ෆීලික්ස් ඩයස් බණ්ඩාරනායක
Felix Dias Bandaranaike | |
|---|---|
| In office 21 July 1960 – 24 August 1962 | |
| Personal details | |
| උපත | 5 November 1930 Colombo, British Ceylon |
| විපත | 26 June 1985 (වයස 54) Colombo, Sri Lanka |
| ජාතිකත්වය | Sri Lankan |
| දේශපාලන පක්ෂය | Sri Lanka Freedom Party |
| කලත්‍රයා(s) | Lakshmie Dias Bandaranaike (née Jayasundera) |
| ළමයි | Christine |
| Alma mater | Royal College, Colombo, University of Ceylon |
| රැකියාව | Politician |
| වෘත්තිය | Lawyer |
ෆීලික්ස් ආර්. ඩයස් බණ්ඩාරනායක (1930 නොවැම්බර් 5 - 1985 ජූනි 26) ශ්‍රී ලාංකේය නීතීඥයෙක් සහ දේශපාලනඥයෙක් වූ අතර, ඔහු මුදල් කැබිනට් අමාත්‍යවරයා ලෙසත්, අග්‍රාමාත්‍යවරයාගේ පාර්ලිමේන්තු ලේකම්වරයා ලෙසත්, ආරක්ෂක සහ විදේශ කටයුතු (1960-1965) සහ අධිකරණ කැබිනට් ඇමති (1970-77) අගමැති සිරිමා බණ්ඩාරනායකගේ කැබිනට් මණ්ඩලයේ. ඔහු දූෂණ විරෝධී ව්‍යාපාරය සම්බන්ධයෙන් ඉතා ජනප්‍රිය පුද්ගලයෙක් වූ අතර අග්‍රාමාත්‍ය එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. බණ්ඩාරනායක මහතාගේ අභාවයෙන් පසු ශ්‍රීලනිප ආණ්ඩු සමයේදී "රාජ්‍යයේ අතථ්‍ය නායකයා" ලෙසද හැඳින්වේ. ඔහු රජයට එරෙහි ප්‍රධාන කුමන්ත්‍රණ දෙකක් පරාජය කිරීමට ඉතා ක්‍රියාකාරී විය, එකක් නම් 1962 හමුදා කුමන්ත්‍රණයට උත්සාහ කිරීම සහ ජවිපෙ 1971 ජවිපෙ කැරැල්ලයි . [1] [2] [3] [4] [5]
මුල් ජීවිතය සහ අධ්‍යාපනය
[සංස්කරණය]1930 නොවැම්බර් 5 වැනි දින ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරු II වන ෆීලික්ස් රෙජිනෝල්ඩ් ඩයස් බණ්ඩාරනායක සහ ෆ්‍රෙඩා ඩයස් අබේසිංහ යන මහත්ම මහත්මීන්ට දාව උපත ලැබූ ඔහුට ක්‍රිස්ටීන් මානෙල් ඩයස් බණ්ඩාරනායකගේ සොහොයුරියක් සහ විශ්වවිද්‍යාලයේ නීති විද්‍යාව පිළිබඳ මුලසුන දැරූ මහාචාර්ය මයිකල් ඩයස් බණ්ඩාරනායකගේ අර්ධ සහෝදරයෙක් සිටියේය. කේම්බ්‍රිජ්, ඔහු එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී බණ්ඩාරනායකගේ ඥාති පුත්‍රයෙකි. ඔහු කොළඹ රාජකීය විද්‍යාලයේ, ලංකා විශ්ව විද්‍යාලයේ සහ කොළඹ නීති විද්‍යාලයේ කීර්තිමත් ත්‍යාග බොහොමයක් රැගෙන ගිය විශිෂ්ට විද්වතෙක් විය. ෆීලික්ස් ඩයස් අධිනීතිඥවරයෙකු ලෙස දිවුරුම් දෙමින් සිවිල් නීතියේ මෙන් සිය පරිචය ආරම්භ කළේය.
