ලංකාවේ කාන්තාවන්
ශ්‍රී ලංකාවේ 2012 සංගණනයට අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තාවන් ජනගහනයෙන් 52.09% කි.[1] ශ්‍රී ලාංකික කාන්තාවන් බොහෝ ක්ෂේත්‍රවල රටේ සංවර්ධනයට විශාල දායකත්වයක් ලබා දී ඇත. ඓතිහාසික වශයෙන්, ශ්‍රී ලාංකේය සංස්කෘතිය තුළ පුරුෂ පක්ෂග්‍රාහීත්වයක් ආධිපත්‍යය දැරූ අතර, ඔවුන්ට 1931 සිට මැතිවරණයේදී ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමට අවසර ඇත.[2] ශ්‍රී ලංකාව වැඩි ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවක් අත්කර ගැනීමට අතිමහත් ලෙස සාර්ථක වී ඇතත්, පිරිමින්ට සාපේක්ෂව කාන්තාවන් තවමත් අඩු තත්ත්වයකට පත්වේ.[3]
නිව් වර්ල්ඩ් වෙල්ති පර්යේෂණ කණ්ඩායම විසින් 2017 වසරේ දී ශ්‍රී ලංකාව කාන්තාවන් සඳහා ලොව 11 වන ආරක්ෂිතම රට ලෙස තේරී පත් විය.[4]
ඉතිහාසය[සංස්කරණය]
| අවුරුදු | පිරිමි (මිලියන) | ගැහැණු (මිලියන) | එකතුව (මිලියන) |
|---|---|---|---|
| 1960 | 5.18 | 4.69 | 9.87 |
| 1970 | 6.44 | 6.05 | 12.49 |
| 1980 | 7.68 | 7.36 | 15.04 |
| 1990 | 8.76 | 8.57 | 17.33 |
| 2000 | 9.38 | 9.40 | 18.78 |
| 2010 | 9.87 | 10.39 | 20.26 |
| 2020 | 10.50 | 11.42 | 21.92 |
වසර සහස්‍ර දෙකකට පමණ පෙර, බොහෝ දුරට රාජකීය සහ වංශවත් තරාතිරමේ සිංහල කාන්තාවන් යම් පුද්ගල නිදහසක් සහ පිරිමින් හා සමානාත්මතාවයට සමාන සමාජ අවස්ථා භුක්ති වින්දා. සිංහල කාන්තාවන් බොහෝ පොදු කටයුතු සඳහා පිරිමින් සමඟ සහභාගී වූ අතර, කාන්තාවන් ලෙස ස්වාධීන තත්වයක් භුක්ති විඳිමින්, මව්වරුන් ලෙස, පෞද්ගලික සහ පොදු ජීවිතයේ අනන්‍යතාවයක් සහ තම ජීවන මාර්ගය තෝරා ගැනීමේ නිදහස ද ඇත. බුදුදහම පිහිටුවීමෙන් පසු ගිහි ජීවිතය අත්හැර පැවිදි වීමට තවත් ප්‍රගතිශීලී පියවරක් ගත්හ. ක්‍රි.පූ. 300 පමණ සිට කුඩා සිංහල දිවයිනේ ඔවුන් සමාජීය, සංස්කෘතික හා දේශපාලනික වශයෙන් ගත් ඵලදායී ප්‍රගතිය මූලික වශයෙන් බෞද්ධ සිද්ධාන්ත සහ බෞද්ධ ආචාර ධර්මවලට ආරෝපණය කළ හැකිය. මෙම උතුම් මානවවාදයේ ප්‍රතිලාභීන් විශාල ප්‍රමාණයකට කාන්තාවන් විය. ඉතිහාසගත සාක්ෂි අනුව අතීතයේ දිවයිනේ රජවරුන් හය දෙනෙකු සිට ඇත. කුප්‍රකට අනුලා රැජිනගේ (ක්‍රි.පූ. 47 - ක්‍රි.පූ. 42) සිට මහනුවර සිට රට පාලනය කළ දොන් කතරිනා (කුසුමාසන දේවි) (1581) දක්වා. පරාක්‍රමබාහු රජුගේ (1153-1186) භාර්යාව වූ ලීලාවතී රැජින (1197-1212) ශ්‍රී ලංකාවේ දිවයිනේ සිව්වන රැජින විය. ඇය ශ්‍රී ලංකාවේ දෙවන පොළොන්නරුව රාජධානියේ සිට රට පාලනය කළාය.[5]
