා සමිතියක් පිහිටුවන ලදී. ප්‍රතිසංස්කරණ කටයුතු 1953 දී ආරම්භ වූ අතර 1980 දී ස්ථූපය සඳහා නව කුළුණක් නිම කිරීමත් සමඟ අවසන් විය.[7][8]
දාගැබ
[සංස්කරණය]ක්‍රිස්තුපූර්ව හයවන සියවසේ බුදුන් වහන්සේ බුද්ධත්වයෙන් නවවෙනි මස මහියංගනයට වැඩමවා මහානාග වනෝද්‍යානයේදී යක්ෂයන් දමනය කල බව මහා වංශයේ සඳහන්වේ. එහිදී ධර්මය ඇසූ සුමන සමන් දෙවියන් සෝවාන් බව ලබා බුදුරදුන්ගෙන් කේෂදාතු ලබාගෙන රන්කරඩුවක බහා සත්රියන් උසට මැණික් දාගැබක් කළ බව තවදුරටත් එහි සඳහන්වේ. පසුව බුදුරදුන් ආදාහනය කල තැනින් ග්‍රිකවා ධාතුව වැඩමවා විත් එය නිදන් කොට දොළොස් රියන් දා ගැබක් ඉදි කරවා ඇත. එම දාගැබ දේවානම්පියතිස්ස රජුගේ සොහොයුරු උද්ද චූලාභය කුමරු තිස් රියන් කොට විශාල කරවා ඇත. එම දාගැබ දුටුගැමුණු රජු අසූ රියන් උසටද විශාල කරවා ඇත. මෙම දා ගැබ මහ විජයබා, කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ වැනි රජවරු පුතිසංස්කරණය කරවා ඇත.
සොළොස්මස්ථාන අතර එක් ස්ථානයක්වන මහියංඟනය රුහුණේ සිට රජරට දක්වා වැටී තිබූ ඓතිහාසික මාර්ගයේ පිහිටා තිබූ නිසා මෙම ස්ථානය ආගමික වශයෙන් මෙන්ම දේශපාලණික වශයෙන් ද වැදගත්කමක් උසුලා ඇත. මෙම ප්‍රදේශයේ ඈත අතීතයේ සිටම ආර්ථික වශයෙන්ද වැදගත් කමක් උසුලා ඇත. දෙවන අක්බො රජු විසින් ඉදිකළ මිණිපේ අමුණ මෙම ප්‍රදේශයේ කාෂිකාර්මික කටයුතු වලදී ඉතා වැදගත් නිර්මාණයක් විය.
පින්තූර
[සංස්කරණය]
මූලාශ්‍ර
[සංස්කරණය]- ^ Upali Salgado (29 June 2008). "Tales from the hills of Uva". The Sunday Times. සම්ප්‍රවේශය 30 September 2014.
- ^ "Protercted Monument List 2012-12-12" (PDF). Department of Archaeology. 12 December 2012. සම්ප්‍රවේශය 27 March 2016.
- ^ Garnier, Anjalie (2009-05-13). "Ruwanweliseya: Architectural wonder of rich cultural heritage". Daily News. 2009-10-03 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2009-09-29.
- ^ a b Wijesooriya, S. (2006). A Concise Sinhala Mahavamsa. Participatory Development Forum. pp. 5–6. ISBN 955-9140-31-0.
- ^ Ratnasinghe, Aryadasa (2002-01-28). "Mahiyangana Cetiya - The first of its kind in Sri Lanka" (PDF). Budusarana. 2011-07-27 දින මුල් පිටපත (.pdf) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2009-09-28.
- ^ Aves, Edward (2003). Sri Lanka. Footprint Travel Guides. p. 292. ISBN 978-1-903471-78-4.
- ^ Ratnasinghe, Aryadasa (2002-01-28). "Mahiyangana Cetiya - The first of its kind in Sri Lanka" (PDF). Budusarana. 2011-07-27 දින මුල් පිටපත (.pdf) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2009-09-28.
- ^ Dassanayake, M. B. (2002-03-30). "113th Birth Anniversary : Sir Bennet Soysa - the philanthropist of the hills". Daily News. සම්ප්‍රවේශය 2015-01-11.
