සුලබ පැපිලියා
| Common Mormon | |
|---|---|
| |
| Mating pair with female in form stichius | |
විද්‍යාත්මක වර්ගීකරණය 
| |
| Missing taxonomy template (fix): | Papilio |
| විශේෂය: | Template:Taxonomy/PapilioP. polytes'' |
| ද්වීපද නාමය | |
| Template:Taxonomy/PapilioPapilio polytes | |
| Subspecies | |
|
Many, see text | |
Papilio polytes, Common Mormon, [2] [3] යනු ආසියාව පුරා බහුලව ව්‍යාප්ත වී ඇති swallowtail සමනල විශේෂයකි. [2] [3]
උගේ ගැහැණු සතුන්ගේ ආහාරයට ගත නොහැකි රතු-ශරීර swallowtail සමනලුන් අනුකරණය කරන අතර , සෙව්වන්දියා හා අරුණු සෙව්වන්දියා ඊට උදාහරණ වේ.
නාමයන්
[සංස්කරණය]පොදු නාමය ලන්ඩනයේ ස්වභාවික ඉතිහාස කෞතුකාගාරයේ Harish Gaonkar ට අනුව මෝමන් නිකායේ සාමාජිකයන් විසින් කලින් භාවිතා කරන ලද බහු භාර්යා සේවනය පිළිබඳ ඇඟවීමකි: [4] සමනලුන් වැනි විශේෂ සදහා සාමාන්‍ය ඉංග්‍රීසි නාමයන් ලබා දීමේ ආරම්භය ඉන්දියාවේදී 19 වන ශත වර්ශයේදී පමණ ආරම්භ විය. Mormon සමනලුන් නාමකරණය සෙමින් සිදුවිය.මං සිතනා ආකාරයට සුලබ පැපිලියා(Papilio polytes) යනු එලෙස නම් කල පළමු වැන්නායි, මක් නිසාද ඌට වෙනස් ගැහැනු සතුන් තිදෙනෙක් සිටින බැවිනි , ඔවුන් පමනක් භූමි වල දැකිය හැකි නිසා, හා මෙය ඔවුන් ඉන්දියාවේදී සිදු කලහ. මෙම නාමය පැහැදිලිවම බහු භාර්යා සේවනයේ යෙදුනු ඇමරිකාවේ Mormon නිකාය නිරූපනණය කරයි.
විද්‍යාත්මක නාමය ගොඩනගා ඇත්තේ සමනලයා, papilio යන ලතින් වචනය සහ බොහෝ සඳහා ග්‍රීක වචනය වන poly යන වචනයෙනි . [5]
ව්‍යාප්තිය
[සංස්කරණය]පකිස්ථානය, ඉන්දියාව, බංග්ලාදේශය, නේපාලය, ශ්‍රී ලංකාව, මාලදිවයින, මියන්මාරය, තායිලන්තය, සිංගප්පූරුව, දකුණු සහ බටහිර චීනය ( හයිනන් සහ ගුවැන්ඩොං පළාත් ඇතුළුව), තායිවානය, හොංකොං, ජපානය ( රියුක්යු දූපත් ), වියට්නාමය, ලාඕසය , කාම්බෝජය නිකොබාර්ස්, නැඟෙනහිර සහ අර්ධද්වීපයේ මැලේසියාව, බෲනායි, ඉන්දුනීසියාව ( මොලුකාස් සහ ඉරියන් ජයා හැර), පිලිපීනය සහ උතුරු මරියානාස් ( සයිපාන් ). [2] [3]
තත්ත්වය
[සංස්කරණය]ඉතා සුලබ ය. තර්ජනයට ලක්වී නැත. [6]
විස්තරය
[සංස්කරණය]
පසුපස පියාපත් 90-100mm වල මැද කොටස දිගේ සුදු ලප පේළියක් සහිත ජෙට් කළු සමනලයෙකි [7] [8]
පිරිමි සත්වයා
