පදවිය
| Padaviya පදවිය | |
|---|---|
| Town | |
| Country | Sri Lanka |
| Province | North Central |
| District | Anuradhapura |
| Divisional Secretariat | Padaviya |
| පදීනගර | 120 BC |
| වේලා කලාප | Sri Lanka Standard Time (UTC+5:30) |
පදවිය යනු ශ්‍රී ලංකාවේ උතුරු මැද පළාතේ අනුරාධපුර දිස්ත්රික්කයේ පිහිටි ඓතිහාසික වටිනා කමක් ඇති නගරයකි.
පසුබිම[සංස්කරණය]
පුරාණ අනුරාධපුර යුගයේ (ක්‍රි.පූ.3 වන සියවසේ සිට ක්‍රි.ව.10 වන සියවසේ) සංස්කෘතික හා කෘෂිකාර්මික උරුමයන් සඳහා ප්‍රසිද්ධියක් උසුලන පදවිය,ඓතිහාසික පදවිය වැව,ඉපැරණි වාරි වැව සහ අතීතයේ සිට විසිරී ඇති නටබුන් සමඟ සංකීර්ණ ලෙස සම්බන්ධ වේ. පදවිය ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශය තුළ පිහිටා ඇති මෙම නගරය අතීතයේ දී "පදීගම" ( සිංහල: පදීගම ලෙස හැඳින්විණි.</link> ) හෝ "පදීනගර" (සිංහල: පදීනගර </link> ) පුරාණ කාලයේ,එහි ඓතිහාසික මූලාශ්රයන් පිළිබිඹු කරයි. [1] [2]
ඉතිහාසය සහ වැදගත්කම[සංස්කරණය]
අනුරාධපුර යුගයේදී පදවිය, රාජධානියේ සමෘද්ධිය සඳහා ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය.ශුෂ්ක දේශගුණය හඳුනාගත් රජවරු වැව්,ඇළ මාර්ග සහ සොරොව් ඇතුළු සංකීර්ණ වාරි පද්ධති ගොඩනැගූහ.මෙම ඉංජිනේරු ආශ්චර්යයන් තිරසාර කෘෂිකාර්මික ඵලදායිතාව සහතික කළා පමණක් නොව පදවිය දියුණු කෘෂිකාර්මික මධ්‍යස්ථානයක් බවට පත් කළේය.මෙම ඉපැරණි වාරි ජාලයේ නටබුන් අදටත් දැකගත හැකි අතර,එය අනුරාධපුර යුගයේ විචක්ෂණභාවය පිළිබඳ සාක්ෂි ලෙස පවතී. [3]
පුරාණ පාලි වංශකථාවක් වන මහාවංශයේ මෙම ස්ථානය "පදීගම සහ පදීිනගර" ලෙස සඳහන් වේ. මෙම නගරයේ ඓතිහාසික වැදගත්කම සහ එය ශ්‍රී ලංකාවේ සංස්කෘතික පොහොසත් බව තවදුරටත් තහවුරු කරයි. [2]
පදවිය නගරය අවට ප්‍රදේශය කලක් සමෘද්ධිමත් වාණිජ මධ්‍යස්ථානයක් වූ අතර,තාප්පවලින් වට වූ ආවරණයක් සහ ප්‍රාදේශීය වෙළඳාමක් පෙන්නුම් කරන ව්‍යුහයන් සමඟින්.ගොඩනැගිලි සහ දෙමළ සෙල්ලිපිවල සලකුණු දකුණු ඉන්දියානු වෙළඳ ප්‍රජාවන් සමඟ සම්බන්ධතා නියෝජනය කරයි. [3]
