බදි-උද්-දින් මහමුද්
ගරු දේශමාන්‍ය බදි-උද්-දින් මහමුද් | |
|---|---|
| ගොනුව:Badiudin Mahmud.jpg | |
| අධ්‍යාපන ඇමති | |
| In office 1970 මැයි 31 – 1977 ජූලි 23 | |
| අග්‍රාමාත්‍යවරයා | සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක |
| පූර්වප්‍රාප්තිකයා | අයි. එම්. ආර්. ඒ. ඊරියගොල්ල |
| අනුප්‍රාප්තිකයා | නිශ්ශංක විජයරත්න |
| In office 1960 ජූලි 23 – 1963 මැයි 28 | |
| අග්‍රාමාත්‍යවරයා | සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක |
| පූර්වප්‍රාප්තිකයා | බර්නාඩ් අලුවිහාරේ |
| අනුප්‍රාප්තිකයා | පී. බී. ජී. කළුගල්ල |
| සෞඛ්‍ය හා නිවාස ඇමැති | |
| In office 1963 මැයි 28 – 1965 | |
| අග්‍රාමාත්‍යවරයා | සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක |
| පූර්වප්‍රාප්තිකයා | ඒ. පී. ජයසූරිය |
| අනුප්‍රාප්තිකයා | එම්. ඩී. එච්. ජයවර්ධන |
| Personal details | |
| උපත | 1904 ජුනි 23 මාතර, ශ්‍රී ලංකාව |
| විපත | 1997 ජුනි 16 (වයස අවුරුදු 92) කොළඹ, ශ්‍රී ලංකාව |
| Resting place | මාලිගාවත්ත මුස්ලිම් සුසාන භූමිය |
| පුරවැසිභාවය | ශ්‍රී ලාංකික |
| ජාතිකත්වය | ශ්‍රී ලාංකික |
| දේශපාලන පක්ෂය | ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂය |
| වෙනත් දේශපාලන සම්බන්ධකම් | ඉස්ලාමීය සමාජවාදී පෙරමුණ |
| කලත්‍රයා(s) | ෂම්සුන් නහාර් (දික්. 1955) ෆාතිමා ඛානුම් |
| ළමයි | කමිලා ලතීෆ්, කමාලුදීන් ඉර්ෂාඩ් මහමුද්, ජමාලුදීන් තාරික් මහමුද්, වසීමා ඉස්මයිල්, නුස්රත් අන්වර් |
| Alma mater | අලිගාර් මුස්ලිම් විශ්ව විද්‍යාලය, සහිරා විද්‍යාලය, කොළඹ, ශාන්ත. තෝමස් විද්‍යාලය, මාතර, වෙස්ලි විද්‍යාලය, කොළඹ |
| රැකියාව | දේශපාලඥ |
දේශමාන්‍ය අල්-හාජ් බදි-උද්-දින් මහමුද් (1904 ජූනි 23- 1997 ජූනි 16) යනු ශ්‍රී ලාංකික දේශපාලනඥයෙකි. ඔහු අධ්‍යාපන අමාත්‍යවරයා ලෙස වසර දහයක් ද සෞඛ්‍ය හා නිවාස අමාත්‍යවරයා ලෙස වසර දෙකක් ද කටයුතු කළේය. [1] [2]
ළමා අවධිය
[සංස්කරණය]බදි-උද්-දින් මහමුද් උපන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ දකුණේ නගරයක් වන මාතර ය . ඔහු සහෝදර සහෝදරියන් දොළොස් දෙනෙකුගෙන් යුත් බාලයා ලෙස එකල කීර්තිමත් ශ්‍රී ලාංකික මුවර් පවුලක උපත ලැබීය. ඔහුගේ පියා ධනවත් වැවිලිකරුවෙකු සහ ඉඩම් හිමියෙකු වූ එස්එල්එම් මහමුද් නයිනා මරික්කාර් මතිචම් ය. බදි-උද්-දින් මහමුද් ගේ මව ෆාතිමා නැච්චියා ය. මහමුද් කුඩා කාලයේ අධ්‍යාපනය ලැබුවේ කොළඹ ශාන්ත තෝමස් විද්‍යාලයෙන් සහ වෙස්ලි විද්‍යාලයෙනි . ඔහු කේම්බ්‍රිජ් ජ්‍යෙෂ්ඨ විභාගය අවසන් වීමත් සමඟ කොළඹ සහිරා විද්‍යාලයෙන් උසස් අධ්‍යාපනය සම්පූර්ණ කළේය. සහිරා විද්‍යාලයේදී ඔහු සාහිත්‍යය, ටෙනිස් සහ මලල ක්‍රීඩා කෙරෙහි උනන්දු විය.[තහවුරු කර නොමැත][ උපුටා ගැනීමක් අවශ්‍යයි ]
ඔහු හැදී වැඩුණේ සාම්ප්‍රදායික ඉස්ලාමීය වටිනාකම් සහිත දැඩි ආගමික වාතාවරණයක් තුළ ය. කෙසේ වෙතත්, ඔහුගේ පවුල ලිබරල්වාදියෙකු බිහි කළේය.[පැහැදීම ඇවැසිය][3]
මුස්ලිම් ලීගය