[සංස්කරණය]පිරිමි සතාට ඇත්තේ එක් රූපාකාරයකි. එය තද පැහැති swallowtail සමනලයෙකි. ඉහළ ඉදිරිපස පියාපත් මුදුන දෙසට ප්‍රමාණයෙන් අඩු වන සුදු ලප මාලාවක් ඇත. ඉහළ පසුපස පියාපත් දිගටි සුදු ලප සහිත සම්පූර්ණ ඩිස්කල් පටියක් ඇත. එහි ආන්තික රතු අඩ සද වැනි සලකුණු ඇති හෝ නොතිබිය හැකිය. පිරිමින් සාමාන්‍යයෙන් ගැහැණු සතාට වඩා ප්‍රමාණයෙන් කුඩා නමුත් සෑම විටම එසේ නොවේ. P. polytes හි පිරිමි සහ සියලුම ආකාරයේ ගැහැණු සතුන්ගේ විශාලත්වය දේශගුණික කලාපය අනුව සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් විය හැක. [7]
-
පිරිමි, යටි පැත්ත -
පිරිමි, උඩ පැත්ත -
අලුතින් නිදහස් වූ පිරිමි (වමේ) සහ ගැහැණු,ශ්‍රී ලංකාව -
ගැහැණු,ශ්‍රී ලංකාව
ගැහැණු සත්ත්වයා
[සංස්කරණය]සුලබ පැපිලියාගේ ගැහැණු සතා බහුරූපී වේ. ඉන්දියානු උපමහාද්වීපයේ එය ස්වරූප කිහිපයක් හෝ රූපාකාරයන් ඇත. මේවා පහත පරිදි වේ: [7]Cyrus ආකෘතිය මෙම ස්වරූපය පිරිමියාට සමාන වන අතර, එය සෑම විටම දැඩි ලෙස සලකුණු කර ඇති රතු අඩ සඳ ඇති බව වෙනස් වේ. එය ආකෘති තුනෙන් අවම වශයෙන් පොදු වේ. ශිම්ලා අවට හිමාචල් ප්‍රදේශ් වැනි සාමාන්‍ය රෝස හෝ අරුණු සෙව්වන්දියා හා සෙව්වන්දියා දැකිය නොහැකි තැන්වල ඌ බහුලව දක්නට ලැබේ. නමුත් romulus ආකෘති විශේෂ කිහිපයක්ද සමඟ හමුවී ඇත. [7]
stichius ආකෘතියසුලබ පැපිලියාගේ මෙම කාන්තා ස්වරූපය සෙව්වන්දියා සමනලුන්ව ඉතා සමීපව අනුකරණය කරයි . සෙව්වන්දියා සමනලුන් පියාසර කරන සෑම තැනකම මෙය වඩාත් පොදු ස්වරූපයයි. [7] Romulus ආකෘතිය මෙම ගැහැණු ස්වරූපය අරුණු සෙව්වන්දියා අනුකරණය කරන අතර එහි පරාසය තුළ බහුලව දක්නට ලැබේ. පෙර ආකෘතිය එහි ආකෘතියට වඩා අඳුරු වීම නිසා එය එතරම් සමීප අනුකරණයක් නොවේ. මූලික ආකෘතිය අනුකරණය කරන්නන් ඔවුන්ගේ ශරීරයේ වර්ණය අනුව වෙන්කර හඳුනා ගැනීම පහසුය - නිරූපණ්‍ය කරන්නන්ට රතු ශරීරයක් ඇති අතර අනුකරණය කරන්නන්ට කළු ශරීරයක් ඇත. [7]
-
කාන්තා ස්වරූපය cyrus එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය -
කාන්තා ස්වරූපය stichius UP -
කාන්තා ස්වරූපය stichius එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය -
කාන්තා ස්වරූපය romulus UP -
කාන්තා ස්වරූපය romulus එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය -
UP පියාසර කාන්තා ස්වරූපය romulus
_female_underside.jpg)
_female_underside.jpg)
_female_underside.jpg)
_female_form_romulus_in_flight_Babai_bridge.jpg)
Gynandromorphs
[සංස්කරණය]මෙම විශේෂයට සැලකිය යුතු ප්‍රවේණික විචල්‍යතාවයක් ඇති අතර මොවුන් ද්වීලිංගික ජීවීන් බිහිකරන අතර, ජානමය අපගමනයන් ඇති කරන බව දන්නා අතර උන්ගේ පිරිමි කොටසක් සහ ගැහැණු කොටසක් වේ.
