Jump to content

ලතා මංගේෂ්කාර්

විකිපීඩියා වෙතින්
(ලතා මන්ගේෂ්කාර් වෙතින් යළි-යොමු කරන ලදි)
ලතා මංගේෂ්කාර්
මංගේෂ්කාර් 2015 වසරෙහිදී
උපත
හේමා හාර්දිකාර්

28 සැප්තැම්බර් 1929(1929-09-28)[1]
ඉන්දෝර්, ඉන්දෝර් රාජ්‍යය, මධ්‍යම ඉන්දියා කාර්යාංශය, බ්‍රිතාන්‍ය ඉන්දියාව
(වර්තමානයෙහි මධ්‍ය ප්‍රදේශ්, ඉන්දියාව)
මියගිය දිනය6 February 2022(2022-02-06) (වයස 92)
මුම්බායි, මහාරාෂ්ට්‍ර, ඉන්දියාව
ජාතිකත්වයබ්‍රිතාන්‍ය ඉන්දියානු (1929–1947)
ඉන්දියානු (1947 වසරෙහි සිට)
වෙනත් නම්ස්වර මාධුර්යයෙහි රැජිණ, දේශයෙහි හඬ, සහස්‍රයෙහි හඬ, ඉන්දියාවෙහි කෝකිලාවිය
රැකියාවපසුබිම් ගායිකාව, සංගීත අධ්‍යක්ෂක, නිෂ්පාදක
සක්‍රීය වසර1942–වර්තමානය
දෙමව්පියන්(s)ධීනාත් මංගේෂ්කාර් (පියා)
ෂෙවන්ති මංගේෂ්කාර් (මව)
ඥාතීන්මීනා හාර්දිකාර් (සොහොයුරිය)
ආෂා බෝෂ්ලේ (සෙහොයුරිය)
ඌෂා මංගේෂ්කාර් (සොහොයුරිය)
ඉර්දයනාත් මංගේෂ්කාර් (සොහොයුරා)
ෂාර්දා කපූර් (මී-ලේලිය)
සම්මාන
ගරු සම්මාන
අත්සන

ලතා මංගේෂ්කාර් (හේමා මංගේෂ්කාර් ලෙස උපත ලැබීය; 28 සැප්තැම්බර් 1929 - 6 පෙබරවාරි 2022) යනු ඉන්දියානු පසුබිම් ගායිකාවක් සහ සංගීත නිර්මාපකයෙක් විය. ඇය ඉන්දියාවේ ශ්‍රේෂ්ඨතම සහ බලවත්ම ගායිකාවක් ලෙස සැලකේ.[2][3] දශක හතක් පුරා දිවෙන වෘත්තීය ජීවිතය තුළ ඉන්දියානු සංගීත ක්ෂේත්‍රයට ඇයගේ දායකත්වය නිසා ඇයට ස්වර මාධුර්යයෙහි රැජිණ, දේශයෙහි හඬ, සහස්‍රයෙහි හඬ, ඉන්දියාවෙහි කෝකිලාවිය වැනි ගෞරවනීය නම්බුනාම වලින් හැදින්විය.[4]

ඇය මූලික වශයෙන් හින්දි, බෙංගාලි, සහ මරාති වැනි භාෂා තිස් හයකට අධික සංඛ්‍යාවකින් සහ විදේශීය භාෂා කිහිපයකින් ගීත පටිගත කළාය.[4] ඇයගේ වෘත්තීය ජීවිතය පුරාවට ඇයට සම්මාන සහ ගෞරව කිහිපයක්ම හිමි විය. 1989 දී දඩාසාහේබ් ෆාල්කේ සම්මානය ඇයට ඉන්දියානු රජය විසින් පිරිනමන ලදී.[5] 2001 දී, ජාතියට ඇය කළ දායකත්වය අගයමින්, ඇයට ඉන්දියාවේ ඉහළම සිවිල් සම්මානය වන භාරත් රත්න පිරිනමන ලදී; ඇය එම්. එස්. සුබ්බුලක්ෂ්මි ට පසුව මෙම ගෞරවය හිමිකරගත් දෙවන ගායිකාවයි.[6] ප්‍රංශය 2007 දී ඉහළම සිවිල් සම්මානය වන ලීජන් ඔෆ් ඔනර් සම්මානය ඇයට පිරිනැමීය.[7]

ඇය ජාතික චිත්‍රපට සම්මාන, බෙංගාල චිත්‍රපට මාධ්‍යවේදීන්ගේ සංගමයේ සම්මාන 15 ක්, ෆිල්ම්ෆෙයාර් හොඳම කාන්තා පසුබිම් සම්මාන හතරක්, ෆිල්ම්ෆෙයාර් විශේෂ සම්මානයක්, ෆිල්ම්ෆෙයාර් ලයිෆ්ටයිම් ඇචිව්මන්ට් සම්මානයක් සහ තවත් බොහෝ සම්මාන වලින් පිදුම් ලැබීය. 1974 දී, ඇය ලන්ඩන් රෝයල් ඇල්බට් හෝල් හි ප්‍රසංගයක් පැවැත්වූ පළමු ඉන්දියානු පසුබිම් ගායිකාවන්ගෙන් කෙනෙකි. ඇයගේ අවසන් පටිගත කරන ලද ගීතය වූයේ මුකේෂ් අම්බානිගේ දියණිය ඉෂා අම්බානිගේ විවාහ මංගල්‍යයේදී ගයාත්‍රි මන්ත්‍රය ගායනා කිරීමකි.[8]

ළමා අවධිය

[සංස්කරණය]
ලතා මංගේෂ්කාර්ගේ ළමා කාලයේ ඡායාරූපයක්

මංගේෂ්කාර් උපත ලැබුවේ 1929 දී බ්‍රිතාන්‍ය ඉන්දියාවේ මධ්‍යම ඉන්දීය නියෝජිතායතනයේ කොටසක් වූ ඉන්දෝර්හි කුමාර රාජ්‍යයෙහි මහාරාෂ්ට්‍ර බ්‍රාහ්මණ පවුලක, මරාති සහ කොංකනි සංගීතවේදියෙකු වූ දීනානාත් මංගේෂ්කර් සහ ඔහුගේ බිරිඳ ෂෙවන්තිගේ වැඩිමහල් දියණිය ලෙසයි.[9][10] ඇගේ පියා, දීනානාත් මංගේෂ්කාර්, සම්භාව්‍ය ගායකයෙක් සහ නාට්‍ය නළුවෙකි. වයඹ දිග මහාරාෂ්ට්‍ර තල්නර්හි ගුජරාටි කාන්තාවක් වූ ඇගේ මව, ෂෙවන්ති (පසුව ශුද්ධමතී ලෙස නම් කරන ලදී), දීනානාත්ගේ දෙවන බිරිඳ විය; මියගිය ඔහුගේ පළමු බිරිඳ නර්මදා ෂෙවන්තිගේ වැඩිමහල් සොහොයුරියයි.[11]

ඇගේ පියාගේ සීයා, ගනේෂ් භාත් නවතේ හර්දිකාර් (අභිෂේකි), ගෝවා හි ශිව ලිංගම් හි අභිෂේකාම් සිදු කළ පූජකවරයෙකි.[12] ඇගේ පියාගේ ආච්චි, යෙසුබායි රානේ, ගෝවේ සිට ඇත. ඇගේ මව් පාර්ශ්වයේ සීයා වන සෙත් හරිදාස් රාම්දාස් ලාඩ්, ධනවත් ව්‍යාපාරිකයෙකු සහ තල්නර් හි ඉඩම් හිමියෙකු වූ ගුජරාට් හි අයෙකි. ඇය පවගාද් හි 'ගර්බාස්' වැනි ගුජරාටි ජන ගී ඉගෙන ගත්තේ ඇගේ මවගේ ආච්චිගෙනි.[13]

දීනානාත් තම පවුල ඔහුගේ උපන් නගරය වන මංගේෂි, ගෝවා හඳුනා ගැනීම සඳහා මංගේෂ්කර් යන වාසගම භාවිතා කළේය. ලතා උපතේදී "හේමා" ලෙස නම් කරන ලදී. ඇයගේ පියාගේ එක් නාට්‍යයක ලතිකා නම් කාන්තා චරිතයක් නිසා ඇගේ දෙමාපියන් පසුව ඇය ලතා ලෙස නම් කරන ලදී.[14]

ඇය පවුලේ වැඩිමහල් දරුවා විය. උපන් අනුපිළිවෙල අනුව, මීනා මංගේෂ්කාර්, ආශා බෝස්ලේ, උෂා මංගේෂ්කාර්, සහ හෘදයනාත් මංගේෂ්කාර් ඇයගේ සහෝදර සහෝදරියන් ය. සියල්ලෝම දක්ෂ ගායකයෝ සහ සංගීතඥයෝ වෙති.[15]

ඇය සිය පළමු සංගීත පාඩම ඉගෙන ගත්තේ ඇගේ පියාගෙනි. වයස අවුරුදු පහේදී ඇය තම පියාගේ සංගීත නාට්‍යවල මරාති නිළියක් ලෙස වැඩ කිරීමට පටන් ගත්තාය. ඇයගේ පළමු පාසලේ දිනයේදී ඇය පිටව ගියේ ඇගේ සොහොයුරිය වන ආශා බෝස්ලේව ඇය සමඟ ගෙන ඒමට ඔවුන් ඉඩ නොදෙන බැවිනි.[14][16]

ගායන දිවිය

[සංස්කරණය]

1940 ගණන්වල මුල් වෘත්තීය ජීවිතය

[සංස්කරණය]

