වර්නන් මෙන්ඩිස්
දේශමාන්‍ය ආචාර්ය වර්නන් ලොරේන් බෙන්ජමින් මෙන්ඩිස් (5 දෙසැම්බර් 1925 - 23 ජූනි 2010) යනු එක්සත් ජාතීන්ගේ මැදපෙරදිග විශේෂ නියෝජිතයා ලෙස සේවය කළ ප්‍රමුඛ පෙළේ ශ්‍රී ලංකා රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයෙකි. රටේ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සේවය පිහිටුවීමේ[1][2] ඔහුගේ කාර්යභාරය හේතුවෙන් ඔහු ශ්‍රී ලංකාවේ රාජ්‍යතාන්ත්‍රික පියා ලෙස හඳුන්වනු ලබන අතර කැනඩාවේ එක්සත් රාජධානියේ ශ්‍රී ලංකා මහ කොමසාරිස් ලෙස ප්‍රංශයේ, කියුබාවේ තානාපති සහ නොබැඳි ව්‍යාපාරයේ මහ ලේකම් ලෙස සේවය කර ඇත.
අධ්‍යාපනය
[සංස්කරණය]ආචාර්ය වර්නන් මෙන්ඩිස් අධ්‍යාපනය ලැබුවේ මොරටුව වේල්ස් කුමර විද්‍යාලයේ[3] සහ කොළඹ රාජකීය විද්‍යාලය. ඉන්පසු ඔහු ලංකා විශ්වවිද්‍යාලයේ වැඩිදුර අධ්‍යාපනය හැදෑරූ අතර එහිදී ඔහු ශාස්ත්‍රවේදී උපාධියක් (ඉතිහාසයේ දෙවන ඉහළ ගෞරව) ලබා ගනිමින් ඉතිහාසය හැදෑරීය. කොළඹ රාජකීය විද්‍යාලයේ ඔහුගේ පන්තියේ මිතුරා වූයේ ගරු. ජාත්‍යන්තර අධිකරණයේ උප සභාපති ධුරයට පත් වූ විනිසුරු ක්‍රිස්ටෝපර් වීරමන්ත්‍රි ය. පසුව ඔහු ලන්ඩන් විශ්ව විද්‍යාලයේ පෙරදිග හා අප්‍රිකානු අධ්‍යයන පාසලෙන් දර්ශනපති උපාධියක් ලබා ගත්තේය.
රාජ්‍යතාන්ත්‍රික ජීවිතය
[සංස්කරණය]ආචාර්ය මෙන්ඩිස් 1949 දී අලුතින් පිහිටුවන ලද ලංකා එතෙර සේවයට ඉතා තරඟකාරී විභාග සහ තේරීම් ක්‍රියාවලියක් හරහා බඳවා ගත් පළමු ශිෂ්‍යභට කණ්ඩායමට අයත් වූ අතර පසුව අගමැති ඩී.එස්. සේනානායක මහතා විසින් ස්ථිර පත්වීමක් ලබා දෙන ලදී. ශ්‍රීමත් ක්ලෝඩ් කොරයා තානාපතිවරයා ලෙස කටයුතු කළ වොෂින්ටන් ඩීසී හි පිහිටි ලංකා තානාපති කාර්යාලයේ උපදේශකයෙකු ලෙස ඔහුගේ පළමු ස්ථානගත කිරීම විය. වොෂින්ටනයෙන් පසු ඔහුව එහි ප්‍රථම තානාපති ශ්‍රීමත් සුසන්ත ද ෆොන්සේකා පැමිණීමට පෙර එහි අලුතින් පිහිටුවන ලද දූත මෙහෙවරට ටෝකියෝ වෙත යවන ලදී. ඉන්පසු ඔහු පැරිසියේ ලංකා දූත මණ්ඩලවල චාජ් ඩි ඇෆෙයර්ස් (1953-1955) සහ මොස්කව් (1955-1960) හි සේවය කළේ ආචාර්ය ජී.පී. මලලසේකර තානාපතිවරයා ය. වයස අවුරුදු 35 දී ආරක්ෂක හා විදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශයේ ප්‍රොටෝකෝල් ප්‍රධානියා ලෙස පත් කිරීම සඳහා ඔහු 1960 දී ලංකාවට කැඳවන ලදී, එම තනතුර දැරූ ලාබාලම අයගෙන් කෙනෙකි. ඊළඟට ඔහු ලන්ඩනයේ සහ පසුව නවදිල්ලියේ ලංකාවේ නියෝජ්‍ය මහ කොමසාරිස් ලෙස පත් කරන ලදී.
1965 දී ඔහු එක්සත් රාජධානියේ මහ කොමසාරිස් ලෙස පත් කරන ලදී. 1970 දී ඔහු නැවත කොළඹට කැඳවන ලද අතර එහිදී ඔහු අගමැති සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායකගේ විදේශ කටයුතු උපදේශක ලෙස කටයුතු කළ අතර 1972 දී ජනරජයක් බවට පත් වූ ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ ප්‍රතිපත්ති සැකසීමේ දී ඔහු විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය. 1976 දී කොළඹ පැවති නොබැඳි ජාතීන්ගේ සමුළුවේ මහලේකම්වරයා ලෙස කටයුතු කිරීම ඔහුගේ වෘත්තීය ජීවිතයේ ප්‍රධාන සන්ධිස්ථානයක් වූ අතර, එහිදී ඉන්දීය අගමැතිනි ඉන්දිරා වැනි එවකට සිටි ශ්‍රේෂ්ඨ නායකයින් කිහිප දෙනෙකුගේම ප්‍රධානත්වයෙන් සැසිවාරවල මුලසුන දැරීමට ඔහුට සිදු විය. ගාන්ධි, යුගෝස්ලාවියානු අගමැති මාර්ෂල් ජෝසිප් බ්‍රොස් ටිටෝ, කියුබානු ජනාධිපති ෆිදෙල් කැස්ත්‍රෝ ඒ අතර විය.1980 දී ඔහුගේ මහ කොමසාරිස් ධුර කාලය අවසන් වූ විට ඔහු ශ්‍රී ලංකා විදේශ සේවයෙන් විශ්‍රාම ගියේය.
මැද පෙරදිග එක්සත් ජාතීන්ගේ විශේෂ නියෝජිතයා
[සංස්කරණය]විදේශ සේවයෙන් ඉවත් වූ විගසම ඔහු යුනෙස්කෝවේ කලාපීය අධ්‍යක්ෂවරයා ලෙස සේවය කරමින් කයිරෝවේ මැදපෙරදිග විශේෂ නියෝජිතයෙකු ලෙස එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ තනතුරක් ලබා ගත්තේය. එහිදී ඊජිප්තුව විදේශ ප්‍රතිපත්තිය තුළ රැල්ලක් ඇති කරන ගල්ෆ් කලාපයේ එක්සත් ජාතීන්ගේ අවශ්‍යතා සොයා බැලීම ඔහු භාරව සිටියේය. ඔහුට යුනෙස්කෝව වෙනුවෙන් ඊජිප්තුවේ සංස්කෘතික වස්තු සම්බන්ධ ගැටළු කිහිපයක් සහ සුඩානය සමඟ ඊජිප්තුවේ සබඳතා සමඟ කටයුතු කිරීමට සිදු විය.
පසුකාලීන ජීවිතය
[සංස්කරණය]එක්සත් ජාතීන්ගේ සේවයෙන් පසු නැවත ලංකාවට පැමිණි ඔහු වසර තුනක් ටෙලිකොම් මණ්ඩලයේ සභාපති ලෙස කටයුතු කළේය. ඔහු වොෂින්ටනයේ එක්සත් ජනපද සාම ආයතනයේ සාම සාමාජිකයෙකු ලෙස ද සේවය කර ඇති අතර කොළඹ බණ්ඩාරනායක ජාත්‍යන්තර රාජ්‍යතාන්ත්‍රික පුහුණු ආයතනයේ අරමුදල් අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයා ද විය.
ගෞරව
[සංස්කරණය]- ශ්‍රී ලංකා රජයෙන් දේශමාන්‍ය නාමයෙන් පිදුම් ලැබීය
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ Father of diplomacy in Sri Lanka සංරක්ෂණය කළ පිටපත 15 ඔක්තෝබර් 2012 at the Wayback Machine.[භින්න වූ සබැඳිය]
- ^ Sri Lanka’s Father of Diplomacy Dr. Vernon .L. B. Mendis reminisces his trail blazing career spanning over a half century with Nation Eye, http://www.nation.lk/2006/06/18/eyefea4.htm, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2023-04-29
- ^ Premier educational institutions in Moratuwa celebrate 125th anniversary සංරක්ෂණය කළ පිටපත 4 ජූනි 2011 at the Wayback Machine[භින්න වූ සබැඳිය]