වර්ගීකරණය
[සංස්කරණය]Papilio polytes යනු polytes විශේෂ කාණ්ඩයේ නාමික සාමාජිකයෙක් වේ. clade සාමාජිකයින් වන්නේ:
- Papilio polytes Linnaeus, 1758
- Papilio ambrax Boisduval, 1832
- Papilio phestus Guérin-Méneville, 1830
අකාරාදී ලෙස ලැයිස්තුගත කර ඇති papilio polytes උප විශේෂ වන්නේ: [2] [3]
- P. p. alcindor Oberthür, 1879 - Buton, Salayer සහ Sulawesi
- P. p. alphenor Cramer, [1776] - පිලිපීනය
- P. p. javanus Felder, 1862 - බාලි, බංකා, බිලිටන්, ජාවා සහ දකුණු සුමාත්‍රා
- P. p. latreilloides Yoshino, 2018 - N. Yunnan, NE වියට්නාමය
- P. p. ledebouria Eschscholtz, 1821 - පිලිපීනය
- P. p. messius Fruhstorfer, 1909 - ලොම්බොක්
- P. p. nicanor C. & R. Felder, 1865 - Bachan, Halmahera, Morotai, Obi & Ternate
- P. p. nikobarus C. Felder, 1862 - Nicobar Islands
- P. p. pasikrates Fruhstorfer, 1908 - පිලිපීනය (Batanes) සහ තායිවානය
- P. p. perversus Rothschild, 1895 - Sangir & Talaud
- P. p. polycritos Fruhstorfer, 1902 - Banggai, Sula Is.
- P. p. polytes Linnaeus, 1758 - ඉන්දු-චීනය, චීනය සහ තායිවානය
- P. p. romulus Cramer, [1775] - නේපාලය, ඉන්දියාව, බුරුමය සහ ශ්‍රී ලංකාව
- P. p. rubidimacula Talbot, 1932 – W.Yunnan
- P. p. sakiboso Yoshino, 2018 – W. Sichuan
- P. p. sotira Jordan, 1909 - Sumbawa
- P. p. steffi (Page & Treadaway, 2003) - පිලිපීනයේ Bongao, Sibutu සහ Tawitawi
- P. p. stichioides Evans, 1927 - දකුණු අන්දමන්
- P. p. තීසස් ක්‍රේමර්, [1777] - සුමාත්‍රා සහ බෝර්නියෝ
- P. p. timorensis C. & R. Felder, 1864 - Babar Islands, Wetar, Leti, සහ සමහරවිට ටිමෝරය
- P. p. tucanus Jordan, 1909 - Tukangbesi දූපත්
- P. p. vigellius Fruhstorfer, 1909 - Bawean
අනුකරණය
[සංස්කරණය]
ඉන්දියාවේ, මෙම සමනලයා විලෝපිකයන් විසින් ආහාරයට ගැනීමෙන් බේරීම සඳහා ආහාරයට ගත හැකි විශේෂයන් රසවත් නොවන සමනලුන්ට සමාන වන Batesian අනුකරණයේ සම්භාව්‍ය උදාහරණය ලෙස සැලකේ.
සුලබ පැලපිලියාගේ අනුකරණය කරන රූපවල ජනගහනය ඔවුන්ගේ ආකෘතිවලට වඩා බෙහෙවින් කුඩා ය - සෙව්වන්දියා හා අරුණු සෙව්වන්දියා. මෙමගින් පළමු වරට විලෝපිකයින්ට පළමු අවස්ථාවේ දී නොගැලපෙන ආකෘතියට ගොදුරු වීමේ වැඩි අවස්ථාවක් ලබා දෙන අතර එමඟින් ඔවුන්ගේ ආහාරයට ගත නොහැකි බව අගවයි.