1942 දී, මංගේෂ්කාර්ට වයස අවුරුදු 13 දී, ඇගේ පියා හෘද රෝග හේතුවෙන් මිය ගියේය.[17] ඔවුන් රැක බලා ගත්තේ "නවයුග් චිත්‍රපට්" චිත්‍රපට සමාගමේ හිමිකරු සහ මංගේෂ්කාර් පවුලේ සමීප මිතුරෙකු වන විනායක දමෝදර් කර්නාටකී විසිනි. ගායිකාවක් සහ නිළියක් ලෙස වෘත්තියක් ආරම්භ කිරීමට ඔහු ඇයට උදව් කළේය.[18]

වසන්ත ජෝග්ලේකාර්ගේ මරාති චිත්‍රපටය වන "කිටි හසාල්" (1942) සඳහා සදාෂිව්රාඕ නෙව්රේකාර් විසින් රචනා කරන ලද "නාචු යා ගදේ, ඛේලු සාරි මනි හවුස් භාරරි" ගීතය ඇය ගායනා කළ නමුත් එම ගීතය අවසන් කප්පාදුවෙන් ඉවත් විය.[19] විනායක් ඇයට මරාති චිත්‍රපටයක් වන පහිලි මංගලා-ගෞර් (1942) හි කුඩා චරිතයක් ලබා දුන්නේය. එහිදී ඇය ගායනා කළේ ඩාඩා චන්දේකර් විසින් රචනා කරන ලද "නටාලි චෛත්‍රාචි නාවලයි" ගීතයයි.[14] ඇගේ පළමු හින්දි ගීතය වූයේ මරාති චිත්‍රපටයක් වන ගජබාවු (1943) සඳහා වූ "මාතා එක් සපූට් කි දුනියා බඩල් දේ ටු" ගීතයයි.[20]

1945 දී මාස්ටර් විනායකගේ සමාගම එහි මූලස්ථානය මුම්බායි ගෙන ගිය විට ඇයද මුම්බායි ගියාය. ඇය බින්ඩි බසාර් ඝරානා හි උස්තාද් අමන් අලි ඛාන් වෙතින් හින්දුස්ථානි ශාස්ත්‍රීය සංගීතය පිළිබඳ පාඩම් ඉගෙන ගැනීමට පටන් ගත්තාය.[21][22] හින්දි භාෂා චිත්‍රපටයක් වන වසන්ත ජොග්ලෙකාර් ගේ "ආප් කි සේවා මේනෙ" (1946) සඳහා ඇය දත්තා ඩව්ජේකාර් විසින් රචනා කරන ලද "පා ලගූන් කා ජෝරී" ගායනා කළාය.[14][23] චිත්‍රපටයේ නර්තනය ඉදිරිපත් කළ රෝහිනී භාටේ, පසුව ප්‍රසිද්ධ ශාස්ත්‍රීය නර්තන ශිල්පිනියක් බවට පත්විය.[24] ලතා සහ ඇගේ සොහොයුරිය ආශා විනායකගේ පළමු හින්දි භාෂිත චිත්‍රපටය වන ‘‘බඩි මා’’ (1945) හි සුළු චරිත නිරූපණය කළහ. එම චිත්‍රපටයේ ලතා ද භජන්, "මාතා තේරේ චර්නොන් මේ" ගීතය ගායනා කළාය. ඇය සංගීත අධ්‍යක්ෂක වසන්ත් දේසායි හට හඳුන්වා දෙනු ලැබුවේ විනායකගේ දෙවන හින්දි භාෂා චිත්‍රපටය වන ‘‘සුභද්‍රා’’ (1946) පටිගත කිරීමේදීය.[25][26]

1948 දී විනායකගේ අභාවයෙන් පසු සංගීත අධ්‍යක්ෂක ගුලාම් හයිඩර් ඇයට ගායිකාවක් ලෙස ගුරුහරුකම් දුන්නේය. ඔහු "ෂහීඩ්" (1948) චිත්‍රපටයේ එවකට වැඩ කරමින් සිටි නිෂ්පාදක සෂධර් මුඛර්ජි හට ලතා හඳුන්වා දුන්නේය, නමුත් මුඛර්ජි විසින් ලතාගේ කටහඬ "ඉතා සිහින්" ලෙස නම් කර බැහැර කළේය.[14] කෝපයට පත් හයිඩර් ප්‍රතිචාර දැක්වූයේ ඉදිරි වසර කිහිපය තුළ නිෂ්පාදකයින් සහ අධ්‍යක්ෂවරුන් "ලතාගේ පාමුල වැටී" ඔවුන්ගේ චිත්‍රපටවල ගායනා කරන ලෙස "ඇයට කන්නලව් කරන" බවට සපථ කරමිනි. හයිඩර් ලතාට ඇගේ පළමු ප්‍රධාන ගීතය ලබා දුන්නේ "මජ්බූර්" (1948) චිත්‍රපටයේ "දිල් මේරා තෝදා, මුජේ කාහින් කා නා චෝරා" ගීතය සමඟිනි. 2013 සැප්තැම්බරයේ ඇගේ 84 වැනි උපන්දිනයේදී සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී ලතා විසින්ම ප්‍රකාශ කළේ, "ගුලාම් හයිඩර් සැබවින්ම මගේ ගෝඩ් ෆාදර් ය. මගේ දක්ෂතාවය කෙරෙහි පූර්ණ විශ්වාසය තැබූ පළමු සංගීත අධ්‍යක්ෂවරයා ඔහුය" යනුවෙනි.[14][27]

මුලදී, ඇය පිළිගත් ගායකයා නූර් ජෙහාන් අනුකරණය කළ බව කියනු ලැබේ, නමුත් පසුව ඇය ඇයටම ආවේණික වූ ගායන ශෛලියක් වර්ධනය කර ගත්තාය.[14] ඇය 'නූතන' සහ 'සාම්ප්‍රදායික' කාන්තා ප්‍රධාන චරිත දෙකටම ගැළපෙන පරිදි මේ‍ෆිල් පන්නයේ ප්‍රසංගවලින් ඈත් වෙමින් ඉන්දියානු චිත්‍රපට සංගීතයට නව ගායන ශෛලියක් ගෙන ආවාය. අඩු ශබ්දයක් හෝ විස්තාරයක් සහිත සොප්‍රානෝ පරාසයක කටහඬක්, ඉන්දියානු චිත්‍රපට ගීතවල තනුවට නිශ්චිත හැඩයක් ලබා දීමට ඇයගේ කටහඬේ ප්‍රමාණවත් බරක් තිබුණි.[28] ඇයගේ මුල් කාලීන වෘත්තීය ජීවිතයේදී ඇයට සීමිත කොලරතූරා කුසලතා තිබුණද, ඇයගේ රංගන දිවියේ ප්‍රගතියත් සමඟ ඇය වඩා හොඳ ස්වරය සහ තාරතාව වර්ධනය කළාය.[29] හින්දි චිත්‍රපටවල ගීතවල පද රචනය මූලික වශයෙන් උර්දු කවියන් විසින් රචනා කර ඇති අතර දෙබස් ඇතුළුව උර්දු වචන වැඩි ප්‍රමාණයක් අඩංගු වේ. දිලිප් කුමාර් වරක් හින්දි/උර්දු ගීත ගායනා කරන අතරතුර ඇගේ උච්චාරණය මෘදු ලෙස ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී. ඒ නිසා ඇය ෂාෆි නම් උර්දු ගුරුවරයෙකුගෙන් උර්දු භාෂාවෙන් පාඩම් ඉගෙන ගත්තාය.[30] පසුව සම්මුඛ සාකච්ඡා වලදී ඇය කියා සිටියේ නූර් ජෙහාන් කුඩා කාලයේ තමාව අසා ඇති බවත්, බොහෝ දේ පුහුණු වන ලෙස තමාට පැවසූ බවත්ය. ඔවුන් දෙදෙනා වසර ගණනාවක් එකිනෙකා සමඟ සම්බන්ධකම් පැවැත්වූහ.[31]

ඇයගේ පළමු ප්‍රධාන ජනප්‍රිය ගීත වලින් එකක් වූයේ "මහල්" (1949) චිත්‍රපටයේ ගීතයක් වන "ආයේගා ආනේවාලා", සංගීත අධ්‍යක්ෂක කේම්චන්ද් ප්‍රකාශ් විසින් රචනා කරන ලද සහ නිළිය මධුබාලා විසින් තිරය මත තොල් සමමුහුර්ත කරන ලදී.[32]

1950 ගණන්වල වෘත්තීය ජීවිතය

[සංස්කරණය]

1950 ගණන්වලදී, මංගේෂ්කාර්, අනිල් බිස්වාස් (තාරණ (1951) සහ හීර් (1956) වැනි චිත්‍රපටවල), ශංකර් ජායිකිෂන්, නවුෂාඩ් අලි, එස්.ඩී. බර්මන්, සර්දුල් සිං ක්වාත්‍රා, හස්නලාල් භගට්‍රම් (බරි බෙහෙන් (1949), මීනා බසාර් (1950), ආධි රාත් (1950), චෝටි බබී (1950), අෆ්සානා (1951), ආන්සූ (1953), සහ අද්ල් ජෙහන්ගීර් (1955) වැනි චිත්‍රපට වල), සී.රාම්චන්ද්‍ර, හේමන්ත් කුමාර්, සලිල් චෞද්රි, දත්තා නායික්, මොහොමඩ් සහුර් ඛයියාම්, රවි, සජාඩ් හුසේන්, රොෂාන්, කල්‍යාන්ජි-ආනන්දජි, වසන්ත් දේසායි , සුධීර් ෆාඩ්කේ, හන්ස්රාජ් බෙල්, මදන් මෝහන්, සහ ඌෂා ඛන්නා ඇතුළු විවිධ සංගීත අධ්‍යක්ෂවරුන් විසින් රචනා කරන ලද ගීත ගායනා කළේය.[33][34] ඇය 1955 දී ශ්‍රී ලාංකේය චිත්‍රපටියක් වන සැඩ සුළං සඳහා "ශ්‍රී ලංකා, මා ප්‍රියදරා ජය භූමිලා", නම් සිංහල ගීතය ගායනා කළාය.[35] ඇය 1956 දී "වනරාධම්" සමඟින් දමිළ පසුබිම් ගායනයට පිවිසියේ නවුෂාඩ් විසින් රචනා කරන ලද නිම්මි සඳහා වූ "එන්තන් කන්නලන්" යන දෙමළ ගීතය සමඟිනි.[36]