[සංස්කරණය]ඔහු ප්‍රථම වරට සමස්ත ලංකා මුස්ලිම් ලීගයට{1927 දී ලේකම්වරයෙකු ලෙස සම්බන්ධ විය. මුලින් කුඩා ව්‍යාපාරයක් වූ එය මාස තුනකින් ලංකාවේ බලවත්ම මුස්ලිම් සංවිධානය බවට වර්ධනය විය.[according to whom?] මීට පෙර එකිනෙකා සමඟ අමනාප වූ තුවාන් බුර්හානුදීන් ජයා වැනි මුස්ලිම් නායකයින් එක්සත් කිරීමට සමස්ත ලංකා මුස්ලිම් ලීගය උපකාර විය. මහමුද් සමාජ සේවයට ද කැපවී සිටියේය.[තහවුරු කර නොමැත][ උපුටා ගැනීමක් අවශ්‍යයි ]
ඔහු හජ් උත්සවය අතරතුර රේඩියෝ සිලෝන් හි පළමු දේශනය කළේය.[තහවුරු කර නොමැත] ඔහුගේ කතාවට පෙර තක්බීර් පාරායනය සංවිධානය කිරීම. ඔහු 1928 දී ගාලු මුවදොර පිටියේදී හජ් යාඥාවන් ආරම්භ කළ අතර එය වාර්ෂික අංගයක් බවට පත් වූ අතර මුහම්මද් තුමාගේ උපන් දිනය සැමරීම සඳහා ගාලු මුවදොර පිටියේ මහජන රැස්වීමක් ප්‍රවර්ධනය කිරීමේ කටයුතුවල ද නිරත විය. [3]
අලිගාර් මුස්ලිම් විශ්ව විද්‍යාලය
[සංස්කරණය]මහමුද් 1931 සිට 1937 දක්වා අලිගාර් මුස්ලිම් විශ්ව විද්‍යාලයේ වැඩිදුර අධ්‍යාපනය ලැබීය. ඔහු අධ්‍යාපනික හා විෂය බාහිර ක්‍රියාකාරකම් දෙකෙහිම දස්කම් දැක්වීය.[තහවුරු කර නොමැත][ උපුටා ගැනීමක් අවශ්‍යයි ]
ඔහුගේ වඩාත්ම කැපී පෙනෙන ජයග්‍රහණ අතර අන්තර් කලා විභාගයේ පළමු කොටසේ දෙවන ස්ථානය ලබා ගැනීම සහ විභාගයේ ඉහළම දක්ෂතා දැක්වීම ලෙස BA සාමාර්ථයක් ලබා ගැනීම ඇතුළත් වේ. ඔහුගේ අනෙකුත් ජයග්‍රහණවලින් සමහරක් වූයේ සමස්ත ඉන්දීය ප්‍රසිද්ධ කථික තරගයේ රන් පදක්කම, අලිගාර් - 1937 ඔක්ස්ෆර්ඩ් මෙස්ටන් ත්‍යාගය හි විශිෂ්ට විවාද කිරීමේ හැකියාව සහ අඛණ්ඩව වසර දෙකක් විශ්ව විද්‍යාලයේ සඟරාවේ කර්තෘ ලෙස පත් වීමයි. 1935 දී ඔහු යූපී විශ්වවිද්‍යාල ශිෂ්‍ය බලමණ්ඩලයේ සභාපතිවරයා ලෙස ඒකමතිකව තේරී පත් විය. ඔහු ලක්නව්හි සමස්ත ඉන්දීය ශිෂ්‍ය සමුළුවල මුලසුන දැරූ අතර සමස්ත ඉන්දීය ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරය සංවිධානය කළේය.[තහවුරු කර නොමැත][ උපුටා ගැනීමක් අවශ්‍යයි ]
මොහොමඩ් හබීබ්, මහමුද්ගේ මහාචාර්යවරයෙක් සහ ප්‍රොවොස්තරයෙක්, ඔහුගේ ශිෂ්‍යයා විස්තර කළේ:
Badiudin has been intimately known to me since 1932 as a valued pupil, comrade and friend. His academic career has been exceptionally brilliant. Badiudin studied politics with me for two years (1933–35). He impressed me as a very promising student, as one of those rare but most welcome pupils, who are an inspiration to teachers. Few students at Aligarh have created such a fine impression of their abilities and character. His scholarly attainments, excellent manners [sic] leave little to be desired.[3]
ඔහු අලිගාර්හි ලියාපදිංචි වූ අතර, මහමුද් ලන්ඩනයේ පැවති දෙවන වට මේස සමුළුවේදී මුස්ලිම් නායකයින් ඉන්දියානු නිදහස් ව්‍යාපාරයට සහාය දෙන ලෙස පොළඹවා ගත්තේය. ඔහු ඒත්තු ගැන්වූ පුද්ගලයින් අතර ෂවුකට් අලි, මුහම්මද් අලි ජින්නා, මුහම්මද් ඉක්බාල්, මුක්තාර් අහමඩ් අන්සාරි, මුහම්මද් ෂාෆි, සෆර් අලි ඛාන්, සයිඩ් මහමුද්, බචා ඛාන්, මිර්සා ඉස්මයිල් සහ සයිඩ් සුල්තාන් අහමඩ් ඇතුළත් විය.[තහවුරු කර නොමැත][ උපුටා ගැනීමක් අවශ්‍යයි ]