අනුකරණය කරන්නන්ගේ විශාල ජනගහනයක් ආහාරයට ගත හැකි සුලබ පැපිලියන් අනුකරණයන් විලෝපිකයන් විසින් පළමු වරට සාම්පල ලබා ගැනීමට හේතු විය හැක. මෙය සිදු විය යුතු නම්, එම වර්ණයේ සහ රටාවේ සමනලුන් ඔවුන් උකහා ගන්නා විෂ වලින් ආරක්ෂා වන බව විලෝපිකයාට වැටහෙන්නේ නැත. එබැවින් මෙම ආරක්ෂණ යෝජනා ක්රමයේ ඵලදායීතාවය නාටකාකාර ලෙස අඩු කරයි.
Sulawesi හි, සෙව්වන්දියා බහුල වුවද, එහි දක්නට ලැබෙන සුලබ සෙව්වන්දියා ගැහැණු මෝර්ෆ්, සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් සමනලයෙකු වන Atrophaneura polyphontes අනුකරණය කරයි.
තනි ජානයක්, ද්වි ලිංගිකත්වය, මෙම අනුකරණය සඳහා අවශ්‍ය සංකීර්ණ පියාපත් රටා, වර්ණ සහ ව්‍යුහයන් නියාමනය කරයි. [9] [10] [11]
වාසස්ථාන
[සංස්කරණය]සාමාන්‍ය මෝමන් තරමක් වනාන්තර සහිත රටකට ප්‍රිය කරයි, නමුත් සෑම තැනකම සිටින අතර කඳුකරය දක්වා දැකිය හැක. ඌ උද්‍යානවලට නිතිපතා ආගන්තුකයෙකි, විශේෂයෙන් එහි ආහාර ශාක වන දොඩම් සහ දෙහි වල බහුලව දක්නට ලැබේ. මෝසම් සහ පශ්චාත් මෝසම් මාසවලදී ඌ බහුලව දක්නට ලැබේ.
පුරුදු
[සංස්කරණය]
සුලබ පැපිලියා මල් නැරඹීමට ප්‍රිය කරන අතර උන්ගේ දිගු ශුන්ඩාව දිගු කීලයන් සහිත මල් වලින් පෝෂණය වීමට ඉඩ සලසයි. එය නගර උද්‍යානවල Lantana, Jatropha, Ixora, හා Mussaenda වලට විශේෂයෙන් ප්‍රිය කරයි. වනාන්තරවල, සුලබ පැපිලියා සමනලයා බිම සිට අඩි දහයක් ඇතුළත පහත් මට්ටමක සිටින අතර මල් පැණි සඳහා Asystasia, Peristrophe, හා Jasminum වෙත පැමිණීමට කැමැත්තක් දක්වයි.
පිරිමි සුලබ පැපිලියා යනු උද්‍යානවලට ඉතා සුලභ අමුත්තෙකු වන අතර එහිදී ඔහු හිරු පායා ඇති විට මල් මත සැරිසරනු දක්නට ලැබේ. ඌ නොසන්සුන් කෘමියෙකි, වේගයෙන් හා කෙලින්ම බිමට සමීප වන අතර, ආහාර ගැනීමට නතර වූ විට පමණක් එහි වසයි.
අනුකරණය කරන ගැහැණු Mormon, stichius සහ romulus ඉතා ඒත්තු ගැන්වෙන අනුකරණයන් වන්නේ ඔවුන්ගේ පුරුදු, විශේෂයෙන් පියාසර රටා, රෝස ආකෘතිවලට බෙහෙවින් සමාන වීමයි. කෙසේ වෙතත්, ආහාරයට ගත නොහැකි ආරක්ෂාව නොමැතිකම, ඔවුන් රෝස මල් වලට වඩා පහසුවෙන් කලබල වන අතර වැරදි ලෙස පියාසර කරයි.
සාමාන්‍යයෙන් විවෘත ප්‍රදේශවලට වඩා සිසිල් සෙවන සහිත ස්ථානවල මඩ මඩින්නට සහභාගී වන්නේ පිරිමින් පමණි. ඔවුන් ඛනිජ නිස්සාරණය කිරීම සඳහා සේලයින් පසෙහි එකතු කරන බව දන්නා කරුණකි. [12]
ස්ත්‍රී පුරුෂ දෙපාර්ශ්වයම පොළොවට ආසන්න පඳුරු මත හිරු රශ්මිය තබයි. ඔවුන් තම පියාපත් උපස්ථරයට එරෙහිව සමතලා කර ඇත. පසුපස පියාපත්වල කොටසක් ආවරණය වන පරිදි ඉදිරිපස පියාපත් පහත් කර ඇති අතර එය සුලබ පැපිලියන්ග සාමාන්‍ය ඉරියව්වකි.
සාමාන්‍යයෙන් පොළවට තරමක් සමීපව පියාපත් විවෘතව තබාගෙන සුලබ පැපිලියන් වෘක්ෂලතාදිය මත රාත්‍රිය ගත කරති.
ජීවන චක්‍රය
[සංස්කරණය]-
ගැහැණු සතා සම්බන්ධ සංසර්ග යුගලයරෝමුලස්ස්වරූපය පෙන්වයි -
ගැහැණු සතා සමග සංසර්ග යුගලය ඉහලින්stichiusආකාරය පෙන්වයි -
සුලබ පැපිලියන්ගේ බිත්තරය -
බිත්තරය -
විවිධ අවධි -
පස්වන අවධිය -
පූර්ව කෝෂ දළඹුවා -
කෝෂය -
අලුතින් නිදහස් වූ සුලබ පැපිලියා සමනලයා
_catapillars.jpg)
ගැහැනු සතා පියාපත් විවෘත හෝ වසා ඇති නිරාවරණය වූ ශාඛාවක් මත වාඩි වී සිටිති. ඔවුන් පසුපසින් ළං වන පිරිමින් විසින් ආචාර කරනු ලබන අතර සෙමින් හා අලංකාර ලෙස ස්ථාවරයට පැමිණේ.
බිත්තර
[සංස්කරණය]කොළ මත බිත්තර තනි තනිව දමයි. ඒවා වටකුරු සහ කහ සිට ලා කහ පැහැයෙන් යුක්ත වේ. [7]
දළඹුවා
[සංස්කරණය]පසුකාලීන අවධි තද කොළ පැහැයක් ගනී. 4 වන සහ 5 වන අවධිවල සෑම පැත්තකින්ම අක්ෂි ලපයක් සහිත තීර්යක් කළු පටියක් ඇත. මෙම පටිය, දෙහි සමනල දළඹුවාට වඩා අඳුරු සහ දීප්තිමත් වීම, දෙක අතර ඇති ප්‍රධාන වෙනසයි. [7]
සුලබ පැපිලියා දළඹුවාට 8 වැනි සහ 9 වැනි අවධිවල කළු සහ සුදු ආනත පටියක් ඇති අතර එය නිල් මෝමන් දළඹුවාට සමාන වේ. තද රතු ඔස්මීටේරියම් සහ කහ-දුඹුරු හිස කොළ පැහැති හිසක් ඇති නිල් පාරින්දියා දළඹුවාගෙන් එය වෙන්කර හඳුනා ගැනීමට උපකාරී වේ. [7]
සුලබ පැපිලියා දළඹුවන් චල්සිඩෝයිඩ් බඹරුන් විසින් දැඩි ලෙස පරපෝෂිත කරනු ලබන අතර, අවසානයේදී කුඩා බඹරුන් සියයකට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් සෑම මෝමන් කෝෂයකින්ම මතු වේ. [7]
කෝෂය
[සංස්කරණය]
කෝෂය කොළ සහ අතු යටි පැත්තේ පිහිටා ඇත. රූකඩය ලා කොළ පැහැයෙන් යුක්ත වන අතර සලකුණු කර නොමැත. එහි හිස මත ඉදිරිපස ප්‍රක්ෂේපණ දෙකක් සහ උගේ පපුව මත එකක් ද ඇත. එය දෙහි සමනල දළඹුවාට සමීපව සමාන නමුත් වෙන්කර හඳුනාගත හැක්කේ:
- හිස මත ඇති ප්‍රක්ෂේපන ඒවා අතර ගැඹුරු ඉන්ඩෙන්ෂන් එකක් ඇත.
