සී. පී. ද සිල්වා
චාල්ස් පර්සිවල් ද සිල්වා (1912 අප්‍රේල් 16 – 1972 ඔක්තෝබර් 9) ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රමුඛ දේශපාලනඥයෙක් සහ සිවිල් සේවකයෙක් විය. ඔහු මුදල් අමාත්‍ය, ඉඩම්, ඉඩම් සංවර්ධන සහ කෘෂිකර්ම අමාත්‍යවරයා ලෙස කටයුතු කර ඇත. සහ විදුලිබල හා වාරිමාර්ග අමාත්‍ය,[1][2] සහ ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයේ සභාපති, පසුව එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ සාමාජිකයෙකු ලෙස එක්විය.
දකුණේ බලපිටිය නගරයේ උපත ලද ඔහු අම්බලන්ගොඩ ධර්මාශෝක විද්‍යාලයෙන් සහ ගල්කිස්ස ශාන්ත තෝමස් විද්‍යාලයෙන් අධ්‍යාපනය ලැබූ අතර ලංකා විශ්වවිද්‍යාල විද්‍යාලයෙන් සහ ලන්ඩන් විශ්වවිද්‍යාලයෙන් ගණිතය හදාරා ඇත. කීර්තිමත් ලංකා සිවිල් සේවයට සම්බන්ධ වෙමින් ඔහු උතුරු මැද පළාතේ උප දිසාපතිවරයෙකු ලෙස සේවය කළ අතර, ඩී.එස්. සේනානායක මහතාට පළාතේ කෘෂිකාර්මික ව්‍යාපෘති සඳහා සහය වෙමින්, ඩඩ්ලි සේනානායක මහතා යටතේ කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයේ ඉඩම් සංවර්ධන අධ්‍යක්ෂ ලෙසද සේවය කළේය. තාත්තා ලංකාවේ ප්‍රථම අග්‍රාමාත්‍යවරයා වන විට කෘෂිකර්ම අමාත්‍යවරයා විය. බාල සේනානායක සමඟ ඇති වූ විරසකයෙන් සී. පී. ද සිල්වා රාජ්‍ය සේවයෙන් ඉල්ලා අස්විය.
අලුතින් පිහිටුවන ලද ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයෙන් දේශපාලනයට පිවිසි ඔහු 1956 මහ මැතිවරණයෙන් එස්. ඩබ්ලිව්. ආර්. ඩී. බණ්ඩාරනායකගේ විශිෂ්ට ජයග්‍රහණය සඳහා ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කළ අතර ඉහළම කැබිනට් අමාත්‍යවරයා බවට පත්විය. 1959 දී බණ්ඩාරනායක මහතා ඝාතනයට ලක් වූ අවස්ථාවේ, ඔහු විසින්ම ලන්ඩනයට ගොස් සැකකටයුතු විෂ ශරීරගත වී සුවය ලබමින් සිටියදී, බණ්‌ඩාරනායකගෙන් පසු අගමැති වීමේ අවස්‌ථාව ඔහුට මග හැරී ගියේය. ලංකාවට ආපසු පැමිණි ඔහු නිදහස් පක්ෂයේ නායකත්වය භාරගත් නමුත් එහි විවිධ කොටස් එක්සත් කිරීමට අපොහොසත් වූ අතර එක්සත් ජාතික පක්ෂ ආණ්ඩුවේ පරාජයට පත් කිරීමට පෙර කෙටි කාලයක් විපක්ෂ නායකයා ලෙස කටයුතු කළේය. එහෙත් ආණ්ඩුකාරවරයා නැවත මැතිවරණයක් ඉල්ලා සිටීම නිසා ඔහුගේ ආණ්ඩුවක් පිහිටුවීමේ උත්සාහය අසාර්ථක විය.
