රන්

Gold,  ₇₉Au

General properties
Appearance	metallic yellow
Standard atomic weight (Ar, standard)	196.966569(5)  (abridged)
Gold in the periodic table
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson Ag ↑ Au ↓ Rg platinum ← gold → mercury
Atomic number (Z)	79
Group, period	group n/a, period {{{period}}}
Block	[[{{{block}}}-block]]
Electron configuration	{{{electron configuration}}}
Electrons per shell	2, 8, 18, 32, 18, 1
Physical properties
Melting point	1337.33 K ​(1064.18 °C, ​1947.52 °F)
Boiling point	3243 K ​(2970 °C, ​5378 °F)
Density (near r.t.)	19.3 g/cm3
when liquid (at m.p.)	17.31 g/cm3
Heat of fusion	12.55 kJ/mol
Heat of vaporization	342 kJ/mol
Molar heat capacity	25.418 J/(mol·K)
Vapor pressure P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 1646 1814 2021 2281 2620 3078
Atomic properties
Electronegativity	Pauling scale: 2.54
Ionization energies	1st: 890.1 kJ/mol 2nd: 1980 kJ/mol
Atomic radius	empirical: 144 pm
Covalent radius	136±6 pm
Van der Waals radius	166 pm
Spectral lines
Miscellanea
Crystal structure	​face-centered cubic (fcc)
Speed of sound thin rod	2030 m/s (at r.t.)
Thermal expansion	14.2 µm/(m·K) (at 25 °C)
Thermal conductivity	318 W/(m·K)
Electrical resistivity	22.14 nΩ·m (at 20 °C)
Magnetic ordering	diamagnetic
Magnetic susceptibility	−28.0×10−6 cm3/mol (at 296 K)
Tensile strength	120 MPa
Young's modulus	79 GPa
Shear modulus	27 GPa
Bulk modulus	180 GPa
Poisson ratio	0.4
Mohs hardness	2.5
Vickers hardness	188–216 MPa
Brinell hardness	188–245 MPa
CAS Number	7440-57-5
History
Naming	from Latin aurum, meaning gold
Discovery	In the Middle East (before 6000 BCE)
Main isotopes of gold
Iso­tope Abun­dance Half-life (t1/2) Decay mode Pro­duct 195Au syn 186.10 d ε 195Pt 196Au syn 6.183 d ε 196Pt β− 196Hg 197Au 100% 197Au is stable with 118 neutrons 198Au syn 2.69517 d β− 198Hg 199Au syn 3.169 d β− 199Hg

රන් (ඉංග්‍රීසි:  Gold) යනු රසායනික මූලද්‍රව්‍යය කි. එහි සංකේතය Au (ලතින්: aurum වෙතින්) වේ. එසේම පරමාණුක ක්‍රමාංකය 79 වේ.

සම්භවය

විශ්වය තුළ රන් නිෂ්පාදනය

Schematic of a NE (left) to SW (right) cross-section through the 2.020-billion-year-old Vredefort impact structure in South Africa and how it distorted the contemporary geological structures. The present erosion level is shown. Johannesburg is located where the Witwatersrand Basin (the yellow layer) is exposed at the "present surface" line, just inside the crater rim, on the left. Not to scale.

supernova nucleosynthesis මගින්, සහ න්‍යුට්‍රෝන තරු ඝට්ටන මගින්, රන් නිපදවෙන බව සැලකෙන අතර සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය බිහිවීමට හේතු වූ දුහුවිලි තුළ අන්තර්ගත වී තිබී ඇති බවට සැලකෙයි.

පෙර දී, supernova nucleosynthesis හි r-process (rapid neutron capture) මගින් විශ්වය තුළ රන් නිෂ්පාදනය සිදුවන බව සැලකුණ මුත්, මෑත දී රන් සහ වෙනත් යකඩ වලට වඩා බරැති මූල ද්‍රව්‍ය විශාල ප්‍රමාණයක් න්‍යුට්‍රෝන තරු ඝට්ටන වලදී r-process මගින් නිපදවෙන බවට යෝජනා වී ඇත. මෙම ආකාර දෙකෙහි දී ම satellite spectrometers මගින් මුලින් ම හඳුනාගෙන ඇත්තේ නිෂ්පාදිත රන්, වක්‍රාකාරවලින් පමණකි. නමුත්, 2017 අගෝස්තු මස දී, රන් ඇතුළු බර මූලද්‍රව්‍යවල spectroscopic සලකුණු, GW170817 neutron star merger සිදුවීම ආශ්‍රිත ව, අදාළ සිදුවීම gravitational wave detectors මගින් neutron star merger එකක් බවට සහතික කිරීමෙන් අනතුරුව electromagnetic observatories මගින් හඳුනා ගැනිණ. වත්මන් astrophysical models යෝජනා කරන්නේ එක් neutron star merger සිදුවීමක් පෘථිවි ස්කන්ධ 3 සහ 13 අතර රන් ප්‍රමාණයක් නිපදවන බවය. මෙම ප්‍රමාණය, neutron star merger සිදුවීම් විශ්වය තුළ සිදුවන සීඝ්‍රතාවය පිළිබඳව ඇති ඇස්තමේන්තු සමඟ ගත් කළ, විශ්වය තුළ මෙතරම් ප්‍රමාණයක් මෙම මූලද්‍රව්‍යය පැවතීම පැහැදිලි කරයි.

ආශ්‍රිත

Iron pyrite or "fool's gold"

• Bulk leach extractable gold, for sampling ores
• Chrysiasis (dermatological condition)
• Digital gold currency, form of electronic currency
• GFMS business consultancy
• Goldbacks, a popular form of local currency-gold embedded in polymer 'notes'
• Gold fingerprinting, use impurities to identify an alloy
• Gold standard in banking
• List of countries by gold production
• Tumbaga, alloy of gold and copper
• Iron pyrite, fool's gold
• Nordic gold, non-gold copper alloy

භාහිර සබැඳි

විකිඋද්ධෘත සතුව පහත තේමාව සම්බන්ධයෙන් උද්ධෘත එකතුවක් ඇත:

Gold

• "Gold". Encyclopædia Britannica. 11 (11th ed.). 1911.