13 වන ශතවර්ෂයේ රජරට ශිෂ්ටාචාරයේ බිද වැටීමෙන් පසු පරිහානියට පත් වූ කාල පරිච්ඡේදයකින් පසු,20 වන සියවසේ මැද භාගයේ දී පදවිය නගරය ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රයත්නයන් දුටු අතර,එය ජනපද කරනය යෝජනා ක්රම පිහිටුවීමට සහ වගා කටයුතු අලුත් කිරීමට හේතු විය. ත්‍රස්තවාදී ක්‍රියාකාරකම් සහ උතුරු - නැගෙනහිර යුද්ධය නිසා කලාපය අභියෝගවලට මුහුණ දුන් නමුත් 2009 යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පසු පදවිය සහ ඒ අවට ජනාවාස වර්ධනයේ සහ සංවර්ධනයේ සලකුණු පෙන්නුම් කරයි. [1]
පදවිය වැව සහ පුරාණ සෙල්ලිපිය[සංස්කරණය]
උතුරු මැද පළාතේ අනුරාධපුර දිස්ත්රික්කයේ ඊසානදිග ප්රදේශයේ, පදවිය විශාල පැරණි වාරි වැව් දෙකකින් සමන්විත වේ - පදවිය වැව සහ වාහල්කඩ වැව. මේ අතරින් පදවිය පැරණි වැව් අතරින් ලංකාවේ විශාලතම වැව් බවට සම්ප්‍රදායට අනුකූලව සැලකිය යුතු අවධානයක් දිනා ඇත.[තහවුරු කර නොමැත]</link>[ උපුටා ගැනීමක් අවශ්‍යයි ]
පදවිය ජලාශය, මුලින් හැඳින්වූයේ ධනවාපි ( සිංහල: ධනවාපි </link> ) සහ පසුව පදීවාපි ( සිංහල: පදීවාපි </link> ), අනුරාධපුර දිස්ත්රික්කයේ දෙවන විශාලතම වැව වේ. දෙවන මොග්ගල්ලාන රජු (දෙවන මුගලන් රජු) (ක්‍රිස්තු පූර්ව 531-551) විසින් ඉදිකරන ලද එය පුරාණ කෘෂිකාර්මික සංවර්ධනය සහ හයිඩ්‍රොලික් ඉංජිනේරු විද්‍යාව පිළිබඳ සාක්ෂියක් ලෙස පවතී. [1]
ආණ්ඩුකාර ශ්‍රීමත් හෙන්රි වෝඩ් සහ ශ්‍රීමත් එමර්සන් ටෙනන්ට් මහත්වරුන් ඇතුළු බ්රිතාන්‍ය යටත් විජිත පරිපාලකයන්ගේ ඓතිහාසික වාර්තා පදවිය වැව විස්තර කරන්නේ වසර 10-15 වැනි කාලයක් පුරා මිලියන සංඛ්‍යාත ජනතාවක් එහි ඉදිකිරීම් කටයුතු කර ඇති බවට මෙම වාර්තා ඇස්තමේන්තු කර ඇති අතර ඒය "වඩාත් යෝධ" සහ "විශිෂ්ට කාර්යයක්" ලෙසිනි. 1886 වර්ශයේ දී වාරිමාර්ග දෙපාර්තමේන්තුවේ හෙන්රි පාකර් මහතා විසින් සිදු කරන ලද සවිස්තරාත්මක පරීක්ෂණ වාර්තා මගින් එහි ආකර්ෂණීය ලක්ෂණ තවදුරටත් සටහන් විය.