බණ්ඩාරනායකගේ වැන්දඹු බිරිඳ සිරිමා බණ්ඩාරනායක පක්ෂයේ නායිකාව ලෙස පිහිටුවා 1960 ජූලි මහ මැතිවරණයෙන් පක්ෂය විශාල ජයග්‍රහණයක් ලබා ගැනීමට ඔහු සමත් විය. සිරිමා බණ්ඩාරනායක මැතිනිය සහ ඇයගේ හිතවත් පිරිස විසින් කුල භේදයෙන් කොන් කළ ඔහු නිදහස් පක්ෂයේ දේශපාලනඥයින් දහතුනක් විපක්ෂයට ගෙන ගොස් පාර්ලිමේන්තුවේදී ආණ්ඩුව පරදවා නව මැතිවරණවලින් එක්සත් ජාතික පක්ෂය සිය නව පක්ෂයේ සහාය ඇතිව ජයග්‍රහණය කළේය. ශ්‍රී ලංකා නිදහස් සමාජවාදී පක්ෂයේ ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙස ඉන් පසුව බිහිවූ ජාතික ආණ්ඩුවේ ඇමතිවරයෙකු බවට පත්විය. කෘෂිකර්මාන්තය සහ ග්‍රාමීය සංවර්ධනය වෙනුවෙන් ප්‍රබලව පෙනී සිටි ඔහු උතුරු මැද පළාතේ විශාල කෘෂිකාර්මික සංවර්ධන ව්‍යාපෘති රැසක ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය. වසර දහඅටක් අඛණ්ඩව පාර්ලිමේන්තුවේ කටයුතු කිරීමෙන් පසු 1970 මහ මැතිවරණයෙන් ඔහුට ආසනය අහිමි විය.
මුල් ජීවිතය සහ අධ්‍යාපනය
[සංස්කරණය]බළපිටියේ සහ ගාල්ලේ සිවිල් සේවයක් ඇති ප්‍රොක්ටර්වරයෙකු වූ සී. ආර්. ද සිල්වාට හා ඔබිනමුණි ඇඩ්ලින් ද සිල්වා ට දාව බලපිටියේ රන්දොඹේ උපත ලැබූ අතර ඔහුට සහෝදරයන් තිදෙනෙක් සහ සහෝදරියන් දෙදෙනෙක් සිටියහ. ඔහුගේ සොහොයුරු ඒ. එච්. ද සිල්වා ඔවුන්ගේ පියාගේ සේවය භාරගත් අතර ඔහුගේ අනෙක් සහෝදරයා වන මෙරිල් ද සිල්වා සමඟ පාර්ලිමේන්තුවට තේරී පත් විය. ඔහුගේ සොහොයුරිය වන ග්ලැඩිස්, ආර්ටී ද සිල්වා සමඟ විවාහ වූ අතර අනෙක් සහෝදරිය ස්ටෙලා ළමා රෝග විශේෂඥවරියක් වූවාය. ඔහුගේ සොහොයුරු වෛද්‍ය එල්. බී. ද සිල්වා වෛද්‍ය පර්යේෂණ ආයතනයට අනුයුක්තව සේවය කළ පර්යේෂකයෙකි. ඔහු කොල්වින් ආර් ද සිල්වාගේ ඥාති සහෝදරයෙකි.[1][3]
ඔහු අම්බලන්ගොඩ ධර්මාශෝක විද්‍යාලයෙන් සහ ගල්කිස්ස ශාන්ත තෝමස් විද්‍යාලයෙන් අධ්‍යාපනය ලැබූ අතර එහිදී ග්‍රෙගරි ශිෂ්‍යත්වය, මිලර් සම්මානය දිනාගෙන ප්‍රධාන ශිෂ්‍යයා බවට පත්විය. ඉන්පසු ඔහු ලංකා විශ්වවිද්‍යාල විද්‍යාලයට ඇතුළත් වූ අතර එහිදී ඔහු B.Sc උපාධියක් ලබා ගත්තේය. 1933 දී ගණිතය (පළමු පන්තිය) ඉන්පසු ඔහු පශ්චාත් උපාධි අධ්‍යයනය සඳහා ලන්ඩන් විශ්වවිද්‍යාලයට ඇතුළත් විය.[1]
සිවිල් සේවය
[සංස්කරණය]එක්සත් රාජධානියේ ලංකා සිවිල් සේවා (CCS) ප්‍රවේශ විභාගයට පෙනී සිටි ද සිල්වා 1935 දී ඇතුළත් කර නැවත දිවයිනට පැමිණි පසු යාපනය කච්චේරියේ කැඩෙට් නිලධාරියෙකු ලෙස පත් කරන ලදී. වයස අවුරුදු 23 දී, ඔහු CCS සඳහා ඇතුළත් වූ ලාබාලම අයගෙන් කෙනෙකි. කැඩෙට් නිලධාරියෙකු ලෙස පුහුණුව අවසන් කිරීමෙන් පසු ඔහු පුත්තලම සහකාර දිසාපති (AGA) ලෙස පත් කරන ලදී. අනතුරුව කෘෂිකර්ම අමාත්‍ය ඩී.එස්.සේනානායක මහතා විසින් පොළොන්නරුව දිස්ත්‍රික්කයේ ඔහුගේ කෘෂිකාර්මික ව්‍යාපෘති ඉදිරියට ගෙන යාම සඳහා එම දිස්ත්‍රික්කයේ AGA ලෙස සේවය කිරීමට ඔහුව තෝරා ගන්නා ලදී. ද සිල්වා පොළොන්නරුවේදී රිචඩ් අලුවිහාරේ යටතේ සේවය කළ අතර මින්නේරිය ජනපද යෝජනා ක්‍රමය ස්ථාපිත කිරීමේදී ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය. ඉන් අනතුරුව ඔහු කෘෂිකර්ම අමාත්‍යවරයාගේ සහකාර ලේකම්වරයා ලෙස පත් කෙරුණු අතර සේනානායක මහතාගේ කෘෂිකාර්මික වැඩසටහන් සඳහා සහාය විය. පසුව ඔහු අනුරාධපුර දිස්ත්‍රික්කයේ සහකාර දිසාපති ලෙස පත් කරන ලදී. 1945 දී සහකාර ඉඩම් කොමසාරිස්වරයෙකු වූ ඔහු 1949 දී ඔහුට වඩා වසර දෙකක් ජ්‍යෙෂ්ඨව සිටි ශාන්ත තෝමස් විද්‍යාලයේ සමකාලීනයෙකු වූ එවකට කෘෂිකර්ම අමාත්‍ය ඩඩ්ලි සේනානායක යටතේ ඉඩම් සංවර්ධන අධ්‍යක්ෂ තනතුරට උසස් කරන ලදී. කෙසේ වෙතත්, ඩඩ්ලි සේනානායක සමඟ ඇති වූ මතභේදයකින් පසු ඔහු කළුතර දිස්ත්‍රික්කයේ සහකාර දිසාපති ලෙස පත් කරන ලදී. ඉන් ටික කලකට පසු ඔහු සිවිල් සේවයෙන් ඉල්ලා අස්වී පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කයේ තබ්බෝව ප්‍රදේශයේ තම ගොවිපළට ගොස් මහත්මා ගොවියෙකු බවට පත් විය.[1][4]
දේශපාලන ජීවිතය
[සංස්කරණය]ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂය
[සංස්කරණය]පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී
[සංස්කරණය]සී. පී. ද සිල්වා ක්‍රියාකාරී දේශපාලනයට ගෙන ආවේ ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයේ ලේකම්වරයා ලෙස කටයුතු කළ හර්බට් ශ්‍රී නිශ්ශංක මහතා විසිනි. ඔහු 1952 මහ මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වූ අතර වත්මන් පී. එල්. බෞද්ධසාර පරාජය කරමින් ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයෙන් පොළොන්නරුවෙන් පාර්ලිමේන්තුවට තේරී පත් විය.[1][4]
කැබිනට් ඇමති සහ සභානායක