ශ්‍රී ලාංකේය සමාජය තුළ කාන්තාවගේ භූමිකාව සියවස් ගණනාවක් පුරා විවාදයට ලක් වූ සහ සටන් වැදුණු මාතෘකාවකි. නිදසුනක් වශයෙන්, බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත සමයේ සැලකිය යුතු ජාතිකවාදී, යටත් විජිත විරෝධී උද්ඝෝෂණ මාලාවක් නිවස තුළ සහ ඉන් පිටත ලංකා කාන්තාවන්ගේ භූමිකාව සහ තත්ත්වය මත කේන්ද්‍රගත විය. යටත් විජිත පාලනයෙන් පසු සංක්‍රාන්ති වසරවලදී, ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින් විසින් නොමිලේ සෞඛ්‍ය සහ අධ්‍යාපන සේවා සහ සහනාධාර සහිත ආහාර ඇතුළත් සමාජ ප්‍රතිපත්ති පැකේජයක් හඳුන්වා දුන් අතර එමඟින් කාන්තාවන්ගේ ජීවන තත්ත්වය නාටකාකාර ලෙස වැඩිදියුණු විය.[6] සෙසු දකුණු ආසියාතික රටවල් හා සසඳන විට, ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තාවන් ඉතා හොඳ මට්ටමක සිටින අතර, උපමහාද්වීපයේ සෙසු ප්‍රදේශවල නොගැලපෙන ඉහළ ආයු අපේක්ෂාව (අවුරුදු 80), විශ්ව සාක්ෂරතාවය සහ ආර්ථික අවස්ථා සඳහා ප්‍රවේශය භුක්ති විඳිති.[7]
ආර්ථික සංවර්ධන[සංස්කරණය]
පසුගිය දශක තුන තුළ දකුණු ආසියාවේ විශේෂඥ කෘෂිකර්මාන්තය සහ විශාල වශයෙන් ස්ත්‍රීකරණය වූ ශ්‍රම බලකායන් සැලකිය යුතු ලෙස පුළුල් වී ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ රැකියාවල නිරත වීමට පිරිමින් කාන්තාවන්ට වඩා දෙගුණයක් වැඩිය. (30-35%) රටේ කාන්තා ශ්‍රම බලකායේ සහභාගීත්වය එහි කලාපීය අසල්වැසි නේපාලය, චීනය සහ බංග්ලාදේශයට වඩා අඩුය. ඇත්ත වශයෙන්ම, ශ්‍රී ලංකාව ලෝකයේ ශ්‍රම බලකා සහභාගීත්වයේ 20 වැනි විශාලතම ස්ත්‍රී පුරුෂ පරතරය ඇත. අධ්‍යයනයට අනුව, 2025 වන විට ශ්‍රී ලංකාව සිය වාර්ෂික දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට 14% (ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 20) එකතු කර ගත හැක්කේ කාන්තා ශ්‍රම බලකායේ සහභාගීත්වය සහ කාන්තාවන් වැඩ කරන වැටුප් පැය ගණන වැඩි කිරීමෙන් මෙන්ම ඉහළ ඵලදායිතා අංශයන්ට කාන්තාවන් එක් කිරීමෙන් ය. ඉන්දියාවට පසුව, ආසියා පැසිෆික් කලාපය සඳහා පුරෝකථනය කරන ලද විශාලතම සාපේක්ෂ ලාභය මෙයයි. ප්‍රාග්ධන වෙලඳපොලවල් සහ බහුපාර්ශ්වික ණය සඳහා ප්‍රවේශය අවසන් වන විට රාජ්‍ය වියදම් පහත වැටෙනු ඇති අපේක්ෂිත ස්වෛරී ණය පැහැර හැරීමේ සන්දර්භය තුළ මෙම පරිමාණයේ ආර්ථික වාසි නොසලකා හැරිය නොහැක. 2017 දී, වයස අවුරුදු 15 සහ ඊට වැඩි කාන්තාවන් මිලියන 8.5 න් මිලියන 3.1 ක් කාන්තාවන් පමණක් ශ්‍රම බලකායේ සිටි අතර, රැකියා කළේ මිලියන 2.9 ක් පමණි. මෙයින් කාන්තාවන් මිලියන 1.5 ක් පමණ අවිධිමත් අංශයේ සේවය කරති.[8]
ස්ත්‍රී දූෂණ සහ ලිංගික හිංසනය[සංස්කරණය]
ගෘහස්ථ හිංසනය[සංස්කරණය]
ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තාවන් පස් දෙනෙකුගෙන් දෙදෙනෙකු තම ජීවිත කාලය තුළ සහකරුවෙකු විසින් ප්‍රචණ්ඩත්වයට මුහුණ දුන් බව රජයේ සමීක්ෂණයකින් හෙළි වී තිබේ.[9] සහකරු අතින් සිදුවන මානසික හිංසනය, චිත්තවේගීය අපයෝජනය හෝ කාන්තා හැසිරීම් පාලනය කිරීම සම්බන්ධව 27.9%ක් වාර්තා වී ඇති අතර එය පසුගිය දශකය තුළ සිදු වූ සියලු ආකාරයේ ප්‍රචණ්ඩත්වයන් අතරින් ඉහළම අගයයි. ඔවුන්ගේ සහකරුවන් බීමතින් සිටියදී බොහෝ දුරට අත්විඳින ලද ශාරීරික හිංසනයන් වතු කලාපයේ ද වැඩි වශයෙන් පැවති අතර, පසුව පිළිවෙලින් ග්‍රාමීය සහ නාගරික ප්‍රදේශවල ද සිදු වූ බව වාර්තාවේ දැක්වේ. බොහෝ පීඩාවට පත් මව්වරුන්ගේ දරුවන් බියකරු සිහින අත්විඳ ඇති බව වාර්තා වී ඇති අතර 4.5% ක් පාසල් හැර ගොස් ඇති බව පෙන්නුම් කරන විශ්මය ජනක තොරතුරු එහි දක්වා ඇත. වයස අවුරුදු 15 ත් 34 ත් අතර කාන්තාවන් සෑම ආකාරයකම ප්‍රචණ්ඩත්වයට වැඩි නැඹුරුවක් දක්වයි.[10] 2012 සිට 2020 දක්වා ළමා අපචාර සිද්ධීන් 5,891 ක් රට තුළ වාර්තා වී ඇත. එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයට අනුව, ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තාවන්ගෙන් 90% ක් පොදු ප්‍රවාහනයේදී ලිංගික අතවරවලට ලක්ව ඇත.[11]
ස්ත්‍රී දූෂණය[සංස්කරණය]
වයස අවුරුදු 16 ට අඩු ළමයින්ට කැමැත්ත දීමට නොහැකි බව ශ්‍රී ලංකාවේ කැමැත්ත නම් වයස අවුරුදු 16 වේ, මේ අනුව, වයස අවුරුදු 16 හෝ ඊට අඩු අය සමඟ ලිංගික සම්බන්ධකම් පැවැත්වීම ව්‍යවස්ථාපිත ස්ත්‍රී දූෂණයක් ලෙස පිළිගැනේ.[12] 2020 වසරට සාපේක්ෂව 2021 වසරේ ව්‍යවස්ථාපිත ස්ත්‍රී දූෂණ 35% කින් ඉහළ යන බව 2021 වසර සඳහා ශ්‍රී ලංකා පොලිසියේ කාර්ය සාධන වාර්තාව හෙළි කරයි. 2020 දී රෝගීන් 1,016 ක් පමණ වාර්තා වී ඇති අතර 2021 දී වාර්තා වූ සිදුවීම් 361 දක්වා වැඩි විය.[13]
| වසර [14] | ස්ත්‍රී දූෂණය | ලිංගික අපයෝජනය | ළමා අපචාර |
|---|---|---|---|
| 2012 | 1,728 | 674 | 863 |
| 2013 | 1,637 | 692 | 735 |
| 2014 | 1,565 | 624 | 772 |
| 2015 | 1,557 | 661 | 830 |
| 2016 | 1,565 | 562 | 800 |
| 2017 | 1,304 | 508 | 661 |
| 2018 | 1,284 | 520 | 755 |
| 2019 | 1,280 | 544 | 601 |
| 2020 | 1,016 | ||
| 2021 | 1,377 |
ළමා විවාහ[සංස්කරණය]
ජාත්‍යන්තර වශයෙන් විවාහ වීමට කැමති වයස පිරිමි සහ ගැහැණු ළමුන් සඳහා අවුරුදු 18 කි. ශ්‍රී ලංකාව සහ නේපාලය දකුණු ආසියාවේ පිරිමි සහ ගැහැණු ළමුන් දෙදෙනාටම නීත්‍යානුකූලව විවාහ විය හැකි අවම වයස අවුරුදු 18ක් නියම කර ඇති එකම රටවල් වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ ළමා විවාහ ඉතා අඩු මට්ටමක පවතින අතර, දිවයිනේ සිදුවන විවාහවලින් 2%ක් ළමා විවාහ සිදු කරයි. කෙසේ වෙතත්, එම 2%, සිවිල් යුද්ධයේ සහ තහවුරු නොකළ නීතිවල ප්‍රතිඵලයකි.[15]
යොමු කිරීම්[සංස්කරණය]
- ↑ "Gender Statistics". www.statistics.gov.lk. Department of Census and Statistics. 2012.
{{cite web}}:|archive-date=requires|archive-url=(help) - ↑ "BeyondWomensDay: The Long Road To Gender Equality | History of Ceylon Tea". www.historyofceylontea.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2022-10-03.
- ↑ "Women PM Caucus consider Bill for Gender Equality". Sri Lanka News - Newsfirst (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2022-09-07. සම්ප්‍රවේශය 2022-10-03.
- ↑ Pash, Chris. "The 10 safest countries in the world for women". Business Insider (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2022-10-03.
- ↑ "Queen Anula - Unknown | Anuradhapura - (BC 47 - BC 42) - Sri Lankan History - Kings - Governors - Presidents - Ministers". www.mahawansaya.com. සම්ප්‍රවේශය 2022-10-04.
- ↑ "Life expectancy at birth, female". The World Bank Group. සම්ප්‍රවේශය 30 April 2022.
- ↑ "Family Health Bureau - Statistics". fhb.health.gov.lk. සම්ප්‍රවේශය 2022-10-03.
- ↑ "Advancing gender equality in Sri Lanka: A crucial balancing act | McKinsey". www.mckinsey.com. සම්ප්‍රවේශය 2022-10-03.
- ↑ "Gender-Based Violence". UNFPA Sri Lanka (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2016-07-12. සම්ප්‍රවේශය 2022-10-03.
- ↑ (PDF) (ඉංග්‍රීසි බසින්). Colombo, Sri Lanka http://www.statistics.gov.lk/Resource/en/Health/DemographicAndHealthSurveyReport-2016-Chapter13.pdf.
{{cite book}}: Missing or empty|title=(help) - ↑ Brief, Sri Lanka (2017-03-04). "90% of women have been subjected to sexual harassment on buses and trains in Sri Lanka. • Sri Lanka Brief". Sri Lanka Brief (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2022-10-04.
- ↑ "Sri Lanka Age of Consent & Statutory Rape Laws". www.ageofconsent.net. සම්ප්‍රවේශය 2022-10-04.
- ↑ ameresekere, Paneetha (2022-06-26). "Statutory rape cases climb". Ceylon Today (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2022-10-04.
- ↑ "A dire need for solutions". The Morning - Sri Lanka News (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2020-02-16. සම්ප්‍රවේශය 2022-10-04.
- ↑ "Marriage in Sri Lanka". U.S. Embassy in Sri Lanka (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2022-10-04.