- සෑම පැත්තකින්ම කුඩා ස්ථානයකට නෙරා ඇති උදරය. [7]
ආහාර ශාක
[සංස්කරණය]කීටයන් <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Rutaceae" rel="mw:ExtLink" title="Rutaceae" class="cx-link" data-linkid="320">Rutaceae</a> පවුලේ විවිධ විශේෂ මත බෝ වේ:
- Aegle marmelos හෝ bael
- Atalantia racemosa [13]
- Citrus spp. ( C. aurantifolia, C. Grandis, C. limon, C. medica, C. sinensis )
- Glycosmis arborea
- Murraya koenigii - කරපිංචා
- Murraya paniculata
මේක බලන්න
[සංස්කරණය]යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ Collins, N. Mark; Morris, Michael G. (1985). Threatened Swallowtail Butterflies of the World: The IUCN Red Data Book. Gland & Cambridge: IUCN. ISBN 978-2-88032-603-6 – via Biodiversity Heritage Library.
- ^ a b c d . New Delhi. p. 7.
{{cite book}}: Missing or empty|title=(help) උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid<ref>tag; name "Smetacek" defined multiple times with different content - ^ a b c d Savela, Markku. "Papilio polytes Linnaeus, 1758". Lepidoptera and Some Other Life Forms. සම්ප්‍රවේශය July 3, 2018. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name "funet" defined multiple times with different content - ^ Asian Mormon Butterflies සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2007-09-28 at the Wayback Machine Accessed November 2006
- ^ Papilio polytes PDF සංරක්ෂණය කළ පිටපත සැප්තැම්බර් 1, 2006 at the Wayback Machine
- ^ . Gland & Cambridge https://www.biodiversitylibrary.org/item/98674#page/7/mode/1up.
{{cite book}}: Missing or empty|title=(help) - ^ a b c d e f g h i j k
One or more of the preceding sentences තුළ, පොදු වසම තුළ පවතින මෙම ප්‍රභවයේ පෙළ ඇතුළත්වෙයි: Bingham, C.T. (1907). The Fauna of British India, Including Ceylon and Burma. Vol. II (1st ed.). London: Taylor and Francis, Ltd. pp. 61–63.
- ^ [Frederic Moore Frederic Moore]. London. pp. 223–232 https://www.biodiversitylibrary.org/item/103496#page/235/mode/1up.
{{cite book}}: Check|chapter-url=value (help); Missing or empty|title=(help) - ^ "A single gene called doublesex controls wing mimicry in butterflies". UChicago News (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2014-03-07. සම්ප්‍රවේශය 2017-11-03.
- ^ "Single gene controls butterfly wing pattern". www.abc.net.au (ඕස්ට්‍රේලියානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2014-03-06. සම්ප්‍රවේශය 2017-11-03.
- ^ Kunte, K.; Zhang, W.; Tenger-Trolander, A.; Palmer, D. H.; Martin, A.; Reed, R. D.; Mullen, S. P.; Kronforst, M. R. (2014-03-05). "doublesex is a mimicry supergene". Nature (ඉංග්‍රීසි බසින්). 507 (7491): 229–32. Bibcode:2014Natur.507..229K. doi:10.1038/nature13112. PMID 24598547.
- ^ Pola, M., García-París, M. (2005).
- ^ Kunte, K. (2006).
තවදුරටත් කියවීම
[සංස්කරණය]- [William Harry Evans William Harry Evans]. Mumbai, India.
{{cite book}}: Check|chapter-url=value (help); Missing or empty|title=(help) - . Bombay, India.
{{cite book}}: Missing or empty|title=(help) - . Gangtok, Sikkim, India.
{{cite book}}: Missing or empty|title=(help) - . Hyderabad, India https://books.google.com/books?id=cuPPjOMcu_4C.
{{cite book}}: Missing or empty|title=(help) - [Mark Alexander Wynter-Blyth Mark Alexander Wynter-Blyth]. Bombay, India https://books.google.com/books?id=yEkgAQAAMAAJ.
{{cite book}}: Check|chapter-url=value (help); Missing or empty|title=(help)
බාහිර සබැඳි
[සංස්කරණය]
Papilio polytes හා සබැඳි මාධ්‍ය විකිමාධ්‍ය කොමන්ස් හි ඇත- Butterflies of Sri Lanka
- Mimicry, Nagoya University
- Photos & videos of step by step of common Mormon