මංගේෂ්කාර් 1953දී (වයස අවුරුදු 23)

ඇය "දීදාර්" (1951), "බයිජු බව්රා" (1952), "අමර්" (1954), "උරන් ඛටෝලා" (1955) සහ මදර් ඉන්දියා (1957) වැනි චිත්‍රපටවල නවුෂාඩ් අලි වෙනුවෙන් රාග පදනම් වූ ගීත රාශියක් ගායනා කළාය. .[32] ජී. එම්. ඩුරානි සමඟ ගායනා කරන ලද ඒ චෝරෙ කි ජාත් බඩී බේවෆා යුගල ගීතය, නිර්මාපකයෙකු වන නවුෂාඩ් අලි සඳහා ඇයගේ පළමු ගීතය විය. ඉන්පසු ශංකර්–ජයිකිෂන් විසින් බර්සාත් (1949), ආහ් (1953), ශ්‍රී 420 (1955) සහ චෝරි චෝරි (1956) සඳහා ලතා තෝරා ගත්තේය. 1957 ට පෙර, නිර්මාපක එස්. ඩී. බර්මන් ඇයව ප්‍රමුඛ ගායිකාව ලෙස තෝරා ගත්තේ ඔහුගේ සාසා (1951), හෝම් නම්බර් 44 (1955), සහ දේව්දාස් (1955) හි ඔහුගේ සංගීතය සඳහා ය. කෙසේ වෙතත් 1957 දී ඇය සහ බර්මන් අතර විරසකයක් ඇති වූ අතර, ඇය 1962 වන තෙක් ඔහුගේ ගීත නැවත ගායනා කළේ නැත.[14]

ඇය මධුමතී (1958) හි සලලිල් චෞද්‍රිගේ "ආජා රේ පර්දේසි" සඳහා හොඳම කාන්තා පසුබිම් ගායිකාව සඳහා ෆිල්ම්ෆෙයාර් සම්මානය දිනා ගත්තාය. සී. රාම්චන්ද්‍ර සමඟ ඇයගේ ඇසුරින් ඇල්බෙලා (1951), ෂින් ෂින්කායි බුබ්ලා බූ (1952), අනර්කලී (1953), ‘‘පැහැලි ඡ්‍ලාක්’’ (1954), අසාද් (1955), ආෂා (1957), සහ අමර්දීප් (1958)’’ වැනි චිත්‍රපටවල ගීත නිෂ්පාදනය කරන ලදී.[37] මදන් මෝහන් වෙනුවෙන් ඇය බාගී (1953), රේල්වේ ප්ලැට්ෆෝම් (1955), පොකට්මාර් (1956), මිස්ටර් ලම්බු (1956), දේක්හ් කබීරා රෝයා (1957), අදාලත් (1958), ජේලර් (1958), මොහාර් (1959), සහ චචා සින්දාබාද් (1959) වැනි චිත්‍රපට සඳහා ගීත ගායනා කළාය.[38]

1960 ගණන්වල වෘත්තීය ජීවිතය

[සංස්කරණය]

නවුෂාඩ් විසින් රචනා කරන ලද සහ මධුබාලා විසින් තොල් සමමුහුර්ත කරන ලද මුගල්-ඊ-අසාම් (1960) හි මංගේෂ්කාර්ගේ "ප්යාර් කියා තෝ ඩාර්නා ක්යා" ගීතය තවමත් ප්‍රසිද්ධය.[39] දිල් අප්නා ඕර් ප්‍රීත් පරායි' (1960) චිත්‍රපටයේ හවායි තේමාවෙන් යුත් "අජීබ් දස්තාන් හේ යේ" ගීතය රචනා කරන ලද්දේ ශංකර්-ජයිකිෂන් විසිනි.[40]

1961 දී, ඇය "අල්ලා ටෙරෝ නාම්" සහ "ප්‍රභූ ටෙරෝ නාම්" නම් ජනප්‍රිය භජන් ගී පටිගත කළේ බර්මන්ගේ සහායකයා ජයිදේව් සඳහාය.[34] 1962 දී, හේමන්ත් කුමාර් විසින් රචනා කරන ලද බීස් සාල් බාද් හි "කාහින් දීප් ජලේ කාහින් දිල්" ගීතය සඳහා ඇයගේ දෙවන ෆිල්ම්ෆෙයාර් සම්මානය ඇයට හිමි විය.[34] 1963 ජනවාරි 27 වන දින, චීන-ඉන්දියානු යුද්ධය පසුබිමට එරෙහිව, ඇය ජවහර්ලාල් නේරු ඉදිරියේ "ආයේ මේරේ වතන් කෙ ලෝගො" දේශප්‍රේමී ගීතය ගායනා කළාය. පසුව අග්‍රාමාත්‍යවරයා කඳුළු සලන්නට හේතු වූ බව පැවසේ.[14][41]

1963 දී, ඇය එස්. ඩී. බර්මන් සමග නැවත සහයෝගයෙන් කටයුතු කළාය.[42] ඇය ආර්. ඩී. බර්මන්ගේ ගේ පළමු චිත්‍රපටය වන චෝටේ නවාබ් (1961), පසුව ඔහුගේ භූට් බංග්ලා (1965), පති පත්නි (1966), බහරොන් කේ සප්නේ (1967), සහ අභිලාෂා (1969) වැනි චිත්‍රපටවල ගීත ගායනා කර ඇත.[43][44] ඇය "ගයිඩ් (1965) චිත්‍රපටයෙහි "ආජ් ෆිර් ජීනේ කි ටමන්නා හේ", "ගතා රහේ මේරා දිල්" (කිෂෝර් කුමාර් සමග) සහ "පියා තෝසේ", ජුවල් තීෆ් (1967) හි "හෝ‍තෝන් පේ එයිසි බාත්" සහ තලාෂ් හි "කිත්නි අකේලි කිත්නි තන්හා" ඇතුළු ජනප්‍රිය ගීත කිහිපයක් ද එස්. ඩී. බර්මන් වෙනුවෙන් පටිගත කළාය. [45][46][47][48]

1960 ගණන් වලදී, ඇය මදන් මෝහන් සමඟ ඇයගේ සම්බන්ධය දිගටම කරගෙන ගිය අතර, එයට අන්පාද් (1962) චිත්‍රපටයේ "ආප්කී නසරොන් නේ සම්ජේ" ගීතය සහ වෝ කෝන් තී? (1964) හි "ලග ජා ගලේ සහ නේනා බරසේ ගීතත්, 'ජහාන් ආරා (1964) හි "වෝ චුප් රහෙන් තෝ" ගීතය, මෙරා සායා (1966) හි "තු ජහාන් ජහාන් චලේගා" සහ චිරාග් (1969) හි "තේරි ආන්ඛෝ කේ සිවා" ගීත ඇතුළත් විය.[49] ඇය 1960 ගණන්වල විවිධ ප්‍රභේදවල ගායනයට යොමු කළ ශංකර් ජායිකිෂන් සමඟ අඛණ්ඩ ඇසුරක් ද පැවැත්වූවාය.[50][51]

1960 දශකයේ ඇය සිය වෘත්තීය ජීවිතයේ වඩාත්ම ජනප්‍රිය ගීත ගායනා කළ සංගීත අධ්‍යක්ෂවරුන් වන "ලක්ෂ්මිකාන්ත්-ප්‍යාරේලාල්" සමඟ ඇයගේ ඇසුරේ ආරම්භය ද දුටුවේය. 1963 දී පටන්, ලක්ෂ්මිකාන්ත්-ප්යාරේලාල් ලතා මංගේෂ්කාර් සමඟ ඇති සම්බන්ධය වසර ගණනාවක් පුරා ශක්තිමත් විය. ඇය වසර 35ක් පුරා ලක්ෂ්මිකාන්ත්-ප්‍යාරේලාල් ගීත රචක යුගලය වෙනුවෙන් ගීත 700කට අධික ප්‍රමාණයක් ගායනා කළ අතර ඒවායින් බොහොමයක් අතිවිශාල ජනප්‍රිය ගීත බවට පත් විය. ඇය පරස්මනි (1963), මිස්ටර් එක්ස් ඉන් බොම්බේ (1964), ආයේ දින් බහර් කේ (1966), මිලාන් (1967), අනීතා ( 1967), ෂගිර්ඩ් (1968), මේරේ හම්දම් මේරේ දොස්ත් (1968), ඉන්ටක්වාම් (1969), දෝ රාස්තේ (1969) සහ ජීනේ කී රාහ්, ඒ සඳහා ඇයට ඇගේ තුන්වන ෆිල්ම්ෆෙයාර් සම්මානය හිමි විය.[52]