ප්‍රතිසංස්කරණ
[සංස්කරණය]මහමුද් අලිගාර්හි සිට ශ්‍රී ලංකාවට පැමිණි විට, මුස්ලිම් ලීගය ඔහුව ඉතා ඉහළ පිළිගැනීමක් සංවිධානය කළේය. රැස්වීමේ සුප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයින් අතර මොහොමඩ් මැකන් මාකර්, ටීබී ජයා සහ එන්එච්එම් අබ්දුල් කාදර් ඇතුළත් විය. [3]
1938 දී බදි-උද්-දින් මහමුද් ගාලු මුවදොර පිටියේ මුහම්මද් තුමාගේ උපන්දින සැමරුම් උත්සවයේදී දේශනයක් පැවැත්වීය. ශ්‍රී ලංකාව නිදහස් වූ පසු සිංහල භාෂාව එකම රාජ්‍ය භාෂාව වන බැවින් එය ඉගෙන ගන්නා ලෙස ඔහු ශ්‍රී ලංකාවේ මුස්ලිම් ජනතාවගෙන් ඉල්ලා සිටියේය. ඔහුගේ අනාවැකිය නිවැරදි විය. මහමුද් ඔහුගේ තර්කය තවදුරටත් ප්‍රකාශ කළේය: [3]
If this is done, all misunderstanding will disappear and there will be perfect harmony between the Sinhalese and the Moors. The adoption of the Tamil language has not benefited the Muslims. On the contrary it has proved a disadvantage to them. Under self-government, which is bound to come sooner or later, the national language of Ceylon should be Sinhalese.[3]
ඔහුගේ යෝජනාව මුස්ලිම් ප්‍රජාවට ලැබුණේ නිෂේධාත්මක ලෙස ය. [3]
එම වසරේම, බදි-උද්-දින් මහමුද් විසින් මුස්ලිම්වරුන් අතර එවකට පැවති විශාලතම පෙලපාලි වලින් එකක් වන අතර, පලස්තීනයේ අරාබිවරුන්ට සහය දැක්වීම සඳහා ගාලු මුවදොර පිටියේ මහජන රැලියක් සංවිධානය කරන ලදී. ඔහු පලස්තීනයේ අරාබිවරුන්ට දුන් පොරොන්දු ඉටු කරන ලෙස බ්‍රිතාන්‍ය රජයෙන් ඉල්ලා සිටියේය. [3]
ඔහු ප්‍රථම විදුහල්පතිවරයා ලෙස ගම්පොළ සහිරා විද්‍යාලය නමින් ස්වාධීන පාසලක් දියුණු කිරීමට දායක විය. ඔහුගේ නායකත්වය යටතේ එය පන්තිකාමර හතරක්, මඩුවක්, සිසුන් 67ක් සහ ගුරුවරුන් පස් දෙනෙකුගෙන් සමන්විත කුඩා පාසලක සිට නවීන පහසුකම් සහිත මුළු ශ්‍රී ලංකාවටම සේවය කරන පාසලක් දක්වා වර්ධනය විය. 1960 දී සහිරා විද්‍යාලයට සිසුන් 2000 කට අධික සංඛ්‍යාවක් බඳවා ගන්නා ලදී. මහමුද් සහිරා විද්‍යාලයේ ගැහැණු ළමයින් සඳහා පිජාමා, ෆ්‍රොක් සහ ඩුපට්ටා (ස්කාෆ්) සහිත නිල ඇඳුමක් නිර්මාණය කළේය; එය දැන් ශ්‍රී ලංකාවේ මුස්ලිම් පාසල්වල බහුලව පිළිගැනෙන නමුත් මුලින් බොහෝ දෙනා විසින් එය ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී. පන්ති කාමරයේදී ඔහු සම්ප්‍රදායික ඉස්ලාමීය සංස්කෘතික ක්‍රියාකාරකම් හඳුන්වා දුන් අතර එය මුලින් විරුද්ධත්වය ද ඇති කළේය. [3]
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]| දේශපාලනික ධුර | ||
|---|---|---|
| පූර්වප්‍රාප්තිකයා අයි. එම්. ආර්. ඒ. ඊරියගොල්ල |
අධ්‍යාපන ඇමති 1970–1977 |
අනුප්‍රාප්තික නිශ්ශංක විජයරත්න |
| පූර්වප්‍රාප්තිකයා ඒ. පී. ජයසූරිය |
සෞඛ්‍ය හා නිවාස ඇමැති 1963–1965 |
අනුප්‍රාප්තික එම්. ඩී. එච්. ජයවර්ධන |
| පූර්වප්‍රාප්තිකයා බර්නාඩ් අලුවිහාරේ |
අධ්‍යාපන ඇමති 1960–1963 |
අනුප්‍රාප්තික පී. බී. ජී. කළුගල්ල |