[සංස්කරණය]1956 මහ මැතිවරණයෙන් ඔහු නැවත තේරී පත් වූ අතර එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. බණ්ඩාරනායක විසින් පාර්ලිමේන්තුවේ සභානායකවරයා ලෙස පත් කරන ලද අතර පසුව ඉඩම්, ඉඩම් සංවර්ධන සහ කෘෂිකර්ම අමාත්‍යවරයා ලෙස ඔහුව ඔහුගේ කැබිනට් මණ්ඩලයට පත් කළේය. බණ්ඩාරනායක අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ දී බණ්ඩාරනායක මහතාගෙන් පසු ජ්‍යෙෂ්ඨතම සාමාජිකයා ලෙස සී. පී. ද සිල්වා මතු වූ අතර ඔහු නොමැති කාලයේ වැඩ බලන අගමැති ලෙස කටයුතු කළේය. 1957 ගංවතුර අවස්ථාවේ මින්නේරිය වැව ආරක්‍ෂිතව බිඳ දැමීමට ඔහු පෞද්ගලිකව බුල්ඩෝසරයක් පදවාගෙන ගියේය.[1][4][5]
1959 අගෝස්තු 25 වැනි දින කැබිනට් රැස්වීමකදී කිරි වීදුරුවක් පානය කිරීමෙන් පසු ඔහු දැඩි ලෙස රෝගාතුර වූ අතර වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සඳහා එක්සත් රාජධානියට පියාසර කරන ලදී. ඔහු නොමැති කාලයේ 1959 සැප්තැම්බර් 26 වැනි දින බණ්ඩාරනායක ඝාතනයට ලක් වූ අතර ආණ්ඩුකාරවරයා විසින් සභාවේ වැඩබලන නායකයා වූ විජයානන්ද දහනායක අගමැති ලෙස පත් කරන ලදී. ද සිල්වා ඉක්මනින්ම දිවයිනට පැමිණි අතර භාරකාර කැබිනට් මණ්ඩලයේ කෘෂිකර්ම හා ඉඩම් අමාත්‍යවරයා ලෙස පත් කරන ලදී. දෙසැම්බර් 12 වැනිදා නිදහස් පක්ෂය රැස්වී බණ්ඩාරනායක මහතාගෙන් පසු පක්ෂයේ නව සභාපතිවරයා ලෙස ද සිල්වා මහතා තෝරා පත් කර ගන්නා ලදී. ඉන් අනතුරුව දහනායක මහතා ඉවත් කර ඔහු වෙනුවට භාරකාර ආණ්ඩුවේ අග්‍රාමාත්‍යවරයා ලෙස ද සිල්වා මහතා පත් කරන ලෙස අග්‍රාණ්ඩුකාරවරයාගෙන් ඉල්ලා සිටීමට පක්ෂ විධායක කමිටුව ඔහුට බලය ලබා දුන්නේය. ආණ්ඩුකාරවරයා ඉල්ලීම ලැබුණු බව පිළිගත් නමුත් ඒ සම්බන්ධයෙන් ක්‍රියා කළේ නැත. පසුව ද සිල්වා මහතා සිය කැබිනට් අමාත්‍ය ධුරයෙන් ඉල්ලා අස්විය.[1][4]
විපක්ෂ නායක
[සංස්කරණය]සම්පූර්ණ සුවය නොලැබුණත්, ඔහු ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයේ නායකයා බවට පත් වූ අතර 1960 මාර්තු මහ මැතිවරණයේදී පක්ෂයට නායකත්වය දුන්නේය. අන්තර් පක්ෂ එදිරිවාදිකම් නිසා දුර්වල වූ නිදහස් පක්ෂයට ආසන 46ක් ලබා ගැනීමට හැකි වූ අතර ඩඩ්ලි සේනානායකගේ නායකත්වයෙන් යුත් එක්සත් ජාතික පක්ෂය ආසන 50ක් ලබාගෙන සුළුතර ආණ්ඩුවක් පිහිටුවූයේ මාස තුනක් පමණි. ඔහු විපක්ෂ නායක විය. රාජාසන කතාව ආණ්ඩුවට අහිමි වූ අතර සේනානායක මහතා පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැර නැවත මැතිවරණයක් කැඳවන ලෙස ආණ්ඩුකාරවරයාට උපදෙස් දෙමින් ඉල්ලා අස්විය. සී.පී. ද සිල්වා මහතා අග්‍රාණ්ඩුකාර ශ්‍රීමත් ඔලිවර් ගුණතිලක මහතා හමුවී තමන්ට ආණ්ඩුවක් පිහිටුවිය හැකි බව ප්‍රකාශ කළේය. ද සිල්වාගේ යෝජනාව ශ්‍රීමත් ඔලිවර් ගුණතිලක පිළිනොගෙන පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරියේය.[5][6]
විදුලිබල හා වාරිමාර්ග ඇමැති
[සංස්කරණය]ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂය 1960 ජුලි මහ මැතිවරණය සඳහා පක්ෂ නායිකාව ලෙස බණ්ඩාරනායක මහතාගේ වැන්දඹු බිරිඳ සිරිමා බණ්ඩාරනායක මහත්මිය තෝරා ගත්තේය. එම පක්ෂය මැතිවරණය ජයග්‍රහණය කර රජයක් පිහිටුවූ අතර සිරිමා බණ්ඩාරනායක ලොව ප්‍රථම අගමැතිනිය බවට පත්විය. සී.පී. ද සිල්වා විදුලිබල හා වාරිමාර්ග අමාත්‍යවරයා ලෙසත්, සභානායකවරයා ලෙසත් පත් කෙරුණු අතර, වැඩි කල් නොගොස් ආණ්ඩුවේ ප්‍රමුඛ චරිතය බවට පත් වූ අග්‍රාමාත්‍යවරයාගේ බෑණනුවන් වන ෆීලික්ස් ඩයස් බණ්ඩාරනායක මහතා අභිබවා යන තෙක්ම නැවත වරක් කැබිනට් මණ්ඩලයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ මන්ත්‍රීවරයා ලෙස කටයුතු කළේය. කුල ප්‍රශ්න මත බණ්ඩාරනායකලා විසින් සී. පී. ද සිල්වා ඉක්මනින්ම කොන් කරන ලදී. ඔහු කෙටි කලක් 1962 දී මුදල් ඇමති ලෙස කටයුතු කළේය. ඔහු මින්නේරියේ පාසල් දෙකක් පිහිටුවීය. ඒ මධ්‍ය මහා විද්‍යාලය සහ පොළොන්නරුව රාජකීය මධ්‍ය මහා විද්‍යාලය යි.[1]
පක්ෂය කඩා ගෙන යෑම
[සංස්කරණය]ඔහු ඉක්මනින්ම තම පක්ෂය තුලින්ම ප්‍රහාර වලට මුහුණ දුන් අතර ජය පතිරණ විසින් පාර්ලිමේන්තුවේදී විවේචනයට ලක් විය. 1964 දෙසැම්බර් 3 වැනි දින එහි ප්‍රධාන විවේචකයෙකු වන සීමාසහිත ලංකා සීමාසහිත එක්සත් ප්‍රවෘත්ති පත්‍ර සමාගම රජයට පවරා ගැනීම අරමුණු කරගත් මාධ්‍ය පවරා ගැනීමේ පනත උපුටා දක්වමින් සී. පී. ද සිල්වා විසින් මහානාම සමරවීර, පීපී වික්‍රමසූරිය, විජයසුන්දබාහු, විජයසිංහබාහු ඇතුළු ශ්‍රීලනිප පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් දහතුන් දෙනෙකුගේ නායකත්වයෙන්, එනම් ඒ එච් ද සිල්වා, ඉන්ද්‍රසේන ද සොයිසා, චන්ද්‍රසේන මුණවීර, ඩබ්ලිව් ජී එම් ඇල්බට් සිල්වා, එස් බී ලේනාව, ලක්ෂ්මන් ද සිල්වා, දොස්තර එඩ්වින් තිලකරත්න, ශ්‍රීමත් රසීක් ෆරීඩ්, රොබට් සින්ගල්ටන් සල්මන් යන අය සමග විපක්ෂයට ගියහ. සිරිමා බණ්ඩාරනායක මැතිනියගේ ආණ්ඩුව රාජාසන කතාව එක ඡන්දයකින් පරාජය වූ අතර 1965 මාර්තු මාසයේදී මහ මැතිවරණයක් කැඳවන ලදී.[4][5][7][8]
ශ්‍රී ලංකා නිදහස් සමාජවාදී පක්ෂය
[සංස්කරණය]සී. පී. ද සිල්වා ශ්‍රී ලංකා නිදහස් සමාජවාදී පක්ෂය පිහිටුවා ගත් අතර එය එක්සත් ජාතික පක්ෂය (එජාප) සමඟ හවුල් වී 1965 මහ මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වී ජයග්‍රහණය කළේය. ඔහු ඉඩම්, වාරිමාර්ග සහ විදුලිබල අමාත්‍යවරයා ලෙස පත් කරන ලදී; සේනානායක අගමැතිතුමාගේ නව ජාතික ආණ්ඩුවේ සභානායක විය. ඔහුගේ පාලන සමයේදී උඩවලව ව්‍යාපෘතිය සංවර්ධනය කිරීම සඳහා ගංගා නිම්න සංවර්ධන මණ්ඩලය පිහිටුවූ අතර මහවැලි සංවර්ධන වැඩසටහන ආරම්භ කරමින් 1970 පෙබරවාරි මස මහවැලි සංවර්ධන අධිකාරී පනත හඳුන්වා දුන්නේය. 1960 මාර්තු මාසයේ සිට මින්නේරිය දිස්ත්‍රික්කයෙන් තරග කළ ඔහු 1960 සහ 1965 ජූලි මාසවලදී නැවත තේරී පත් විය. වසර 18ක් පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරයෙකු ලෙස කටයුතු කළ ඔහුට 1970 මහ මැතිවරණයෙන් රත්න දේශප්‍රිය සේනානායක මහතා නිසා අසුන අහිමි විය.[1][4]
මරණය
[සංස්කරණය]සී.පී. ද සිල්වා 1972 ඔක්තෝබර් 9 වැනිදා මිය ගියේය. ඔහු ජීවිත කාලය පුරාම තනිකඩයෙක් විය. ඔහුගේ අවසන් කැමැත්ත පරිදි ඔහුගේ භෂ්මාවශේෂ මින්නේරියට විසිරුවා හරින ලදී. ඔහුගේ සොහොයුරු මෙරිල් ද සිල්වා 1977 මහ මැතිවරණයේදී මින්නේරියෙන් තරග කර ජයග්‍රහණය කළේය.[1]
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ a b c d e f g h i j C. P. de Silva,advocate of a ‘free society’
- ^ Appreciation – C. P. De Silva, http://www.thesundayleader.lk/2010/10/10/appreciation-c-p-de-silva/, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2023-05-03
- ^ "C. P. de Silva — a victim of 'Back Stabbing'". Island. සම්ප්‍රවේශය 26 February 2020.
- ^ a b c d e f Jeyaraj, D.B.S. "How C.P. de Silva Crossed Over With 13 MP's From SLFP Governmenton Dec 3rd 1964". Daily Mirror. සම්ප්‍රවේශය 25 June 2020. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name "Jeyaraj1" defined multiple times with different content - ^ a b c Jeyaraj, D.B.S. "From housewife to Prime Minister: Sirimavo Bandaranaike's political journey". Daily Mirror. සම්ප්‍රවේශය 25 June 2020.
- ^ Wilson, A. (1968). The Role of the Governor-General in Ceylon. Modern Asian Studies, 2(3), 193-220. doi:10.1017/S0026749X00001748
- ^ . 8 December 2015 https://books.google.com/books?id=dknWCgAAQBAJ&q=c.+p.+de+silva+leader+of+the+opposition&pg=PA528.
{{cite book}}: Missing or empty|title=(help) - ^ Perera, K.K.S. "The toppling of the Sirimavo Bandaranaike govt. in 1964". Daily News. සම්ප්‍රවේශය 25 June 2020.