ඇය හෘදයානාත් මංගේෂ්කාර්, වසන්ත් ප්‍රභූ, ශ්‍රිනිවාස් ඛාලේ, සුධීර් ෆාඩ්කේ සහ 'ආනන්දඝන්' නමින් ඇය විසින්ම ඇතුළු මරාති සංගීත අධ්‍යක්ෂවරුන් විසින් රචනා කරන ලද මරාති චිත්‍රපට සඳහා පසුබිම් ගීත කිහිපයක් ද ගායනා කළාය. 1960 සහ 1970 ගණන් වලදී ඇය සලිල් චෞද්රි සහ හේමන්ත් කුමාර් වැනි සංගීත අධ්‍යක්ෂවරුන් විසින් රචනා කරන ලද බෙංගාලි ගීත කිහිපයක්ද ගායනා කළාය.[53] ඇය 1967 දී "ක්‍රාන්තිවීර සංගෝලී රයන්නා" කන්නඩ චිත්‍රපටය සඳහා සංගීත අධ්‍යක්ෂක ලක්ෂ්මන් බර්ලේකාර් වෙනුවෙන් ගීත දෙකක් පටිගත කිරීම මගින් ප්‍රථම වරට කන්නඩ ගායනයට පිවිසියාය.[54] "බෙල්ලනේ බෙලගයිතු" ගීතයට හොඳ ප්‍රතිචාරයක් සහ ඇගයීමක් ලැබුණි.[55]

1960 ගණන්වලදී ඇය කිෂෝර් කුමාර්, මුකේෂ්, මන්නා ඩේ, මහේන්ද්‍ර කපූර් සහ මොහොමඩ් රාෆි සමඟ යුගල ගීත පටිගත කළාය. 1960 දශකයේ කෙටි කාලයක් ඇය ගායක ගායිකාවන්ට කර්තෘ භාගය ගෙවීම සම්බන්ධයෙන් මොහොමඩ් රාෆි සමඟ හොඳ සබඳතාවක් පවත්වා ගෙන ගියේ නැත. ඇයට අවශ්‍ය වූයේ චිත්‍රපටයේ නිෂ්පාදකයා තෝරාගත් තනු නිර්මාපකයන්ට ලබා දුන් සියයට පහක ගීත කර්තව්‍යයෙන් අඩක් ඉල්ලා සිටීමට රාෆිට සහාය වීමය.[56] නමුත් රාෆි සම්පූර්ණයෙන්ම ප්‍රතිවිරුද්ධ මතයක් ගත් අතර, චිත්‍රපට නිෂ්පාදකයාට පසුබිම් ගායකයෙකුගේ ප්‍රකාශය ගීතය සඳහා එකඟ වූ ගාස්තුව ගෙවීමෙන් අවසන් වූ බව විශ්වාස කළ අතර එය දෙදෙනා අතර උණුසුම වාද වලට තුඩු දුන්නේය. මායා (1961) චිත්‍රපටයේ තස්වීර් තේරි දිල් මේ ගීතය පටිගත කිරීමේදී ඇති වූ ආරවුලකින් පසුව, දෙදෙනා එකිනෙකා සමඟ ගායනා කිරීම ප්‍රතික්ෂේප කළහ.[57] සංගීත අධ්‍යක්ෂක ශංකර් ජායිකිෂන් පසුව ඔවුන් දෙදෙනා අතර සංහිඳියාවක් ඇති කිරීමට සාකච්ඡා කළේය.[58]

1970 ගණන්වල වෘත්තීය ජීවිතය

[සංස්කරණය]

1972 දී, මීනා කුමාරිගේ අවසන් චිත්‍රපටය වන පකීසා තිරගත විය. මංගේෂ්කාර් විසින් ගායනා කරන ලද සහ ගුලාම් මොහොමඩ් විසින් රචනා කරන ලද "චල්තේ චල්තේ" සහ "ඉන්හි ලොගොන් නේ" ඇතුළු ජනප්‍රිය ගීත එහි ඇතුළත් විය. ඇය "ප්‍රේම් පුජාරි" (1970) හි "රංගීලා රේ", ෂර්මිලී (1971) හි "කිල්තේ හෛ ගුල් යහාන්" සහ අභිමාන් (1973) හි "පිය බිනා" ඇතුළුව එස්.ඩී. බර්මන්ගේ අවසාන අවසන් කාලයේ චිත්‍රපට සඳහා ජනප්‍රිය ගීත රාශියක් පටිගත කළාය. ඉන්පසු ඇය මදන් මෝහන් ගේ අවසන් චිත්‍රපට සඳහා ගීත පටිගත කළාය, එනම් දස්තක් (1970), හීර් රන්ජා (1970), දිල් කි රහෙන් ( 1973), හින්දුස්ථාන් කි කසම් (1973), හන්ස්ටේ සක්ම් (1973), මවුසම් (1975) සහ ලයිලා මජ්නු (1976) ඒ අතරට අයත් වේ.[59]

1970 ගණන්වල ඇයගේ කැපී පෙනෙන ගීත බොහොමයක් ලක්ෂ්මිකාන්ත්-ප්යාරේලාල්, ආනන්ද බක්ෂි සහ රාහුල් දේව් බර්මන් විසින් රචනා කරන ලදී. ඇය රාහුල් දේව් බර්මන් සමඟ අමර් ප්‍රේම් (1972), කැරවාන් (1971), කැටි පතං (1971), සහ ආන්ධි (1975) යන චිත්‍රපටවල බොහෝ ජනප්‍රිය ගීත පටිගත කළාය. ඔවුන් දෙදෙනා මජ්රූහ් සුල්තාන්පුරි, ආනන්ද් බක්ෂි, සහ ගුල්සාර් යන පද රචකයන් සමඟ ඔවුන්ගේ ගීත සඳහා ප්‍රසිද්ධියට පත්ව සිටිති.[60]

1973 දී, ආර්. ඩී. බර්මන්ගේ තනුවට සහ ගුල්සාර් විසින් රචනා කරන ලද පරිචය චිත්‍රපටයේ "බීටි නා බිටයි" ගීතය සඳහා ඇය හොඳම පසුබිම් ගායිකාව සඳහා වන ජාතික චිත්‍රපට සම්මානය දිනා ගත්තාය.[61] 1974 දී, සලිල් චෞද්රි විසින් යෙදූ තනුවට වයලර් රාමවර්මා විසින් රචනා කරන ලද නෙල්ලු චිත්‍රපටය සඳහා ඇය ඇගේ එකම මලයාලම් ගීතය වන "කදලි චෙන්කදලි" ගායනා කළාය.[62][63] 1975 දී ඇය කල්‍යාන්ජි ආනන්ද්ජි විසින් රචනා කරන ලද කෝරා කගස් චිත්‍රපටයේ "රූටේ රූටේ පියා" ගීතය සඳහා ජාතික සම්මානය දිනා ගත්තාය.[64][65][66]

1970 දශකයේ සිට ඇය පුණ්‍ය ප්‍රසංග කිහිපයක් ඇතුළුව ඉන්දියාවේ සහ විදේශයන්හි ප්‍රසංග රාශියක් වේදිකා ගත කළාය. ඇය ඉන්දියානු සංගීත ප්‍රසංග බටහිර රටවල දකින ආකාරය පරිවර්තනය කළාය.[67] ඇයගේ පළමු විදේශ ප්‍රසංගය 1974 දී ලන්ඩන් නුවර රෝයල් ඇල්බට් ශාලාව හිදී පැවැත්විණි.[68][69][70] එතෙක් චිත්‍රපට සංගීත ප්‍රසංග යනු ප්‍රජා ශාලා සහ විද්‍යාලවල පවත්වනු ලබන ගීත හා නැටුම් කටයුතු වූ අතර ඒවා බැරෑරුම් ලෙස සැලකුවේ කලාතුරකිනි. මංගේෂ්කාර් ප්‍රධාන ධාරාවේ ශාලාවල පමණක් ගායනා කිරීමට ඉල්ලා සිටි අතර එය එතෙක් සම්භාව්‍ය සංගීතඥයින්ට පමණක් හිමි වූ ගෞරවයක් විය.[67]

ඇය ඇගේ සොහොයුරා වන හෘදයානාත් මංගේෂ්කාර් විසින් රචනා කරන ලද මීරාබායි ගේ "වාහි දෙස්" නම් භජන් ඇල්බමයක් ද නිකුත් කළාය. ඇල්බමයේ ඇති ජනප්‍රිය භජන් වන්නේ "සාන්වෙයා රං රංචි" සහ "උද් ජා රේ කාගා" ය.[71] 1970 දශකයේ මුල් භාගයේදී, ඇය ගලිබ් ගසල් එකතුව, මරාති ජන ගී ඇල්බමයක්, ගනේෂ් ආටිස් ගේ ඇල්බමයක් (සියල්ල ඇගේ සහෝදරයා හෘදයානාත් විසින් රචනා කරන ලද්දකි) සහ සන්ට්ගේ "අභන්ග්ස්" ඇල්බමයක් වැනි වෙනත් චිත්‍රපට නොවන ඇල්බම නිකුත් කළාය.[72][73] 1978 රාජ් කපූර්-අධ්‍යක්ෂණය කරන ලද සත්‍යම් ශිවම් සුන්දරම් හි, ඇය වසරේ ජනප්‍රියතම ප්‍රධාන තේමා ගීතය "සත්‍යම් ශිවම් සුන්දරම්" ගායනා කළාය.[74]

1970 ගණන්වල අගභාගයේ සහ 1980 ගණන්වල මුල් භාගයේදී ඇය ආර්. ඩී. බර්මන්, රාජේෂ් රොෂාන්, අනු මලික්, සහ ආනන්ද් - මිලින්ද් සමඟ වැඩ කළාය.[75] ඇය ඇසෑමීස් භාෂාවෙන් බොහෝ ගීත ගායනා කළ අතර ඇසෑමි සංගීතඥ භූපෙන් හසාරිකා සමඟ ඉතා හොඳ සබඳතාවක් ගොඩනඟා ගත්තාය. ඇය ඔහුගේ මඟ පෙන්වීම යටතේ ගැයූ රුදාලි (1993) හි "දිල් හූම් හූම් කරේ" ගීතය එම වසරේ වැඩිම වාර්තාගත අලෙවියක් විය.[76][77][78]

