පෘථිවි වායුගෝලය

පෘථිවිය වටා ඇති වායු තට්ටුව

පෘථිවි වායුගෝලය යනු පොළොව වටා ඇති වායු තට්ටුවයි. එය පෘථිවි ගුරුත්වාකර්ෂණ බලය නිසා පෘථිවිය ආසන්නයේ රැඳී තිබේ. එහි 78.08% නයිට්‍රජන්ද, 20.95% ඔක්සිජන් ද, 0.93% ආගන් ද, 0.038% කාබන්ඩයොක්සයිඩ්ද,අනෙක් වායූන් අංශු මාත්‍ර වශයෙන්ද, වෙනස් වන ප්‍රමාණයකින් (1% පමණ) ජල වාෂ්ප ද අඩංගු වේ. මේ වායු මිශ්‍රණයට වාතය යැයි කියනු ලැබේ. මේ වායුගෝල‍ය පෘථිවියේ ජිවින් ආරක්ෂා කරනුයේ සූර්ය කිරණවල අඩංගු පාරජම්බුල වැනි අහිතකර කිරණ උරා ගැනීමෙන් හා දිවා රෑ අධික උෂ්ණත්වය අඩු කිරීමෙන් ය.

වායු‍ගෝලයත්, පිටසක්වළත් අතර ස්ථිර මායිමක් නොමැත. එය සෙමින් සෙමින් තුනී වි අවකාශයට නැතිවී යයි. වායුගෝලයෙන් ¾ ඇත්තේ ග්‍රහ ‍ලෝකයේ මතුපිට සිට කි.මී. 11 ඇතුලත වේ. එක්සත් ජනපදයේ සිට කි.මී. 80.5 (සැ.50) පමණ උසකින් ගමන් කරන මිනිසුන් ගගනගාමීන් ලෙස නම් කෙරේ. කි.මී. 120 (සැ.75 ක් හෝ අඩි 400,000) සීමාවට නැවත ඇතුල් වීමේදී දී වායුගෝලයේ ප්‍රතිඵල පෙනේ. පොළවේ සිට කි.මී. 100 ක් පමණ උසකදී (සැ.62, හෝ 328,000) පිහිටි කර්මාන් රේඛාව වායුගෝලයේ හා පිටසක්වල අතර සීමාව සේ සැලකේ.

පීඩනය හා ඝනත්වය

මුහුදු මට්ටමේ සාමාන්‍ය වායුගෝලීය පීඩනය කිලෝ පැස්කල් 101.3 (14.7px ) වේ. මුළු වායුගෝලීය ස්කන්ධය කි.ග්‍රෑ. 5.136 x 108 පමණි.

පීඩනය මනිනු ලබන ස්ථානයට ඉහළින් වාතයේ මුළු බර වායු භාර ප්‍රමාණයේ සෘජු ප්‍රතිඵලයකි. මෙයින් අදහස් කෙරෙන්නේ වායු පීඩනය, පිහිටීම හා වේලාව අනුව වෙනස් වන බවයි.

මක්නිසාද යත් පොළොවට ඉහලින් ඇති වාතයේ බර ප්‍රමාණය, පිහිටීම හා රත්වීම සමඟ වෙනස්වේ. උස සමඟ වායුගෝලීය පීඩනයද අඩු වේ. එනම් 5.6 km (අඩි 18000) දී, 50% පමණ වායු ප්‍රමාණය අඩුම කි.මී. 5.6 ඇතුළතය.පොළොව මට්ටමෙන් ඉහළට යන,සෑම කි.මී. 5.6 ක දී ම වායුගෝලීය පීඩනය ආසන්න වශයෙන් හරි අඩකින් අඩුවේ.කෙසේ වෙතත් වායුගෝලීය තීරුවේ උෂ්ණත්වය දිගටම වෙනස් වීම නිසාත්, විශාල උස් ප්‍රමාණයක දී ගුරුත්වාකර්ෂණය අඩු වීමට පටන් ගැනීමත්, තනි සමිකරණයක් වායු පීඩනයේ සියලු තැන් නොසෑදෙන නිසාත් ය .(ඉහත දී ඇති සමීකරණයේ අඩු වී යන තට්ටු 7 ක් සෑදේ) එක්ස්සොස්ෆියර් හිදී වූවද වායුගෝලය දැනටත් පවතී. (දැකිය හැකි පරිදි උදා : වශයෙන් සැටලයිට්වල වායුව ඇඳ ගැනීමේ ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් දැකිය හැකිය)

ඉහත සඳහන් තොරතුරු ‍මත එක පීඩනය සමීකරණය වායුවේ ඝනකම ඇස්තමේන්තු කිරීම සඳහා කෙලින්ම යොදා ගත ‍හැක. කෙසේ වෙතත් පහත සඳහන් ප්‍රකාශිත දත්ත බලා ගැනීම සඳහා දී ඇත.

· විශාල වායු‍ගෝල‍යේ 50% කි.මි. 5.6 උසට වඩා පහත්ය.

· විශාල වායුගෝලයේ 90% කි.මි. 16 උසට වඩා පහත් ය. වානිජමය අහස් යානාවලට පොදු උස. කි.මි . 10 ක් පමණ වේ.

· විශාලත්වයෙන් 99.9999% වන උස කි.මි. 100 අඩුය. එම නිසා වායුගෝලයේ වැඩි හරියක්ම 99.9997% කි.මි. 100 අඩුය. ඝනත්වය මෙයට වඩා වැඩි ප්‍රදේශයක් වුවද අරුණාලෝකය හා වායු‍ගෝලීය ශක්තිය තිබේ.

ආශ්‍රිත ලිපි

• Aerial perspective
• Air (classical element)
• Biosphere
• Hydrosphere
• Lithosphere
• Airglow
• Airshed
• Atmospheric dispersion modeling
• Atmospheric electricity
• Climate system
• COSPAR international reference atmosphere (CIRA)
• Environmental effects of aviation
• Global dimming
• Instrumental temperature record
• Reference atmospheric model

භාහිර සබැඳි

විකිඋද්ධෘත සතුව පහත තේමාව සම්බන්ධයෙන් උද්ධෘත එකතුවක් ඇත:

Air

• Interactive global map of current atmospheric and ocean surface conditions.