දේශපාලන ජීවිතය
[සංස්කරණය]පළමු බණ්ඩාරනායක පාලනය
[සංස්කරණය]එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී බණ්ඩාරනායක ඝාතනයෙන් පසු ෆීලික්ස් ඩයස් දේශපාලනයට පිවිසියේ ඔහුගේ මාමාගේ පක්ෂයට උදව් කිරීමටය. ඔහු 1960 මාර්තු මහ මැතිවරණයෙන් දොම්පේ ආසනයෙන් පාර්ලිමේන්තුවට තේරී පත් විය [6] සහ 1960 ජූලි මහ මැතිවරණයෙන් [7] ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයෙන් (ශ්‍රීලනිපයෙන්) බණ්ඩාරනායකගේ වැන්දඹු බිරිඳ සිරිමා බණ්ඩාරනායක අගමැතිනිය ලෙස ශ්‍රීලනිප ප්‍රමුඛ ආණ්ඩුව පිහිටුවීමත් සමඟය. ෆීලික්ස් ඩයස් වයස අවුරුදු 29 දී, පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයේ ලාබාලතම මුදල් අමාත්‍යවරයා බවට පත්වෙමින් මුදල් අමාත්‍යවරයා ලෙස කැබිනට් මණ්ඩලයට පත් විය. ඔහු ඊට සමගාමීව ආරක්ෂක හා විදේශ කටයුතු පිළිබඳ පාර්ලිමේන්තු ලේකම් ලෙස පත් කරන ලදී. මුල් කාලයේ සිරිමා බණ්ඩාරනායක ෆීලික්ස් ඩයස් කෙරෙහි දැඩි ලෙස කතා කිරීමට පටන් ගත්තේ ඔහු බණ්ඩාරනායක ආණ්ඩුව පිටුපස ප්‍රබල චරිතයක් බවට පත් කරමිනි. ඔහු 1961 දී යාපනයේ සත්‍යග්‍රහ ව්‍යාපාරය යටපත් කිරීමේ රජයේ ක්‍රියාමාර්ගවලට බලපෑම් කළ අතර 1962 හමුදා කුමන්ත්‍රණය මර්දනය කිරීම සහ විමර්ශනය කිරීම, කුමන්ත්‍රණ නායකයින් වටකර ඔවුන්ගෙන් පෞද්ගලිකව ප්‍රශ්න කිරීම පවා පෞද්ගලිකව මෙහෙයවීය. 1962 නව අපරාධ නීති විශේෂ විධිවිධාන පනත කෙටුම්පත් කර පාර්ලිමේන්තුව විසින් සම්මත කරන ලද නායකයින් විභාග කිරීමට රටේ වත්මන් නීතිය ප්‍රමාණවත් නොවන බව පෙනී ගිය විට ඔහු නායකයින් වෙත ගෙන ඒමට දැඩි පියවර රාශියක් ගත්තේය. සහල් සහනාධාරය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ ගැටළු හේතුවෙන් ඔහු අමාත්‍ය ධූරයෙන් ඉල්ලා අස්වුණා. 1965 මහ මැතිවරණයේදී ඔහු සිය ආසනය රඳවා ගත් නමුත් ශ්‍රීලනිපය පරාජයට පත් වූ අතර විපක්ෂයට පැමිණියේය. විපක්ෂයේ සිටියදී ඔහු පෞද්ගලික ගොවිපළක් ඇති කළේය. [8] මෙම කාලය තුළ සිදු වූ ප්‍රධාන රාජ්‍ය පරිපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා ෆීලික්ස් ඩයස් ප්‍රමුඛයා ලෙස සැලකේ. ලංකා සිවිල් සේවය අහෝසි කිරීමත්, ඒ වෙනුවට ලංකා පරිපාලන සේවයත්, ගම්මුලාදෑනියන් වෙනුවට ග්‍රාම සේවක තනතුරත් මෙයට ඇතුළත් විය. [9]
දෙවැනි බණ්ඩාරනායක පාලනය
[සංස්කරණය]ඔහු 1970 මහ මැතිවරණයේදී ශ්‍රීලනිප ප්‍රමුඛ සන්ධානයේ විශිෂ්ට ජයග්‍රහණයත් සමඟ සිය ආසනය රඳවා ගත් අතර, ඔහු සිරිමා බණ්ඩාරනායකගේ දෙවන කැබිනට් මණ්ඩලයේ අධිකරණ අමාත්‍යවරයා ලෙස රාජ්‍ය පරිපාලන, පළාත් පාලන සහ ස්වදේශ කටයුතු අමාත්‍යවරයා ලෙස පත් කරන ලදී. 1971 ජනතා විමුක්ති පෙරමුණේ කැරැල්ලෙන් පසුව වුවද රට මෙහෙයවීමට ඔහු විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය. අල්ලා ගත් කැරලිකරුවන්ට නඩු පැවරීම සඳහා අපරාධ යුක්ති විනිශ්චය කොමිෂන් සභාව පිහිටුවීම සහ ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ පලවා හැරීම සඳහා ඵලදායි පොලිස් විමර්ශනය මෙයට ඇතුළත් විය. ඔහු අධිකරණ අමාත්‍යවරයා ලෙස කටයුතු කරන කාලය තුළ නීති පද්ධතියේ වෙනස්කම් රැසක් සිදු විය. ශ්‍රී ලංකාවේ අභියාචනාධිකරණය 1971 දී පිහිටුවන ලද අතර, 1973 අංක 44 දරණ අධිකරණ නීතිය අනුව නීතීඥවරුන් සහ ප්‍රොක්ටර්වරුන් නීතීඥවරුන් ලෙස හැඳින්වෙන තනි වෘත්තිකයින් කණ්ඩායමකට ඒකාබද්ධ විය. 1975 දී සිරිමා බණ්ඩාරනායක විසින් ඔහු සහ අනෙකුත් සමසමාජ අමාත්‍යවරුන් නෙරපා හැරීමෙන් පසු එන්.එම් පෙරේරාගෙන් පසුව ඔහු මුදල් අමාත්‍යවරයා ලෙස පත් කරන ලදී. මධ්‍යගත ආර්ථිකයක් කෙරෙහි අවධානය යොමු කරමින් පුද්ගලික වතු සහ කර්මාන්ත ජනසතු කළ සමාජවාදී ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති බොහොමයක් ෆීලික්ස් ඩයස් දිගටම කරගෙන ගියේය. මෙම ප්‍රතිපත්ති නිසා දූෂණය හා අකාර්යක්ෂමතාව, ආර්ථික පරිහානියට හේතු විය. සිරිමා බණ්ඩාරනායක මැතිනියට දැඩි පක්ෂපාතී වූ ඔහු, පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතර බලය යොදා ගනිමින් ආණ්ඩුව තවත් වසර දෙකකින් දීර්ඝ කර ගැනීමට ඇයට සහාය වූ අතර, පසුව එය තේරී පත් වූ වසර හය 1975 දී අවසන් විය. 1977 දී ශ්‍රීලනිපය 1977 මහ මැතිවරණයෙන් විශාල පරාජයකට මුහුණ දුන් අතර එහිදී ඔහු එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ සරත්චන්ද්‍ර රාජකරුණාට සිය ආසනය අහිමි විය.
ප්‍රජා අයිතිය අහිමි වීම
[සංස්කරණය]ජූනියස් රිචඩ් ජයවර්ධන ජනාධිපතිවරයා ප්‍රමුඛ රජය බලය අයුතු ලෙස භාවිත කිරීම වැළැක්වීමට ෆීලික්ස් නඩු කිහිපයක් ගොනු කළේය. 1978 පෙබරවාරි 10 වැනි දින UNP රජය 1970 – 1977 කාලය තුළ සිදු වූ බව කියන දූෂණ සම්බන්ධයෙන් කරුණු විමසීම සඳහා 1978 අංක 7 දරන විශේෂ ජනාධිපති විමර්ශන කොමිෂන් සභා නීතිය [10] සම්මත කරන ලදී. ෆීලික්ස් තමන්ට එරෙහිව විමර්ශනය කිරීමට පත්කළ විශේෂ ජනාධිපති කොමිසමේ බලයට සාර්ථකව අභියෝග කළේය. [11] ඉන් ඉක්බිතිව පාර්ලිමේන්තුව විසින් 1978 අංක 4 දරණ විශේෂ ජනාධිපති විමර්ශන කොමිෂන් සභා (සංශෝධන) පනත සම්මත කරන ලදී. [12] ඒ කොමිසමට චෝදනා සම්බන්ධයෙන් නැවත විමර්ශනය කිරීමට හැකිවන පරිදි.
ඉන් අනතුරුව ෆීලික්ස්ට එරෙහි චෝදනා ඇතුළු චෝදනා විභාග කිරීමට ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරුවරුන් දෙදෙනෙකු සහ එක් අභියාචනාධිකරණ විනිසුරුවරයෙකු පත් කරනු ලැබුවා. කේ.සී.ඊ. ද අල්විස් මහතා පෞද්ගලිකව පෙනී සිටිමින් එක් විනිසුරුවරයෙකු වූ ඒ.එච්.එම්. ෆවුසි මහතා සමඟ මූල්‍යමය සම්බන්ධයක් ඇති බැවින් ඔහු නඩු ඇසීමට නුසුදුසු බවට තර්ක කළේය. ද අල්විස් මහතා කොමසාරිස් ධූරයක් දැරීමට නුසුදුසු පුද්ගලයකු බව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය (බහුතරය 2:1 කින් නෙවිල් සමරකෝන් අගවිනිසුරුවරයාගේ විසම්මුතිය) තීරණය කළේය. [13] මෙම සුවිශේෂී නඩුවේදී එය පවත්වනු ලැබුවේ අගවිනිසුරු සමරකෝන් විසිනි. "පළමු වගඋත්තරකරුගේ වෙනත් තීරණ දෙස විමසිල්ලෙන් බැලුවහොත් නිවැරදි මනසක් ඇති පුද්ගලයින් අසාධාරණ නොවනු ඇත. එය කොමිසමේ නිර්දේශයන්ට ගරු කිරීමට අවශ්‍ය වන එම විශ්වාසය පළුදු විය හැකිය. කුමක් වුවත් මෙය වැළැක්විය යුතුය" ඕනෑම වියදමකින් අධිකරණ අඛණ්ඩතාව සහ අපක්ෂපාතීත්වය පවත්වාගෙන යාමේ අවශ්‍යතාවය අවධාරණය කරමින්. [14] ඔහුගේ ප්‍රජා අයිතිය අහිමි කළා. පසුව ඔහු පිළිකා රෝගයට ගොදුරු වී ක්‍රියාකාරී දේශපාලනයෙන් ඉවත් විය. ඔහු 1985 ජුනි 26 දින මිය ගියේය.
පවුලක්
[සංස්කරණය]
</br> (ෆීලික්ස් ඩයස් බණ්ඩාරනායක මහතාගේ බිරිඳ)
ෆීලික්ස් ඩයස් බණ්ඩාරනායක 1953 දී එලිසබෙත් මුතුලක්ෂ්මි ජයසුන්දර ( ලක්ෂ්මි ඩයස් බණ්ඩාරනායක ලෙස හැඳින්වේ) සමඟ විවාහ විය. ඇය ලංකා විශ්ව විද්‍යාලයේ සහ ලංකා නීති විද්‍යාලයේ උපාධිධාරිනියක් වන අතර පසුව ඇතුල් පන්සලේ සාමාජිකාවක් වූවාය. ඔවුන්ට ක්‍රිස්ටීන් නම් දියණියක් සිටියා. එම පවුල කොළඹ ඓතිහාසික මහ නුගේ උද්‍යානයේ පදිංචිව සිටි අතර ඔහුට තම රට ආසනය තිබුණේ කිරින්දවෙල වැකේ වලව්වේය. [15]
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ "18th death anniversary of Felix R. Dias Bandaranaike". Rootsweb. 26 June 2003.
- ^ "Help build a united Sri Lanka – Felix tells Tamils". Daily News. 5 November 2005. 4 June 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 20 April 2008.
- ^ "Democracy and co-existence in a pluralistic society". Daily News. 5 November 2001. 29 June 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ "Felix Dias undertook series of measures to modernise public service performance – Dr. Amunugama". Daily News. 28 June 2005. 4 June 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ "Delayed Revolt". Time. 3 March 1961. 14 January 2009 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 14 December 2023.
{{cite news}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (help); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (help) - ^ "1960 election results" (PDF). Department of Elections.
- ^ "1960 election results" (PDF). Department of Elections.
- ^ Jayawickrama, Nihal. "Felix R Dias Bandaranaike: On His 86th Birth Anniversary". Colombo Telegraph. සම්ප්‍රවේශය 23 April 2020.
- ^ . 2006.
{{cite book}}: Missing or empty|title=(help) - ^ "Special Presidential Commissions of Inquiry Law". lawnet.lk. සම්ප්‍රවේශය 12 November 2012.[permanent dead link]
- ^ CA/WRIT/01/1978
- ^ "Special Presidential Commissions of Inquiry Law". lawnet.lk. සම්ප්‍රවේශය 12 November 2012.[permanent dead link]
- ^ "Bandaranaike v. de Alwis". lawnet.lk. 19 February 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 12 November 2012.
- ^ ibid at p. 675.
- ^ "The National Security Council and police intelligence". Island. සම්ප්‍රවේශය 11 April 2020.