1980 ගණන්වල වෘත්තීය ජීවිතය

[සංස්කරණය]

1980 ගණන්වල සිට මංගේෂ්කාර් ශිව්-හරි යටතේ සිල්සිලා (1981), ෆාස්ලේ (1985), විජේ (1988), සහ චන්ද්නි (1989) වැනි චිත්‍රපට වලත් රාම් ලක්ෂ්මන් යටතේ උස්තාදි උස්තාද් සේ (1981), බෙසුබාන් ( 1982), වෝ ජෝ හසීනා (1983), යේ කේසා ෆර්ස් (1985), සහ මේන් ප්යාර් කියා (1989) වැනි චිත්‍රපට වලත් ගීත ගායනා කළාය. මීට අමතරව ඇය කර්ස් (1980), එක් දූජේ කෙ ලියේ (1981), ප්‍රේම් රොග් (1982), වීරයා (1983), ප්යාර් ජුක්තා නෙහි (1985), රාම් තේරි ගංගා මයිලි (1985), නාගිනා (1986), සහ රාම් ලකාන් (1989) වැනි වෙනත් චිත්‍රපටවල ගායනා කළාය..[79][34] ඇයගේ සන්ජෝග් (1985) හි "සු සු සු යශොදා" ගීතය ජනප්‍රිය ජනප්‍රිය විය.[80][79] 1980 දශකයේ අගභාගයේදී, ඇය ඉලයරාජා ගේ ආනන්ද (1987) සහ සත්‍යා (1988) යන චිත්‍රපටවල පිළිවෙලින් "ආරාරෝ ආරාරෝ" සහ "වලායි ඕසායි" යන ගීත දෙකක් සමඟින් දෙමළ චිත්‍රපට වෙත නැවත පැමිණියාය.[81][82]

1985 ජූනි මාසයේදී, යුනයිටඩ් වේ ඔෆ් ග්‍රේටර් ටොරොන්ටෝ ඇයට මේපල් ලීෆ් ගාර්ඩන්ස් හි රඟ දැක්වීමට ආරාධනා කළේය. ඈන් මරේ ගේ ඉල්ලීම පරිදි ලතා ඇයගේ "ඔබට මාව අවශ්‍යයි" ගීතය ගායනා කළාය.[83]ප්‍රසංගයට 12,000ක් සහභාගී වූ අතර, එය පුණ්‍යායතනය සඳහා ඩොලර් 150,000ක් රැස් කළේය.[84][85]

1990 ගණන්වල වෘත්තීය ජීවිතය

[සංස්කරණය]

1990 ගණන්වලදී මංගේෂ්කාර් ආනන්ද - මිලින්ද, නදීම්-ශ්‍රාවන්, ජටින්-ලලිත්, දිලිප් සෙන්-සමීර් සෙන්, උත්තම් සිං, අනු මලික්, ආදේශ් ශ්‍රීවාස්තවා සහ ඒ. ආර්. රහමාන් ඇතුළු සංගීත අධ්‍යක්ෂවරුන් සමඟ චිත්‍රපට නොවන ගීත කිහිපයක් පටිගත කළාය.[86][87][88][89][90] මේ අවදියේදී ඇය කුමාර් සානු, අමිත් කුමාර, එස්.පී. බාලසුබ්‍රමනියම්, උදිත් නාරායන්, හරිහරන්, සුරේෂ් වඩ්කාර්, මොහොමඩ් අසීස්, අභිජීත් භට්ටාචාර්ය, රූප් කුමාර් රතෝඩ්, විනෝද් රතෝඩ්, ගුර්දාස් මෑන් සහ සෝනු නිගම් සමඟ ද ගායනා කර ඇත.[91][92]

1990 දී ඇය හින්දි චිත්‍රපට සඳහා ඇයගේම නිෂ්පාදන ආයතනයක් දියත් කළාය. ඇයගේ සොහොයුරා හදවත්නාත් විසින් රචනා කරන ලද චිත්‍රපටයේ "යාර සිලි සිලි" ගීතය ගායනා කිරීම වෙනුවෙන් ඇය හොඳම කාන්තා පසුබිම් ගායිකාව සඳහා ඇයගේ තුන්වන ජාතික චිත්‍රපට සම්මානය දිනා ගත්තාය.[93][94]

ඇය චන්ද්නි (1989), ලම්හේ (1991), ඩර් (1993), යේ දිල්ලගී (1994), දිල්වාලේ දුල්හනියා ලේ ජායින්ගේ (1995) , දිල් තො පාගල් හේ (1997), මොහබ්බතේන් (2000), මුජ්සේ දෝස්තී කරෝගේ? (2002) සහ වීර්-සාරා (2004) ඇතුළුව එකල යෂ් රාජ් ෆිල්ම්ස් නිෂ්පාදන ආයතනයේ සියලුම යෂ් චොප්රා චිත්‍රපට සඳහා ජනප්‍රිය ගීත ‍රැසක් ගායනා කර ඇත.[95][96][97]

1990 දී ඇය රාම්ලක්ෂ්මන් සමඟ පත්තර් කේ ෆූල් (1991), 100 ඩේස් (1991), මෙහ්බූබ් මෙරෙ මෙහ්බූබ් (1992), සාත්වාන් අස්මන් (1992), අයි ලව් යූ (1992), දිල් කි බාසි (1993), අන්තිම් නායි (1993), ද මෙලඩි ඔෆ් ලව් (1993), ද ලෝ (1994), හම් ආප්කේ හේ කෝන්..!]] ( 1994), මේඝා (1996), ලව් කුශ් (1997), මංචලා (1999), සහ දුල්හාන් බානු මේන් තේරි (1999) චිත්‍රපට සඳහා ගීත ගායනා කර ඇත.[98] ඇය 2000 වසරේ පුකාර් චිත්‍රපටයේ "එක් තු හී භාරෝසා" ගායනා කරමින් තිරයේ පෙනී සිටියාය.[99]

1994 දී ඇය "ශ්‍රද්දාංජලී - අමරණීයයන්ට මගේ උපහාරය" නිකුත් කළාය.[100] එම ගීත ඇල්බමයේ විශේෂත්වය වන්නේ ලතා එකල අමරණීය ගායක ගායිකාවන්ගේ ගීත කිහිපයක් ඇගේම හඬින් ඉදිරිපත් කරමින් ඔවුන්ට උපහාර පිරිනැමීමයි.[101] 1999 දී "ලතා ඕර් ඩි පාෆුම්" නමින් සුවඳ විලවුන් සන්නාමය දියත් කරන ලදී.[102] ඇය එම වසරේම සී සිනෙ යාව ජීව සම්මානයෙන්ද පිදුම් ලැබුවාය.[103] 1999 දී ඇය රාජ්‍ය සභා මන්ත්‍රීවරියක් ලෙස නම් කරන ලදී.[104] කෙසේ වෙතත්, ඇය නියෝජ්‍ය සභාපති නජ්මා හෙප්තුල්ලා, ප්‍රනාබ් මුඛර්ජි සහ ෂබානා අස්මි ඇතුළු මන්ත්‍රීවරුන් කිහිප දෙනෙකුගෙන් විවේචනයට ලක්වූ නිසා රාජ්‍ය සභා සැසිවාරවලට නිතිපතා සහභාගි නොවීය.[105][106] ඇය නොපැමිණීමට හේතුව අසනීප බව ප්‍රකාශ කළාය; ඇය පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරියක් වීම සඳහා දිල්ලියේ වැටුපක්, දීමනාවක් හෝ නිවසක් ගෙන නොමැති බවද වාර්තා විය.[105][107]

2000 ගණන්වල වෘත්තීය ජීවිතය

[සංස්කරණය]

2001 දී, ඉන්දියාවේ ඉහළම සිවිල් ගෞරවය වන භාරත් රත්න සම්මානය ඇයට පිරිනමන ලදී.[108]

එම වසරේම, ඇය ලතා මංගේෂ්කාර් වෛද්‍ය පදනම විසින් කළමනාකරණය කරනු ලබන පූනේ හි මාස්ටර් දීනානාත් මංගේෂ්කාර් රෝහල පිහිටුවන ලදී. 2005 දී ඇය ස්වරංජලී නම් ස්වර්ණාභරණ එකතුවක් නිර්මාණය කරන ලද අතර එය ඉන්දියානු දියමන්ති අපනයන සමාගමක් වන ඇඩෝරා විසින් නිර්මාණය කරන ලදී. එකතුවෙන් කොටස් පහක් ක්‍රිස්ටීගේ වෙන්දේසියකදී පවුම් 105,000ක් රැස් කළ අතර, එම මුදලින් කොටසක් 2005 කාශ්මීර භූමිකම්පාව සහන සඳහා පරිත්‍යාග කරන ලදී.[109] එසේම 2001 දී ඇය "ලජ්ජා" චිත්‍රපටය සඳහා සංගීත නිර්මාපකයෙකු වන ඉලයරාජා සමඟ ඇගේ පළමු හින්දි ගීතය පටිගත කළාය.[110] ඇයගේ "වඩා නා ටෝඩ්" ගීතය එටර්නල් සන්ෂයින් ඔෆ් ද මයින්ඩ් (2004) චිත්‍රපටයේ ඇතුළත් විය.[111] 2007 ජූනි 21 දින, ඇය ජාවෙඩ් අක්තාර් විසින් රචනා කරන ලද සහ මයුරේෂ් පායි විසින් රචනා කරන ලද ගසල් වැනි ගීත අටක් ඇතුළත් සාද්ගි ඇල්බමය නිකුත් කළාය.[112]

2010 ගණන්වල වෘත්තීය ජීවිතය

[සංස්කරණය]