මුල් ඉදිකිරීම් සිදුකල පුද්ගලයා පිළිබඳව වාද විවාද පවතින අතර ඇතැමුන් එය ක්‍රිස්තු පූර්ව 137-119 අතර රජකල සද්ධාතිස්ස රජු සහ ක්‍රිස්තු පූර්ව 276-303 අතර රජකල මහාසේන රජු (මහසෙන් රජු) වෙත ආරෝපණය කරති. පළමුවන පරාක්‍රමබාහු රජුට (1153-1186) බැර කළද, බැම්මේ ඇති පුරාණ ස්ථම්භ ලිපියක්, මූලික ඉදිකිරීමට වඩා ඔහු විසින් ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම හෝ පුළුල් කිරීම යෝජනා කරයි. [1]
පදවිය වැව සෑදී ඇත්තේ මා ඔය හරහා නිමවා ඇති බැම්මකින් වන අතර, ගල් කුළුණක්, ඇතුල්වීම් විවරයන් සහ තොප්පි පහක් සහිත අලංකාර නාග පාෂාණ කැටයමක් සහිත පුරාණ බිසෝකොටුවක් ද ඇතුළත් වේ. වාන් මාර්ගය ලෙස ඝන ගල් පර්වතයක් යොදා ගැනීම ඇතුළු වැවේ සැලසුම අනුරාධපුර යුගයේ නවීන ඉංජිනේරු විද්‍යාව ඉතා මනා ලෙස පෙන්නුම් කරනු ලබයි. [4]
එච්.ඩී.එස් මනම්පේරි විසින් රචිත "පදවිය ජලාශ ව්‍යාපෘතිය" වැනි ප්‍රාථමික මූලාශ්‍ර සහ ඉතිහාස වාර්තා මගින් 11 වන සියවස වන විට පදවිය නගරයේ වාණිජ හා ආගමික වැදගත්කමක් ඇති විශාල නගරයක් ලෙස වැදගත්කම සනිටුහන් කරයි. චෛත්‍යයක්, හිටි බුද්ධ ප්‍රතිමාවක් සහ ඊට අමතරව හින්දු කෝවිල් ඇතුළු ආගමික නටබුන් පදවියේ විවිධ සංස්කෘතික උරුමයන් මනාලෙස ඉස්මතු කරනු ලබයි. [4]
පුරාණ නගරය[සංස්කරණය]
ඉතා වටිනා පදවිය ඓතිහාසික ස්ථාන ඇති පෞරාණික නගරයක් වන පදවිය නගරයේ ඓතිහාසික වැදගත්කමක් සපයන අතර, එය අනුරාධපුර යුගයේ ශ්‍රී ලංකාව පාලනය කළ ක්‍රිස්තු වර්ෂ 276 සිට ක්‍රිස්තු වර්ෂ 303 දක්වා කාලය තුළ මහසෙන් රජුට ඉදිකිරීම් ආරෝපණය කරයි. මෙම යුගයේ සමෘද්ධිමත් භාවය සහ ඉංජිනේරු විද්‍යාවේ දියුණුව සනිටුහන් වූ අතර, මෙම කාලය තුළ ගොඩනැගුණු නගරය පුරා විහිදුනු වාරිමාර්ග පද්ධති මගින් පෙන්නුම් කෙරේ.[තහවුරු කර නොමැත]</link>[ උපුටා ගැනීමක් අවශ්‍යයි ]
මෙම නගරය තාප්ප, ජල ළිං, රෑප නිවාස, දාගැබ්, ආරාම සහ වෙනත් ගොඩනැගිලි වලින් සමන්විත වේ. මෙම භෞතික ලක්ෂණ අනුරාධපුර යුගයේ ගෘහනිර්මාණ මනා ශිල්පයට සහ ආගමික ව්‍යුහයන්ට ලක්ෂණ වේ.[තහවුරු කර නොමැත]</link>[ උපුටා ගැනීමක් අවශ්‍යයි ]
පසුකාලීනව මෙම සංකීර්ණය තුළ හින්දු කෝවිලක් ඉදිකිරීමෙන් ඇඟවෙන්නේ මෙම නගරය ආගමික වැදගත්කම අතින් බුදු දහමට අමතරව විවිධ අධ්‍යාත්මික පිළිවෙත් සඳහා අවකාශයක් ලෙස සේවය කළ බවයි.[තහවුරු කර නොමැත]</link>[ උපුටා ගැනීමක් අවශ්‍යයි ]
වර්තමාන අභියෝග[සංස්කරණය]
එහි ඓතිහාසික වැදගත්කම තිබියදීත්, පදවිය සමකාලීන අභියෝගවලට මුහුණ දෙයි. ජල හිඟය නගරයේ කෘෂි ආර්ථිකයට සහ එහි පදිංචිකරුවන්ගේ ජීවනෝපායට තර්ජනයක් වේ. මීට අමතරව, නොදන්නා හේතු නිසා නිදන්ගත වකුගඩු රෝගය (CKD-chronic kidney disease) ප්‍රධාන සෞඛ්‍ය ගැටලුවක් ලෙස මෙම ප්රදේශයට බලපා ඇති අතර එය ප්‍රජාවට සැලකිය යුතු ලෙස බලපෑමක් කරනු ලබයි. තිරසාර ජල කළමනාකරණ උපාය මාර්ග සහ වැඩිදියුණු කළ සෞඛ්‍ය සේවා ක්රම තුළින් මෙම අභියෝගවලට මුහුණ දීම නගරයේ අනාගතය සඳහා ඉතා වැදගත් වනු අැත. . [5] [6] [7]
සංස්කෘතිය සහ ප්රජාව[සංස්කරණය]
