ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ජනරජය | |
|---|---|
 ජාතික ධජය
.svg) රාජ්‍ය ලාංඡනය
| |
| උද්යෝග පාඨය: "එක්ව අපි බලාපොරොත්තු වෙමු, එක්ව අපි සාක්ෂාත් කර ගනිමු" | |
| ජාතික ගීය: "Forged from the Love of Liberty" | |
.svg) | |
_-_TTO_-_UNOCHA.svg) | |
| අගනුවර | ස්පාඤ්ඤ වරාය 10°40′0″N 61°30′27″W / 10.66667°N 61.50750°W |
| විශාලතම නගරය | චගුවානා 10°31′N 61°24′W / 10.517°N 61.400°W |
| නිල භාෂා(ව) | ඉංග්‍රීසි[1] |
| වෙනත් භාෂා | ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි භාෂා බලන්න[2] |
| ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් (2011)[3] |
|
| ආගම (2011)[4] |
|
| ජාති නාම(ය) |
|
| රජය | ඒකීය පාර්ලිමේන්තු ජනරජය |
• ජනාධිපති | ක්‍රිස්ටීන් කන්ගලූ |
• අගමැති | කීත් රෝලි |
• මන්ත්‍රී මණ්ඩල කථානායක | බ්‍රිජිඩ් ඇනිසෙට්-ජෝර්ජ් |
• සෙනෙට් සභාපති | නයිජල් ද ෆ්‍රීටාස් |
• අගවිනිසුරු | අයිවර් ආචී |
• විපක්ෂ නායක | කම්ලා පර්සාද්-බිසෙසාර් |
| ව්‍යවස්ථාදායකය | පාර්ලිමේන්තුව |
| සෙනෙට් සභාව | |
| නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය | |
| ස්වාධීනත්වය එක්සත් රාජධානිය වෙතින් | |
| 1958 ජනවාරි 3 – 1962 ජනවාරි 14 | |
• ස්වාධීනත්වය | 1962 අගෝස්තු 31 |
• චගුවාරාමාස් ගිවිසුමේ දී කැරිබියානු ප්‍රජාවට සම්බන්ධ විය. | 1973 අගෝස්තු 1 |
• ජනරජය | 1976 අගෝස්තු 1[b] |
| වර්ග ප්‍රමාණය | |
• සම්පූර්ණ | 5,131 km2 (1,981 sq mi) (164 වෙනි) |
• ජලය (%) | නොසැලකිය හැකියි |
| ජනගහණය | |
• 2024 ඇස්තමේන්තුව | 1,508,635 [7] (154 වෙනි) |
• ජන ඝණත්වය | 294/km2 (761.5/sq mi) (34 වෙනි) |
| දදේනි (ක්‍රශසා) | 2023 ඇස්තමේන්තුව |
• සම්පූර්ණ |  ඇ.ඩො. බිලියන 43.658[8] (126 වෙනි) |
• ඒක පුද්ගල | ඇ.ඩො. 30,718[8] (58 වෙනි) |
| දදේනි (නාමික) | 2023 ඇස්තමේන්තුව |
• සම්පූර්ණ | ▼ ඇ.ඩො. බිලියන 27.887[8] (107 වෙනි) |
• ඒක පුද්ගල | ▼ ඇ.ඩො. 19,621[8] (47 වෙනි) |
| ගිනි (2012) | 39.0[9] මධ්‍යම |
| මාසද (2022) | 0.814[10] ඉතා ඉහළ · 60 වෙනි |
| ව්‍යවහාර මුදල | ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ඩොලරය (TTD) |
| වේලා කලාපය | UTC-4 (අත්ලාන්තික් වේලා කලාපය) |
| දින ආකෘති | දිදි/මාමා/වවවව |
| රිය ධාවන මං තීරුව | වම |
| ඇමතුම් කේතය | +1 868 |
| අන්තර්ජාල TLD | .tt |
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ,[a][b] නිල වශයෙන් ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ජනරජය, කැරිබියන් දූපත් වල දකුණු දිගම දූපත් රටයි. ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි ප්‍රධාන දූපත් සහ කුඩා දූපත් රාශියකින් සමන්විත එය වෙනිසියුලාවේ වෙරළට ඊසාන දෙසින් කිලෝමීටර 11 (නාවික සැතපුම් 6) ක් ද, ග්‍රෙනාඩාවට දකුණින් කිලෝමීටර 130 (නාවික සැතපුම් 70) ක් ද, බාබඩෝස් වලට බටහිරින් ද පිහිටා ඇත.[11][12] එහි අගනුවර පෝර්ට් ඔෆ් ස්පේන් වන අතර, එහි විශාලතම සහ වඩාත්ම ජනාකීර්ණ මහ නගර සභාව චගුවානාස් වේ. දකුණු ඇමරිකාවට ආසන්නව තිබියදීත්, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ සාමාන්‍යයෙන් බටහිර ඉන්දීය කොදෙව්හි කොටසක් ලෙස සැලකේ.
ස්පාඤ්ඤ යටත් විජිතකරණයට පෙර සියවස් ගණනාවක් පුරා ස්වදේශික ජනයා ට්‍රිනිඩෑඩ්හි වාසය කළහ, 1498 දී ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස්ගේ පැමිණීමෙන් පසුව. ස්පාඤ්ඤ ආණ්ඩුකාර ජෝසේ මාරියා චාකන් 1797 දී සර් රැල්ෆ් ඇබර්ක්‍රොම්බිගේ අණ යටතේ බ්‍රිතාන්‍ය බලඇණියකට දිවයින භාර දුන්නේය.[13] ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ 1802 දී ඇමියන්ස් ගිවිසුම යටතේ වෙනම රාජ්‍යයන් ලෙස බ්‍රිතාන්‍යයට පවරා දී 1889 දී එක්සත් කරන ලදී.[14] ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ 1962 දී නිදහස ලබා ගත් අතර 1976 දී ජනරජයක් බවට පත් විය.[15]
සංචාරක ව්‍යාපාරය මත දැඩි ලෙස රඳා පවතින බොහෝ කැරිබියානු ජාතීන් සහ ප්‍රදේශ මෙන් නොව, ආර්ථිකය ප්‍රධාන වශයෙන් කාර්මික වන අතර එය විශාල තෙල් හා ගෑස් සංචිත මත පදනම් වේ.[16][17] රට බොහෝ කැරිබියන් දූපත් වලට වඩා අඩු සුළි කුණාටු අත්විඳින්නේ එය බොහෝ දුරට දකුණින් පිහිටා ඇති බැවිනි.
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ එහි අප්‍රිකානු සහ ඉන්දියානු සංස්කෘතීන් සඳහා ප්‍රසිද්ධය, එහි විශාල හා ප්‍රසිද්ධ කානිවල්, දීපවාලි සහ හොසේ සැමරුම් මෙන්ම වානේ පෑන්, ලිම්බෝ සහ කැලිප්සෝ, සෝකා, රැප්සෝ, පරං, චට්නි සහ චට්නි සෝකා වැනි සංගීත ශෛලීන්ගේ උපන් ස්ථානය ද වේ.
නාමය
[සංස්කරණය]ඉතිහාසඥ ඊ. එල්. ජෝසප් කියා සිටියේ ට්‍රිනිඩෑඩ්හි ස්වදේශීය නාමය කයිරි හෙවත් "හම්මිං කුරුල්ලාගේ දේශය" බවත්, එය හම්මිං කුරුල්ලා සඳහා අරවාක් නාමයෙන් උපුටා ගත් බවත්ය, එය ඉරෙට්ටේ හෝ යෙරෙට්ටේ. කෙසේ වෙතත්, අනෙකුත් කතුවරුන් මෙම නිරුක්තිය විවාද කරන්නේ සමහරු කයිරි යන්නෙන් හම්මිං කුරුල්ලා අදහස් නොකරන බවත් (ටුකුසි හෝ ටුකුචි යනු නිවැරදි වචනය ලෙස යෝජනා කර ඇත) සහ සමහරු කයිරි, හෝ ඉයර්, සරලව දූපත අදහස් කරන බවත්ය.[18] ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස් එය "ලා ඉස්ලා ඩි ලා ට්‍රිනිඩෑඩ්" ("ත්‍රිත්වයේ දූපත") ලෙස නම් කළේය, ඔහුගේ තුන්වන ගවේෂණ ගමනට පෙර කළ පොරොන්දුවක් ඉටු කළේය.[19] ටොබැගෝහි සුරුට්ටුවක් වැනි හැඩය හෝ ස්වදේශික ජනතාව විසින් දුම්කොළ භාවිතය, එයට එහි ස්පාඤ්ඤ නාමය (කැබකෝ, ටැවකෝ, ටැබකෝ) සහ සමහර විට අලූබෙරා (කළු කොන්ච්) සහ උරුපයිනා (විශාල ගොළුබෙල්ලා) වැනි එහි අනෙකුත් ස්වදේශීය නම් කිහිපයක් ලබා දී ඇති නමුත්,[18] ඉංග්‍රීසි උච්චාරණය /təˈbeɪɡoʊ/ වේ. ඉන්දු-ට්‍රිනිඩෑඩියානුවන් මෙම දූපත චිනිඩාට් හෝ චිනිඩාඩ් ලෙස හැඳින්වූ අතර එහි අර්ථය "සීනි දේශය" යන්නයි. මෙම යෙදුමේ භාවිතය 19 වන සියවස දක්වා දිව යයි, ඉන්දියාවේ බඳවා ගන්නන් සීනි වතුවල ගිවිසුම්ගත කිරීම සඳහා කම්කරුවන් ආකර්ෂණය කර ගැනීමේ ක්‍රමයක් ලෙස චිනිඩාට් දූපත ලෙස හඳුන්වනු ඇත.[20]
ඉතිහාසය
[සංස්කරණය]භූ විද්‍යාත්මක ඉතිහාසය
[සංස්කරණය]නූතන ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ සෑදෙන දූපත් පිහිටා ඇත්තේ ලෙසර් ඇන්ටිලස් කණ්ඩායමේ දකුණු කෙළවරේ ය.
ආදිවාසී ජනතාව
[සංස්කරණය]ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ යන දෙකම මුලින් පදිංචි කරන ලද්දේ දකුණු ඇමරිකාව හරහා පැමිණි ආදිවාසීන් විසිනි. ට්‍රිනිඩෑඩ් ප්‍රථම වරට පදිංචි කරන ලද්දේ අවම වශයෙන් වසර 7,002 කට පෙර පූර්ව කෘෂිකාර්මික පුරාවිද්‍යා ජනතාව විසින් වන අතර එය කැරිබියානු දූපත්වල මුල්ම ජනාවාස කොටස බවට පත් විය.[21] නිරිතදිග ට්‍රිනිඩෑඩ් හි බන්වාරි හෝඩුවාව යනු ක්‍රි.පූ. 5000 පමණ කාලයකට අයත් කැරිබියන් දූපත් වල පැරණිතම සහතික කළ පුරාවිද්‍යාත්මක ස්ථානයයි. ඊළඟ සියවස් පුරා සංක්‍රමණ රැළි කිහිපයක් සිදු වූ අතර, ඒවා ඒවායේ පුරාවිද්‍යාත්මක නටබුන් වල වෙනස්කම් මගින් හඳුනාගත හැකිය.[21] යුරෝපීය සම්බන්ධතා අවධියේදී, ට්‍රිනිඩෑඩ් නෙපෝයා සහ සුප්පෝයා ඇතුළු විවිධ අරවාකන් කතා කරන කණ්ඩායම් සහ යාඕ වැනි කැරිබන් කතා කරන කණ්ඩායම් විසින් අත්පත් කරගෙන සිටි අතර, ටොබැගෝ දූපත් කැරිබ්වරුන් සහ ගැලිබි විසින් අත්පත් කරගෙන සිටියේය.
යුරෝපීය යටත් විජිතකරණය
[සංස්කරණය]ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස් ට්‍රිනිඩෑඩ් නැරඹූ පළමු යුරෝපීයයා වූ අතර, 1498 දී ඇමරිකාවට ඔහුගේ තෙවැනි ගමනේදීය.[21][22] ඔහු ටොබැගෝව ඈත ක්ෂිතිජයේ දුටු බව වාර්තා කර, එය බෙලාෆෝමා ලෙස නම් කළ නමුත්, දිවයිනට ගොඩ බැස නැත.[23]
1530 ගණන්වල ඇන්ටෝනියෝ ද සෙඩෙනෝ, ට්‍රිනිඩෑඩ් දූපත යටත් කර ගැනීමේ අරමුණින් සිටි ස්පාඤ්ඤ සොල්දාදුවෙක්, දිවයිනේ ආදිවාසී ජනගහනය යටත් කර ගැනීමේ අරමුණින්, මිනිසුන්ගෙන් යුත් කුඩා හමුදාවක් සමඟ එහි නිරිතදිග වෙරළට ගොඩ බැස්සේය. සෙඩෙනෝ සහ ඔහුගේ මිනිසුන් බොහෝ අවස්ථාවලදී ස්වදේශික ජනතාව සමඟ සටන් කළ අතර, පසුව බලකොටුවක් ඉදි කළහ. ඊළඟ දශක කිහිපය සාමාන්‍යයෙන් ස්වදේශික ජනතාව සමඟ යුද්ධවල යෙදුණු අතර, 1592 දී "කැසික්" (ස්වදේශික ප්‍රධානියා) වන්නවනාරේ (ගුවානගුවානාරේ ලෙසද හැඳින්වේ) නූතන ශාන්ත ජෝසප් අවට ප්‍රදේශය ඩොමින්ගෝ ද වේරා ඊ ඉබාර්ගුවෙන්ට ලබා දී දිවයිනේ තවත් කොටසකට පසුබැස ගියේය.[24] පසුව සැන් ජෝස් ද ඔරුනා ජනාවාසය 1592 දී ඇන්ටෝනියෝ ද බෙරියෝ විසින් මෙම භූමියේ ස්ථාපිත කරන ලදී.[21] ඉන් ටික කලකට පසු ඉංග්‍රීසි මුහුදු කොල්ලකරුවෙකු වන වෝල්ටර් රැලී 1595 මාර්තු 22 වන දින දකුණු ඇමරිකාවේ පිහිටා ඇති බවට දිගු කලක් තිස්සේ පැතිර ගිය "එල් ඩොරාඩෝ" ("රන් නගරය") සොයා ට්‍රිනිඩෑඩ් වෙත පැමිණියේය.[21] ඔහු සැන් ජෝස් නගරයට පහර දී, ඇන්ටෝනියෝ ඩි බෙරියෝ අල්ලාගෙන ප්‍රශ්න කළ අතර, ඔහුගෙන් සහ කැසික් ටොපියාවාරිගෙන් බොහෝ තොරතුරු ලබා ගත්තේය; ඉන්පසු රැලී ඔහුගේ ගමන ගිය අතර, ස්පාඤ්ඤ අධිකාරිය යථා තත්ත්වයට පත් කරන ලදී.[25]
මේ අතර, 1620-40 ගණන් වලදී ටොබැගෝ ජනාවාස කිරීමට යුරෝපීය බලවතුන් විසින් බොහෝ උත්සාහයන් දැරූ අතර, ලන්දේසි, ඉංග්‍රීසි සහ කුරෝනියානුවන් (කෝර්ලන්ඩ් ආදිපාදවරයා සහ සෙමිගලියා, දැන් ලැට්වියාවේ කොටසක්) දිවයින යටත් විජිතකරණය කිරීමට උත්සාහ කළේ එතරම් සාර්ථක නොවූ බැවිනි.[26][27] 1654 සිට ලන්දේසි සහ කෝර්ලන්ඩර්වරු වඩාත් ආරක්ෂිත ස්ථානයක් ලබා ගැනීමට සමත් වූ අතර, පසුව ප්‍රංශ පදිංචිකරුවන් සිය ගණනක් එක් වූහ.[26] සීනි, ඉන්ඩිගෝ සහ රම් නිෂ්පාදනය මත පදනම් වූ වතු ආර්ථිකයක් වර්ධනය වූ අතර, ඔවුන් ඉක්මනින්ම යුරෝපීය යටත් විජිතවාදීන්ට වඩා විශාල සංඛ්‍යාවක් අභිබවා ගියහ.[27][26] ටොබැගෝ ප්‍රංශය, නෙදර්ලන්තය සහ බ්‍රිතාන්‍යය අතර මතභේදයට තුඩු දෙන මූලාශ්‍රයක් බවට පත්වීමත් සමඟ විශාල බලකොටු සංඛ්‍යාවක් ඉදිකරන ලද අතර, 1814 ට පෙර දිවයින 31 වතාවක් පමණ අතට මාරු වූ අතර, එය පුළුල් මුහුදු කොල්ලකෑම් මගින් උග්‍ර විය.[27] 1762 සිට 1781 දක්වා ටොබැගෝ අල්ලා ගැනීමට බ්‍රිතාන්‍යයන් සමත් වූ අතර, පසුව එය ප්‍රංශ ජාතිකයන් විසින් අල්ලා ගන්නා ලද අතර, බ්‍රිතාන්‍යය දිවයින නැවත අත්පත් කර ගන්නා තෙක් 1793 දක්වා ඔවුන් පාලනය කළහ.[27]
ට්‍රිනිඩෑඩ් හි 17 වන සියවස ප්‍රධාන සිදුවීමකින් තොරව බොහෝ දුරට ගෙවී ගිය නමුත්, ස්වදේශික ජනගහනය පාලනය කිරීමට සහ පාලනය කිරීමට ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් දැරූ අඛණ්ඩ උත්සාහයන්ට බොහෝ විට දැඩි ලෙස විරුද්ධ විය.[21] 1687 දී ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ගයනාහි ආදිවාසී ජනතාවගේ පරිවර්තනයන් සඳහා කතෝලික කැටලන් කැපුචින් පූජකවරුන්ට වගකීම පැවරුණි.[21] ඔවුන් ට්‍රිනිඩෑඩ් හි දූත මණ්ඩල කිහිපයක් ආරම්භ කළ අතර, රාජ්‍යයෙන් සහාය සහ පොහොසත් ලෙස අරමුදල් සපයන ලද අතර, එමඟින් ස්වදේශික ජනයා කෙරෙහි ඔවුන්ට එන්කොමියෙන්ඩා අයිතිය ද ලබා දුන් අතර, එහිදී ස්වදේශික ජනයාට ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයින්ට ශ්‍රමය සැපයීමට බල කෙරුනි.[21] එවැනි එක් මෙහෙයුමක් වූයේ 1689 දී පිහිටුවන ලද සැන්ටා රෝසා ද අරිමා ය. ටකරිගුවා සහ අරෞකා (අරූකා) හි පැරණි එන්කොමියෙන්ඩාස් හි ආදිවාසීන් තවදුරටත් බටහිරට ගෙන යන ලදී.[තහවුරු කර නොමැත] 1689 දී සැන් රෆායෙල් එන්කොමියෙන්ඩා හි ආදිවාසීන් කැරලි ගසා පූජකවරුන් කිහිප දෙනෙකු මරා, පල්ලියකට පහර දී, ස්පාඤ්ඤ ආණ්ඩුකාර ජෝස් ද ලියොන් වයි එචල්ස් මරා දැමූ විට ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් සහ ආදිවාසීන් අතර උත්සන්න වූ ආතතීන් ප්‍රචණ්ඩත්වයෙන් අවසන් විය. ආණ්ඩුකාර පාර්ශවයේ ඝාතනයට ලක්වූවන් අතර, කෞරා, ටකරිගුවා සහ අරවුකා හි නෙපුයෝ ගම්මානවල මිෂනාරි පූජක ජුවාන් මැසියන් ද සොටෝමයර් ද විය. ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් දරුණු ලෙස ප්‍රතිප්‍රහාර එල්ල කළ අතර, ඇරීනා සංහාරය ලෙසින් ප්‍රකට වූ සිද්ධියකදී ස්වදේශික ජනයා සිය ගණනක් ඝාතනය කළහ.[21] එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, ස්පාඤ්ඤ වහල්-පහරදීම අඛණ්ඩව පැවතීම සහ ඔවුන්ට ප්‍රතිශක්තිකරණයක් නොමැති හඳුන්වා දුන් රෝගයේ විනාශකාරී බලපෑම, ඊළඟ සියවසේ අවසානය වන විට ස්වදේශික ජනගහනය මුළුමනින්ම පාහේ අතුගා දමන ලදී.[28][21]
මෙම කාල පරිච්ඡේදය තුළ ට්‍රිනිඩෑඩ් යනු මධ්‍යම ඇමරිකාව, වර්තමාන මෙක්සිකෝව සහ පසුව නිරිතදිග එක්සත් ජනපදය බවට පත් වූ ප්‍රදේශය සමඟ නව ස්පාඤ්ඤයේ උපරාජිකත්වයට අයත් දූපත් පළාතක් විය.[29] මුහුදු කොල්ලකරුවන්ගේ ප්‍රහාර කිහිපයකින් පසුව 1757 දී අගනුවර සැන් ජෝස් ද ඔරුනා සිට පුවර්ටෝ ද එස්පානා (නූතන ස්පාඤ්ඤ වරාය) වෙත ගෙන යන ලදී.[30] කෙසේ වෙතත්, ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් කිසි විටෙකත් දූපත් යටත් විජිතකරණය කිරීමට කිසිදු සාමූහික උත්සාහයක් නොගත්තේය; මෙම යුගයේ ට්‍රිනිඩෑඩ් තවමත් බොහෝ දුරට වනාන්තරයක් වූ අතර, ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් කිහිප දෙනෙකුගෙන් සහ ස්වදේශික ජනතාව දහස් ගණනකින් සමන්විත විය.[29] ඇත්ත වශයෙන්ම, 1777 හි ජනගහනය 1,400 ක් පමණක් වූ අතර ට්‍රිනිඩෑඩ් හි ස්පාඤ්ඤ යටත් විජිතකරණය දුර්වල ලෙස පැවතුනි.[තහවුරු කර නොමැත]
ප්‍රංශ පදිංචිකරුවන්ගේ ගලා ඒම
[සංස්කරණය]1777 දී, ප්‍රංශ ක්‍රියෝල් ජාතිකයෙකු සමඟ විවාහ වූ කපිතාන් ජෙනරාල් ලුයිස් ද උන්සාගා 'ලෙ කොන්සිලියටූර්' ට්‍රිනිඩෑඩ් හි නිදහස් වෙළඳාමට ඉඩ දුන් අතර, ප්‍රංශ පදිංචිකරුවන් ආකර්ෂණය කර ගත් අතර එහි ආර්ථිකය කැපී පෙනෙන ලෙස දියුණු විය.[31] ට්‍රිනිඩෑඩ් ජනාකීර්ණ නොවූ බැවින්, ග්‍රෙනාඩාවේ ජීවත් වූ ප්‍රංශ ජාතික රූම් ද ශාන්ත ලෝරන්ට්, 1783 නොවැම්බර් 4 වන දින ස්පාඤ්ඤ රජු වන III වන චාල්ස්ගෙන් සෙඩුලා ද පොබ්ලාසියන් ලබා ගැනීමට සමත් විය.[32] 1776 දී රජු විසින් සෙඩුලා ද පොබ්ලාසියන් එකක් කලින් ප්‍රදානය කර තිබුණද, ප්‍රතිඵල නොපෙන්වූ අතර, එබැවින් නව සෙඩුලා වඩාත් ත්‍යාගශීලී විය. ස්පාඤ්ඤයේ රජුට පක්ෂපාතී බවට දිවුරුම් දීමට කැමති රෝමානු කතෝලික විදේශීය පදිංචිකරුවන්ට එය වසර 10 ක් සඳහා නොමිලේ ඉඩම් සහ බදු නිදහස් කිරීම් ප්‍රදානය කළේය. ඉඩම් ප්‍රදානය සෑම නිදහස් පුරුෂයෙකුටම, කාන්තාවකට සහ දරුවෙකුටම ෆැනෙගා 30 ක් (හෙක්ටයාර 13/අක්කර 32) වූ අතර ඔවුන් රැගෙන ආ සෑම වහලෙකුටම එයින් අඩක් විය. නව සෙඩුලාවේ නියමයන් ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් නව ආණ්ඩුකාර ජෝස් මාරියා චාකොන් යවන ලදී.[32]
ප්‍රංශ විප්ලවයට වසර කිහිපයකට පෙර සෙඩුලා නිකුත් කරන ලදී. එම කැලඹිලි සහිත කාල පරිච්ඡේදය තුළ, ප්‍රංශ වැවිලිකරුවන් ඔවුන්ගේ වහලුන්, නිදහස් වර්ණ ගැන්වූවන් සහ මුලටෝවරුන් සමඟ අසල්වැසි මාර්ටිනික්, ශාන්ත ලුසියා, ග්‍රෙනාඩා, ග්වාඩලූප් සහ ඩොමිනිකා දූපත් වලින් ට්‍රිනිඩෑඩ් වෙත සංක්‍රමණය වූ අතර, එහිදී ඔවුන් කෘෂිකර්මාන්තය පදනම් කරගත් ආර්ථිකයක් (සීනි සහ කොකෝවා) ස්ථාපිත කළහ.[29] මෙම නව සංක්‍රමණිකයන් බ්ලැන්චිසූස්, චැම්ප්ස් ෆ්ලියර්ස්, පැරමින්,[33] කැස්කැඩ්, කැරනේජ් සහ ලැවෙන්ටිල් යන ප්‍රදේශවල දේශීය ප්‍රජාවන් පිහිටුවා ගත්හ.
එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, 1789 අවසානය වන විට ට්‍රිනිඩෑඩ්හි ජනගහනය 15,000 ට වඩා වැඩි වූ අතර, 1797 වන විට පෝර්ට් ඔෆ් ස්පේන් හි ජනගහනය වසර පහක් තුළ 3,000 ට අඩු සිට 10,422 දක්වා වැඩි විය. මිශ්‍ර වාර්ගික පුද්ගලයින්, ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන්, අප්‍රිකානුවන්, ප්‍රංශ ජනරජ සොල්දාදුවන්, විශ්‍රාමික මුහුදු කොල්ලකරුවන් සහ ප්‍රංශ වංශවත් අයගෙන් සමන්විත විවිධ ජනගහනයක් සිටියහ.[29] ට්‍රිනිඩෑඩ්හි මුළු ජනගහනය 17,718 ක් වූ අතර, ඉන් 2,151 ක් යුරෝපීය සම්භවයක් ඇති අය වූ අතර, 4,476 ක් "නිදහස් කළු ජාතිකයින් සහ වර්ණවත් ජනතාව" වූ අතර, 10,009 ක් වහල්භාවයට පත් වූවන් වූ අතර 1,082 ක් ස්වදේශික ජනතාව වූහ.[තහවුරු කර නොමැත] ස්පාඤ්ඤ පාලන සමයේදී (සහ පසුව බ්‍රිතාන්‍ය පාලන සමයේදී පවා) ජනාවාසකරණයේ විරලත්වය සහ ජනගහන වර්ධනයේ මන්දගාමී අනුපාතය හේතුවෙන් ට්‍රිනිඩෑඩ් බටහිර ඉන්දීය කොදෙව්හි අඩුම ජනගහනයක් සහිත යටත් විජිතයක් බවට පත් වූ අතර, අවම වශයෙන් සංවර්ධනය වූ වතු යටිතල පහසුකම් ඇත.[34]
බ්‍රිතාන්‍ය පාලනය
[සංස්කරණය].JPG)
බ්‍රිතාන්‍යයන් ට්‍රිනිඩෑඩ් කෙරෙහි දැඩි උනන්දුවක් දැක්වීමට පටන් ගෙන තිබූ අතර, 1797 දී ජෙනරාල් ශ්‍රීමත් රැල්ෆ් ඇබර්ක්‍රොම්බිගේ නායකත්වයෙන් යුත් බ්‍රිතාන්‍ය හමුදාවක් ට්‍රිනිඩෑඩ් ආක්‍රමණයක් දියත් කළේය.[35] ඔහුගේ බලඇණිය බොකාස් හරහා යාත්‍රා කර චගුවාරාමාස් වෙරළට ඔබ්බෙන් නැංගුරම් ලා තිබුණි. සංඛ්‍යාවෙන් බරපතල ලෙස වැඩි වූ චාකෝන් සටන් නොකර බ්‍රිතාන්‍යයන්ට යටත් වීමට තීරණය කළේය.[35] මේ අනුව ට්‍රිනිඩෑඩ් බොහෝ දුරට ප්‍රංශ භාෂාව කතා කරන ජනගහනයක් සහ ස්පාඤ්ඤ නීති සහිත බ්‍රිතාන්‍ය කිරීටක යටත් විජිතයක් බවට පත් විය.[29] බ්‍රිතාන්‍ය පාලනය පසුව ඇමියන්ස් ගිවිසුම (1802) යටතේ විධිමත් කරන ලදී.[35] යටත් විජිතයේ පළමු බ්‍රිතාන්‍ය ආණ්ඩුකාරයා වූයේ තෝමස් පික්ටන් ය, කෙසේ වෙතත් වධහිංසා පැමිණවීම සහ අත්තනෝමතික අත්අඩංගුවට ගැනීම ඇතුළුව බ්‍රිතාන්‍ය අධිකාරිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ඔහු දැරූ දැඩි ප්‍රවේශය නිසා ඔහු නැවත කැඳවනු ලැබීය.[35]
බ්‍රිතාන්‍ය පාලනය එක්සත් රාජධානියෙන් සහ නැගෙනහිර කැරිබියන් හි බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිතවලින් පදිංචිකරුවන් ගලා ඒමට හේතු විය. ඉංග්‍රීසි, ස්කොට්ලන්ත, අයර්ලන්ත, ජර්මානු සහ ඉතාලි පවුල් මෙන්ම 1812 යුද්ධයේදී බ්‍රිතාන්‍යය වෙනුවෙන් සටන් කළ සහ දකුණු ට්‍රිනිඩෑඩ් හි ඉඩම් ලබා දුන් "මෙරිකින්ස්" ලෙස හැඳින්වෙන නිදහස් කළු ජාතිකයින් කිහිප දෙනෙකු ද පැමිණියහ.[36][37][38] බ්‍රිතාන්‍ය පාලනය යටතේ, නව රාජ්‍යයන් නිර්මාණය කරන ලද අතර වහලුන් ආනයනය වැඩි විය, කෙසේ වෙතත් මේ කාලය වන විට අහෝසි කිරීමේවාදයට සහයෝගය විශාල ලෙස වැඩි වී තිබූ අතර එංගලන්තයේ වහල් වෙළඳාම ප්‍රහාරයට ලක් විය.[34][39] 1833 දී වහල්භාවය අහෝසි කරන ලද අතර, ඉන් පසුව හිටපු වහලුන් "ආධුනිකත්ව" කාල පරිච්ඡේදයක් සඳහා සේවය කළහ. 1837 දී පෘතුගීසි වහලුන් විසින් අල්ලාගෙන පසුව බ්‍රිතාන්‍ය නාවික හමුදාව විසින් බේරා ගන්නා ලද බටහිර අප්‍රිකානු වහල් වෙළෙන්දෙකු වූ ඩාගා, දේශීය රෙජිමේන්තුවට බඳවා ගන්නා ලදී. ඩාගා සහ ඔහුගේ සගයන් පිරිසක් ශාන්ත ජෝසප් හි බැරැක්කවල කැරලි ගසා නැගෙනහිර දෙසට තම මව්බිමට ආපසු යාමට උත්සාහ කළහ. අරිමා නගරයෙන් පිටත මිලීෂියා ඒකකයක් විසින් කැරලිකරුවන්ට සැඟවී පහර දෙන ලදී. කැරැල්ල 40 දෙනෙකු පමණ මරණයට පත් කරමින් මර්දනය කරන ලද අතර, පසුව දාගා සහ ඔහුගේ කණ්ඩායම ශාන්ත ජෝසප් හිදී ක්‍රියාත්මක කරන ලදී.[40] 1838 අගෝස්තු 1 වන දින ආධුනිකත්ව ක්‍රමය සම්පූර්ණ විමුක්තියෙන් අවසන් විය.[38] කෙසේ වෙතත්, 1838 දී ජනගහන සංඛ්‍යාලේඛන පිළිබඳ දළ විශ්ලේෂණයක් ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ එහි අසල්වැසි දූපත් අතර වෙනස පැහැදිලිව හෙළි කරයි: 1838 දී වහලුන් නිදහස් කිරීමෙන් පසු ට්‍රිනිඩෑඩ්හි සිටියේ වහලුන් 17,439 ක් පමණක් වන අතර, වහල් හිමියන්ගෙන් 80% ක් එක් අයෙකුට 10 කටත් වඩා අඩු සංඛ්‍යාවක් වහල්භාවයට පත් කර ඇත.[41] ඊට වෙනස්ව, ට්‍රිනිඩෑඩ් මෙන් දෙගුණයක් විශාල ජැමෙයිකාවේ වහලුන් 360,000 ක් පමණ සිටියහ.[42]
ඉන්දියානු ගිවිසුම්ගත කම්කරුවන්ගේ පැමිණීම
[සංස්කරණය]
අප්‍රිකානු වහලුන් නිදහස් කිරීමෙන් පසු බොහෝ දෙනෙක් වතුකරයේ වැඩ කිරීම ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර, බොහෝ විට ස්පාඤ්ඤ වරායට නැගෙනහිරින් පිහිටි ලැවෙන්ටිල් සහ බෙල්මොන්ට් වැනි නාගරික ප්‍රදේශවලට සංක්‍රමණය වූහ. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස උග්‍ර කෘෂිකාර්මික ශ්‍රමික හිඟයක් මතුවිය. බ්‍රිතාන්‍යයන් මෙම හිඩැස පිරවූයේ ගිවිසුම්ගත කිරීමේ ක්‍රමයක් ඇති කරමිනි. ඉන්දියානුවන්, චීන සහ පෘතුගීසි ඇතුළු විවිධ ජාතීන් මෙම ක්‍රමය යටතේ ගිවිසුම් ගත විය. මෙයින් නැගෙනහිර ඉන්දියානුවන් විශාලතම සංඛ්‍යාවෙන් ආනයනය කරන ලදී, 1845 මැයි 1 වන දින සිට, මුස්ලිම්වරුන්ට අයත් නෞකාවක් වන ෆැටෙල් රසාක් හි ට්‍රිනිඩෑඩ් වෙත පළමු නෞකාවෙන් ඉන්දියානුවන් 225 දෙනෙකු ගෙන එන ලදී.උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික <ref> ටැගය;
නාමයක් නොමැති ආශ්‍රේය සඳහා පෙළක් තිබිය යුතුය ඉන්දියානුවන්ගේ ගිවිසුම්ගත කිරීම 1845 සිට 1917 දක්වා පැවති අතර, එම කාලය තුළ උක් වතුවල වැඩ කිරීමට ඉන්දියානුවන් 147,000 කට වැඩි පිරිසක් ට්‍රිනිඩෑඩ් වෙත පැමිණියහ.[43]
ගිවිසුම්ගත ගිවිසුම් සමහර විට සූරාකෑමට ලක් වූ අතර, හියු ටින්කර් වැනි ඉතිහාසඥයින් එය "නව වහල් ක්‍රමයක්" ලෙස හැඳින්වීමට තරම්. මෙම විස්තර තිබියදීත්, එය සැබවින්ම නව ආකාරයක වහල්භාවයක් නොවීය, මන්ද කම්කරුවන්ට ගෙවනු ලැබූ බැවින්, කොන්ත්‍රාත්තු සීමිත වූ අතර, වහල්භාවය අහෝසි කරන විට පුද්ගලයෙකු තවත් කෙනෙකුගේ දේපළක් බවට අදහස ඉවත් කර තිබුණි.උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික <ref> ටැගය;
නාමයක් නොමැති ආශ්‍රේය සඳහා පෙළක් තිබිය යුතුය ඊට අමතරව, ගිවිසුම්ගත ශ්‍රමයේ සේවා යෝජකයින්ට තම සේවකයින්ට කස පහර දීමට හෝ කස පහර දීමට නීතිමය අයිතියක් නොතිබුණි; ගිවිසුම්ගත නීති ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ප්‍රධාන නීතිමය අවසරය වූයේ උසාවිවල නඩු පැවරීම, පසුව දඩ මුදල් හෝ (බොහෝ විට) සිර දඬුවම් නියම කිරීමයි.උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික <ref> ටැගය;
නාමයක් නොමැති ආශ්‍රේය සඳහා පෙළක් තිබිය යුතුය 20 වන සියවසේ මුල් භාගයේදී පුද්ගලයින් වසර පහක කාලයක් සඳහා ගිවිසුම්ගත කරන ලද අතර, දෛනික වැටුප ශත 25 ක් වැනි අඩු මුදලකට ලබා දෙන ලද අතර, ඔවුන්ගේ කොන්ත්‍රාත් කාලය අවසානයේ ඉන්දියාවට ආපසු යාම සහතික කරන ලදී. කෙසේ වෙතත්, කම්කරුවන් රඳවා තබා ගැනීම සඳහා බොහෝ විට බලහත්කාර ක්‍රම භාවිතා කරන ලද අතර, වැවිලිකරුවන් තම ශ්‍රමය ඉතා ඉක්මනින් අහිමි වන බවට පැමිණිලි කිරීමෙන් පසු 1854 සිට ගිවිසුම්ගත ගිවිසුම් ඉක්මනින් වසර 10 දක්වා දීර්ඝ කරන ලදී.[34] ආපසු පැමිණීමේ ඡේදය වෙනුවට, බ්‍රිතාන්‍ය බලධාරීන් ඉක්මනින් පදිංචි වීමට දිරිගැන්වීම සඳහා ඉඩම් කොටස් ලබා දීමට පටන් ගත් අතර, 1902 වන විට, ට්‍රිනිඩෑඩ් හි උක් වගාකරුවන්ගෙන් අඩකට වඩා ස්වාධීන උක් ගොවීන් විසින් නිෂ්පාදනය කරන ලදී; ඔවුන්ගෙන් බහුතරයක් ඉන්දියානුවන් විය.උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික <ref> ටැගය;
නාමයක් නොමැති ආශ්‍රේය සඳහා පෙළක් තිබිය යුතුය ගිවිසුම්ගත ක්‍රමය යටතේ අත්විඳින ලද දුෂ්කර තත්වයන් තිබියදීත්, ඉන්දියානු සංක්‍රමණිකයින්ගෙන් 90% ක් පමණ ඔවුන්ගේ ගිවිසුම්ගත ගිවිසුම් කාලය අවසානයේ ට්‍රිනිඩෑඩ් ඔවුන්ගේ ස්ථිර නිවහන බවට පත් කිරීමට තෝරා ගත්හ.[44] යටත් විජිතයට ඇතුළු වන ඉන්දියානුවන් ද ඇතැම් ඔටුන්න හිමි නීතිවලට යටත් වූ අතර එමඟින් ඔවුන් ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි සෙසු ජනගහනයෙන් වෙන් කරන ලදී. වතුකරයෙන් පිටව ගියහොත් ඔවුන් සමඟ අවසර පත්‍රයක් රැගෙන යාමේ අවශ්‍යතාවය සහ නිදහස් වුවහොත්, ඔවුන්ගේ "නිදහස් පත්‍රිකා" හෝ ගිවිසුම් කාලය සම්පූර්ණ කිරීම පෙන්නුම් කරන සහතිකය රැගෙන යාම වැනි නීති රීති තිබුණි.[45]
.svg)
| 1887 ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ පනත | |
|---|---|
| පාර්ලිමේන්තු පනත | |
 | |
| දිගු මාතෘකාව | ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ජනපද එක් ජනපදයක් බවට පත් කිරීමට මහරජතුමියට කවුන්සිලයේ නියෝගයක් මගින් හැකි වන පරිදි පනතක්. |
| උපුටා ගැනීම | 50 & 51 Vict. c. 44 |
| දිනයන් | |
| රාජකීය අනුමැතිය | 1887 සැප්තැම්බර් 16 |
| ආරම්භය | 1887 සැප්තැම්බර් 16 |
| වෙනත් නීති සම්පාදනය | |
| අවලංගු වීම | බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් පනත 1962 |
Status: Unknown | |
| මුලින් පනවන ලද ව්‍යවස්ථාවේ පෙළ | |
කෙසේ වෙතත්, ටොබැගෝහි පදිංචි වූයේ ඉන්දියානුවන් ස්වල්ප දෙනෙක් වන අතර, අප්‍රිකානු වහලුන්ගෙන් පැවත එන්නන් දිවයිනේ ජනගහනයෙන් බහුතරයක් බවට පත්විය. 19 වන සියවසේ මැද සිට අග දක්වා පැවති ආර්ථික පසුබෑමක් පුළුල් දරිද්‍රතාවයට හේතු විය. 1876 දී රොක්ස්බරෝ වතුයායේ ඇති වූ අතෘප්තිය කෝලාහලයක් බවට පත් වූ අතර, පොලිස් නිලධාරියෙකු මිය යාමෙන් පසු බෙල්මානා නැගිටීම ලෙස හැඳින්වෙන සිදුවීමක් විය. බ්‍රිතාන්‍යයන් අවසානයේ පාලනය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමට සමත් විය; කෙසේ වෙතත්, කැළඹිලි හේතුවෙන් ටොබැගෝහි ව්‍යවස්ථාදායක සභාව විසුරුවා හැරීමට ඡන්දය දුන් අතර 1877 දී දූපත ඔටුන්න හිමි ජනපදයක් බවට පත්විය. සීනි කර්මාන්තය බිඳවැටීමට ආසන්න තත්ත්වයක පැවති අතර දූපත තවදුරටත් ලාභදායී නොවූ හෙයින්, බ්‍රිතාන්‍යයන් 1889 දී ටොබැගෝව ඔවුන්ගේ ට්‍රිනිඩෑඩ් ජනපදයට අනුයුක්ත කළහ.
20 වන සියවසේ මුල් භාගය
[සංස්කරණය]
1903 දී, පෝර්ට් ඔෆ් ස්පේන් හි නව ජල අනුපාත හඳුන්වාදීමට එරෙහි විරෝධතාවක් කෝලාහලයක් දක්වා පුපුරා ගියේය; පුද්ගලයින් 18 දෙනෙකු වෙඩි තබා ඝාතනය කරන ලද අතර, රතු මන්දිරය (රජයේ මූලස්ථානය) ගින්නෙන් හානි විය.[46] 1913 දී සීමිත බලතල සහිත ප්‍රාදේශීය තේරී පත් වූ සභාවක් හඳුන්වා දෙන ලදී.[46] ආර්ථික වශයෙන් ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ප්‍රධාන වශයෙන් කෘෂිකාර්මික ජනපදයක් ලෙස පැවතුනි; උක් සමඟ, කොකෝවා (කොකෝවා) බෝගය ද 19 වන සියවසේ අගභාගයේ සහ 20 වන සියවසේ මුල් භාගයේ ආර්ථික ඉපැයීම් සඳහා බෙහෙවින් දායක විය.
1919 නොවැම්බර් මාසයේදී, නැව් තටාක සේවකයින් නරක කළමනාකරණ පිළිවෙත්, ඉහළ ජීවන වියදමට සාපේක්ෂව අඩු වැටුප් සම්බන්ධයෙන් වැඩ වර්ජනයක නිරත විය.[47] වරාය හරහා භාණ්ඩ අවම වශයෙන් ගෙනයාම සඳහා වැඩ වර්ජන කඩන්නන් ගෙන එන ලදී. 1919 දෙසැම්බර් 1 වන දින, වැඩ වර්ජනයේ යෙදුණු නැව් තටාක සේවකයින් වරායට කඩා වැදී වැඩවර්ජන කඩන්නන් පලවා හැරියේය.[47] ඉන්පසු ඔවුන් පෝර්ට් ඔෆ් ස්පාඤ්ඤයේ රජයේ ගොඩනැගිලි වෙත පෙළපාළි යාමට පටන් ගත්හ. එකම දුක්ගැනවිලි ඇති අනෙකුත් වෘත්තීය සමිති සහ සේවකයින් බොහෝ දෙනෙක් නැව් තටාක සේවක වර්ජනයට එක් වූ අතර එය මහා වැඩ වර්ජනයක් බවට පත් කළහ.[47] ප්‍රචණ්ඩත්වය ඇති වූ අතර එය මර්දනය කරන ලද්දේ බ්‍රිතාන්‍ය නාවික නෞකාවක් වන HMS කල්කටාවේ නාවිකයින්ගේ සහාය ඇතිව පමණි. වර්ජනය මගින් ඇති කරන ලද එකමුතුකම එකල විවිධ ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් අතර සහයෝගීතාවයේ පළමු අවස්ථාව විය.[48] ඉතිහාසඥ බ්‍රින්ස්ලි සමරූ පවසන්නේ 1919 වැඩවර්ජන "යුද්ධයෙන් පසු වැඩෙන පන්ති විඥානයක් පැවති බවත් එය ඇතැම් විට වාර්ගික හැඟීම් ඉක්මවා ගිය බවත්" පෙන්නුම් කරන බවයි.[48]
කෙසේ වෙතත්, 1920 ගණන්වලදී, කොකෝවා කර්මාන්තයේ අසාර්ථකත්වයට සමගාමීව උක් කර්මාන්තයේ බිඳවැටීම, ට්‍රිනිඩෑඩ්හි ග්‍රාමීය හා කෘෂිකාර්මික කම්කරුවන් අතර පුළුල් මානසික අවපීඩනයක් ඇති කළ අතර කම්කරු ව්‍යාපාරයක නැගීම දිරිමත් කළේය. 1930 ගණන්වල මහා අවපාතය ආරම්භ වීමත් සමඟ දූපත් වල තත්ත්වය නරක අතට හැරුණු අතර, 1937 දී කම්කරු කෝලාහල ඇති වූ අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මරණ කිහිපයක් සිදුවිය.[49] කම්කරු ව්‍යාපාරය නාගරික කම්කරු පන්තිය සහ කෘෂිකාර්මික කම්කරු පන්තිය එක්සත් කිරීම අරමුණු කර ගෙන ඇත; ප්‍රධාන චරිත වූයේ ට්‍රිනිඩෑඩ් කම්කරු පක්ෂය (TLP) නායකත්වය දුන් ආතර් සිප්‍රියානි, බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍ය පුරවැසි සහ කම්කරු ස්වදේශීය නීති පක්ෂයේ ටුබල් උරියා "බස්" බට්ලර් සහ ට්‍රිනිඩෑඩ් පුරවැසි සංගමය (TCL), තෙල් බිම් කම්කරු වෘත්තීය සංගමය සහ සියලුම ට්‍රිනිඩෑඩ් සීනි වතු සහ කර්මාන්තශාලා කම්කරු සංගමයට නායකත්වය දුන් ඒඩ්‍රියන් කෝලා රියන්සි ය.[49] ව්‍යාපාරය වර්ධනය වන විට බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත පාලනයෙන් වැඩි ස්වාධීනත්වයක් සඳහා වන ඉල්ලීම් පුළුල් විය; බ්‍රිතාන්‍ය ස්වදේශ කටයුතු කාර්යාලය සහ බ්‍රිතාන්‍ය අධ්‍යාපනය ලැබූ ට්‍රිනිඩෑඩියානු ප්‍රභූව විසින් මෙම උත්සාහය දැඩි ලෙස අඩපණ කරන ලදී, ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් ශාක ප්‍රභූ පන්තියෙන් පැවත එන්නන් වූහ.
1857 දී ඛනිජ තෙල් සොයා ගන්නා ලද නමුත් එය ආර්ථික වශයෙන් වැදගත් වූයේ 1930 ගණන්වල සහ පසුව උක් සහ කොකෝවා බිඳවැටීම සහ කාර්මිකකරණය වැඩිවීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස පමණි.[50][51][52] 1950 ගණන් වන විට ඛනිජ තෙල් ට්‍රිනිඩෑඩ්හි අපනයන වෙළඳපොලේ ප්‍රධාන ආහාරයක් බවට පත් වූ අතර ට්‍රිනිඩෑඩ් ජනගහනයේ සියලුම කොටස් අතර වර්ධනය වන මධ්‍යම පන්තියකට හේතු විය. ට්‍රිනිඩෑඩ්හි ප්‍රධාන කෘෂිකාර්මික භාණ්ඩ බිඳවැටීම, පසුව අවපාතය සහ තෙල් ආර්ථිකයේ නැගීම, රටේ සමාජ ව්‍යුහයේ ප්‍රධාන වෙනස්කම් වලට තුඩු දුන්නේය.
දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේදී ට්‍රිනිඩෑඩ්හි චගුවාරාමාස් සහ කුමුටෝ හි ඇමරිකානු හමුදා කඳවුරු පැවතීම සමාජයට ගැඹුරු බලපෑමක් ඇති කළේය. ඇමරිකානුවන් ට්‍රිනිඩෑඩ්හි යටිතල පහසුකම් බෙහෙවින් වැඩිදියුණු කළ අතර බොහෝ ප්‍රදේශවාසීන්ට හොඳ වැටුප් සහිත රැකියා ලබා දුන්හ; කෙසේ වෙතත්, දිවයිනේ ස්ථානගත කර ඇති තරුණ සොල්දාදුවන් විශාල සංඛ්‍යාවක් සිටීමේ සමාජීය බලපෑම් මෙන්ම ඔවුන්ගේ බොහෝ විට සැඟවුණු වාර්ගික අගතිය අමනාපයට හේතු විය.[46] ඇමරිකානුවන් 1961 දී පිටව ගියහ.[53]
පශ්චාත් යුධ සමයේදී බ්‍රිතාන්‍යයන් බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යය පුරා යටත් විජිතකරණයෙන් නිදහස් කිරීමේ ක්‍රියාවලියක් ආරම්භ කළහ. 1945 දී ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ වෙත විශ්වීය ඡන්ද අයිතිය හඳුන්වා දෙන ලදී.[46] දිවයිනේ දේශපාලන පක්ෂ මතු වූ නමුත්, ඒවා බොහෝ දුරට වාර්ගික රේඛා ඔස්සේ බෙදී ගියේය: අප්‍රිකානු-ට්‍රිනිඩෑඩියානුවන් සහ ටොබැගෝනියානුවන් ප්‍රධාන වශයෙන් සහාය දැක්වූයේ 1956 දී එරික් විලියම්ස් විසින් පිහිටුවන ලද මහජන ජාතික ව්‍යාපාරයට (PNM) වන අතර, ඉන්දු-ට්‍රිනිඩෑඩියානුවන් සහ ටොබැගෝනියානුවන් ප්‍රධාන වශයෙන් සහාය දැක්වූයේ 1953 දී භදාසේ සගන් මරාජ් විසින් පිහිටුවන ලද මහජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂයට (PDP) වන අතර,[54] එය පසුව 1957 දී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කම්කරු පක්ෂයට (DLP) ඒකාබද්ධ විය.[55] බ්‍රිතාන්‍යයේ කැරිබියානු යටත් විජිත 1958 දී නිදහස සඳහා වූ වාහනයක් ලෙස බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් සම්මේලනය පිහිටුවා ගත් නමුත්, 1961 දී සාමාජික ජනමත විචාරණයකින් පසු ජැමෙයිකාව ඉවත් වීමෙන් පසු සම්මේලනය විසුරුවා හරින ලදී. පසුව ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ රජය තනිවම එක්සත් රාජධානියෙන් නිදහස ලබා ගැනීමට තෝරා ගත්තේය.[56]
සමකාලීන යුගය
[සංස්කරණය]_(cropped)_(3-to-4_aspect_ratio).jpg)
රාජාණ්ඩුව
.jpg)
අගමැති
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ 1962 අගෝස්තු 31 වන දින එක්සත් රාජධානියෙන් නිදහස ලබා ගත්තේය.[52] කෙසේ වෙතත්, 1976 ජනරජ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව සම්මත වන තෙක් II වන එලිසබෙත් ආණ්ඩුකාර ජෙනරාල් සොලමන් හොචෝයි විසින් දේශීයව නියෝජනය කරන ලද රාජ්‍ය නායකයා ලෙස රැඳී සිටියේය.[57]
මහජන ජාතික ව්‍යාපාරයේ එරික් විලියම්ස් පළමු අගමැති බවට පත් වූ අතර 1981 දක්වා එම ධුරයේ අඛණ්ඩව සේවය කළේය. නිදහසේ මුල් වසරවල විපක්ෂයේ ප්‍රමුඛ චරිතය වූයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කම්කරු පක්ෂයේ විපක්ෂ නායක රුද්‍රනාත් කැපිල්ඩියෝ ය. නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ පළමු කථානායකවරයා වූයේ ක්ලයිටස් ආර්නෝල්ඩ් තෝමසෝස් වන අතර සෙනෙට් සභාවේ පළමු සභාපතිවරයා වූයේ ජේ. හැමිල්ටන් මොරිස් ය. 1960 ගණන්වල කළු බල ව්‍යාපාරයක නැගීම දක්නට ලැබුණු අතර එය එක්සත් ජනපදයේ සිවිල් අයිතිවාසිකම් ව්‍යාපාරයෙන් අර්ධ වශයෙන් ආභාෂය ලැබීය. විරෝධතා සහ වැඩ වර්ජන සුලභ වූ අතර, 1970 අප්‍රේල් මාසයේදී පොලිසිය බැසිල් ඩේවිස් නම් විරෝධතාකරුවෙකු වෙඩි තබා ඝාතනය කළ විට සිදුවීම් ඉහළට පැමිණියේය.[55] නීතිය හා සාමය බිඳ වැටෙනු ඇතැයි බියෙන් අගමැති විලියම්ස් හදිසි තත්වයක් ප්‍රකාශයට පත් කළ අතර කළු බල නායකයින් බොහෝ දෙනෙකු අත්අඩංගුවට ගැනීමට නියෝග කළේය. කළු බල ව්‍යාපාරයට අනුකම්පා කළ සමහර හමුදා නායකයින්, විශේෂයෙන් රෆික් ෂා සහ රෙක්ස් ලසාල්, කැරැල්ලට උත්සාහ කළහ; කෙසේ වෙතත්, මෙය ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ වෙරළාරක්ෂක බලකාය විසින් අවලංගු කරන ලදී.[55] විලියම්ස් සහ පීඑන්එම් බලය රඳවා ගත් අතර, බොහෝ දුරට විපක්ෂයේ බෙදීම් හේතුවෙන්.[55]
1963 දී ටොබැගෝ සුළි කුණාටුවෙන් පහර දුන් අතර එය පුද්ගලයින් 30 දෙනෙකු මිය ගිය අතර දිවයින පුරා දැවැන්ත විනාශයක් ඇති කළේය.[58] මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, පසු දශක කිහිපය තුළ දිවයිනේ ප්‍රධාන ආදායම් මාර්ගය ලෙස කෘෂිකර්මාන්තය වෙනුවට සංචාරක ව්‍යාපාරය ආදේශ විය.[58] 1968 මැයි 1 වන දින, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ, බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් සම්මේලනය අසාර්ථක වීමෙන් පසු, පැරණි බ්‍රිතාන්‍ය බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් ඉංග්‍රීසි කතා කරන රටවල් අතර දේශපාලනික නොව අඛණ්ඩ ආර්ථික සම්බන්ධතාවයක් ලබා දුන් කැරිබියානු නිදහස් වෙළඳ සංගමයට (CARIFTA) සම්බන්ධ විය. 1973 අගෝස්තු 1 වන දින, රට CARIFTA හි අනුප්‍රාප්තිකයා වන කැරිබියානු ප්‍රජාවේ (CARICOM) ආරම්භක සාමාජික රාජ්‍යයක් බවට පත් විය, එය කැරිබියානු රටවල් සහ ප්‍රදේශ කිහිපයක් අතර දේශපාලන හා ආර්ථික සංගමයකි.
1972 සහ 1983 වසර අතර, තෙල් මිල ඉහළ යාමෙන් සහ එහි භෞමික ජලයේ විශාල නව තෙල් නිධි සොයා ගැනීමෙන් රට විශාල ලාභයක් ලබා ගත් අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ජීවන තත්වයන් සැලකිය යුතු ලෙස වැඩි කළ ආර්ථික උත්පාතයක් ඇති විය.[55] 1976 දී රට පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය තුළ ජනරජයක් බවට පත් වූ නමුත්, එය එහි අවසාන අභියාචනාධිකරණය ලෙස ප්‍රිවි කවුන්සිලයේ අධිකරණ කමිටුව රඳවා ගත්තේය. ආණ්ඩුකාර ජෙනරාල් තනතුර ජනාධිපතිවරයාගේ තනතුරෙන් ප්‍රතිස්ථාපනය විය; මෙම බොහෝ දුරට චාරිත්‍රානුකූල භූමිකාව දැරූ පළමු පුද්ගලයා එලිස් ක්ලාක් ය.[59] 1980 දී ටොබැගෝ මන්ත්‍රී මණ්ඩලය නිර්මාණය කිරීමත් සමඟ ටොබැගෝට සීමිත ස්වයං පාලනයක් ලබා දෙන ලදී.[60]
1981 දී විලියම්ස් මිය ගිය අතර, ඔහු වෙනුවට 1986 දක්වා රට මෙහෙයවූ ජෝර්ජ් චේම්බර්ස් පත් කරන ලදී. මේ වන විට තෙල් මිල පහත වැටීම හේතුවෙන් අවපාතයක් ඇති වූ අතර එමඟින් උද්ධමනය සහ විරැකියාව ඉහළ ගියේය.[61] ප්‍රධාන විපක්ෂ පක්ෂ ප්‍රතිසංස්කරණය සඳහා වූ ජාතික සන්ධානය (NAR) යටතේ එක්සත් වී 1986 ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ මහ මැතිවරණය ජයග්‍රහණය කළ අතර, NAR නායක A. N. R. රොබින්සන් නව අගමැති බවට පත්විය.[62][55] රොබින්සන්ට බිඳෙනසුලු NAR සන්ධානය එකට තබා ගැනීමට නොහැකි වූ අතර, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ ව්‍යුහාත්මක ගැලපුම් වැඩසටහනක් ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ මුදල් අවප්‍රමාණය කිරීම වැනි ඔහුගේ ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ සමාජ නොසන්සුන්තාවයට හේතු විය. 1990 දී, යසින් අබු බකර් (කලින් ලෙනොක්ස් පිලිප් ලෙස හැඳින්විණි) විසින් මෙහෙයවන ලද ජමාත් අල් මුස්ලිමීන් සංවිධානයේ සාමාජිකයින් 114 දෙනෙකු රතු මන්දිරයට (පාර්ලිමේන්තු ආසනය) සහ එවකට රටේ එකම රූපවාහිනී මධ්‍යස්ථානය වූ ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ රූපවාහිනියට කඩා වැදුණු අතර, ඔවුන් යටත් වීමට පෙර රොබින්සන් සහ රටේ රජය දින හයක් ප්‍රාණ ඇපයට තබා ගත්හ.[63] කුමන්ත්‍රණ නායකයින්ට සමාව ලබා දෙන බවට පොරොන්දු වූ නමුත්, ඔවුන් යටත් වූ පසු ඔවුන් අත්අඩංගුවට ගන්නා ලද අතර, අවසානයේ දීර්ඝ නීතිමය ගැටුම්වලින් පසුව නිදහස් කරන ලදී.[64]
1991 ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ මහ මැතිවරණයෙන් පසු පැට්‍රික් මැනිං යටතේ පීඑන්එම් නැවත බලයට පත්විය. ආර්ථිකයේ දියුණුවක් ප්‍රයෝජනයට ගැනීමේ අපේක්ෂාවෙන් මැනිං 1995 දී කලින් මැතිවරණයක් කැඳවූ නමුත්, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස එල්ලා තැබූ පාර්ලිමේන්තුවක් ඇති විය. 1989 දී එන්ඒආර් වෙතින් වෙන් වූ විපක්ෂයේ එක්සත් ජාතික කොංග්‍රසයට (යූඑන්සී) එන්ඒආර් නියෝජිතයින් දෙදෙනෙකු සහාය දුන් අතර, ඒ අනුව ඔවුන් රටේ පළමු ඉන්දු-ට්‍රිනිඩෑඩියානු අගමැති බවට පත් වූ බස්ඩියෝ පාණ්ඩේ යටතේ බලය ලබා ගත්හ.[61][65] අවිනිශ්චිත මැතිවරණ ප්‍රතිඵල මාලාවක් නිසා ඇති වූ දේශපාලන ව්‍යාකූලත්වයකින් පසු, පැට්‍රික් මැනිං 2001 දී නැවත බලයට පත් වූ අතර, 2010 දක්වා එම තනතුර රඳවා ගත්තේය.
2003 දී රට දෙවන තෙල් උත්පාතයකට අවතීර්ණ වූ අතර, ඛනිජ තෙල්, ඛනිජ රසායනික ද්‍රව්‍ය සහ ස්වාභාවික වායු ආර්ථිකයේ කොඳු නාරටිය ලෙස දිගටම පවතී. සංචාරක ව්‍යාපාරය සහ රාජ්‍ය සේවය ටොබැගෝහි ආර්ථිකයේ ප්‍රධානතම අංගය වන නමුත් බලධාරීන් දිවයිනේ ආර්ථිකය විවිධාංගීකරණය කිරීමට උත්සාහ කර ඇත.[66] හවුල්කාරිත්වයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 2010 දී අලුතින් පිහිටුවන ලද මහජන හවුල්කාරිත්ව සන්ධානය විසින් මැනිං පරාජය කරන ලද අතර, කම්ලා පර්සාඩ්-බිසෙසාර් රටේ පළමු කාන්තා අගමැතිනිය බවට පත්විය.[67][68][69] කෙසේ වෙතත්, 2015 දී කීත් රෝව්ලි යටතේ පීඑන්එම් විසින් පීපී පරාජය කරන ලදී.[70][71] 2020 අගෝස්තු මාසයේදී, පාලක මහජන ජාතික ව්‍යාපාරය මහ මැතිවරණය ජයග්‍රහණය කළ අතර, වත්මන් අගමැති කීත් රෝව්ලිට දෙවන වරටත් ධුරයේ රැඳී සිටීමට අවස්ථාව ලැබුණි.[72] 2024 ජනවාරි 3 වන දින, අගමැති කීත් රෝව්ලි 2025 ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ මහ මැතිවරණයට පෙර අගමැති ධුරයෙන් ඉවත් වීමට අදහස් කරන බව නිවේදනය කළේය. 2025 පෙබරවාරි 26 වන දින අගමැති කීත් රෝලි නිවේදනය කළේ මාර්තු 16 වන දින නිල වශයෙන් ධුරයෙන් ඉල්ලා අස්වන බවයි.[73] 2025 ජනවාරි 6 වන දින අගමැති කීත් රෝලි නිවේදනය කළේ, රොලිගෙන් පසු මහජන ජාතික ව්‍යාපාරයේ පාර්ලිමේන්තු කොකස් විසින් අමාත්‍ය ස්ටුවර්ට් යන්ග් අගමැති ලෙස තේරී පත් වූ බවයි.[74]
භූගෝලය
[සංස්කරණය]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ 10° 2' සහ 11° 12' උතුරු අක්ෂාංශ සහ 60° 30' සහ 61° 56' බටහිර දේශාංශ අතර පිහිටා ඇති අතර උතුරින් කැරිබියන් මුහුද, නැගෙනහිරින් සහ දකුණින් අත්ලාන්තික් සාගරය සහ බටහිරින් පරියා බොක්ක පිහිටා ඇත. එය කැරිබියන් කලාපයේ ඈත ගිනිකොන දෙසින් පිහිටා ඇති අතර, ට්‍රිනිඩෑඩ් දූපත දකුණු ඇමරිකාවේ ප්‍රධාන භූමියේ වෙනිසියුලාවේ වෙරළට කිලෝමීටර් 11 ක් (නැමීටර 6) ක් දුරින් පිහිටා ඇත. මෙම දූපත් දකුණු ඇමරිකාවේ භෞතික විද්‍යාත්මක දිගුවකි.[75] වර්ග කිලෝමීටර 5,128 (වර්ග සැතපුම් 1,980) ක භූමි ප්‍රදේශයක් ආවරණය කරමින්,[76] රට ප්‍රධාන දූපත් දෙකකින් සමන්විත වේ, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ, කිලෝමීටර 37 (නාවික සැතපුම් 20) සමුද්‍ර සන්ධියකින් වෙන් කර ඇති අතර, ඊට අමතරව චචචකෙයාර්, මොනොස්, හුවෙවෝස්, ගෑස්පර් ග්‍රෑන්ඩ් (හෝ ගෑස්පරී), ලිට්ල් ටොබැගෝ සහ සෙන්ට් ගයිල්ස් දූපත ඇතුළු බොහෝ කුඩා දූපත් ගණනාවකින් සමන්විත වේ.
ට්‍රිනිඩෑඩ් වර්ග කිලෝමීටර 4,768 (වර්ග සැතපුම් 1,841) ප්‍රදේශයකින් (රටේ මුළු භූමි ප්‍රමාණයෙන් 93.0% කින් සමන්විත වේ) සාමාන්‍ය දිග කිලෝමීටර 80 (සැතපුම් 50) සහ සාමාන්‍ය පළල කිලෝමීටර 59 (සැතපුම් 37) වේ. ටොබැගෝහි වර්ග කිලෝමීටර 300 (වර්ග සැතපුම් 120) ක් පමණ වන අතර එය රටේ භූමි ප්‍රමාණයෙන් 5.8% ක් වන අතර එය කිලෝමීටර 41 (සැතපුම් 25 1⁄2) ක් දිග සහ විශාලතම පළල කිලෝමීටර 12 (සැතපුම් 7 1⁄2) කි. ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ දකුණු ඇමරිකාවේ මහාද්වීපික රාක්කයේ පිහිටා ඇති අතර එම නිසා භූ විද්‍යාත්මකව සම්පූර්ණයෙන්ම දකුණු ඇමරිකාවේ පිහිටා ඇති බව සැලකේ.
දූපත් වල භූමි ප්‍රදේශය කඳු සහ තැනිතලා මිශ්‍රණයකි.[77] ට්‍රිනිඩෑඩ්හි උතුරු කඳුවැටිය උතුරු වෙරළට සමාන්තරව දිවෙන අතර, රටේ උසම කඳු මුදුන (එල් සෙරෝ ඩෙල් අරිපෝ) අඩංගු වේ, එය මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 940 (අඩි 3,080) ක් උසින් යුක්ත වන අතර,[77] සහ දෙවන උසම (එල් ටුකුචේ, මීටර් 936 (අඩි 3,071)). දිවයිනේ මධ්‍යයේ පිහිටි මධ්‍යම කඳුවැටිය සහ මොන්ට්සෙරාට් කඳුකරය සහ දකුණින් පිහිටි දකුණු කඳුවැටිය සහ ට්‍රිනිටි කඳුකරය හැර දිවයිනේ ඉතිරි කොටස සාමාන්‍යයෙන් සමතලා වේ. කඳු වැටි තුන ට්‍රිනිඩෑඩ්හි ජලාපවහන රටාව තීරණය කරයි.[75] නැගෙනහිර වෙරළ තීරය එහි වෙරළ තීරයන් සඳහා ප්‍රසිද්ධය, විශේෂයෙන් මැන්සානිලා වෙරළ තීරය. දිවයිනේ කැරොනි වගුරු බිම සහ නරිවා වගුරු බිම වැනි විශාල වගුරු බිම් කිහිපයක් අඩංගු වේ. ට්‍රිනිඩෑඩ් හි ප්‍රධාන ජල කඳන් අතර හොලිස් ජලාශය, නවෙට් ජලාශය, කැරොනි ජලාශය ඇතුළත් වේ. ට්‍රිනිඩෑඩ් විවිධ පස් වර්ග වලින් සමන්විත වන අතර, බහුතරය සිහින් වැලි සහ බර මැටි වේ. උතුරු කඳුවැටියේ ඇලුවියල් නිම්න සහ නැගෙනහිර-බටහිර කොරිඩෝවේ පස් වඩාත් සාරවත් වේ.[78][තහවුරු කර නොමැත] ට්‍රිනිඩෑඩ් ලෝකයේ විශාලතම ස්වාභාවික ඇස්ෆල්ට් ජලාශය වන පිච් විල අඩංගු වීම නිසා ද කැපී පෙනේ.[77] ටොබැගෝහි නිරිත දෙසින් පැතලි තැනිතලාවක් ඇති අතර, දිවයිනේ නැගෙනහිර අර්ධය වඩාත් කඳුකර වන අතර, එය අවසන් වන්නේ පිජන් පීක් හි ය, එය දිවයිනේ උසම ස්ථානය වන මීටර් 550 (අඩි 1,800) කි.[79] ටොබැගෝහි වෙරළට ඔබ්බෙන් කොරල් පර කිහිපයක් ද අඩංගු වේ.
ජනගහනයෙන් බහුතරයක් ට්‍රිනිඩෑඩ් දූපතේ ජීවත් වන අතර, එබැවින් මෙය විශාලතම නගර සහ නගරවල පිහිටීමයි. ට්‍රිනිඩෑඩ් හි ප්‍රධාන නගර සභා හතරක් ඇත: ස්පාඤ්ඤයේ අගනුවර වරාය, සැන් ප්‍රනාන්දු, අරිමා සහ චගුවානාස්. ටොබැගෝ හි ප්‍රධාන නගරය ස්කාර්බරෝ ය.
භූ විද්‍යාව
[සංස්කරණය]
උතුරු කඳුවැටිය ප්‍රධාන වශයෙන් ඉහළ ජුරාසික් සහ ක්‍රිටේසියස් පරිවෘත්තීය පාෂාණ වලින් සමන්විත වේ. උතුරු පහත් බිම් (නැගෙනහිර-බටහිර කොරිඩෝව සහ කැරොනි තැනිතලාව) තරුණ නොගැඹුරු සමුද්‍ර ක්ලැස්ටික් අවසාදිත වලින් සමන්විත වේ. මෙයට දකුණින්, මධ්‍යම කඳු වැටියේ නැමීම් සහ තෙරපුම් පටිය ක්‍රිටේසියස් සහ ඉයෝසීන් අවසාදිත පාෂාණ වලින් සමන්විත වන අතර, දකුණු හා නැගෙනහිර පැති දිගේ මයෝසීන් සංයුති ඇත. නපරිමා තැනිතලාව සහ නරිවා වගුරු බිම මෙම උස්බිමෙහි දකුණු උරහිස සාදයි.[තහවුරු කර නොමැත]
දකුණු පහත් බිම් මයෝසීන් සහ ප්ලියෝසීන් වැලි, මැටි සහ බොරළු වලින් සමන්විත වේ. මේවා තෙල් සහ ස්වාභාවික වායු නිධි, විශේෂයෙන් ලොස් බජෝස් දෝෂයට උතුරින් පිහිටා ඇත. දකුණු කඳු වැටිය තුන්වන ප්‍රතික්ලිනල් උස්බිම සාදයි. පාෂාණ මයෝසීන් හි සාදන ලද සහ ප්ලයිස්ටොසීන් හි උස්බිමෙහි තැබූ වැලිගල්, ෂේල්ස්, රොන්මඩ සහ මැටි වලින් සමන්විත වේ. මෙම ප්‍රදේශයේ තෙල් වැලි සහ මඩ ගිනි කඳු විශේෂයෙන් සුලභ වේ.[තහවුරු කර නොමැත]
දිවයිනේ ස්වාභාවික පුදුමයන්ගෙන් එකක් වන්නේ ට්‍රිනිඩෑඩ් දූපතේ ස්වාභාවික පිච් විල වන පිච් විල විලයි. එය පෘථිවියේ ස්වාභාවිකව සිදුවන විශාලතම ඇස්ෆල්ට් නිධියයි.
දේශගුණය
[සංස්කරණය]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි සමුද්‍රීය නිවර්තන දේශගුණයක් ඇත.[77] වාර්ෂිකව සෘතු දෙකක් ඇත: වසරේ මුල් මාස පහ සඳහා වියළි කාලය සහ වසරේ ඉතිරි මාස හත තුළ වැසි සමය. සුළං ප්‍රධාන වශයෙන් ඊසාන දෙසින් වන අතර ඊසානදිග වෙළඳ සුළං මගින් ආධිපත්‍යය දරයි. බොහෝ කැරිබියානු දූපත් මෙන් නොව ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ප්‍රධාන සුළි කුණාටු මංතීරුවලින් පිටත පිහිටා ඇත; කෙසේ වෙතත්, 1963 සැප්තැම්බර් 30 වන දින ටොබැගෝ දූපත ෆ්ලෝරා සුළි කුණාටුවෙන් පහර දෙන ලදී. ට්‍රිනිඩෑඩ්හි උතුරු කඳුවැටියේ, නිරන්තර වලාකුළු සහ මීදුම ආවරණය සහ කඳුකරයේ තද වැසි හේතුවෙන්, දේශගුණය බොහෝ විට පහළ තැනිතලාවේ උණුසුම් තාපයට වඩා සිසිල් ය.
පෝර්ට් ඔෆ් ස්පේන් හි ඉහළම ප්‍රදේශ සඳහා ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ සඳහා වාර්තාගත උෂ්ණත්වය 39 °C (102 °F)[80] සහ අවම අගය 12 °C (54 °F).[81]
ජෛව විවිධත්වය
[සංස්කරණය]
.jpg)
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ දූපත් දකුණු ඇමරිකාවේ මහාද්වීපික රාක්කයේ පිහිටා ඇති නිසාත්, පුරාණ කාලයේ දකුණු ඇමරිකානු ප්‍රධාන භූමියට භෞතිකව සම්බන්ධ වී තිබූ නිසාත්, ඒවායේ ජෛව විවිධත්වය අනෙකුත් බොහෝ කැරිබියානු දූපත් වලට වඩා වෙනස් වන අතර වෙනිසියුලාවේ ඒවාට බොහෝ සමානකම් දක්වයි.[82] ප්‍රධාන පරිසර පද්ධති වන්නේ: වෙරළබඩ සහ සමුද්‍ර (කොරල්පර, කඩොලාන වගුරු බිම්, විවෘත සාගර සහ මුහුදු තෘණ ඇඳන්); වනාන්තර; මිරිදිය (ගංගා සහ ඇළ දොළ); කාර්ස්ට්; මිනිසා විසින් සාදන ලද පරිසර පද්ධති (කෘෂිකාර්මික ඉඩම්, මිරිදිය වේලි, ද්විතියික වනාන්තර); සහ සැවානා. 1996 අගෝස්තු 1 වන දින, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ 1992 ජෛව විවිධත්වය පිළිබඳ රියෝ සම්මුතිය අනුමත කළ අතර, එය ජෛව විවිධත්ව ක්‍රියාකාරී සැලැස්මක් සහ ජෛව විවිධත්ව සංරක්ෂණය සඳහා රටේ දායකත්වය විස්තර කරන වාර්තා හතරක් නිෂ්පාදනය කර ඇත. මෙම වාර්තා පරිසර පද්ධති සේවා සැපයීම තුළින් රටේ ජනතාවගේ යහපැවැත්ම සඳහා ජෛව විවිධත්වයේ වැදගත්කම විධිමත් ලෙස පිළිගත්තේය.[83]
.jpg)
පෘෂ්ඨවංශීන් පිළිබඳ තොරතුරු තරමක් පුළුල් වන අතර, පක්ෂි විශේෂ 472ක් (ආවේණික 2ක්), ක්ෂීරපායින් 100ක් පමණ, උරගයින් 90ක් පමණ (ආවේණික කිහිපයක්), උභයජීවීන් 30ක් පමණ (ආවේණික කිහිපයක් ඇතුළුව), මිරිදිය මත්ස්‍යයන් 50ක් සහ අවම වශයෙන් සමුද්‍ර මත්ස්‍යයන් 950ක් ඇත.[84] කැපී පෙනෙන ක්ෂීරපායී විශේෂ අතරට ocelot, බටහිර ඉන්දීය මැනටී, කරපටි පෙකරි (දේශීයව ක්වෙන්ක් ලෙස හැඳින්වේ), රතු-රම්ප්ඩ් අගුටි, ලැපේ, රතු බ්‍රොකට් මුවන්, නියෝට්‍රොපිකල් ඔටර්, වීපර් කැපුචින් සහ රතු හවුලර් වඳුරා ඇතුළත් වේ; වැම්පයර් වවුලා සහ ෆ්‍රින්ජ්-ලිප්ඩ් වවුලා ඇතුළු වවුලන් විශේෂ 70ක් පමණ ඇත.[85] විශාල උරගයින් අතරට දූපත් වල වෙරළ තීරයේ කූඩු කරන බව දන්නා සමුද්‍ර කැස්බෑවන් විශේෂ 5ක්, කොළ ඇනකොන්ඩා, බෝවා කොන්ස්ට්‍රික්ටර් සහ ඇස් කණ්ණාඩි සහිත කයිමන් ඇතුළත් වේ. අවම වශයෙන් සර්ප විශේෂ 47ක් ඇත, ඒවාට භයානක විෂ සහිත විශේෂ හතරක් පමණක් (ට්‍රිනිඩෑඩ්හි පමණක් සහ ටොබැගෝහි නොවේ), කොළ ඉගුවානා, ටුපිනම්බිස් ක්‍රිප්ටස් වැනි කටුස්සන් සහ මිරිදිය කැස්බෑවන් සහ ගොඩබිම් කැස්බෑවන් විශේෂ කිහිපයක් ඇතුළත් වේ.[86] ඇත. උභයජීවීන් අතරින්, රන් ගස් ගෙම්බා සහ ට්‍රිනිඩෑඩ් විෂ ගෙම්බා ට්‍රිනිඩෑඩ්හි උතුරු කඳුවැටියේ ඉහළම කඳු මුදුන්වල සහ වෙනිසියුලාවේ පරියා අර්ධද්වීපයේ අසල දක්නට ලැබේ.[86][87] සාගර ජීවීන් බහුල වන අතර, මුහුදු ඉකිරියා, කොරල්, පොකිරිස්සන්, මුහුදු ඇනිමෝන්, තරු මාළු, මැන්ටා රේ, ඩොල්ෆින්, පෝපොයිස් සහ තල්මසුන් මෝරා විශේෂ කිහිපයක් දූපත් වල ජලයේ දක්නට ලැබේ.[88] හඳුන්වා දුන් ටෙරොයිස් පළිබෝධකයෙකු ලෙස සලකනු ලැබේ, මන්ද එය බොහෝ දේශීය මත්ස්‍ය විශේෂ අනුභව කරන අතර ස්වාභාවික විලෝපිකයන් නොමැති බැවිනි; මෙම විශේෂයේ සංඛ්‍යාව අඩු කිරීමට දැනට උත්සාහයන් සිදුවෙමින් පවතී.[88] රට තුළ භූමිෂ්ඨ පරිසර කලාප පහක් අඩංගු වේ: ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ තෙතමනය සහිත වනාන්තර, අඩු ඇන්ටිලියන් වියළි වනාන්තර, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ වියළි වනාන්තර, සුළං සහිත දූපත් සෙරික් පඳුරු සහ ට්‍රිනිඩෑඩ් කඩොලාන.[89]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ විශේෂයෙන් එහි පක්ෂි විශේෂ විශාල සංඛ්‍යාවක් සඳහා ප්‍රසිද්ධ වන අතර පක්ෂි නිරීක්ෂකයින් සඳහා ජනප්‍රිය ගමනාන්තයකි. කැපී පෙනෙන විශේෂ අතරට තද රතු පාට අයිබිස්, කොක්රිකෝ, එග්‍රෙට්, දිලිසෙන කව්බර්ඩ්, කෙසෙල්ක්විට්, තෙල් කුරුල්ලා සහ විවිධ හනීක්‍රීපර්, ට්‍රොගන්, ටූකන්, ගිරවා, ටැනේජර්, වුඩ්පෙකර්, ඇන්ට්බර්ඩ්, සරුංගල්, උකුස්සන්, බූබීස්, පෙලිකන් සහ ගිජුලිහිණියන් ඇතුළත් වේ; ලොව තුන්වන කුඩාම වන ටෆ්ටඩ් කොක්වෙට් ඇතුළු හම්මිං කුරුළු විශේෂ 17 ක් ද ඇත.[90]
අපෘෂ්ඨවංශීන් පිළිබඳ තොරතුරු විසිරී ඇති අතර ඉතා අසම්පූර්ණයි. සමනලුන් 650 ක් පමණ,[84] අවම වශයෙන් කුරුමිණියන් 672 ක් (ටොබැගෝවෙන් පමණක්)[91] සහ කොරල් 40 ක්[84] වාර්තා වී ඇත.[84] අනෙකුත් කැපී පෙනෙන අපෘෂ්ඨවංශීන් අතර කැරපොත්තන්, කොළ කපන කුහුඹුවා සහ මදුරුවන්, වේයන්, මකුළුවන් සහ ටැරන්ටුලස් විශේෂ රාශියක් ඇතුළත් වේ.
ලැයිස්තුව සම්පූර්ණයෙන් බොහෝ දුරස් වුවද, ලයිකන ඇතුළු දිලීර විශේෂ 1,647ක් වාර්තා වී ඇත.[92][93][94] ලොව පුරා ඇති සියලුම දිලීර වලින් 7%ක් පමණ පමණක් මෙතෙක් සොයාගෙන ඇති බවට පොදුවේ පිළිගත් ඇස්තමේන්තුව අනුව, සැබෑ මුළු දිලීර සංඛ්‍යාව බෙහෙවින් වැඩි වීමට ඉඩ ඇත.[95] තාවකාලිකව ලැයිස්තුගත කර ඇති ආවේණික දිලීර විශේෂ 407 සංඛ්‍යාව ඇස්තමේන්තු කිරීමට පළමු උත්සාහය.[96]
ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් පිළිබඳ තොරතුරු විසිරී ඇති අතර ඉතා අසම්පූර්ණයි. සාගර ඇල්ගී විශේෂ 200කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් වාර්තා වී ඇත.[84] ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් විශේෂවල සැබෑ මුළු සංඛ්‍යාව බොහෝ සෙයින් වැඩි විය යුතුය.
මෑතකදී ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද පිරික්සුම් ලැයිස්තුවකට ස්තූතිවන්ත වන්නට, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි ශාක විවිධත්වය විශේෂ 3,300ක් (ආවේණික 59ක්) පමණ වාර්තා වී ඇති බව හොඳින් ලේඛනගත කර ඇත.[84] සැලකිය යුතු ලෙස කපා දැමීම් තිබියදීත්, වනාන්තර තවමත් රටෙන් 40%ක් පමණ ආවරණය කරන අතර විවිධ ගස් විශේෂ 350ක් පමණ ඇත.[82] කැපී පෙනෙන ගසක් වන්නේ මැන්චිනීල් වන අතර එය මිනිසුන්ට අතිශයින් විෂ සහිත වන අතර එහි යුෂ ස්පර්ශ කිරීමෙන් පවා සම මත දැඩි බිබිලි ඇති විය හැක; ගස බොහෝ විට අනතුරු ඇඟවීමේ සලකුණු වලින් වැසී ඇත. 2019 වනාන්තර භූ දර්ශන අඛණ්ඩතා දර්ශකයේ සාමාන්‍ය ලකුණු 6.62/10 ක් ලබා ගත් අතර එය රටවල් 172 න් ගෝලීය වශයෙන් 69 වන ස්ථානයට පත්විය.[97]
රටේ ජෛව විවිධත්වයට ඇති තර්ජන අතරට අධික ලෙස දඩයම් කිරීම සහ දඩයම් කිරීම (දඩයම් කිරීම #ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ බලන්න), වාසස්ථාන අහිමි වීම සහ ඛණ්ඩනය වීම (විශේෂයෙන් කැණීම්, කෘෂිකර්මාන්තය, අනවසරයෙන් අල්ලා ගැනීම, නිවාස හා කාර්මික සංවර්ධනය සහ මාර්ග ඉදිකිරීම් සඳහා වන ලැව් ගිනි සහ ඉඩම් එළිපෙහෙළි කිරීම හේතුවෙන්), ජල දූෂණය සහ ආක්‍රමණශීලී විශේෂ සහ රෝග කාරක හඳුන්වාදීම ඇතුළත් වේ.
රජය සහ දේශපාලනය
[සංස්කරණය]
ජනාධිපති
2023 මාර්තු 20 සිට
_(cropped).jpg)
අගමැති
2015 සැප්තැම්බර් 9 සිට
.jpg)
නම් කරන ලද අගමැති
තීරණය කිරීමට
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ යනු ද්වි-පක්ෂ ක්‍රමයක් සහ වෙස්ට්මිනිස්ටර් ක්‍රමය මත පදනම් වූ ද්වි-මණ්ඩල පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයක් සහිත ජනරජයකි.[98]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ රාජ්‍ය නායකයා ජනාධිපතිනිය වන අතර, දැනට ක්‍රිස්ටීන් කන්ගලූ වේ.[98] 1976 දී ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ජනරජයක් බවට පත්වීමත් සමඟ මෙම බොහෝ දුරට චාරිත්‍රානුකූල භූමිකාව ආණ්ඩුකාර ජෙනරාල්වරයාගේ (ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි රජු නියෝජනය කරන) භූමිකාව ප්‍රතිස්ථාපනය කළේය. රජයේ ප්‍රධානියා වන්නේ අගමැති, දැනට කීත් රෝව්ලි.[98] 2025 ජනවාරි 3 වන දින, අගමැති කීත් රෝව්ලි 2025 ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ මහ මැතිවරණයට පෙර අගමැති ධුරයෙන් ඉවත් වීමට අදහස් කරන බව නිවේදනය කළේය. 2025 පෙබරවාරි 26 වන දින අගමැති කීත් රෝව්ලි මාර්තු 16 වන දින නිල වශයෙන් ධුරයෙන් ඉල්ලා අස්වන බව නිවේදනය කළේය.[99] 2025 ජනවාරි 6 වන දින, ස්ටුවර්ට් යන්ග් මහජන ජාතික ව්‍යාපාරයේ පාර්ලිමේන්තු කොකස් විසින් රෝව්ලිගෙන් පසුව අගමැති ලෙස තේරී පත් විය.[100] පාර්ලිමේන්තුවේ සභා දෙකෙහිම පූර්ණ සාමාජිකත්වයෙන් සමන්විත මැතිවරණ විද්‍යාලයක් විසින් ජනාධිපතිවරයා තෝරා පත් කර ගනු ලැබේ.
සෑම වසර පහකට වරක් පැවැත්වෙන මහ මැතිවරණයකින් පසුව, ජනාධිපතිවරයා අගමැති ලෙස පත් කරන්නේ නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ බහුතරයකගේ සහාය ඇති පුද්ගලයා ය; මෙය සාමාන්‍යයෙන් මැතිවරණයේදී වැඩිම ආසන දිනාගත් පක්ෂයේ නායකයා වී ඇත (2001 මහ මැතිවරණයේදී හැර).
1980 සිට ටොබැගෝහි මහ මැතිවරණයෙන් වෙන්ව තමන්ගේම මැතිවරණ ද පවත්වා ඇත. මෙම මැතිවරණවලදී, සාමාජිකයින් තේරී පත් වී ඒක මණ්ඩල ටොබැගෝ මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ සේවය කරයි.[98][101]
පාර්ලිමේන්තුව සෙනෙට් සභාව (ආසන 31) සහ නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය (ආසන 41, කථානායකවරයා) ගෙන් සමන්විත වේ.[98][102] සෙනෙට් සභාවේ සාමාජිකයින් ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කරනු ලැබේ; රජයේ සෙනෙට් සභිකයින් 16 දෙනෙකු අගමැතිගේ උපදෙස් මත පත් කරනු ලැබේ, විපක්ෂ නායක, දැනට කම්ලා පර්සාඩ්-බිසෙසාර්ගේ උපදෙස් මත පත් කරනු ලැබේ, සහ ස්වාධීන සෙනෙට් සභිකයින් නව දෙනෙකු සිවිල් සමාජයේ අනෙකුත් අංශ නියෝජනය කිරීම සඳහා ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කරනු ලැබේ. නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ සාමාජිකයින් 41 දෙනා "පළමුවෙන්ම තනතුරට පත් වූ" ක්‍රමයක් යටතේ උපරිම වසර පහක කාලයක් සඳහා ජනතාව විසින් තෝරා පත් කර ගනු ලැබේ.
පරිපාලන අංශ
[සංස්කරණය]
ට්‍රිනිඩෑඩ් ප්‍රදේශ 14 කට සහ මහ නගර සභාවලට බෙදා ඇති අතර, සීමිත ස්වයං පාලනයක් ඇති කලාප නවයකින් සහ මහ නගර සභා පහකින් සමන්විත වේ.[98] විවිධ කවුන්සිල තේරී පත් වූ සහ පත් කරන ලද සාමාජිකයින්ගේ මිශ්‍රණයකින් සමන්විත වේ. සෑම වසර තුනකට වරක් මැතිවරණ පවත්වනු ලැබේ. ටොබැගෝ පාලනය කරනු ලබන්නේ ටොබැගෝ මන්ත්‍රී මණ්ඩලය විසිනි. රට කලින් ප්‍රාන්තවලට බෙදා තිබුණි.
දේශපාලන සංස්කෘතිය
[සංස්කරණය]ප්‍රධාන ජාතික පක්ෂ දෙක වන්නේ මහජන ජාතික ව්‍යාපාරය (PNM) සහ එක්සත් ජාතික කොංග්‍රසය (UNC) ය. ඔවුන් දෙදෙනාම මධ්‍යම පක්ෂවල වම් පසින් සිටින අතර මෙම පක්ෂ සඳහා සහයෝගය දෘෂ්ටිවාදයට වඩා වාර්ගික රේඛා ඔස්සේ වැටෙන බව පෙනේ, PNM නිරන්තරයෙන් අප්‍රිකානු-ට්‍රිනිඩෑඩියානු ඡන්ද බහුතරයක් ලබා ගන්නා අතර UNC ඉන්දු-ට්‍රිනිඩෑඩියානු සහයෝගයෙන් බහුතරයක් ලබා ගනී. කුඩා පක්ෂ කිහිපයක් ද පවතී. 2020 අගෝස්තු මහ මැතිවරණය වන විට ලියාපදිංචි දේශපාලන පක්ෂ 19 ක් තිබුණි. මේවාට ප්‍රගතිශීලී බලගැන්වීමේ පක්ෂය, ට්‍රිනිඩෑඩ් මානවවාදී ව්‍යාපාරය, නව ජාතික දැක්ම, සමාජ සාධාරණත්වය සඳහා වූ ව්‍යාපාරය, ජනතා සම්මේලනය, ජාතික සංවර්ධනය සඳහා වූ ව්‍යාපාරය, ප්‍රගතිශීලී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශප්‍රේමීන්, පරිවර්තනය සඳහා වූ ජාතික සන්ධානය, ප්‍රගතිශීලී පක්ෂය, ස්වාධීන ලිබරල් පක්ෂය, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂය, අපි ජනතාවගේ ජාතික සංවිධානය, නියෝජනය නොකළ ජනතා පක්ෂය, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පෙරමුණ, ජාතික පක්ෂය, එක් ටොබැගෝ හඬක් සහ ජනතාවගේ එකමුතුව ඇතුළත් වේ.[103]
හමුදා
[සංස්කරණය]
එහි මෙහෙවර ප්‍රකාශය වන්නේ "ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ජනරජයේ ස්වෛරී යහපත ආරක්ෂා කිරීම, ජාතික ප්‍රජාවේ සංවර්ධනයට දායක වීම සහ එහි ජාතික හා ජාත්‍යන්තර අරමුණු ඉටු කර ගැනීම සඳහා රාජ්‍යයට සහාය වීමයි". ආරක්ෂක හමුදාව 1993 සහ 1996 අතර කාලය තුළ ජමාත් අල් මුස්ලිමීන් කුමන්ත්‍රණ උත්සාහය වැනි දේශීය සිදුවීම් සහ හයිටියේ එක්සත් ජාතීන්ගේ මෙහෙයුම වැනි ජාත්‍යන්තර මෙහෙයුම්වල නිරත වී ඇත.
2019 දී, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ න්‍යෂ්ටික අවි තහනම් කිරීම පිළිබඳ එක්සත් ජාතීන්ගේ ගිවිසුමට අත්සන් තැබීය.[104]
2024 ගෝලීය සාම දර්ශකයට අනුව ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ලෝකයේ 87 වන සාමකාමී රට වේ.[105]
විදේශ සබඳතා
[සංස්කරණය]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ එහි කැරිබියානු අසල්වැසියන් සහ ප්‍රධාන උතුරු ඇමරිකානු සහ යුරෝපීය වෙළඳ හවුල්කරුවන් සමඟ සමීප සබඳතා පවත්වාගෙන යයි. ඉංග්‍රීසි භාෂාව කතා කරන කැරිබියන් භාෂාවෙන් වඩාත් කාර්මිකකරණය වූ සහ දෙවන විශාලතම රට වන ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ, කැරිබියන් ප්‍රජාව (CARICOM) තුළ ප්‍රමුඛ කාර්යභාරයක් ඉටු කර ඇති අතර CARICOM ආර්ථික ඒකාබද්ධතා උත්සාහයන්ට දැඩි ලෙස සහාය දක්වයි. එය ඇමරිකානු සමුළුවේ ක්‍රියාවලියේදී ද ක්‍රියාකාරී වන අතර ඇමරිකාවේ නිදහස් වෙළඳ ප්‍රදේශය පිහිටුවීමට සහාය වන අතර, පෝර්ට් ඔෆ් ස්පාඤ්ඤයේ ලේකම් කාර්යාලය අසුන් ගැනීම සඳහා අනෙකුත් ජාතීන්ට බලපෑම් කරයි.[තහවුරු කර නොමැත]
CARICOM හි සාමාජිකයෙකු ලෙස, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ 1994 දී බහුජාතික හමුදාවට පිරිස් දායක කරමින් හයිටියට දේශපාලන ස්ථාවරත්වයක් ගෙන ඒම සඳහා එක්සත් ජනපදය ගත් උත්සාහයන්ට දැඩි ලෙස සහාය දැක්වීය. 1962 දී එක්සත් රාජධානියෙන් නිදහස ලැබීමෙන් පසු, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයට සහ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය ජාතීන්ගේ සංවිධානයට සම්බන්ධ විය. 1967 දී එය ඇමරිකානු රාජ්‍ය සංවිධානයට (OAS) සම්බන්ධ වූ පළමු පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය රට බවට පත්විය.[106] 1995 දී ට්‍රිනිඩෑඩ් කැරිබියන් ප්‍රාන්ත සංගමයේ සමාරම්භක රැස්වීමට සත්කාරකත්වය සැපයූ අතර එහි ප්‍රාන්ත අතර තවදුරටත් ආර්ථික ප්‍රගතිය සහ ඒකාග්‍රතාවය අපේක්ෂා කරන සාමාජිකයින් 35 දෙනෙකුගෙන් යුත් මෙම කණ්ඩායමේ ආසනය බවට පත්ව ඇත. ජාත්‍යන්තර සංසදවලදී, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ස්වාධීන ඡන්ද වාර්තාවක් ඇති බව නිර්වචනය කර ඇත, නමුත් බොහෝ විට එක්සත් ජනපද සහ යුරෝපා සංගම් තනතුරු සඳහා සහාය දක්වයි.[තහවුරු කර නොමැත]
නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ අපරාධ
[සංස්කරණය]ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි ප්‍රාථමික නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ ආයතනය වන්නේ ජාතික ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය යටතේ ඇති ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ පොලිස් සේවයයි. වත්මන් අමාත්‍යවරයා වන්නේ කීත් ස්කොට්ලන්තය, SC හි අමාත්‍යවරයෙකු වන ෆිට්ස්ජෙරල්ඩ් හින්ඩ්ස් ය.[107] 2025 පෙබරවාරි 5 වන දින නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය විසින් නියෝජ්‍ය පොලිස් කොමසාරිස් (DCP) ජූනියර් බෙන්ජමින් වැඩබලන පොලිස් කොමසාරිස් (CoP) ලෙස පත් කිරීම සඳහා රජයේ යෝජනාවක් අනුමත කරන ලදී.[108] තවත් නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන ආයතනයක් වන්නේ ග්‍රාම සංවර්ධන සහ පළාත් පාලන අමාත්‍යාංශය යටතේ ඇති ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ නාගරික පොලිස් සේවය (TTMPS) ය. ඔවුන් විවිධ නගර, නගර සහ ප්‍රාදේශීය සංස්ථා තුළ සේවය කරයි.[109] වත්මන් අමාත්‍යවරයා ෆාරිස් අල්-රාවි වන අතර TTMPS හි පරිපාලකයා සහකාර පොලිස් කොමසාරිස් (ACP) සුරේන්ද්‍ර සාග්‍රම්සිං වේ[110] තවත් නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන ආයතනවලට ඇතුළත් වන්නේ:[111]
- ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ වෙරළාරක්ෂක බලකාය (TTCG): රටේ භෞමික ජල සීමාව තුළ සමුද්‍ර නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ඔවුන් වගකිව යුතුය.
- උපායමාර්ගික සේවා ඒජන්සිය (SSA): ඔවුන්ගේ මූලික අරමුණ වන්නේ මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම, සංවිධානාත්මක අපරාධ සහ ජාතික ආරක්ෂාවට ඇති තර්ජන ඇතුළු බරපතල අපරාධවලට අදාළ බුද්ධි තොරතුරු රැස් කිරීම සහ විශ්ලේෂණය කිරීමයි.[112]
- ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ රේගු සහ සුරාබදු අංශය: රේගු සහ සුරාබදු නීති ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ඔවුන් වගකිව යුතුය. ඔවුන් මුදල් අමාත්‍යාංශය යටතේ පවතී.
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ මෑත දශක කිහිපය තුළ සාපේක්ෂව ඉහළ අපරාධ අනුපාතයකින් පීඩා විඳිති;[113][114] දැනට වසරකට මිනීමැරුම් 500 ක් පමණ සිදු වේ.[115][55] දකුණු ඇමරිකාවේ සිට කැරිබියන් දූපත් වල ඉතිරි ප්‍රදේශවලට සහ ඉන් ඔබ්බට උතුරු ඇමරිකාවට නීති විරෝධී මත්ද්‍රව්‍ය ප්‍රවාහනය සඳහා රට කැපී පෙනෙන ප්‍රතිනැව්ගත කිරීමේ මධ්‍යස්ථානයකි.[116] සමහර ඇස්තමේන්තු "සැඟවුණු ආර්ථිකයේ" ප්‍රමාණය මනින ලද දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 20-30% ක් තරම් ඉහළ අගයක් ගනී.[117]
ත්‍රස්තවාදය
[සංස්කරණය]1990 දී ජමාත් අල් මුස්ලිමීන් කුමන්ත්‍රණ උත්සාහයෙන් පසු රට තුළ ත්‍රස්තවාදයට සම්බන්ධ සිදුවීම් කිසිවක් සිදුවී නොමැති වුවද, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ විභව ඉලක්කයක් ලෙස පවතින අතර ඉස්ලාමීය රාජ්‍යය වෙනුවෙන් සටන් කිරීම සඳහා රටේ පුරවැසියන් 100 ක් පමණ මැද පෙරදිගට ගොස් ඇති බවට ගණන් බලා ඇත.[113][114] 2017 දී රජය ත්‍රස්තවාදයට එරෙහි සහ අන්තවාදී උපාය මාර්ගයක් අනුගමනය කළේය.[114] 2018 දී ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ සැණකෙළියේදී ත්‍රස්තවාදී තර්ජනයක් නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන්නන් විසින් ව්‍යර්ථ කරන ලදී.[118]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ බන්ධනාගාර සේවය
[සංස්කරණය]
රටේ බන්ධනාගාර පරිපාලනය ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ බන්ධනාගාර සේවය (TTPrS) වන අතර එය බන්ධනාගාර කොමසාරිස් (Ag.) කාලෝස්ගේ පාලනය යටතේ පවතී.[119] පෝර්ට්-ඔෆ්-ස්පාඤ්ඤයේ පිහිටා ඇත.[120] 2024 ජූලි 9 වන දින සිට බලපැවැත්වෙන පරිදි රාජ්‍ය සේවා කොමිසම විසින් ඔහු පත් කරන ලදී.[119] බන්ධනාගාර ජනගහන අනුපාතය 100,000 කට පුද්ගලයින් 292 කි. නඩු විභාගයට පෙර රැඳවියන් සහ රිමාන්ඩ් සිරකරුවන් ඇතුළුව මුළු බන්ධනාගාර ජනගහනය සිරකරුවන් 3,999 කි. නඩු විභාගයට පෙර රැඳවියන් සහ රිමාන්ඩ් සිරකරුවන්ගේ ජනගහන අනුපාතය ජාතික ජනගහනයෙන් 100,000 කට 174 කි (බන්ධනාගාර ජනගහනයෙන් 59.7%). 2018 දී, කාන්තා බන්ධනාගාර ජනගහන අනුපාතය ජාතික ජනගහනයෙන් 100,000 කට 8.5 කි (බන්ධනාගාර ජනගහනයෙන් 2.9%). බාල වයස්කරුවන් වන සිරකරුවන් බන්ධනාගාර ජනගහනයෙන් 1.9% ක් වන අතර විදේශිකයන් සිරකරුවන් බන්ධනාගාර ජනගහනයෙන් 0.8% කි.
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ බන්ධනාගාර පද්ධතියේ රැඳී සිටීමේ මට්ටම 2019 වන විට 81.8% ක ධාරිතාවයකින් යුක්ත වේ.[120] ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි බන්ධනාගාර ආයතන නවයක් ඇත; ගෝල්ඩන් ග්‍රෝව් බන්ධනාගාරය, උපරිම ආරක්ෂක බන්ධනාගාරය, පෝර්ට් ඔෆ් ස්පේන් බන්ධනාගාරය, නැගෙනහිර නිවැරදි කිරීමේ පුනරුත්ථාපන මධ්‍යස්ථානය, රිමාන්ඩ් බන්ධනාගාරය, ටොබැගෝ වැරදිකරු බන්ධනාගාරය, කැරේරා වැරදිකරු දූපත් බන්ධනාගාරය, කාන්තා බන්ධනාගාරය සහ තරුණ පුහුණු හා පුනරුත්ථාපන මධ්‍යස්ථානය.[121] ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි බන්ධනාගාර ආයතන නවයක් ඇත. බන්ධනාගාර හෝ දඬුවම් කිරීමේ මාධ්‍යයන් ලෙස කම්කරු කඳවුරු ද භාවිතා කරයි.[122]
ජන විකාශනය
[සංස්කරණය]2020 දශකයේ මැද භාගය වන විට රටේ ජනගහනය මිලියන 1.4 ත් 1.5 ත් අතර යැයි ඇස්තමේන්තු කර ඇත.[123][124]
ජනවාර්ගික කණ්ඩායම්
[සංස්කරණය]ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි ජනවාර්ගික සංයුතිය යටත් විජිත සහ සංක්‍රමණ ඉතිහාසයක් පිළිබිඹු කරයි.[126] මුල්ම වැසියන් ස්වදේශික උරුමයන් වුවද, රටේ ප්‍රමුඛ කණ්ඩායම් දෙක දැන් ඉන්දියානු-දකුණු ආසියානු උරුමයන් සහ අප්‍රිකානු උරුමයන් වේ. ඉන්දු-ට්‍රිනිඩෑඩියානු සහ ටොබැගෝනියානුවන් රටේ විශාලතම ජනවාර්ගික කණ්ඩායම (ආසන්න වශයෙන් 35.4%) වේ;[127] ඔවුන් ප්‍රධාන වශයෙන් ඉන්දියාවෙන් ගිවිසුම්ගත සේවකයින්ගෙන් පැවත එන්නන් වන අතර,[128] සීනි වතුවල වැඩ කිරීම ප්‍රතික්ෂේප කළ නිදහස් කරන ලද අප්‍රිකානු වහලුන් වෙනුවට ගෙන එන ලදී. සංස්කෘතික සංරක්ෂණය හරහා ඉන්දියානු සම්භවයක් ඇති බොහෝ පදිංචිකරුවන් ඔවුන්ගේ මුතුන් මිත්තන්ගේ නිජබිමෙන් සම්ප්‍රදායන් දිගටම පවත්වා ගෙන යයි. ඉන්දු-ට්‍රිනිඩෑඩියානුවන් ප්‍රධාන වශයෙන් ට්‍රිනිඩෑඩයේ ජීවත් වෙති; 2011 සංගණනයට අනුව ටොබැගෝහි ජනගහනයෙන් 2.5% ක් පමණක් ඉන්දියානු සම්භවයක් ඇති අය වූහ.[129]
රටේ දෙවන විශාලතම ජනවාර්ගික කණ්ඩායම වන්නේ අප්‍රිකානු-ට්‍රිනිඩෑඩියානුවන් සහ ටොබැගෝනියානුවන් වන අතර, ජනගහනයෙන් ආසන්න වශයෙන් 34.2% ක් අප්‍රිකානු සම්භවයක් ඇති අය ලෙස හඳුනා ගැනේ.[127] අප්‍රිකානු පසුබිමක සිටින බහුතරයක් 16 වන සියවසේ මුල් භාගයේ සිට දූපත් වලට බලහත්කාරයෙන් ප්‍රවාහනය කරන ලද වහලුන්ගෙන් පැවත එන්නන් වේ. මෙම කණ්ඩායම ටොබැගෝ හි බහුතරය වන අතර එය 85.2% කි.[129]
ජනගහනයේ ඉතිරි බහුතරය මිශ්‍ර උරුමයක් ඇති අය ලෙස හඳුනා ගන්නා අයයි.[127] ස්වදේශික, යුරෝපීය, පෘතුගීසි, වෙනිසියුලානු, චීන සහ අරාබි සම්භවයක් ඇති කුඩා නමුත් සැලකිය යුතු සුළුතර ජනතාවක් ද සිටිති.
ට්‍රිනිඩෑඩ් හි අරිමා යනු කැරිබ් රැජිනගේ මූලස්ථානය සහ සැන්ටා රෝසා පළමු ජනතා ප්‍රජාවේ පිහිටීම ඇතුළුව පළමු ජනතාවගේ සංස්කෘතියේ කැපී පෙනෙන මධ්‍යස්ථානයකි.
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි කොකෝවා පැනියෝල් ප්‍රජාවක් ඇත, ඔවුන්ගේ මුතුන් මිත්තන් 19 වන සියවසේ අගභාගයේ සහ 20 වන සියවසේ මුල් භාගයේ වෙනිසියුලාවේ සිට කොකෝවා වතුවල වැඩ කිරීමට පැමිණි මිශ්‍ර ස්පාඤ්ඤ, ආදිවාසී සහ අප්‍රිකානු සම්භවයක් ඇති සංක්‍රමණික කම්කරුවන් විය.[130]
භාෂා
[සංස්කරණය]ඉංග්‍රීසි නිල භාෂාවයි. දූපත් වල ඇති අතිරේක භාෂා වන්නේ ට්‍රිනිඩෑඩියානු ක්‍රියෝල් ඉංග්‍රීසි, ටොබැගෝනියානු ක්‍රියෝල් ඉංග්‍රීසි, කැරිබියන් හින්දුස්ථානි (හින්දි උපභාෂාව), ට්‍රිනිඩෑඩියානු ක්‍රියෝල් ප්‍රංශ, ස්පාඤ්ඤ සහ චීන.[123]
ඉංග්‍රීසි සහ ඉංග්‍රීසි ක්‍රියෝල්
[සංස්කරණය]
ඉංග්‍රීසි යනු රටේ නිල භාෂාවයි (සම්මත ඉංග්‍රීසි වල දේශීය ප්‍රභේදය ට්‍රිනිඩෑඩියානු සහ ටොබැගෝනියානු ඉංග්‍රීසි හෝ වඩාත් නිවැරදිව, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ සම්මත ඉංග්‍රීසි, කෙටියෙන් "TTSE"), නමුත් ප්‍රධාන කථන භාෂාව ඉංග්‍රීසි පාදක ක්‍රියෝල් භාෂා දෙකකින් (ට්‍රිනිඩෑඩියානු ක්‍රියෝල් හෝ ටොබැගෝනියානු ක්‍රියෝල්) එකකි, එය ජාතියේ ස්වදේශීය, යුරෝපීය, අප්‍රිකානු සහ ආසියානු උරුමය පිළිබිඹු කරයි. ක්‍රියෝල් දෙකේම විවිධ අප්‍රිකානු භාෂාවලින් මූලද්‍රව්‍ය අඩංගු වේ; ට්‍රිනිඩෑඩියානු ඉංග්‍රීසි ක්‍රියෝල්, කෙසේ වෙතත්, ප්‍රංශ සහ ප්‍රංශ ක්‍රියෝල් (Patois) වෙතින් ද බලපෑම් ඇති කරයි.[131]
හින්දුස්ථානි
[සංස්කරණය]ට්‍රිනිඩෑඩියානු හින්දුස්ථානි, ට්‍රිනිඩෑඩියානු භෝජ්පූරි, ට්‍රිනිඩෑඩියානු හින්දි, ඉන්දියානු, වැවිලි හින්දුස්ථානි, හෝ ගාඕන් කේ බොලී (ගූන් කේ බොලී) යනු ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි කතා කරන හින්දුස්ථානි විවිධත්වය සඳහා නම් වේ.[132] මුල් ඉන්දියානු ගිවිසුම්ගත සංක්‍රමණිකයින්ගෙන් බහුතරයක් භෝජ්පූරි සහ අවධි උපභාෂා කතා කළ අතර එය පසුව ට්‍රිනිඩෑඩියානු හින්දුස්ථානි බවට පත් විය. 1935 දී ඉන්දියානු චිත්‍රපට ට්‍රිනිඩෑඩ් හි ප්‍රේක්ෂකයන්ට පෙන්වීමට පටන් ගත්තේය. බොහෝ ඉන්දියානු චිත්‍රපට ස්ටෑන්ඩර්ඩ් හින්දුස්ථානි (හින්දි-උර්දු) උපභාෂාවෙන් වූ අතර මෙය ට්‍රිනිඩෑඩියානු හින්දුස්ථානි වෙත සම්මත හින්දි සහ උර්දු වාක්‍ය ඛණ්ඩ සහ වචන මාලාව එකතු කිරීමෙන් ට්‍රිනිඩෑඩියානු හින්දුස්ථානි තරමක් වෙනස් කරන ලදී. ඉන්දියානු චිත්‍රපට ඉන්දු-ට්‍රිනිඩෑඩියානු සහ ටොබැගෝනියානුවන් අතර හින්දුස්ථානි භාෂාව පුනර්ජීවනය කළේය.[133] බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත රජය සහ වතු හිමියන් ට්‍රිනිඩෑඩ්හි හින්දුස්ථානි සහ ඉන්දියානු භාෂා කෙරෙහි පිළිකුලක් සහ අවඥාවක් දැක්වූහ. මේ නිසා, බොහෝ ඉන්දියානුවන් එය දුටුවේ ඔවුන් දරිද්‍රතාවයේ තබාගෙන උක් වගාවන්ට බැඳී සිටින බිඳුණු භාෂාවක් ලෙස වන අතර, එය පළමු භාෂාවක් ලෙස නොව උරුම භාෂාවක් ලෙස සම්මත නොකළ අතර, ඔවුන් ඉන් මිදීමට මාර්ගයක් ලෙස ඉංග්‍රීසියට කැමති වූ බැවිනි.[134] 1960 දශකයේ මැද භාගයේ සිට අග භාගය දක්වා කාලය තුළ ඉන්දු-ට්‍රිනිඩෑඩියානු සහ ටොබැගෝනියානුවන්ගේ භාෂාව ට්‍රිනිඩෑඩියානු හින්දුස්ථානි භාෂාවෙන් ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ හින්දිකරණය වූ අනුවාදයකට මාරු විය. අද හින්දුස්ථානි භජන්, ඉන්දියානු සම්භාව්‍ය සංගීතය, ඉන්දියානු ජන සංගීතය, චිත්‍රපටි, පිචකරි, චට්නි, චට්නි සෝකා සහ චට්නි පරං වැනි ඉන්දු-ට්‍රිනිඩෑඩියානු සහ ටොබැගෝනියානු සංගීත ආකාර හරහා නොනැසී පවතී. 2003 වන විට, ට්‍රිනිඩෑඩියානු හින්දුස්ථානි භාෂාව කතා කරන ඉන්දු-ට්‍රිනිඩෑඩියානු සහ ටොබැගෝනියානුවන් 15,633 ක් පමණ සිටින අතර 2011 වන විට සම්මත හින්දි භාෂාව කතා කරන සංඛ්‍යාව 10,000 ක් පමණ වේ. අද බොහෝ ඉන්දු-ට්‍රිනිඩෑඩියානුවන් සහ ටොබැගෝනියානුවන් ට්‍රිනිඩෑඩියානු හින්දුස්ථානි වචන මාලාව සහ වාක්‍ය ඛණ්ඩ සමඟ දැඩි ලෙස බැඳී ඇති ට්‍රිනිඩෑඩියානු සහ ටොබැගෝනියානු ඉංග්‍රීසි වලින් සමන්විත හිංලිෂ් වර්ගයක් කතා කරන අතර බොහෝ ඉන්දු-ට්‍රිනිඩෑඩියානුවන් සහ ටොබැගෝනියානුවන්ට අද හින්දුස්ථානි භාෂාවෙන් වාක්‍ය ඛණ්ඩ හෝ යාච්ඤා කියවිය හැකිය. ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි හින්දුස්ථානි සම්භවයක් ඇති නම් ඇති බොහෝ ස්ථාන තිබේ. සමහර වාක්‍ය ඛණ්ඩ සහ වචන මාලාව රටේ ප්‍රධාන ධාරාවේ ඉංග්‍රීසි සහ ඉංග්‍රීසි ක්‍රියෝල් උපභාෂාවට පවා පිවිස ඇත.[135][136][137][138][132][139] ලෝක හින්දි දිනය සෑම වසරකම ජනවාරි 10 වන දින ජාතික ඉන්දියානු සංස්කෘතික කවුන්සිලය, හින්දි නිධි පදනම, ඉන්දියානු මහ කොමසාරිස් කාර්යාලය, මහත්මා ගාන්ධි සංස්කෘතික සහයෝගීතා ආයතනය සහ සනාතන ධර්ම මහා සභාව විසින් සංවිධානය කරන ලද උත්සව සමඟ සමරනු ලැබේ.[140]
ස්පාඤ්ඤ
[සංස්කරණය]
2014 දී, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි ජීවත් වන 4,000 ක් පමණ (හෝ මුළු ජනගහනයෙන් 0.3%) ස්පාඤ්ඤ භාෂාව මව් භාෂාව විය. එම රටේ පවතින අර්බුදය හේතුවෙන් වෙනිසියුලානු ජාතිකයන්ගේ දැවැන්ත සංක්‍රමණය හේතුවෙන් මෙම සංඛ්‍යාව සැලකිය යුතු ලෙස වර්ධනය වී තිබේ.[141]
දෙමළ
[සංස්කරණය]දෙමළ භාෂාව පැරණි දෙමළ (මද්‍රාසි) ඉන්දු-ට්‍රිනිඩෑඩියානු සහ ටොබැගෝනියානු ජනගහනයෙන් සමහරක් විසින් කතා කරනු ලැබේ. එය බොහෝ දුරට කතා කරනු ලබන්නේ වර්තමාන ඉන්දියාවේ තමිල්නාඩු ප්‍රාන්තයෙන් පැමිණි ගිවිසුම්ගත ඉන්දියානු කම්කරුවන්ගේ ඉතිරිව සිටින දරුවන් කිහිප දෙනා විසිනි. භාෂාව කතා කරන අනෙකුත් අය තමිල්නාඩුවෙන් මෑතකදී සංක්‍රමණය වූ අය වෙති.[142]
චීන
[සංස්කරණය]19 වන සියවසේ සංක්‍රමණය වූ ජනතාවගෙන් බහුතරයක් දකුණු චීනයෙන් පැමිණි අතර චීන භාෂාවේ හක්කා සහ යූ උපභාෂා කතා කළහ. ගිවිසුම්ගත වීමෙන් පසු 20 වන සියවසේදී අද දක්වා වැඩි චීන ජාතිකයන් ව්‍යාපාර සඳහා ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ වෙත සංක්‍රමණය වී ඇති අතර ඔවුන් ගිවිසුම්ගත උපභාෂා සහ මැන්ඩරින් සහ මින් වැනි අනෙකුත් චීන උපභාෂා කතා කරති.[143][144] 1906 දී ලියන ජේ. ඩයර් බෝල් මෙසේ පවසයි: "ට්‍රිනිඩෑඩ්හි වසර විස්සකට පමණ පෙර චීන ජාතිකයන් 4,000 ක් හෝ 5,000 ක් සිටියහ, නමුත් ඔවුන් බොහෝ විට 2,000 ක් හෝ 3,000 ක් දක්වා අඩු වී ඇත, [1900 දී 2,200]. ඔවුන් සීනි වතු වල වැඩ කළ නමුත් දැන් ප්‍රධාන වශයෙන් සාප්පු හිමියන් මෙන්ම සාමාන්‍ය වෙළෙන්දන්, පතල් කම්කරුවන් සහ දුම්රිය ඉදිකිරීම්කරුවන් යනාදිය වේ."[145]
ස්වදේශීය භාෂා
[සංස්කරණය]ට්‍රිනිඩෑඩ්හි යාඕ සහ ටොබැගෝහි කරීනා, කැරිබන් යන දෙකම සහ ට්‍රිනිඩෑඩ්හි ෂෙබායා යන දෙකම ස්වදේශීය භාෂාවන් වූ අතර එය අරවාකන් විය.[143]
ආගම
[සංස්කරණය]
2011 සංගණනයට අනුව,[146] ක්‍රිස්තියානි ධර්මය රටේ විශාලතම ආගම වන අතර එය ජනගහනයෙන් 55.2% ක ඇදහිල්ල ලෙස ප්‍රකාශ වේ. රෝමානු කතෝලිකයන් විශාලතම තනි ක්‍රිස්තියානි නිකාය වූ අතර එය මුළු ජනගහනයෙන් 21.60% කි. පෙන්තකොස්ත/ඉවැන්ජලිකල්/පූර්ණ සුවිශේෂ නිකායන් ජනගහනයෙන් 12.02% ක් වූ දෙවන විශාලතම ක්‍රිස්තියානි කණ්ඩායම විය. වෙනත් විවිධ ක්‍රිස්තියානි නිකායන් අතරට අධ්‍යාත්මික බැප්ටිස්ට් (5.67%), ඇන්ග්ලිකන් (5.67%), සෙවන්ත්-ඩේ ඇඩ්වෙන්ටිස්ට් (4.09%), ප්‍රෙස්බිටේරියන් හෝ කොන්ග්‍රිගේෂනලිස්ට් (2.49%), යෙහෝවාගේ සාක්ෂිකරුවන් (1.47%), බැප්ටිස්ට් (1.21%), මෙතෝදිස්ත (0.65%) සහ මොරවියන් පල්ලිය (0.27%) ඇතුළත් වේ.
හින්දු ආගම රටේ දෙවන විශාලතම ආගම වූ අතර එය 2011 දී ජනගහනයෙන් 18.2% ක් විසින් අනුගමනය කරන ලදී.[146] හින්දු ආගම රට පුරා ක්‍රියාත්මක වේ, දීපවාලි යනු රජයේ නිවාඩු දිනයක් වන අතර අනෙකුත් හින්දු නිවාඩු දින ද බහුලව සමරනු ලැබේ. ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි විශාලතම හින්දු සංවිධානය වන්නේ ප්‍රධාන හින්දු සංවිධාන දෙක ඒකාබද්ධ කිරීමෙන් පසු 1952 දී පිහිටුවන ලද සනාතන ධර්ම මහා සභාවයි. ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි බොහෝ හින්දු භක්තිකයන් සනාතනි (සනාටනිස්ට්/ඕතඩොක්ස් හින්දු) වේ. අනෙකුත් නිකායන් සහ සංවිධාන අතර ආර්ය සමාජය, කබීර් පන්ත්, සෙනරියානි (සියුනාරිනි/සියෙව්නාරායිනි/ශිව් නාරායනි), රාමනන්දි සම්ප්‍රදාය, අවුගර් (අඝෝර්), කාලි මායි (මද්‍රාසි), සත්‍ය සායි බාබා ව්‍යාපාරය, ශිර්දි සායි බාබා ව්‍යාපාරය, ඉස්කෝන් (හරේෂ් එස් එස් ක්‍රිෂ්ණාව්, ලයිෆ්, ලයිෆ්, ලයිෆ්, එස්. සමාජය, මුරුගන් (කෞමාරම්), ගණපති සච්චිදානන්ද ව්‍යාපාරය, ජගද්ගුරු ක්‍රිපාලු පරිෂත් (රාධා මාධව්) සහ බ්‍රහ්ම කුමාරිස්.[148][149]
2011 දී මුස්ලිම්වරු ජනගහනයෙන් 4.97%ක් නියෝජනය කළහ.[146] ඊදුල්-ෆිතර් යනු රජයේ නිවාඩු දිනයක් වන අතර ඊද් අල්-අදා, මවුලිඩ්, හොසේ, ෂබ්-ඊ-බරත් සහ අනෙකුත් මුස්ලිම් නිවාඩු දිනද සමරනු ලැබේ.
අප්‍රිකානු සම්භවයක් ඇති හෝ අප්‍රිකානු කේන්ද්‍රීය ආගම් ද පිළිපැදිය හැකිය, විශේෂයෙන් ට්‍රිනිඩෑඩ් ඔරිෂා (යොරුබා) ඇදහිලිවන්තයන් (0.9%) සහ රස්තෆාරියන් (0.27%).[24] සාම්ප්‍රදායික ඔබියා විශ්වාසයන්ගේ විවිධ අංශ තවමත් දූපත් වල බහුලව ක්‍රියාත්මක වේ.[35]
සියවස් ගණනාවක් තිස්සේ දූපත් වල යුදෙව් ප්‍රජාවක් සිට ඇත. කෙසේ වෙතත්, ඔවුන්ගේ සංඛ්‍යාව කිසි විටෙකත් විශාල වී නැත, 2007 ඇස්තමේන්තුවකට අනුව යුදෙව් ජනගහනය පුද්ගලයින් 55 ක් ලෙස දක්වා ඇත.[150][151]
ආගමික අනුබද්ධයක් ප්‍රකාශ නොකළ ප්‍රතිචාර දැක්වූවන් ජනගහනයෙන් 11.1% ක් නියෝජනය කළ අතර 2.18% ක් තමන් ආගමික නොවන බව ප්‍රකාශ කළහ.
අප්‍රිකානු සමමුහුර්ත ඇදහිලි දෙකක් වන ෂවුටර් හෝ අධ්‍යාත්මික බැප්ටිස්ට්වරුන් සහ ඔරිෂා ඇදහිල්ල (කලින් ෂැන්ගෝස් ලෙස හැඳින්විණි) වේගයෙන්ම වර්ධනය වන ආගමික කණ්ඩායම් අතර වේ. ඒ හා සමානව, බොහෝ ට්‍රිනිඩෑඩියානුවන් විසින් සාමාන්‍යයෙන් "පෙන්තකොස්ත" ලෙස එකතු කරන එවැන්ජලිකල් රෙපරමාදු සහ මූලධර්මවාදී පල්ලි සංඛ්‍යාවේ සැලකිය යුතු වැඩි වීමක් දක්නට ලැබේ, නමුත් මෙම තනතුර බොහෝ විට සාවද්‍ය වේ. සික් ආගම, ජෛන ආගම, බහායි, සොරොස්ට්‍රියානු ආගම සහ බුද්ධාගම ඉන්දු-ට්‍රිනිඩෑඩියානු සහ ටොබැගෝනියානු සුළුතරයක් විසින් අනුගමනය කරනු ලබන අතර, බොහෝ දුරට ඉන්දියාවෙන් පැමිණි මෑත කාලීන සංක්‍රමණිකයන් විසිනි. බුද්ධාගම, චීන ජන ආගම, තාඕවාදය සහ කොන්ෆියුෂියානුවාදය වැනි නැගෙනහිර ආගම් කිහිපයක් අනුගමනය කරනු ලබන්නේ චීන ට්‍රිනිඩෑඩියානු සහ ටොබැගෝනියානු සුළුතරයක් වන අතර, බොහෝ දෙනෙක් ක්‍රිස්තියානීන් වෙති.
නාගරික මධ්‍යස්ථාන
[සංස්කරණය]| ස්ථානය | පරිපාලන කලාපය | ජනගහණය | ස්ථානය | පරිපාලන කලාපය | ජනගහණය | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 චගුවානාස්  සැන් ප්‍රනාන්දු |
1 | චගුවානාස් | චගුවානාස් | 101,297 | 11 | සංග්රේ ග්‍රෑන්ඩ් | සංග්රේ ග්‍රෑන්ඩ් | 20,630 |  ස්පාඤ්ඤ වරාය  අරිමා |
| 2 | සැන් ප්‍රනාන්දු | සැන් ප්‍රනාන්දු | 82,997 | 12 | පෙනල් | පෙනල්-ඩෙබේ | 17,952 | ||
| 3 | ස්පාඤ්ඤ වරාය | ස්පාඤ්ඤ වරාය | 81,142 | 13 | ස්කාර්බරෝ | ටොබැගෝ | 17,537 | ||
| 4 | අරිමා | අරිමා | 65,623 | 14 | ගෑස්පරිලෝ | කූවා-ටබකයිට්-තල්පාරෝ | 16,426 | ||
| 5 | සැන් ජුවාන් | සැන් ජුවාන්-ලැවෙන්ටිල් කලාපය | 53,588 | 15 | සිපාරියා | සිපාරියා | 14,535 | ||
| 6 | ඩියාගෝ මාටින් | ඩියාගෝ මාටින් | 49,686 | 16 | ක්ලැක්ස්ටන් බේ | කූවා-ටබකයිට්-තල්පාරෝ | 14,436 | ||
| 7 | කූවා | කූවා-ටබකයිට්-තල්පාරෝ | 48,858 | 17 | ෆයිසාබාද් | සිපාරියා | 13,099 | ||
| 8 | පොයින්ට් ෆෝටින් | පොයින්ට් ෆෝටින් | 29,579 | 18 | වැලෙන්සියා | සංග්රේ ග්‍රෑන්ඩ් | 12,327 | ||
| 9 | ප්‍රින්සස් ටවුන් | ප්‍රින්සස් ටවුන් | 28,335 | 19 | ෆ්‍රීපෝට් | කූවා-ටබකයිට්-තල්පාරෝ | 11,850 | ||
| 10 | ටුනාපුනා | ටුනාපුනා-පියර්කෝ කලාපය, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ | 26,829 | 20 | ඩෙබේ | පෙනල්-ඩෙබේ | 11,733 | ||
අධ්‍යාපනය
[සංස්කරණය]සාමාන්‍යයෙන් දරුවන් පෙර පාසල් අධ්‍යාපනය ආරම්භ කරන්නේ අවුරුදු දෙකහමාරකින් නමුත් මෙය අනිවාර්ය නොවේ. කෙසේ වෙතත්, ප්‍රාථමික පාසල ආරම්භ කරන විට ඔවුන්ට මූලික කියවීමේ සහ ලිවීමේ කුසලතා තිබිය යුතු යැයි අපේක්ෂා කෙරේ. සිසුන් වයස අවුරුදු පහේදී ප්‍රාථමික පාසල ආරම්භ කර වසර හතකට පසු ද්විතීයික අධ්‍යාපනයට යොමු වේ. ප්‍රාථමික පාසලේ පන්ති හතට පළමු වසර සහ දෙවන වසර ඇතුළත් වන අතර, ඉන් පසුව පළමු ප්‍රමිතිය සිට පස්වන ප්‍රමිතිය දක්වා ඇත. ප්‍රාථමික පාසලේ අවසාන වසර තුළ, සිසුන් දරුවා ඇතුළත් වන ද්විතීයික පාසල තීරණය කරන ද්විතීයික ප්‍රවේශ තක්සේරුව (SEA) සඳහා සූදානම් වී පෙනී සිටියි.[158]
සිසුන් අවම වශයෙන් වසර පහක් ද්විතීයික පාසලට යන අතර එමඟින් CSEC (කැරිබියානු ද්විතීයික අධ්‍යාපන සහතිකය) විභාගවලට යොමු වන අතර එය බ්‍රිතාන්‍ය GCSE O මට්ටම්වලට සමාන වේ. සතුටුදායක ශ්‍රේණි ඇති දරුවන්ට තවත් වසර දෙකක කාලයක් උසස් පාසල දිගටම කරගෙන යාමට තෝරා ගත හැකි අතර, එමඟින් GCE A මට්ටම්වලට සමාන කැරිබියානු උසස් ප්‍රවීණතා විභාග (CAPE) ලබා ගත හැකිය. CSEC සහ CAPE විභාග දෙකම කැරිබියානු විභාග කවුන්සිලය (CXC) විසින් පවත්වනු ලැබේ. පුද්ගලික සහ ආගමික පාසල් අධ්‍යාපනය ගාස්තුවකට ලබා ගත හැකි වුවද, පොදු ප්‍රාථමික සහ ද්විතීයික අධ්‍යාපනය සැමට නොමිලේ.
බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් විශ්ව විද්‍යාලය (UWI), ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ විශ්ව විද්‍යාලය (UTT), දකුණු කැරිබියන් විශ්ව විද්‍යාලය (USC), ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ විද්‍යා, තාක්ෂණ සහ ව්‍යවහාරික කලා විද්‍යාලය (COSTAATT) සහ තවත් සමහර දේශීය පිළිගත් ආයතනවල, උපාධියේ මට්ටම දක්වා, උපකාරක වියදම් සඳහා තෘතියික අධ්‍යාපනය GATE (උපකාරක වියදම් සඳහා රජයේ ආධාර) හරහා සපයනු ලැබේ. රජය දැනට සමහර මාස්ටර් වැඩසටහන් සඳහා සහනාධාර ලබා දෙයි. රජය සහ පෞද්ගලික අංශය යන දෙකම දේශීය, කලාපීය හෝ ජාත්‍යන්තර විශ්ව විද්‍යාලවල අධ්‍යාපනය සඳහා දක්ෂ හෝ අවශ්‍යතා ඇති සිසුන්ට අධ්‍යයන ශිෂ්‍යත්ව ආකාරයෙන් මූල්‍ය ආධාර ලබා දෙයි. ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ 2024 දී ගෝලීය නවෝත්පාදන දර්ශකයේ 108 වන ස්ථානයට පත් වූ අතර එය 2019 දී 91 වන ස්ථානයට වඩා පහත වැටුණි.[159][160][161][162]
කාන්තාවන්
[සංස්කරණය]ජනගහනයෙන් 49% ක් පමණක් කාන්තාවන් වුවද, රටේ ශ්‍රම බලකායෙන් 55% කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් ඔවුන් වේ.[163]
ආර්ථිකය
[සංස්කරණය]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ යනු කැරිබියානු දූපත්වල වඩාත්ම සංවර්ධිත ජාතිය වන අතර ධනවත්ම එකක් වන අතර ලෝකයේ ඉහළ ආදායම් ලබන රටවල් 70 න් ඉහළම 40 (2010 තොරතුරු) අතරට ඇතුළත් වේ.[තහවුරු කර නොමැත] එහි ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම ඇමරිකානු ඩොලර් 20,070[164] (ඇට්ලස් ක්‍රමයේ 2014 දළ ජාතික ආදායම) කැරිබියන් දූපත් වල ඉහළම එකකි.[165] 2011 නොවැම්බර් මාසයේදී, OECD විසින් ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ එහි සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් ලැයිස්තුවෙන් ඉවත් කරන ලදී.[166] ට්‍රිනිඩෑඩ්හි ආර්ථිකය ඛනිජ තෙල් කර්මාන්තයෙන් දැඩි ලෙස බලපෑමට ලක්ව ඇත. සංචාරක ව්‍යාපාරය සහ නිෂ්පාදනය ද දේශීය ආර්ථිකයට වැදගත් වේ. සංචාරක ව්‍යාපාරය වර්ධනය වන අංශයකි, විශේෂයෙන් ටොබැගෝහි, නමුත් සමානුපාතිකව එය අනෙකුත් බොහෝ කැරිබියානු දූපත් වලට වඩා බෙහෙවින් අඩු වැදගත්කමක් දරයි. කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනවලට පැඟිරි සහ කොකෝවා ඇතුළත් වේ. එය කැරිබියන් කලාපයට නිෂ්පාදිත භාණ්ඩ, විශේෂයෙන් ආහාර, පාන වර්ග සහ සිමෙන්ති ද සපයයි.
තෙල් සහ ගෑස්
[සංස්කරණය]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ප්‍රමුඛ කැරිබියානු තෙල් හා ගෑස් නිෂ්පාදකයෙකු වන අතර එහි ආර්ථිකය මෙම සම්පත් මත දැඩි ලෙස රඳා පවතී. තෙල් හා ගෑස් දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 40% ක් සහ අපනයනවලින් 80% ක් පමණ වන නමුත් රැකියා වලින් 5% ක් පමණි.[167] මෑත කාලීන වර්ධනයට හේතු වී ඇත්තේ ද්‍රව ස්වාභාවික වායු (LNG), ඛනිජ රසායනික ද්‍රව්‍ය සහ වානේ සඳහා වන ආයෝජන ය. අතිරේක ඛනිජ රසායනික, ඇලුමිනියම් සහ ප්ලාස්ටික් ව්‍යාපෘති සැලසුම් කිරීමේ විවිධ අදියරවල පවතී.
රට කලාපීය මූල්‍ය මධ්‍යස්ථානයක් ද වන අතර ආර්ථිකයට වර්ධනය වන වෙළඳ අතිරික්තයක් ඇත.[168] පසුගිය වසර හය තුළ අත්ලාන්තික් LNG ව්‍යාප්තිය ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි ආර්ථික වර්ධනයේ විශාලතම තනි-තිරසාර අවධිය නිර්මාණය කළේය. ජාතිය LNG අපනයනකරුවෙකු වන අතර 2017 දී මුළු m3 බිලියන 13.4 ක් සැපයීය. ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි LNG අපනයන සඳහා විශාලතම වෙළඳපොළ වන්නේ චිලී සහ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයයි.[169]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ තෙල් මත පදනම් වූ ආර්ථිකයක සිට ස්වාභාවික වායු මත පදනම් වූ ආර්ථිකයකට සංක්‍රමණය වී ඇත. 2017 දී, ස්වාභාවික වායු නිෂ්පාදනය මුළු ඝන මීටර් බිලියන 18.5 ක් වූ අතර, එය 2016 ට වඩා 0.4% ක අඩුවීමකි. නිෂ්පාදනය බිලියන 18.6 කි.[169] පසුගිය දශකය තුළ තෙල් නිෂ්පාදනය 2007 දී වසරකට මෙට්‍රික් ටොන් මිලියන 7.1 සිට 2017 දී වසරකට මෙට්‍රික් ටොන් මිලියන 4.4 දක්වා අඩු වී ඇත.[170] 2005 දෙසැම්බර් මාසයේදී, අත්ලාන්තික් LNG හි සිව්වන නිෂ්පාදන මොඩියුලය හෝ ද්‍රව ස්වාභාවික වායු (LNG) සඳහා "දුම්රිය" නිෂ්පාදනය ආරම්භ කරන ලදී. දුම්රිය හතර අත්ලාන්තික් LNG හි සමස්ත නිමැවුම් ධාරිතාව 50% කින් පමණ වැඩි කර ඇති අතර එය ලොව විශාලතම LNG දුම්රිය වන අතර එය වසරකට ටොන් මිලියන 5.2 ක් LNG නිෂ්පාදනය කරයි.[තහවුරු කර නොමැත]
සංචාරක ව්‍යාපාරය
[සංස්කරණය]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ අනෙකුත් බොහෝ කැරිබියානු රටවල් සහ ප්‍රදේශවලට වඩා සංචාරක ව්‍යාපාරය මත බෙහෙවින් අඩුවෙන් රඳා පවතින අතර, සංචාරක ක්‍රියාකාරකම් වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් ටොබැගෝහි සිදු වේ. මෑත වසරවලදී මෙම අංශය නංවාලීමට රජය උත්සාහ කර ඇත.
දිවයිනේ සමහර ආකර්ෂණයන් වන්නේ එහි වීදි ආහාර සංස්කෘතිය සහ සංස්කෘතික සිදුවීම් වන අතර, ස්පාඤ්ඤ වරායේ අරිපිටා මාවත මේ සඳහා කැපී පෙනෙන ස්ථානයකි.[171]
කෘෂිකර්මාන්තය
[සංස්කරණය]ඓතිහාසිකව සීනි සහ කෝපි ඇතුළු කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනය ආර්ථිකයේ ආධිපත්‍යය දැරූ අතර, උක් වැඩිම මුදලක් උපයන අතර වැඩිම රැකියා ප්‍රමාණයක් සපයයි. නිෂ්පාදනය කරන ලද සීනි වලින් කොටසක් ට්‍රිනිඩෑඩ්හි අනුභව කරන ලද නමුත් එයින් වැඩි ප්‍රමාණයක් එක්සත් රාජධානිය, කැනඩාව සහ එක්සත් ජනපදයට අලෙවි කරන ලදී. කොකෝවා දෙවන වටිනාම බෝගය වූ අතර උක් වලට වඩා වැඩි ප්‍රදේශයක් ආවරණය කරයි. කාලයේ මිල ගණන් පහත වැටීම සහ ඉහළ නිෂ්පාදන පිරිවැය හේතුවෙන් සීනි නිෂ්පාදනය 2010 දී පමණ නතර විය.
බොහෝ ගොවීන් කොකෝවා වගා කරන්නේ තමන් විසින්ම වගා කළ නොහැකි වෙනත් රටවලට විකිණීම සඳහා ය. ට්‍රිනිඩෑඩ් ඉක්වදෝරයෙන් පසු දෙවන විශාලතම කොකෝවා නිෂ්පාදකයා වූ නමුත් මෙය වැඩි කල් පවතින්නේ නැත. බටහිර අප්‍රිකාවේ සහ දකුණු ඇමරිකාවේ රටවල් අඩු මිලකට කොකෝවා වගා කිරීම ආරම්භ කළ විට, ට්‍රිනිඩෑඩ් එහි බොහෝ ගනුදෙනුකරුවන් අහිමි කර ගත්තේය.[172]
20 වන සියවසේ සිට කෘෂිකර්මාන්තය දැඩි පරිහානියකට ලක්ව ඇති අතර දැන් රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 0.4% ක් පමණක් වන අතර ශ්‍රම බලකායෙන් 3.1% ක් සේවයේ යොදවයි.[167] පිපිඤ්ඤා, වම්බටු, මඤ්ඤොක්කා, වට්ටක්කා, ඩෂීන් (ටාරෝ) සහ පොල් වැනි විවිධ පලතුරු සහ එළවළු වගා කරන අතර මසුන් ඇල්ලීම තවමත් බහුලව භාවිතා වේ.[167]
ආර්ථික විවිධාංගීකරණය
[සංස්කරණය]ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ, විවිධාංගීකරණය හරහා ආර්ථික පරිවර්තනයකට භාජනය වීමේ උත්සාහයක් ලෙස,[167] රටේ එකම ආයෝජන ප්‍රවර්ධන නියෝජිතායතනය ලෙස සේවය කිරීම සඳහා 2012 දී InvestTT පිහිටුවන ලදී. මෙම නියෝජිතායතනය වෙළඳ හා කර්මාන්ත අමාත්‍යාංශයට අනුගත වන අතර එය රටේ තෙල් නොවන සහ ගෑස් අංශයන් සැලකිය යුතු ලෙස සහ තිරසාර ලෙස වර්ධනය කිරීමේ ප්‍රධාන නියෝජිතයා විය යුතුය.[173]
ආහාර සහ පාන කර්මාන්තය
[සංස්කරණය]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ යනු CARICOM හි විශාලතම බීර නිෂ්පාදන සමාගම වන Carib Brewery හි නිවහන වේ. එහි නෙස්ලේ කම්හලක් ඇතුළු ආහාර නිෂ්පාදන පහසුකම් ගණනාවක් ද ඇත. දිවයිනට අඩු ඉඩම් ප්‍රමාණයක් සහ සාමාන්‍යයට වඩා ඉහළ ආදායමක් ඇති බැවින් ආහාර ආනයනය කිරීමේ ප්‍රවණතාවක් පවතී, කෙසේ වෙතත් කිරි, චොකලට්, පොල් සහ මධ්‍යසාර පාන ඇතුළු බොහෝ නිෂ්පාදන දේශීයව නිෂ්පාදනය කෙරේ.[174] 2022 දී, ආහාර, පාන වර්ග සහ දුම්කොළ කර්මාන්තයේ නිෂ්පාදනය ට්‍රිනිඩියානු ඩොලර් බිලියන 8 කට ආසන්න විය.[175]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි අවන්හල් ජාලයක උදාහරණයක් වන්නේ රෝයල් කාසල් ය.[176]
සන්නිවේදන යටිතල පහසුකම්
[සංස්කරණය]ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි හොඳින් දියුණු සන්නිවේදන අංශයක් ඇත. විදුලි සංදේශ සහ විකාශන අංශ 2014 දී ඇස්තමේන්තුගත ටෙන්ඩූ ඩොලර් බිලියන 5.63 (ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 0.88) ජනනය කළ අතර එය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ප්‍රතිශතයක් ලෙස සියයට 3.1 කි. මෙය පසුගිය වසරට සාපේක්ෂව මෙම කර්මාන්තය විසින් ජනනය කරන ලද මුළු ආදායමේ සියයට 1.9 ක වැඩිවීමක් නියෝජනය කළේය. මුළු විදුලි සංදේශ සහ විකාශන ආදායමෙන්, ජංගම හඬ සේවා ටෙන්ඩූ ඩොලර් බිලියන 2.20 (සියයට 39.2) ආදායමෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් සඳහා දායක විය. මෙයින් පසුව අන්තර්ජාල සේවා TT$1.18 බිලියන හෙවත් සියයට 21.1 ක දායකත්වයක් ලබා දුන්නේය. කර්මාන්තය සඳහා ඊළඟ ඉහළම ආදායම් උපයන්නන් වූයේ ස්ථාවර හඬ සේවා සහ ගෙවන රූපවාහිනී සේවා වන අතර ඒවායේ දායකත්වය පිළිවෙලින් TT$0.76 බිලියන සහ TT$0.70 (සියයට 13.4 සහ සියයට 12.4) විය. ජාත්‍යන්තර හඬ සේවා ඊළඟට ඇති අතර, ආදායමෙන් TT$0.27 බිලියන (සියයට 4.7) ක් උපයා ඇත. නොමිලේ ගුවන් විදුලි සහ රූපවාහිනී සේවා පිළිවෙලින් TT$0.18 බිලියන සහ TT$0.13 බිලියන (සියයට 3.2 සහ සියයට 2.4) දායක විය. අවසාන වශයෙන්, අනෙකුත් දායකයින් අතර "වෙනත් ආදායම්" සහ "ලීසිං මාර්ග සේවා" ඇතුළත් වූ අතර පිළිවෙලින් TT$0.16 බිලියන සහ TT$0.05 ක ඉපැයීම් ඇති අතර, සියයට 2.8 සහ සියයට 0.9 කි.[177]
විදුලි සංදේශ වෙළඳපොළේ සෑම අංශයක් සඳහාම සැපයුම්කරුවන් කිහිප දෙනෙක් සිටිති. ස්ථාවර මාර්ග දුරකථන සේවාව Digicel, TSTT (bmobile ලෙස ක්‍රියාත්මක වන) සහ කේබල් සහ රැහැන් රහිත සන්නිවේදන මගින් FLOW ලෙස ක්‍රියාත්මක වේ; සෙලියුලර් සේවාව TSTT (bmobile ලෙස ක්‍රියාත්මක වේ) සහ Digicel විසින් සපයනු ලබන අතර අන්තර්ජාල සේවාව TSTT, FLOW, Digicel, Green Dot සහ Lisa Communications විසින් සපයනු ලැබේ.
නිර්මාණාත්මක කර්මාන්ත
[සංස්කරණය]නිර්මාණාත්මක කර්මාන්ත ආර්ථික වර්ධනයට සහ සංවර්ධනයට මාර්ගයක් ලෙස ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ රජය හඳුනාගෙන ඇත. එය නිර්මාණශීලිත්වය, දැනුම සහ අස්පෘශ්‍ය දේ මූලික නිෂ්පාදන සම්පත ලෙස සේවය කරන නවතම, වඩාත්ම ගතික අංශවලින් එකකි. 2015 දී, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි නිර්මාණාත්මක කර්මාන්ත සමාගම් සමාගම (CreativeTT) වෙළඳ හා කර්මාන්ත අමාත්‍යාංශය යටතේ රාජ්‍ය ආයතනයක් ලෙස ස්ථාපිත කරන ලද අතර, ජාතික ධනය උත්පාදනය කිරීම සඳහා ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි නිර්මාණාත්මක කර්මාන්තවල ව්‍යාපාර සංවර්ධනය සහ අපනයන කටයුතු උත්තේජනය කිරීම සහ පහසුකම් සැලසීමේ වගකීම පැවරී ඇති අතර, එම නිසා, සමාගම දැනට එහි විෂය පථය යටතේ ඇති සුවිශේෂී ක්ෂේත්‍ර තුනේ සහ උප අංශ තුනේ උපායමාර්ගික සහ ව්‍යාපාර සංවර්ධනය සඳහා වගකිව යුතුය - සංගීතය, චිත්‍රපට සහ විලාසිතා. MusicTT, FilmTT සහ FashionTT යනු මෙම වරම ඉටු කිරීම සඳහා පිහිටුවන ලද අනුබද්ධිත ආයතන වේ.
ප්‍රවාහනය
[සංස්කරණය]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි ප්‍රවාහන පද්ධතිය ප්‍රධාන දූපත් දෙක හරහා මහාමාර්ග සහ මාර්ග ජාලයකින්, ස්පාඤ්ඤ වරාය ස්කාර්බරෝ සහ සැන් ප්‍රනාන්දු සමඟ සම්බන්ධ කරන තොටුපළවල් සහ දූපත් දෙකෙහිම ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළවල් වලින් සමන්විත වේ. උරියා බට්ලර් අධිවේගී මාර්ගය, චර්චිල් රූස්වෙල්ට් අධිවේගී මාර්ගය සහ සර් සොලමන් හොචෝයි අධිවේගී මාර්ගය ට්‍රිනිඩෑඩ් දූපත එකට සම්බන්ධ කරන අතර ක්ලෝඩ් නොයෙල් අධිවේගී මාර්ගය ටොබැගෝ හි ඇති එකම ප්‍රධාන අධිවේගී මාර්ගය වේ. ගොඩබිම පොදු ප්‍රවාහන විකල්ප වන්නේ පොදු බස් රථ, පෞද්ගලික කුලී රථ සහ කුඩා බස් රථ ය. මුහුදෙන්, විකල්ප වන්නේ අන්තර්-දූපත් තොටුපළවල් සහ අන්තර්-නගර ජල කුලී රථ ය.[178]
ට්‍රිනිඩෑඩ් දූපතට සේවය කරනු ලබන්නේ 1931 ජනවාරි 8 වන දින විවෘත කරන ලද පියර්කෝ හි පිහිටි පියර්කෝ ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළ විසිනි.[179] මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 17.4 (අඩි 57) ක උන්නතාංශයක පිහිටා ඇති මෙය හෙක්ටයාර 680 (අක්කර 1,700) ක භූමි ප්‍රමාණයකින් සමන්විත වන අතර මීටර් 3,200 (අඩි 10,500) ක ධාවන පථයක් ඇත. ගුවන් තොටුපළ උතුරු පර්යන්තය සහ දකුණු පර්යන්තය යන පර්යන්ත දෙකකින් සමන්විත වේ. පස්වන ඇමරිකානු සමුළුවේදී VIP පිවිසුම් ස්ථානයක් ලෙස භාවිතා කිරීම සඳහා පැරණි දකුණු පර්යන්තය 2009 දී ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලදී. උතුරු පර්යන්තය 2001 දී නිම කරන ලද අතර, ජාත්‍යන්තර ගුවන් ගමන් සඳහා ජෙට්වේ සහිත[180] දෙවන මට්ටමේ ගුවන් යානා ගේට්ටු 14 කින්, බිම් මට්ටමේ ගෘහස්ථ ගේට්ටු දෙකකින් සහ ටිකට්පත් කවුන්ටර ස්ථාන 82 කින් සමන්විත වේ.
.jpg)
2008 දී පියාර්කෝ ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළේ මගී ප්‍රවාහනය දළ වශයෙන් මිලියන 2.6 ක් විය. එය කැරිබියානු දූපත්වල හත්වන කාර්යබහුලම ගුවන් තොටුපළ වන අතර, සැන්ග්ස්ටර් ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළ සහ ලින්ඩන් පින්ඩ්ලිං ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළට පසුව, ඉංග්‍රීසි කතා කරන කැරිබියානු දූපත්වල තුන්වන කාර්යබහුලම ගුවන් තොටුපළ වේ.[තහවුරු කර නොමැත] ජාතික ගුවන් සේවය වන කැරිබියන් ගුවන් සේවය, පියර්කෝ ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළේ එහි ප්‍රධාන මධ්‍යස්ථානය ක්‍රියාත්මක කරන අතර කැරිබියන්, එක්සත් ජනපදය, කැනඩාව සහ දකුණු ඇමරිකාවට සේවා සපයයි. ගුවන් සේවය සම්පූර්ණයෙන්ම ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ රජය සතුය. ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 50 ක අතිරේක මුදල් එන්නත් කිරීමෙන් පසුව, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ රජය 2010 මැයි 1 වන දින ජැමෙයිකානු ගුවන් සේවය වන එයාර් ජැමෙයිකාව අත්පත් කර ගත් අතර, ඉන් පසුව මාස 6-12 ක සංක්‍රාන්ති කාලයක් ඇත.[181]
ටොබැගෝ දූපතට ක්‍රවුන් පොයින්ට් හි A.N.R. රොබින්සන් ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළ සේවය කරයි. මෙම ගුවන් තොටුපළ උතුරු ඇමරිකාවට සහ යුරෝපයට නිතිපතා සේවා සපයයි. දූපත් දෙක අතර නිතිපතා ගුවන් ගමන් ඇති අතර, ගාස්තු සඳහා රජය විසින් දැඩි ලෙස සහනාධාර ලබා දෙනු ලැබේ.
ට්‍රිනිඩෑඩ්හි කලින් දුම්රිය ජාලයක් පැවතුනද, එය 1968 දී වසා දමන ලදී.[182] දූපත් වල නව දුම්රිය මාර්ගයක් ඉදිකිරීම සඳහා සාකච්ඡා පැවතුනද, ඒ පිළිබඳව තවමත් කිසිවක් සිදුවී නොමැත.[183]
බලශක්ති ප්‍රතිපත්තිය සහ දේශගුණික විපර්යාස
[සංස්කරණය]ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ යනු කලාපයේ ප්‍රමුඛතම තෙල් සහ ගෑස් අපනයනකරු වන නමුත් පොසිල ඉන්ධන ආනයනය 2008 දී එහි CARICOM අසල්වැසියන් විසින් පරිභෝජනය කරන ලද බලශක්තියෙන් 90% කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් සපයන ලදී. මෙම අවදානම CARICOM විසින් 2013 දී අනුමත කරන ලද බලශක්ති ප්‍රතිපත්තියක් සංවර්ධනය කිරීමට හේතු විය. (C-SERMS). ප්‍රතිපත්තිය යටතේ, පුනර්ජනනීය බලශක්ති ප්‍රභවයන් 2017 වන විට සාමාජික රටවල මුළු විදුලි උත්පාදන මිශ්‍රණයෙන් 20% ක්, 2022 වන විට 28% ක් සහ 2027 වන විට 47% ක් දායක විය යුතුය.[184]
2014 දී ලෝක බැංකුවට අනුව, කටාර් සහ කුරකාඕ වලින් පසු වැඩිම ඒක පුද්ගල CO2 විමෝචනය කළ ලෝකයේ තුන්වන රට ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ විය.[185] සාමාන්‍යයෙන්, සෑම වැසියෙක්ම වායුගෝලයේ CO2 මෙට්‍රික් ටොන් 34.2 ක් නිෂ්පාදනය කළේය. සාපේක්ෂව, එම වසරේම ලෝක සාමාන්‍යය ඒක පුද්ගල ටොන් 5.0 ක් විය. මෑත වසරවලදී CO2 විමෝචනය අඩු වී ඇති අතර, 2021 දී ඒක පුද්ගල ටොන් 21.01 ක් වූ අතර, කුරකාඕ වැනි මිලියන භාගයකට වඩා කුඩා කුඩා රටවල් බැහැර කිරීමෙන් පසුව, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ සිව්වන ස්ථානයට පත්විය, සහ ඒක පුද්ගල පදනම මත ඉතිරි නරකම CO2 විමෝචක හතේ ඇති එකම මැද පෙරදිග නොවන රට වේ.
ආර්ථිකයේ විමෝචන තීව්‍රතාවය අනුව (දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ඒකකයකට CO2 විමෝචනය ලෙස අර්ථ දක්වා ඇත), ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ගෝලීය වශයෙන් තුන්වන ස්ථානයට පත්ව ඇත. එහි විමෝචන-ප්‍රභව පැතිකඩ ඊනියා "වෙනත් අංශ" ලෙස නරකම CO2 තීව්‍රතා විමෝචක අතර අද්විතීය වේ, ඒවාට ඇතුළත් වන්නේ: කාර්මික ක්‍රියාවලි විමෝචනය, කෘෂිකාර්මික පස සහ අපද්‍රව්‍ය, බලශක්ති කර්මාන්තය, අනෙකුත් කාර්මික දහනය, ප්‍රවාහන සහ ගොඩනැගිලි අංශවලට වඩා පොසිල CO2 විමෝචනයෙන් සියයට පනහකට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් සඳහා දායක වේ.
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි කැරිබියානු කාර්මික පර්යේෂණ ආයතනය දේශගුණික විපර්යාස පර්යේෂණ සඳහා පහසුකම් සපයන අතර ආහාර සුරක්ෂිතතාවයට අදාළ පර්යේෂණ සහ සංවර්ධන සඳහා කාර්මික සහාය ලබා දෙයි. එය ප්‍රධාන කර්මාන්ත සඳහා උපකරණ පරීක්ෂා කිරීම සහ ක්‍රමාංකනය ද සිදු කරයි.[184]
සංස්කෘතිය
[සංස්කරණය]ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි අප්‍රිකානු, ඉන්දියානු, ක්‍රියෝල්, යුරෝපීය, චීන, ස්වදේශික, ලතින් ඇමරිකානු සහ අරාබි බලපෑම් සහිත විවිධ සංස්කෘතියක් ඇති අතර එය සියවස් ගණනාවක් පුරා දූපත් වලට සංක්‍රමණය වූ විවිධ ප්‍රජාවන් පිළිබිඹු කරයි.
වානේපන් සංගීතය, ලිම්බෝ නැටුම් තරඟය සහ එහි විස්තීර්ණ ඇඳුම් සහිත කානිවල් සහ කැරිබියානු වීදි ආහාර දූපත් වල ප්‍රසිද්ධ සංස්කෘතීන් කිහිපයකි.
කලාව සහ නිර්මාණය
[සංස්කරණය]ට්‍රිනිඩෑඩියානු නිර්මාණකරු පීටර් මින්ෂෝල් ඔහුගේ කානිවල් ඇඳුම් සඳහා පමණක් නොව, බාර්සිලෝනා ඔලිම්පික්, 1994 FIFA ලෝක කුසලානය, 1996 ගිම්හාන ඔලිම්පික් සහ 2002 ශීත ඍතු ඔලිම්පික් උළෙලේ සමාරම්භක උත්සව සඳහා ඔහුගේ භූමිකාව සඳහා ද ප්‍රසිද්ධය, ඒ සඳහා ඔහු එමී සම්මානයක් දිනා ගත්තේය.[186]
ආහාර
[සංස්කරණය]
විවිධත්වය ආහාර පිසීමේ සංස්කෘතියෙන් ද පිළිබිඹු වන අතර, එය අප්‍රිකානු, ඉන්දියානු, චීන, ක්‍රියෝල්, යුරෝපීය, ඇමරිකානු, ලතින් ඇමරිකානු සහ උතුරු ඇමරිකානු ඇතුළු විවිධ බලපෑම් වලට සාක්ෂි දරයි.[187] වීදි ආහාර ජනප්‍රිය වන අතර, සමහර උදාහරණ වන්නේ ඩබල්ස්, ඇලූ පයි, සහීනා, ෆවුලූරි, කචෝරි, බයිගනී, පයි, ඇක්‍රා, බේක් සහ මෝරා, බාබකියු, සෝස්, චව්, කළු පුඩිං, අරෙපාස්, ගයිරෝස් සහ වෙනත් ය.[188] සමහර ප්‍රධාන සහ/හෝ අතුරු කෑම වන්නේ කරි කකුළුවන් සහ ඩම්ප්ලිං, පේලාවු, තෙල් ඩම්ප්ලිං, පැස්ටල්, බුල්ජෝල්, කූ-කූ, කැලලූ, බිම් සැපයුම්, බැදපු කෙසෙල්, රතු බෝංචි සහ සහල්, බැදපු කුකුල් මස්, ස්ටූ කළ කුකුල් මස්, බාබකියු කුකුල් මස්, බැදපු මාළු, මැකරෝනි පයි,[189] ෆ්‍රයි බේක්, පරිප්පු බාට් (පරිප්පු සහ සහල්), කුර්හී, ධල්පූරි, පරාතා, සාදා රොටි, දෝස්ටි රොටි, කරි කුකුල් මස්, කරි එළු, ගීරා ඌරු මස්, කරි මාළු, කරි ඉස්සන්, කරි චන්නා සහ ඇලූ, කරි බයිගන්, බාජි, අඹ තාර්කාරි, කරි චටයිග්නේ, බෝඩි, සේම්, වට්ටක්කා (කොහ්රා), බයිගන් චෝකා, දමඩෝල් (තක්කාලි) චෝකා, ඇලූ චෝකා, කිච්රි, තාර්කරිස්, ගම්මිරිස් ඉස්සන්, බැදපු බත්, චව් මේන් සහ තවත් බොහෝ දේ වේ.[188] සමහර කැපී පෙනෙන සුප් වන්නේ කුකුළු මස්, ගව හීල්, මාළු සුප් හොද්ද සහ ඉරිඟු සුප් ය. සමහර අතුරුපස සහ රසකැවිලි අතරට මඤ්ඤොක්කා පොනේ, පැණිරස පාන්, පොල් බිංදු, කරන්ට් රෝල්, ස්පොන්ජ් කේක්, කළු කේක්, කුර්මා, ගුලාබ් ජමුන්, ජලේබි, ලඩ්ඩු, හල්වා, මොහන්බෝග් (පර්සාද්), පේරා, ගුජියා, මලීඩා, ලාප්සි, පැණිරස බත්, බර්ෆි, රස්ගුල්ලා, කියත්, සීනි කේක්, ටූලම් සහ පොල්, අඹ හෝ සෝර්සොප් අයිස්ක්‍රීම් ඇතුළත් වේ.[188][190]
මේවායින් වඩාත් ප්‍රසිද්ධ එකක් වන්නේ ඩබල්ස් ය, එය චන්නා (ව්‍යංජන සහිත කඩල) සමඟ චන්කා (කරපිංචා) සමඟ බරා දෙකක් (බැදපු පැතලි පාන්) වන අතර චට්නි, කුචේලා සහ ගම්මිරිස් සෝස් වැනි විවිධ කුළුබඩු සමඟ පිළියෙළ කරනු ලැබේ. මෙය රටේ වඩාත්ම ජනප්‍රිය වීදි ආහාර වේ.[191] ඩබල්ස් යනු ජනප්‍රිය රාත්‍රී කෑමක් හෝ උදෑසන ආහාරය වන අතර එය 1936 දී ට්‍රිනිඩෑඩ් හි සොයා ගත් බව සැලකේ.[192]
ජනප්‍රිය ආහාර වර්ග වන්නේ වීදි ආහාර, සැමරුම් ආහාර, අතුරුපස සහ විවිධ චට්නි වැනි කුළුබඩු ය.[193][190] නැවුම් පොල් වතුර, රම්, මවුබි, උදාහරණ කිහිපයක්.[193][194] "ජෙලි", තිත්ත රස, විවිධ මිශ්‍ර පාන වර්ග, සෝරල් සමඟ නැවුම් පොල් වතුර පානය කිරීම දූපත් වල ප්‍රසිද්ධ පාන වර්ග අතර වේ.[194] ට්‍රිනිඩෑඩියානු ගයිරෝස් සහ ෂවර්මා යනු දූපත් වලට ලෙබනන් සහ සිරියානු සංක්‍රමණිකයන් විසින් ජනප්‍රිය කරන ලද තවත් ප්‍රසිද්ධ ආහාර ද්‍රව්‍යයකි.[195]
නැටුම්
[සංස්කරණය]ලිම්බෝ නර්තනය ට්‍රිනිඩෑඩ් හි ආරම්භ වූයේ ට්‍රිනිඩෑඩ් හි අවදි උත්සවවලදී සිදු වූ සිදුවීමක් ලෙසිනි. ලිම්බෝ වලට අප්‍රිකානු මූලයන් ඇත. එය 1950 ගණන්වල නර්තන පුරෝගාමි ජූලියා එඩ්වර්ඩ්ස්[196] ("ලිම්බෝ හි පළමු කාන්තාව" ලෙස හැඳින්වේ) සහ ඇගේ සමාගම විසින් ජනප්‍රිය කරන ලද අතර එය චිත්‍රපට කිහිපයක පෙනී සිටියේය.[197] බෙලේ, බොන්ගෝ සහ වයින් කිරීම ද අප්‍රිකානු මූලයන් සහිත නර්තන ආකාර වේ.[198]
ජෑස්, බෝල්රූම්, බැලේ, නූතන සහ සල්සා නැටුම් ද ජනප්‍රිය වේ.[198]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි ඉන්දියානු නර්තන ආකාර ද ප්‍රචලිතය.[199] කතක්, ඔඩිසි සහ භරතනාට්‍යම් ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි වඩාත් ජනප්‍රිය ඉන්දියානු සම්භාව්‍ය නර්තන ආකාර වේ.[200] ලවුන්ඩා කේ නාච් වැනි ඉන්දියානු ජන නැටුම් මෙන්ම බොලිවුඩ් නැටුම් සහ චට්නි නැටුම් ද ජනප්‍රිය වේ.[200]
උත්සව සහ නිවාඩු දින
[සංස්කරණය]
දිවයින එහි වාර්ෂික කානිවල් සැමරුම් සඳහා විශේෂයෙන් ප්‍රසිද්ධය. දූපත් වල ක්‍රියාත්මක වන විවිධ ආගම් සහ සංස්කෘතීන්හි මුල් බැසගත් උත්සව ද ජනප්‍රිය වේ. හින්දු උත්සව අතරට දීවාලි, ෆාග්වා (හෝලි), නවරාත්‍රි, විජයදශමි, මහා ශිවරාත්‍රි, ක්‍රිෂ්ණ ජන්මාෂ්ටමි, රාම් නෞමි, හනුමන් ජයන්ති, ගනේෂ් උත්සව, සරස්වතී ජයන්ති, කාර්තික් නාහන්, මකර සංක්‍රාන්ති, පිතෘ පක්ෂ, රක්ෂා බන්ධන්, මේෂා සංක්‍රාන්ති, ගුරුල්ව සංක්‍රාන්ති, ටී. කල්බයිරෝ ජයන්ති, දත්ත ජයන්ති, සහ ගීතා ජයන්ති.[203] ක්‍රිස්තියානි නිවාඩු දින සහ චාරිත්‍ර අතරට අධ්‍යාත්මික බැප්ටිස්ට්/ශවුටර් විමුක්ති දිනය, ලෙන්ට්, පාම් ඉරිදා, පාස්කු, මිහිඳු බ්‍රහස්පතින්දා, මහ සිකුරාදා, අළු බදාදා, ශුද්ධ සතිය, පාස්කු සඳුදා, පාස්කු අෂ්ටක, පෙන්තකොස්ත, සුදු සඳුදා, පරණ අවුරුදු දිනය, අලුත් අවුරුදු දිනය, නත්තල්, බොක්සිං දිනය, කොරිපුවේ නැගෙනහිර එපිෆනි ලෙස ආත්මයන්ගේ දිනය, සියලු සාන්තුවරයන්ගේ දිනය.[204] මුස්ලිම් නිවාඩු දින අතරට හොසේ (අෂුරා), ඊද් අල්-ෆිතර්, ඊද් අල්-අදා, අරෆා දිනය, මව්ලිද්, රාමදාන්, චාන්ඩ් රාත් සහ ෂබ්-ඊ-බරත් ඇතුළත් වේ. 1845 දී ආරම්භ වූ ඔවුන්ගේ ගිවිසුම්ගත ඉන්දියානු මුතුන් මිත්තන්ගේ පැමිණීම සැමරීම සඳහා ඉන්දියානු සම්භවයක් ඇති ජනතාව ඉන්දියානු පැමිණීමේ දිනය සමරන අතර අප්‍රිකානු සම්භවයක් ඇති ජනතාව ඔවුන්ගේ අප්‍රිකානු මුතුන් මිත්තන් වහල්භාවයෙන් නිදහස් වූ දිනය සැමරීම සඳහා විමුක්ති දිනය සමරති. මෙම නිවාඩු දින දෙකම හඳුනාගෙන ඒවා රජයේ නිවාඩු දින බවට පත් කළ ලොව ප්‍රථම රට ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ය. ස්වදේශික ඇමරිකානු ඉන්දියානුවන්ට ඔවුන්ගේ සැන්ටා රෝසා ස්වදේශික උත්සවය ඇති අතර චීන ට්‍රිනිඩෑඩියානුවන්ට සහ ටොබැගෝනියානුවන්ට චීන අලුත් අවුරුද්ද ඇත, නමුත් ඒවා පොදු ජාතික නිවාඩු දින නොවේ.[205] නිදහස් දිනය, ජනරජ දිනය සහ කම්කරු දිනය වැනි ජාතික නිවාඩු දින ද සමරනු ලැබේ.
සාහිත්‍ය
[සංස්කරණය]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ අතර නොබෙල් ත්‍යාගලාභී කතුවරුන් දෙදෙනෙකු වන වී. එස්. නයිපෝල් සහ ශාන්ත ලුසියන් හි උපන් ඩෙරෙක් වොල්කොට් (ට්‍රිනිඩෑඩ් රඟහල වැඩමුළුව ආරම්භ කළ) යන අය සිටිති. අනෙකුත් කැපී පෙනෙන ලේඛකයින් අතර මයිකල් ඇන්තනි, නීල් බිසූන්ඩත්, වහ්නි කැපිල්ඩියෝ, මර්ලේ හොජ්, සී. එල්. ආර්. ජේම්ස්, අර්ල් ලව්ලේස්, රබීන්ද්‍රනාත් මහරාජ්, කෙනත් රාම්චන්ද් සහ සැමුවෙල් සෙල්වොන් ඇතුළත් වේ.
සංගීතය
[සංස්කරණය]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ යනු කැලිප්සