1980 ගිම්හාන ඔලිම්පික්
 Emblem of the games | |
| සත්කාරක නගරය | මොස්කව්, සෝවියට් සංගමය |
|---|---|
| සහභාගී වන ජාතීන් | 80[1] |
| සහභාගී වන ක්‍රීඩකයන් | 5,179 (4,064 men, 1,115 women)[1] |
| ඉසව් | 203 in 21 sports |
| සමාරම්භක උත්සවය | 19 ජූලි |
| අවසන් දින උත්සවය | 3 අගෝස්තු |
| නිල වශයෙන් විවෘත කරන ලද්දේ | Chairman of the Supreme Soviet Leonid Brezhnev |
| ක්‍රීඩක දිවුරුම | Nikolay Andrianov |
| විනිසුරුවන්ගේ දිවුරුම | Aleksandr Medved |
| ඔලිම්පික් පන්දම | Sergei Belov |
| ක්‍රීඩාංගනය | ලුස්නිකි ක්‍රීඩාංගනය |
1980 ගිම්හාන ඔලිම්පික් (රුසියානු: Летние Олимпийские игры 1980, romanized: Letnije Olimpijskije igry 1980), නිල වශයෙන් XXII Olympiad (රුසියානු: Игры XXII Олимпиады, romanized: Igry XXII Olimpiady) සහ නිල වශයෙන් මොස්කව් 1980 (රුසියානු: Москва 1980) ලෙස හංවඩු ගසා ඇත : Москва 1980), යනු 1980 ජූලි 19 සිට අගෝස්තු 3 දක්වා වර්තමාන රුසියාවේ සෝවියට් සංගමයේ මොස්කව් හි පැවති ජාත්‍යන්තර බහු-ක්‍රීඩා ඉසව්වකි.[2][1] මෙම ක්‍රීඩා නැගෙනහිර බ්ලොක් රටක ප්‍රථම වරට වේදිකා ගත වූ අතර, ප්‍රථම ඔලිම්පික් ක්‍රීඩා සහ ස්ලාවික් භාෂාව කතා කරන රටක පැවති එකම ගිම්හාන ඔලිම්පික් උළෙල විය. 2008 චීනයේ පැවති ගිම්හාන ඔලිම්පික් උළෙල තෙක් ස්වයං ප්‍රකාශිත කොමියුනිස්ට් රටක පැවති එකම ගිම්හාන ඔලිම්පික් ක්‍රීඩා ද ඒවා විය. මයිකල් මොරිස්, 3වන බාරොන් කිලනින් ගේ IOC සභාපතිත්වය යටතේ පැවති අවසන් ඔලිම්පික් ක්‍රීඩා මෙය වූ අතර ඉන් ටික කලකට පසුව ස්පාඤ්ඤ ජාතික ජුවාන් ඇන්ටෝනියෝ සමරන්ච් විසින් ඔහුගෙන් පසු පත් විය.[3]
මොස්කව් ක්‍රීඩා උළෙලේ දී ජාතීන් 80ක් නියෝජනය වූ අතර එය 1956 සිට කුඩාම සංඛ්‍යාව යි. එක්සත් ජනපදයේ නායකත්වයෙන් රටවල් 66ක් සෝවියට්-ඇෆ්ගන් යුද්ධය හේතුවෙන් තරඟ සම්පූර්ණයෙන්ම වර්ජනය කළහ. සෝවියට් සංගමයෙන් පිටත විකල්ප සිදුවීම් කිහිපයක් පැවැත්විණි. සමහර වර්ජනය කරන රටවල සමහර ක්‍රීඩක ක්‍රීඩිකාවන් (ක්‍රීඩා සම්පූර්ණයෙන් වර්ජනය කළ රටවල් 66 ලැයිස්තුවට ඇතුළත් කර නැත) ඔලිම්පික් ධජය යටතේ ක්‍රීඩා සඳහා සහභාගී විය. පසුව සෝවියට් සංගමය 1984 ලොස් ඇන්ජලීස් හි පැවති ගිම්හාන ඔලිම්පික් උළෙල වර්ජනය කළේ ය. සෝවියට් සංගමය වැඩිම රන් සහ සමස්ත පදක්කම් දිනා ගත් අතර, USSR සහ නැගෙනහිර ජර්මනිය ලබා ගත හැකි රන් 203 න් 127 ක් දිනා ගත්හ.
සත්කාරක නගර තේරීම
[සංස්කරණය]1980 ගිම්හාන ඔලිම්පික් උළෙල සඳහා ලංසු තැබූ එකම නගර දෙක වූයේ මොස්කව් සහ ලොස් ඇන්ජලීස් ය. ඔවුන් අතර තේරීම 1974 ඔක්තෝබර් 23 දින ඔස්ට්‍රියාවේ වියානා හි 75 වැනි IOC සැසියේ දී සිදු කරන ලදී. අවසානයේ ලොස් ඇන්ජලීස් 1984 ගිම්හාන ඔලිම්පික් උළෙලට සත්කාරකත්වය සපයනු ඇත.[4][5][6]
| නගර | රට | ඡන්ද |
|---|---|---|
| මොස්කව් |  සෝවියට් සංගමය
|
39 |
| ලොස් ඇන්ජලීස් |  එක්සත් ජනපද
|
20 |
| වැළකී සිටීම | 2 | |
සහභාගීත්වය පිළිබඳ දළ විශ්ලේෂණය සහ වර්ජනය කිරීම
[සංස්කරණය]මොස්කව් ඔලිම්පික් උළෙලේ දී ජාතීන් 80ක් නියෝජනය වූ අතර, එය 1956 සිට කුඩාම සංඛ්‍යාවයි. සහභාගී වූ ජාතීන් අසූ අතරින්,[7] ජාතික ඔලිම්පික් කමිටු හතක් මෙම ක්‍රීඩා උළෙලට සිය පළමු පෙනී සිටියහ: ඇන්ගෝලා, බොට්ස්වානා, සයිප්‍රසය, ජෝර්දානය, ලාඕසය, මොසැම්බික් සහ සීෂෙල්ස්.[8]වියට්නාම යුද්ධය අවසන් වී වියට්නාමය නැවත එක්වීමෙන් පසු වියට්නාමය සහභාගී වූ පළමු අවස්ථාව ද එය විය. මේ කිසිම ජාතියක් පදක්කමක් දිනුවේ නැහැ.
වර්ණභේදවා දී දකුණු අප්‍රිකාවේ රග්බි සංචාරයක් සඳහා අවසර දුන් නවසීලන්තය නෙරපා හැරීමට IOC ට විරෝධය පළ කරමින් රටවල් 29 ක් පෙර 1976 ගිම්හාන ඔලිම්පික් උළෙල වර්ජනය කළහ. 1979 සෝවියට්-ඇෆ්ගන් යුද්ධයට විරෝධය පළ කරමින් එක්සත් ජනපදය විසින් මෙහෙයවන ලද තවත්, ඊටත් වඩා විශාල, වර්ජනයක් හේතුවෙන් 1980 ගිම්හාන ඔලිම්පික් උළෙල කඩාකප්පල් විය. සෝවියට් ආක්‍රමණය 1980 ජනවාරි 20 වන දින ජනාධිපති ජිමී කාටර් විසින් අවසාන නිවේදනයක් නිකුත් කිරීමට පෙලඹවූ අතර, සෝවියට් හමුදා ඇෆ්ගනිස්ථානයෙන් මාසයක් ඇතුළත ඉවත් නොවුනහොත් එක්සත් ජනපදය මොස්කව් ඔලිම්පික් තරඟ වර්ජනය කරන බවට එහි ප්‍රකාශය කළේ ය.[9] ආරාධිත රටවල් සහ කලාප 66ක් 1980 ඔලිම්පික් උළෙලට සහභාගි වූයේ නැත. මෙයින් බොහෝ දෙනෙක් එක්සත් ජනපදයේ වර්ජනයේ මුලපිරීම අනුගමනය කළ අතර අනෙක් අය සහභාගී නොවීම සඳහා ආර්ථික හේතු සඳහන් කළහ.[9][10] ඉරානය, සුපිරි බලවතුන් දෙකටම සතුරු අයතුල්ලා කොමේනි යටතේ, ඉස්ලාමීය සම්මේලනය ආක්‍රමණය හෙළා දකින විට වර්ජනය කළේ ය.[11] මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව හෝ තායිවානය (චීන සමූහාණ්ඩුව) ක්‍රීඩා සඳහා සහභාගී නොවීය, කලින් පැවති චීන-සෝවියට් භේදයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙසිනි.
ෆිලඩෙල්ෆියා හි "ඔලිම්පික් බොයිකොට් ක්‍රීඩා" ලෙස ද හැඳින්වෙන ලිබර්ටි බෙල් ක්ලැසික් සඳහා බොහෝ වර්ජනය කරන ජාතීන් සහභාගී විය. කෙසේ වෙතත්, තරඟ කළ ජාතීන් 1976 මොන්ට්‍රියල් හි පැවති ගිම්හාන ඔලිම්පික් උළෙලේ දී සියලුම පදක්කම් වලින් සියයට 71 ක් සහ රන් පදක්කම් වලින් සියයට 71 ක් දිනා ගෙන තිබුණි. මෙය කොටසක් ලෙස නැගෙනහිර කොටසේ රටවල සංවර්ධනය කරන ලද රාජ්‍ය තහනම් උත්තේජක වැඩසටහන් හේතුවෙන් සිදු විය.[12][13] ඇෆ්ගනිස්ථානයේ සෝවියට් මැදිහත්වීමට එරෙහිව විරෝධතා ආකාරයක් ලෙස, රටවල් පහළොවක් සමාරම්භක උත්සවයේ දී ඔලිම්පික් ධජය වෙනුවට ඔලිම්පික් ධජය රැගෙන ගිය අතර, ඔලිම්පික් ධජය සහ ඔලිම්පික් ගීතිකාව මෙම රටවල ක්‍රීඩක ක්‍රීඩිකාවන් පදක්කම් දිනාගත් විට පදක්කම් උත්සවවල දී භාවිතා කරන ලදී. නවසීලන්තය,[14] පෘතුගාලය සහ ස්පාඤ්ඤයේ තරඟකරුවන් ඔවුන්ගේ ජාතික ඔලිම්පික් කමිටුවල ධජ යටතේ තරඟ කළහ. තම ජාතික ධජ හැර වෙනත් කොඩි යටතේ පෙළපාලි ගිය මෙම කණ්ඩායම්වලින් සමහරක් ක්‍රීඩක ක්‍රීඩිකාවන් විසින් වර්ජනය කිරීමෙන් ක්ෂය වූ අතර සමහර ක්‍රීඩක ක්‍රීඩිකාවන් පාගමනට සහභාගි නොවී ය.
මෙම වර්ජනය පිහිනුම්, ධාවන පථ සහ පිටිය, බොක්සිං, පැසිපන්දු, කිමිදීම, පිටිය හොකී සහ අශ්වාරෝහක ක්‍රීඩා වල තරඟකාරිත්වයට බලපෑවේ ය. රටවල් 36 ක තරඟකරුවන් ඔලිම්පික් පදක්කම්ලාභීන් බවට පත් වූ අතර, පදක්කම්වලින් බහුතරයක් සෝවියට් සංගමය සහ නැගෙනහිර ජර්මනිය විසින් ලබාගෙන ඇති අතර එය 1904 සිට වඩාත්ම විකෘති වූ පදක්කම් සංඛ්‍යාව විය.[15]
මූලාශ්‍ර
[සංස්කරණය]- ^ a b c "Moscow 1980". Olympic.org. 5 August 2010 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 8 August 2010. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name "IOC" defined multiple times with different content - ^ "1980 Moskva Summer Games". ස්පෝර්ට්ස්-රිෆරන්ස්.කොම්. ස්පෝර්ට්ස්-රිෆරන්ස් LLC. 17 April 2020 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|dead-url=(help) - ^ Goldstein, Richard (26 April 1999). "Lord Killanin, Olympic Leader, Dies at 84". The New York Times.
- ^ Miller, Geoffrey (24 October 1974). "Lake Placid given unanimous approval". Schenectady Gazette. (New York). Associated Press. p. 33.
- ^ D'Agati, Philip A. (2013). The Cold War and the 1984 Olympic Games : a Soviet-American surrogate war (First ed.). New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-137-36025-0. OCLC 851972614.
- ^ "Face-saving mood give LA Games 'conditionally'". Eugene Register-Guard. (Oregon). wire reports. 18 May 1978. p. 1C.
- ^ Brian Murphy. "Sting remains from boycotted 1980 Games". Idaho Statesman. සම්ප්‍රවේශය 22 August 2010.
- ^ "40 Years of Summer Olympic Cities". cnbc.com. 10 June 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 22 August 2010.
- ^ a b "The Olympic Boycott, 1980". state.gov. U.S. Department of State. 4 February 2010 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 7 December 2015.
- ^ "Partial Boycott – New IOC President". Keesing's Record of World Events. 26: 30599. December 1980.
- ^ Freedman, Robert O.; Moscow and the Middle East: Soviet Policy since the Invasion of Afghanistan, p. 78 ISBN 0-521-35976-7
- ^ Aleksandrov, Aleksei; Grebeniuk, Ivan; Runets, Volodymyr (22 July 2020). "The 1980 Olympics Are the 'Cleanest' in History. Athletes Recall How Moscow Cheated the System". Radio Free Europe/Radio Liberty.
- ^ "The Soviet Doping Plan: Document Reveals Illicit Approach to '84 Olympics". The New York Times. 13 August 2016.
- ^ "New Zealand Olympic Committee". Olympic.org.nz. 2 May 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 8 August 2010.
- ^ Moscow 1980 Olympic Games. Encyclopædia Britannica Online Library Edition: http://www.library.ebonline.com/eb/article-9098213