පදවිය නගරයේ මූලික වශයෙන් කෘෂිකර්මාන්තයේ යෙදෙන සිංහල බෞද්ධ පවුල් වලින් සමන්විත වේ. සහල් වගාව භූ දර්ශනයේ ආධිපත්‍යය දරයි, එළවළු සහ පලතුරු වැනි අනෙකුත් භෝග ද කුඩා පරිමාණයෙන් වගා කරනු ලබයි. [7]
යොමු කිරීම්[සංස්කරණය]
බාහිර සබැඳි[සංස්කරණය]
- අනුරාධපුර දිස්ත්රික්කයේ පදවියෙන් හඬ
- අභිරහස් වකුගඩු රෝගය ශ්‍රී ලංකාවේ ගොවීන් මරා දමයි
- ශ්‍රී ලංකාවේ උතුරු මැද පළාතේ නිදන්ගත වකුගඩු රෝග සහ නිදන්ගත වකුගඩු රෝගයේ (CKDu) අවිනිශ්චිත හේතු විද්‍යාවේ (CKDu) සිදුවීම්, ව්‍යාප්තිය සහ ප්‍රවණතා
- පදවිය වැව සහ පුරාණ සෙල්ලිපිය - විශ්මිත ලංකාව
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
අනුරාධපුර රාජධානිය ක්‍රි.පූ. 377 – ක්‍රි.ව. 1017 | |||||||
| පසුබිම | |||||||
| ඉතිහාසය |
| ||||||
| Government | |||||||
| Politics and people |
| ||||||
| Geography | |||||||
| Economy | |||||||
| Society and culture | |||||||
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 "Padaviya Wewa and ancient Inscription - Amazing Lanka". සම්ප්‍රවේශය 2024-01-18. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name "Amazing Lanka" defined multiple times with different content - ↑ 2.0 2.1 Mahavamsa, chapter 36, verses 83-84
- ↑ 3.0 3.1 "Voices from Padaviya in Anuradhapura district". සම්ප්‍රවේශය 2024-01-18. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name "Voices from Padaviya" defined multiple times with different content - ↑ 4.0 4.1 . Colombo, Sri Lanka. 1955.
{{cite book}}: Missing or empty|title=(help)CS1 maint: location missing publisher (link) උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid<ref>tag; name "Padaviya Reservoir Project" defined multiple times with different content - ↑ "Mystery kidney disease killing Sri Lankan farmers". ft.lk. 2015-05-16. සම්ප්‍රවේශය 2024-01-18.
- ↑ Ranasinghe, Asanga Venura; et al. (2019-08-28). "The incidence, prevalence and trends of Chronic Kidney Disease and Chronic Kidney Disease of uncertain aetiology (CKDu) in the North Central Province of Sri Lanka: an analysis of 30,566 patients". BMC Nephrology. Springer Science and Business Media LLC. 20 (1). doi:10.1186/s12882-019-1501-0. ISSN 1471-2369. PMC 6714078. PMID 31462219.
- ↑ 7.0 7.1 Senanayake, Nari (2022). "Towards a feminist political ecology of health: Mystery kidney disease and the co-production of social, environmental, and bodily difference". Feminist Formations. 6 (2). doi:10.1177/2514848622111396. සම්ප්‍රවේශය 2022-07-26. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name "senanayake2022" defined multiple times with different content