ද්වාරය:සෞරග්රහ මණ්ඩලය
හැඳින්වීම
සෞරග්රහ මණ්ඩලය යනු, හිරු සහ එයට ගුරුත්වය මගින් බැඳුණු අනෙකුත් අභ්යවකාශ වස්තූන් (celestial objects) පද්ධතියයි: ප්රධාන ග්රහයන් අට (8) සහ ඒවායේ දැනට හඳුනාගෙන ඇති චන්ද්රයන් 205, ප්රධාන වාමන ග්රහයන් පහකින් (5) (ප්ලුටෝ, එරිස්, සෙරිස්, මාකේ මාකේ, හෝමියා) හා එම වාමන ග්රහයන්ගේ හඳුනාගෙන ඇති චන්ද්රයන් නව (8) දෙනා සහ බිලියනයක් පමණ වන කුඩා ග්රහවස්තූන් එයට අයත් වේ. මෙහි අවසානයට සඳහන් ප්රවර්ග ග්රාහක, කූපර් පටියේ ඇති වස්තූන්, වල්ගාතරු, උල්කා (meteoroids) සහ අන්තර් ග්රහලෝක, දුහුවිලි වලින් සමන්විත වේ.
තෝරාගත් ලිපි
-
-
රේඩියෝ දුරේක්ෂ
තාරකා විද්යාව හෙවත් තාරකාවේදය (ඉංග්රීසි: Astronomy / ඇස්ට්රොනොමි) (ග්රීක: αστρονομία = άστρον + νόμος, astronomia / ඇස්ට්රොනොමියා = astron + nomos, සරලව ගත් කල, "තාරකා නීතිය") යනු තාරකා, ග්රහලෝක, ධූමකේතු (comets), ඌෂාලෝකය (aurora), චක්රාවාට (galaxies) සහ අන්තරීක්ෂ පසුබිම් විකිරණය (cosmic background radiation) යනාදී පෘථිවි වායුගෝලයෙන් පරිභාහිර සංසිද්දීන් සහ අභ්යවකශ වස්තූන් (celestial objects) පිලිබඳ විද්යාවයි. මෙහි ප්රධාන කාර්යයන් වන්නේ විශ්වයේ සම්භවය සහ විකාශණය, විශ්ව වස්තූන්ගේ භෞතික සහ රසායනික ගුණයන්ගේ පරිනාමය සහ ඒවායේ චලනයන් යනාදිය ගැන හැදෑරීමයි. මෙහි එන විද්යාත්මක නිරීක්ෂණයන් වැදගත් වන්නේ තාරකා විද්යාවට පමණක් නොවේ, ඒවා සාමාන්ය සාපේක්ෂතා වාදය වැනි භෞතික විද්යාත්මක මතවාදයන් සනාථ කරගැනීමට අවශ්ය වැදගත් තොරතුරු ද සපයයි. (තව දුරටත්...) -
🝼
මාකේ මාකේ (සංකේතය: ) වාමන ග්රහලොව කුයිපර් වළල්ලේ ඇති විශාල ග්රහවස්තූන්ගෙන් එකකි. මෙහි විශ්කම්භය ප්ලූටෝ ග්රහලොව මෙන් 2/3 කි. මේක්මේක් හට උපග්රහයන් නොමැති බැවින් එය කුයිපර් වළල්ලේ ඇති අනෙක් ග්රහලෝක අතුරින් වෙන්කර හඳුනාගත හැකිය. එමගින් එහි බර නිමානය කලහැකිය. එහි උෂ්ණත්වය 30 K (−243.2 °C) ක පමන ඉතාමත් අඩු ප්රතිශතයක උෂ්ණත්වයකි. එමගින් කියවෙන්නේ එහි මතුපිට එතේන්,මෙතේන් සහ නයිට්රජන් අයිස් මගින් ආවරනය වී ඇති බවයි. (තව දුරටත්...) -
මහ පොළොව හෙවත් පෘථිවිය සූර්යයාගේ සිට පිළිවෙලින් 3 වැනි ග්රහලෝකයයි. එය සෞරග්රහ මණ්ඩලයේ ඇති ග්රහලෝක 8 න් ඝණත්වයෙන් වැඩිම සහ 5 වැනි විශාලම ග්රහලොවයි. එමෙන්ම එය සෞරග්රහ මණ්ඩලයේ ඇති භූමියක් සහිත ග්රහලෝක අතුරින් විශාලතම ග්රහලොවයි. සමහර අවස්ථා වලදී එය ලෝකය , නිල් ග්රහලොව , හෝ එහි ලතින් නාමය වන "ටෙරා" යන නම් වලින් හඳුන්වයි.
මිනිසා ඇතුළු සත්ව විශේෂ මිලියන ගණනකට නිවහන වන පෘථිවිය දැනට සොයාගෙන ඇති පරිදි ජීවය පවතින එකම ආකාශ වස්තුවයි. මෙම ග්රහලෝකය මීට අවුරුදු බිලියන 4.54 කට පෙර නිර්මාණය වුණු අතර අදට අවුරුදු බිලියනයකට පෙර පෘථිවි පෘෂ්ඨය මත ජීවය බිහි විය. (තව දුරටත්...) -
Neptune (top) and Triton (bottom), three days after the Voyager 2 flyby in 1989
නෙප්චූන් ග්රහලොවට චන්ද්රයන් දාහතරක් (14) ඇත. (තව දුරටත්...) -
Uranus and its six largest moons compared at their proper relative sizes and relative positions. From left to right: Puck, Miranda, Ariel, Umbriel, Titania, and Oberon
සෞරග්රහ මණ්ඩලයේ හත්වන ග්රහලෝකය වන යුරේනස් සතුව දන්නා චන්ද්රයින් 27ක් ඇති අතර, ඒවායින් බොහොමයක් නම් කර ඇත්තේ විලියම් ෂේක්ස්පියර් සහ ඇලෙක්සැන්ඩර් පාප්ගේ කෘතිවල එන හෝ සඳහන් වන චරිත අනුවය.[1] යුරේනස්ගේ චන්ද්රයන් කාණ්ඩ තුනකට බෙදා ඇත: අභ්යන්තර චන්ද්රයින් දහතුනක්, ප්රධාන චන්ද්රයින් පහක් සහ අක්රමවත් චන්ද්රයින් නවයක්. අභ්යන්තර සහ ප්රධාන චන්ද්රයන් සියල්ලටම ප්රගති කක්ෂ ඇති අතර අක්රමවත් කක්ෂ බොහෝ දුරට ප්රතිගාමී වේ. අභ්යන්තර චන්ද්රයන් යුරේනස්ගේ වළලු සමග පොදු ගුණ සහ සම්භවය බෙදා ගන්නා කුඩා අඳුරු සිරුරු වේ. ප්රධාන චන්ද්රයන් පහ ඉලිප්සාකාර වන අතර, ඒවා ඒවායේ අතීතයේ යම් අවස්ථාවක දී ජල ස්ථිතික සමතුලිතතාවයට ළඟා වූ බව පෙන්නුම් කරයි (සහ තවමත් සමතුලිතතාවයේ පවතී), සහ ඒවායින් හතරක් ඒවායේ මතුපිට කැනියොන් සෑදීම සහ ගිනිකඳු වැනි අභ්යන්තර ක්රියාවලීන්ගේ සලකුණු පෙන්වයි. ] මෙම පහෙන් විශාලතම, ටයිටේනියා, විෂ්කම්භය කිලෝමීටර 1,578 ක් වන අතර සෞරග්රහ මණ්ඩලයේ අටවන විශාලතම චන්ද්රයා වන අතර එය පෘථිවි චන්ද්රයාගේ ස්කන්ධයෙන් විස්සෙන් එකක් පමණ වේ. නිත්ය චන්ද්රයන්ගේ කක්ෂ යුරේනස්ගේ සමකයට ආසන්නව කොප්ලානාර් වන අතර එය එහි කක්ෂයට 97.77° ඇලව ඇත. යුරේනස්ගේ අක්රමවත් චන්ද්රයන්ට ග්රහලෝකයේ සිට විශාල දුරින් ඉලිප්සාකාර සහ දැඩි ලෙස ආනත (බොහෝ විට ප්රතිගාමී) කක්ෂ ඇත. (තව දුරටත්...) -
-
-
යුරේනස් යනු සූර්යයාගේ සිට හත් වැන්නට පිහිටා ඇති ග්රහලොව වන අතර එය සෞරග්රහ මණ්ඩලයේ විශාලත්වයෙන් තෙවන ස්ථානය හා ස්කන්ධයෙන් හතරවන ස්ථානය ලබාගනී. එය නම් කරන ලද්දේ අහසට අධිපති දෙවියාගේ නමිනි. එනම් යුරේනස්ය. ඔහු ක්රෝනෝස් (සෙනසුරු) ගේ පියා වන අතර සියුස් (බ්රහස්පති) ගේ සීයා ද වේ. නූතන කාලය තුළ සොයාගත් මුල්ම ග්රහ වස්තුව ද මෙය වේ. මුලින්ම සොයාගත් ග්රහයින් පස්දෙනා මෙන්ම පියවි ඇසට දර්ශනයවුවත් පැරණි නිරීක්ෂකයන් එය ග්රහලොවක් ලෙස හඳුනා නොගත්තේ එහි තිබූ අඳුරු ගතිය නිසාවෙනි. නූතන ඉතිහාසයේ ප්රථම වරට සෞරග්රහ මණ්ඩලය පිළිබඳව දැන සිටි සීමා මායිම් පුළුල් කරමින් 1781 මාර්තු 13 වන දින සර් විලියම් හර්ෂෙල් විසින් යුරේනස් සොයාගැනීම ප්රසිද්ධියට පත් කරන ලද අතර එය දුරේක්ෂයක් යොදාගනිමින් සිදු කළ ප්රථම සොයාගැනීම ද විය.
යුරේනස් හා නෙප්චූන් යන ග්රහයින් දෙදෙනා අභ්යන්තරික හා වායුගෝලීය සංයුතීන් අනුව විශාල වායු යෝධයින් වන බ්රහස්පති හා සෙනසුරුගෙන් වෙනස් වේ. අභ්යාවකාශ විද්යාඥයින් ඇතැම් විට ඒවා අයිස් යෝධයන් ලෙස වෙනස් වූ වර්ගීකරණයට ඇතුළත් කරයි. යුරේනස්ගේ වායුගෝලය බ්රහස්පති හා සෙනසුරුට සමාන වන මුලිකවම හයිඩ්රජන් හා හීලියම්වලින් සමන්විත වන අතර ජලය , ඇමෝනියා හා මීතේන් වැනි අයිස් විශාල ප්රමාණ වලින්ද සාමාන්ය හයිඩ්රොකාබන ශේෂයන් ෙගන්ද සමන්විතවේ. තවද එය සෞරග්රහ මණ්ඩලයේ ඇති සිසිල්ම ග්රහලෝකය ද වේ. එහි අවම උෂ්ණත්වය 49K (-224oC) පමණ වේ. එයට ස්ථරවලින් යුත් සංකීර්ණ වලාකුළු අකෘතියක් පවතී. එහිදී ජලය එහි පහළින්ම ඇති වළාකුළු ස්ථරය සාදන බවත් මීතේන් එහි ඉහළින්ම ඇති වලාකුළු ස්ථරය සාදන බවට උපකල්පනය කර ඇත. (තව දුරටත්...) -
මහ පොළොව හෙවත් පෘථිවිය සූර්යයාගේ සිට පිළිවෙලින් 3 වැනි ග්රහලෝකයයි. එය සෞරග්රහ මණ්ඩලයේ ඇති ග්රහලෝක 8 න් ඝණත්වයෙන් වැඩිම සහ 5 වැනි විශාලම ග්රහලොවයි. එමෙන්ම එය සෞරග්රහ මණ්ඩලයේ ඇති භූමියක් සහිත ග්රහලෝක අතුරින් විශාලතම ග්රහලොවයි. සමහර අවස්ථා වලදී එය ලෝකය , නිල් ග්රහලොව , හෝ එහි ලතින් නාමය වන "ටෙරා" යන නම් වලින් හඳුන්වයි.
මිනිසා ඇතුළු සත්ව විශේෂ මිලියන ගණනකට නිවහන වන පෘථිවිය දැනට සොයාගෙන ඇති පරිදි ජීවය පවතින එකම ආකාශ වස්තුවයි. මෙම ග්රහලෝකය මීට අවුරුදු බිලියන 4.54 කට පෙර නිර්මාණය වුණු අතර අදට අවුරුදු බිලියනයකට පෙර පෘථිවි පෘෂ්ඨය මත ජීවය බිහි විය. (තව දුරටත්...)
.svg)
.svg)
ඔබට යමක් සම්බන්ධයෙන් උදව් අවශ්ය ද?
ඔබට සෞරග්රහ මණ්ඩලය සම්බන්ධයෙන් පිළිතුරු සොයාගැනීමට අපහසු පැණයක් තිබේ ද?
සමහර විට විකිපීඩියා නිර්දේශ කවුලුව වෙත යොමුවීම, ඉක්මන් පිළිතුරක් සොයාගැනීමට මාර්ගයක් විය හැක.
තෝරාගත් සේයාරු
-
නෙප්චූන් (සෞරග්රහ මණ්ඩලය වෙතින්)
උප ප්රවර්ග
- උප ප්රවර්ග නැරඹීම සඳහා [►] තෝරන්න
උප මාතෘකා
| |||||||||||||||||
සෞරග්රහ මණ්ඩලය → Local Interstellar Cloud → Local Bubble → Gould Belt → Orion Arm → ක්ෂීර පථය → Milky Way subgroup → Local Group → Virgo Supercluster → Laniakea Supercluster → Observable universe → විශ්වය | |||||||||||||||||