2011 අප්‍රේල් 12 දින, මංගේෂ්කාර් විසින් ඇය සහ මෙහෙදි හසන් විසින් රචිත "ටෙරා මිල්නා බහුත් අචා ලාගේ" යුගලය අඩංගු සර්හදීන්: මියුසික් බියෝන්ඩ් බවුන්ඩ්‍රීස් ඇල්බමය නිකුත් කරන ලදී.[113][114]

වසර 14කට පසු, ඇය 2005 බෙවාෆා චිත්‍රපටයේ නදීම්-ශ්‍රාවන් සඳහා "කයිසේ පියා සේ" ගීතය පටිගත කළාය.[115][116] විරාමයකින් පසු ඇය නැවත ගායනයට පැමිණි අතර ලයිෆ් ඊස් අ මොමන්ට් (2015) සඳහා "ජීනා ක්‍යා හේ, ජානා මේනේ" ගීතය ඇගේම චිත්‍රාගාරයේදී පටිගත කළාය.[117] 2012 නොවැම්බර් 28 වන දින, ඇය "එල්.එම්. මියුසික්" නමින් ඇයගේම සංගීත ලේබලයක් දියත් කරන ලද අතර, පළමුවෙන් "ස්වාමි සමර්ත් මහා මන්ත්‍ර" නම් භජන් ගීත ඇල්බමයක් පටිගත කළේය. ඇය ඇල්බමයේ ඇගේ බාල සොහොයුරිය වන ඌෂා සමඟ ගායනා කළාය.[118] 2014 දී, ඇය සලිල් චෞද්රිගේ කවි ද ඇතුළුව බෙංගාලි ඇල්බමයක් වන ශුරෝධ්වානි පටිගත කළාය.[119] 2019 මාර්තු 30 වන දින, ඉන්දීය හමුදාවට සහ ජාතියට උපහාරයක් වශයෙන් මයුරේෂ් පායි විසින් රචනා කරන ලද "සෞගන්ද් මුජේ ඉස් මිට්ටි කි" ගීතය මංගේෂ්කාර් විසින් නිකුත් කරන ලදී.[120]

ගායනයෙන් ඔබ්බට වෘත්තිය

[සංස්කරණය]

සංගීත අධ්‍යක්ෂණය

[සංස්කරණය]

ලතා ප්‍රථම වරට සංගීතය නිර්මාණය කළේ 1955 දී මරාති චිත්‍රපටයක් වන ‘‘රාම් රාම් පව්හානේ’’ සඳහාය. පසුව 1960 ගණන්වල ඇය "ආනන්ද් ගන්" යන අන්වර්ථ නාමයෙන් මරාති චිත්‍රපට සඳහා සංගීතය රචනා කළාය.[121][122][123]

  • 1960 - රාම් රාම් පවානා
  • 1963 - මරත ටිටුක මැල්වාව
  • 1963 - මොහිත්‍යාංචි මංජුලා
  • 1965 - සාධි මනසේ
  • 1969 - තම්බඩි මටි

ඇය "සාධි මනසේ" චිත්‍රපටය වෙනුවෙන් මහාරාෂ්ට්‍ර ප්‍රාන්ත රජයේ හොඳම සංගීත අධ්‍යක්ෂ සම්මානය දිනා ගත්තාය. එම චිත්‍රපටයේම "අයිරනිච්‍ය දේවා තුලා" ගීතය හොඳම ගීතයට හිමි සම්මානය හිමිවිය.[124]

චිත්‍රපට නිෂ්පාදනය

[සංස්කරණය]

ලතා චිත්‍රපට හතරක් නිෂ්පාදනය කර ඇත:[125]

  • 1953 - වාදල් (මරාති)
  • 1953 - ජන්ජාර් (හින්දි), සී. රාම්චන්ද්‍ර සමග සම-නිෂ්පාදනය
  • 1955 - කාංචන් ගංගා (හින්දි)
  • 1990 - ලෙකින්... (හින්දි)

අසනීපය සහ මරණය

[සංස්කරණය]

2022 ජනවාරි 8 වන දින, ලතා මෘදු රෝග ලක්ෂණ සහිතව කොවිඩ්-19 ආසාදිත වූ අතර මුම්බායි හි බ්‍රීච් කැන්ඩි රෝහල හි දැඩි සත්කාර ඒකකයට ඇතුළත් කරන ලදී. ඇය දැඩි සත්කාර ඒකකයේ රැඳී සිටියේ ඇයගේ සෞඛ්‍ය තත්වයේ "ආන්තික දියුණුවක්" පෙන්නුම් කරමිනි. ඇයට ප්‍රතිකාර කරන වෛද්‍යවරුන් ඇයව ජනවාරි 28 වන දින කෘතිම ස්වසන ආධාරකය ඉවත් කර ඇත්තේ ඇයගේ සෞඛ්‍යය "ආන්තික ලෙස වැඩිදියුණු වීමෙන්" පසුවය.[126] කෙසේ වෙතත්, ඇයගේ සෞඛ්‍ය තත්වය නරක අතට හැරීමෙන් පසු ඇය පෙබරවාරි 5 වන දින නැවත වාතාශ්‍රය ලබා ගත් අතර "ආක්‍රමණශීලී ප්‍රතිකාර" වලට භාජනය වෙමින් සිටියාය.[127]

මංගේෂ්කාර් බහු ඉන්ද්‍රිය අකර්මන්‍ය හේතුවෙන් 2022 පෙබරවාරි 6 වන දින වයස අවුරුදු 92 දී මිය ගියාය. ඇය නියුමෝනියාව සහ කොවිඩ්-19 සඳහා දින 28ක් නිරන්තර ප්‍රතිකාර ලබා ඇත.[128][129]

ඉන්දියා රජය දින දෙකක ජාතික ශෝක කාලයක් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද අතර ඇයට ගෞරවයක් වශයෙන් ජාතික ධජය පෙබරවාරි 6 සිට 7 දක්වා ඉන්දියාව පුරා අඩ කුඹු ලෙළදෙන බව නිවේදනය කළේය.[130] ඉන්දියානු ක්‍රිකට් කණ්ඩායමේ ක්‍රීඩකයන් බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් සමග පළමු එක්දින ජාත්‍යන්තර ක්‍රිකට් තරගෙයේදී මංගේෂ්කාර්ගේ වියෝව ගැන ශෝකය පළ කිරීම සඳහා කළු අත් පටියක් පැළඳ සිටියහ.[131][132][133][134][135] මංගේෂ්කාර්ගේ අවසන් කටයුතු ඇයගේ බෑණනුවන් වන ආදිනාත් මංගේෂ්කාර් විසින් සිදු කරන ලද අතර ආදාහනය සම්පූර්ණ රාජ්‍ය ගෞරව සහිතව එදිනම මුම්බායි හි ශිවාජි පාර්ක් හිදී පැවැත්විණි.[136]

References

[සංස්කරණය]
  1. ^ "ලතා මංගේෂ්කාර් වෝන්ට් සෙලිබ්‍රේට් 87ත් බර්ත්ඩේ, සේස් 'ජෝ සහීඩ් හියු හායි අන්කි යාඩ් හරො කුර්බානි' ['ගොදුරුවූ තැනැත්තන් සහ ඔවුන්ගේ කැපකිරීම සිහිකරන්න'"]. දි ඉන්ඩියන් එක්ස්ප්‍රස්. 28 සැප්තැම්බර් 2016. http://indianexpress.com/article/music/lata-mangeshkar-has-special-message-for-pakistan-3053252/. 
  2. ^ "Lata Mangeshkar". The Times of India. 10 December 2002. සම්ප්‍රවේශය 22 July 2009.
  3. ^ Yasmeen, Afshan (21 September 2004). "Music show to celebrate birthday of melody queen". The Hindu. 3 November 2004 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 14 October 2019.
  4. ^ a b "Lata Mangeshkar: The Queen of Melody". Hindustan Times (ඉංග්‍රීසි බසින්). 14 October 2019. සම්ප්‍රවේශය 5 February 2022.
  5. ^ "Lata Mangeshkar Awards". Timesofindia.indiatimes.com. සම්ප්‍රවේශය 7 February 2022.
  6. ^ සැකිල්ල:Usurped The Hindu
  7. ^ "Happy Birthday Lata Mangeshkar: 5 Timeless Classics By the Singing Legend". News18. 28 September 2019.
  8. ^ "Lata Mangeshkar's last recorded song was the Gayatri Mantra for Isha Ambani's wedding". IndiaToday.
  9. ^ divya.bhonsale. "A look at the glorious life of Lata Mangeshkar, the singing legend of India". Asianet News Network Pvt Ltd (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2022-02-06.
  10. ^ "Unplugged:Lata Mangeshkar". The Times of India. 20 September 2009.
  11. ^ Vashi, Ashish (29 September 2009). "Meet Lata-ben Mangeshkar!". The Times of India. Ahmedabad.
  12. ^ "Book on Lata Mangeshkar: A Musical Journey out by January 2016". The Economic Times. සම්ප්‍රවේශය 31 October 2020.
  13. ^ Bharatan, Raju (1 August 2016). Asha Bhosle: A Musical Biography (ඉංග්‍රීසි බසින්). Hay House, Inc. pp. 5–7. ISBN 978-93-85827-16-7.
  14. ^ a b c d e f g h i Khubchandani, Lata (2003). Gulzar; Govind Nihalani; Saibal Chatterjee (eds.). Encyclopaedia of Hindi Cinema. Popular Prakashan. pp. 486–487. ISBN 81-7991-066-0.
  15. ^ "Lata, Asha, Usha: Legacy of the sisters". NP News24 (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 28 September 2019. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  16. ^ DelhiFebruary 6, Tiasa Bhowal New; February 6, 2022UPDATED; Ist, 2022 11:00. "Lata Mangeshkar and Asha Bhosle: The sibling revelry". India Today (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022. {{cite web}}: |first3= has numeric name (help)CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  17. ^ "Trending news: Lata Mangeshkar did not marry till today, father's death was a big reason!". Hindustan News Hub (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 5 February 2022. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  18. ^ Suri, Ridhi (6 February 2022). "RIP Lata Mangeshkar: Veteran singer sang her first song at the age of 13. Listen to it here". www.indiatvnews.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  19. ^ "The life & songs of Lata Mangeshkar 2". Sify (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  20. ^ "Lata Mangeshkar: Queen of melody who redefined best of playback singing in Indian Cinema". Jagran English (ඉංග්‍රීසි බසින්). 6 February 2022. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  21. ^ "Biographies of Maestros". Swaramandakini.com. සම්ප්‍රවේශය 5 August 2017.
  22. ^ "5 unknown facts about Lata Mangeshkar". The Times of India. සම්ප්‍රවේශය 5 August 2017.
  23. ^ (in en) Aapki Sewa Mein, 31 December 1947, https://open.spotify.com/album/0wu5F0gDnrlwO08Tqz1M6g, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 6 February 2022 
  24. ^ BHANDARI, PRAKASH. "Mahipal, the Unsung Superstar of Indian cinema". Rediff (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  25. ^ (in en) Subhadra (Original Motion Picture Soundtrack), 31 December 1946, https://open.spotify.com/album/5KM4dieTcXRQZeopZyghG4, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 6 February 2022 
  26. ^ "Songs from Subhadra (1946)". www.cinestaan.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  27. ^ Khan, Mansoor (27 September 2013). "Who is Lata Mangeshkar's Godfather?". glamsham.com. Wayback Machine. 25 May 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  28. ^ Morcom, Anna (5 July 2017). Hindi Film Songs and the Cinema (ඉංග්‍රීසි බසින්). Routledge. ISBN 978-1-351-56373-4.
  29. ^ Dharker, A. (2011). Icons: Men and Women who Shaped Today's India (English බසින්). India: Roli Books. ISBN 9788174369444.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  30. ^ Bharatan, Raju (1995). Lata Mangeshkar: A Biography. UBS Publishers Distributors. ISBN 978-81-7476-023-4.
  31. ^ "Interview with Lata Mangeshkar – Irrfan". Rajya Sabha TV.
  32. ^ a b Parvez, Amjad (8 August 2014). "Lata Mangeshkar — the living legend — Part I". DailyTimes. 10 July 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  33. ^ Rahman, Mahbubar. "Lata Mangeshkar : The nightingale of the Ganges | The Asian Age Online, Bangladesh". The Asian Age (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  34. ^ a b c d "Lata Mangeshkar: 'Queen of Melody' who redefined music in India". Deccan Herald (ඉංග්‍රීසි බසින්). 6 February 2022. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  35. ^ "Sri Lanka Maa Priyadara Jaya Bhoomi – Lata Mangeshkar". Audioboom (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  36. ^ "All You Ever Wanted To Know About Lata Mangeshkar!". www.culturalindia.net (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  37. ^ Parvez, Amjad (August 27, 2014). "Lata Mangeshkar — the living legend — Part XX". DailyTimes. 28 August 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  38. ^ Parvez, Amjad (August 30, 2014). "Lata Mangeshkar — the living legend — XXIII". DailyTimes. 17 October 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  39. ^ Hungama, Bollywood (5 August 2021). "61 Years of Mughal-e-Azam: 5 Unknown facts about the film : Bollywood News – Bollywood Hungama" (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  40. ^ "The Life And Times Of Lata Mangeshkar: A Look Back At The Singing Legend's Illustrious Career – Pride Of The Nation No More". The Economic Times. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  41. ^ "Kavi Pradeep, master of the patriotic song, dies at 84". Rediff.com. 11 December 1998. සම්ප්‍රවේශය 4 November 2010.
  42. ^ "Lata Mangeshkar's best songs by SD Burman | Songs Of Yore". www.songsofyore.com (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 28 September 2013. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  43. ^ "Songs from Chhote Nawab (1961)". www.cinestaan.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  44. ^ "Lata Mangeshkar Biography: Age, Early Life, Family, Education, Singing Career, Net Worth, Awards and Honours, and more". Jagranjosh.com. 6 February 2022. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  45. ^ (in en-US) Aaj Phir Jeene Ki Tamanna Hai, Waheeda Rehman Speaks (From "Guide") (Full Song & Lyrics) – Legends – Lata Mangeshkar – Vol 02 – Download or Listen Free – JioSaavn, 30 April 2013, https://www.jiosaavn.com/song/aaj-phir-jeene-ki-tamanna-hai-waheeda-rehman-speaks-from-guide/KQk8QBh1dH0, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 6 February 2022 
  46. ^ (in en) Gaata Rahe Mera Dil (From "Guide"), 28 February 2018, https://open.spotify.com/track/3lckSqgPVQsds7BpITo3eA, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 6 February 2022 
  47. ^ (in en) Piya Tose Naina Laage Re, 1 December 1965, https://open.spotify.com/track/167vjUqFTFeSamxeZytBKn, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 6 February 2022 
  48. ^ "Shazam". Shazam. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  49. ^ "Madan Mohan & Lata made each other famous | The Indian Sub-continent Times". Theistimes.com. සම්ප්‍රවේශය 6 August 2014.
  50. ^ "The enduring legacy of Shankar-Jaikishan". Deccan Herald (ඉංග්‍රීසි බසින්). 17 September 2021. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  51. ^ "Some great songs of Lata Mangeshkar by Shankar-Jaikishan | Songs Of Yore". www.songsofyore.com (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 9 November 2016. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  52. ^ "Lata Mangeshkar...twenty years ago". The Times of India. 18 August 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  53. ^ Bharatan, Raju (1995). Lata Mangeshkar: A Biography (ඉංග්‍රීසි බසින්). UBS Publishers' Distributors. p. 52. ISBN 978-81-7476-023-4.
  54. ^ "Lata's Kannada songs". Chiloka.com.
  55. ^ Ganesh, Deepa (27 June 2017). "Mangeshkars' Kannada songs". The Hindu.
  56. ^ Raju Bharatan (23 August 2006). "How fair were they to Mohammed Rafi?: Page 3". Rediff.com. සම්ප්‍රවේශය 28 April 2007.
  57. ^ Raju Bharatan (21 August 2006). "How fair were they to Mohammed Rafi?: Page 4". Rediff.com. සම්ප්‍රවේශය 28 April 2007.
  58. ^ Dhamini Ratnam (22 November 2012). "Voice from the past (interview with Yasmin Rafi)". Mumbai Mirror. 18 October 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 25 November 2012. [භින්න වූ සබැඳිය]
  59. ^ "MADAN MOHAN... The Musical Legend | The Official Website of Madan Mohan". Madanmohan.in. සම්ප්‍රවේශය 6 August 2014.
  60. ^ Bharatan, Raju (1995). Lata Mangeshkar: A Biography (ඉංග්‍රීසි බසින්). UBS Publishers' Distributors. pp. 45–47. ISBN 978-81-7476-023-4.
  61. ^ "10 facts you should know about Lata Mangeshkar". Rediff (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  62. ^ "Did you know THIS is the only song sung by Lata Mangeshkar in Malayalam? – Times of India". The Times of India (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  63. ^ "Lataji's only Malayalam song 'Kadali Chenkadali' is a sweet reminiscence for Malayalis". Mathrubhumi (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  64. ^ Deora, Mohan; Shah, Rachana (10 February 2017). On Stage with Lata (ඉංග්‍රීසි බසින්). Harper Collins. ISBN 978-93-5264-317-2.
  65. ^ "Voice of India: A tribute to the legendary Lata Mangeshkar". Lifestyle Asia India (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 6 February 2022. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  66. ^ (in en-US) Kora Kagaz – All Songs – Download or Listen Free – JioSaavn, 4 May 1974, https://www.jiosaavn.com/album/kora-kagaz/dR43oIEWUgs_, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 6 February 2022 
  67. ^ a b "Explained: The Lata phenomenon".
  68. ^ "5 unknown facts about Lata Mangeshkar". The Times of India. 28 March 2014.
  69. ^ "Milestones in the life of melody queen Lata Mangeshkar". Hindustan Times (New Delhi, India). 27 September 2008. 8 February 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 18 January 2018 – via HighBeam Research.
  70. ^ Griffin, Matt (12 December 2012). "A tribute to Indian classical music maestro Ravi Shankar". The Royal Albert Hall. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  71. ^ (in en) Lata Mangeshkar – 'Chala Vahi Des' & Meera Bhajans, https://www.discogs.com/release/11293304-Lata-Mangeshkar-Chala-Vahi-Des-Meera-Bhajans, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 6 February 2022 
  72. ^ Desk, India TV News (2 September 2011). "Marathi Music Director Shrinivas Khale Dead". www.indiatvnews.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  73. ^ (in en-US) Lata Mangeshkar – Aajolchi Gaani Koli Geete – Samagra – Vol- 03 – Lata Mangeshkar, Hemanta Kumar Mukhopadhyay – Download or Listen Free – JioSaavn, 31 December 1991, https://www.jiosaavn.com/album/lata-mangeshkar---aajolchi-gaani-koli-geete---samagra---vol--03/8OpxcShb6Hk_, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 6 February 2022 
  74. ^ "Raj Kapoor: The face behind the star". Hindustan Times. 17 September 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 6 August 2014.
  75. ^ Islam, Tariqul (21 February 2016). Influence of Lata Mangeshkar's Songs in My Songs & Life (ඉංග්‍රීසි බසින්). CreateSpace Independent Publishing Platform. ISBN 978-1-5301-3643-8.
  76. ^ Sen, Zinia (11 November 2020). "Bhupen loved Lataji: Kalpana Lajmi – Times of India". The Times of India (ඉංග්‍රීසි බසින්). 26 October 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 October 2020.
  77. ^ Usha, R. P. (9 November 2011). "A genius". The Hindu (Indian English බසින්). ISSN 0971-751X. 22 October 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 October 2020.
  78. ^ "Bhupen Hazarika inspired millions across generations". India News. The Times of India (ඉංග්‍රීසි බසින්). Press Trust of India (PTI). 25 January 2019. 27 October 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 February 2022.
  79. ^ a b "Lata Mangeshkar". Discogs (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  80. ^ "Lata Mangeshkar and Ram-Laxman are back together". IMDb. සම්ප්‍රවේශය 8 November 2016.
  81. ^ Bharatan, Raju (1995). Lata Mangeshkar: A Biography (ඉංග්‍රීසි බසින්). UBS Publishers' Distributors. pp. 58–63. ISBN 978-81-7476-023-4.
  82. ^ Parvez, Amjad (17 August 2014). "Lata Mangeshkar — the living legend — Part X". DailyTimes. 22 July 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  83. ^ "How Many Languages Has Lataji Sung In? - Rediff.com". m.rediff.com. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  84. ^ "Top Indian songstress sings for United Way". The Montreal Gazette. CP, Google News Archive. 11 June 1985. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  85. ^ Martin, Douglas (12 October 1985). "No Headline". The New York Times.
  86. ^ "Lata Mangeshkar, Thank You For The Music". NDTV.com. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  87. ^ "Lata Mangeshkar reacts to Jagjit Singh's death". Hindustan Times (ඉංග්‍රීසි බසින්). 10 October 2011. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  88. ^ (in en) Dilip Sen-Sameer Sen – Aaina, https://www.discogs.com/master/1322215-Dilip-Sen-Sameer-Sen-Aaina, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 6 February 2022 
  89. ^ "RIPDidi: Uttam Singh remembers Lata Mangeshkar, 'Poore raaste hum log hansi-mazak karte jaate the'". Hindustan Times (ඉංග්‍රීසි බසින්). 6 February 2022. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  90. ^ Das, Sheela (5 September 2015). "Aadesh Shrivastava: 10 memorable tracks of the talented composer". Bollywood Mantra (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  91. ^ DESAI, MALAY ASHOKKUMAR. TREND SETTERS OF PLAYBACK SINGING (ඉංග්‍රීසි බසින්). Sankalp Publication. ISBN 978-93-90636-35-8.
  92. ^ "Lata Mangeshkar: 'Queen of Melody' who redefined music in India". Deccan Herald (ඉංග්‍රීසි බසින්). 6 February 2022. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  93. ^ "Gulzar calls Lata Mangeshkar 'voice of our culture' says she is 'beyond words'". Zee News (ඉංග්‍රීසි බසින්). 6 February 2022. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  94. ^ "Lata Mangeshkar is beyond words: Gulzar – Times of India". The Times of India (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  95. ^ "Lata Mangeshkar remembers Yash Chopra on his death anniversary: I can't forget the love and respect he gave me". PINKVILLA (ඉංග්‍රීසි බසින්). 21 October 2020. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  96. ^ "Yash Chopra's muse Lata Mangeshkar missing from his next". Hindustan Times (ඉංග්‍රීසි බසින්). 14 September 2012. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  97. ^ Chaudhury, Bodrul (16 September 2012). "Lata Mangeshkar will not be singing for Yash Chopra's Jab Tak Hai Jaan". BollySpice.com – The latest movies, interviews in Bollywood (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  98. ^ "Lata Mangeshkar". m.zeesangam.com. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  99. ^ "A rediff.com Special --- Pukar". www.rediff.com. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  100. ^ "Lata Mangeshkar – Shraddhanjali – My Tribute To The Immortals (Cassette, India, 1992) For Sale | Discogs". www.discogs.com. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  101. ^ (in en) Lata Mangeshkar – Shraddhanjali Vol. 2. My Tribute To The Immortals, https://www.discogs.com/release/11328400-Lata-Mangeshkar-Shraddhanjali-Vol-2-My-Tribute-To-The-Immortals, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 6 February 2022 
  102. ^ Suparn Verma (3 November 1999). "A perfume called Lata". Rediff.com. සම්ප්‍රවේශය 13 August 2007.
  103. ^ "Lifetime Achievement Award: Lata Mangeshkar". Zee Cinema. 24 August 2015.
  104. ^ "Nominated Members of the Rajya Sabha". Rajya Sabha Secretariat, Government of India. 27 September 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 13 August 2007. [භින්න වූ සබැඳිය]
  105. ^ a b Viral Bhayani (29 November 2002). "Unequal music". The Times of India. සම්ප්‍රවේශය 13 August 2007.
  106. ^ "Straight Answers". The Times of India. 2 March 2003. සම්ප්‍රවේශය 13 August 2007.
  107. ^ "Leave me alone, says Lata". The Times of India. 5 March 2003. සම්ප්‍රවේශය 13 August 2007.
  108. ^ "Lata Mangeshkar: Awards and recognitions received by the legendary singer". Moneycontrol (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  109. ^ "Lata Mangeshkar's jewellery collection raises quake relief funds". 28 November 2005. සම්ප්‍රවේශය 13 August 2007.
  110. ^ jha, subhash k (28 January 2018). "Showbiz world welcomes Ilayaraja's Padma". Deccan Chronicle (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  111. ^ "Eternal Sunshine News". BeingCharlieKaufman.com (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  112. ^ "Lata Mangeshkar launches new album 'Saadgi'". Daily News & Analysis. 21 June 2007. සම්ප්‍රවේශය 13 August 2007.
  113. ^ "Lata Mangeshkar, Nevaan Nigam steal Sarhadein show". The Indian Express. 22 April 2011. සම්ප්‍රවේශය 6 August 2014.
  114. ^ Jha, Pawan (21 April 2011). "सरहदें- एक अच्छी कोशिश" ['Border' – A good try]. BBC (හින්දි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 5 April 2019.
  115. ^ "Lata records song with Nadeem — Rediff.com Movies". Rediff.com. 3 January 2003. සම්ප්‍රවේශය 6 August 2014.
  116. ^ "Lata records for Satrangee Parachute". The Indian Express. 17 December 2010. සම්ප්‍රවේශය 6 August 2014.
  117. ^ "Lata is back in playback". Mumbai Mirror. 19 May 2014. සම්ප්‍රවේශය 6 August 2014.
  118. ^ "Lata Mangeshkar launches music label with 'bhajan 'album | Latest News & Updates at Daily News & Analysis". Daily News and Analysis. 28 November 2012. සම්ප්‍රවේශය 6 August 2014.
  119. ^ (in en-US) Shurodhwani (Full Song & Lyrics) – Lata Mangeshkar – Download or Listen Free – JioSaavn, 25 September 2014, https://www.jiosaavn.com/song/shurodhwani/MgopeydoDkY, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 6 February 2022 
  120. ^ "Lata Mangeshkar sings poem Modi recited after Balakot airstrikes, PM says it's inspirational". India Today. 30 March 2019. සම්ප්‍රවේශය 2 April 2019.
  121. ^ "BFI, Lata Mangeshkar". 26 February 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  122. ^ Harish Bhimani (1 January 1995). In Search of Lata Mangeshkar. Indus. p. 322. ISBN 978-81-7223-170-5.
  123. ^ Raju Bharatan (1 January 1995). Lata Mangeshkar: A Biography. UBS Publishers' Distributors. p. 382. ISBN 978-81-7476-023-4.
  124. ^ "Music director, Lata Mangeshkar – Times of India". The Times of India. සම්ප්‍රවේශය 4 February 2017.
  125. ^ Dawar, Ramesh (2006). Bollywood: Yesterday, Today, Tomorrow (ඉංග්‍රීසි බසින්). Star Publications. ISBN 978-1-905863-01-3.
  126. ^ "Lata Mangeshkar is stable now, says Asha Bhosle". The Indian Express (ඉංග්‍රීසි බසින්). 6 February 2022. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  127. ^ "Lata Mangeshkar is undergoing aggressive therapy and tolerating procedures: Doctor Pratit Samdani". The Times of India.
  128. ^ "Lata Mangeshkar: India singing legend dies at 92". BBC News (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 6 February 2022. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  129. ^ Banerjee, Shoumojit (6 February 2022). "'Nightingale' Lata Mangeshkar passes away at 92". The Hindu (Indian English බසින්). PTI. ISSN 0971-751X. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  130. ^ "Lata Mangeshkar's last rites at Mumbai's Shivaji Park with full state honours". Hindustan Times.
  131. ^ Acharya, Shayan. "IND v WI: Indian team wears black arm bands to mourn death of Lata Mangeshkar". Sportstar (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 6 February 2022.
  132. ^ "Lata Mangeshkar news live updates: PM Modi 'anguished' over demise of Lata Mangeshkar". The Times of India.
  133. ^ "Lata Mangeshkar passes away: After Pakistan, Bangladesh pays tribute to legendary singer". Hindustan Times. 6 February 2022.
  134. ^ "Pakistanis mourn Lata Mangeshkar too, say 'even 1,000 Pakistan cannot compensate this loss'". Theprint. 6 February 2022.
  135. ^ "Melodies of Lata Mangeshkar are universal, forever, says former Afghan President". ANI News. 6 February 2022.
  136. ^ "Legendary Singer Laid to Rest With Full State Honours; PM Modi, Shah Rukh Khan Attend Funeral". News18.
"https://si.wikipedia.org/w/index.php?title=ලතා_මංගේෂ්කාර්&oldid=593204" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි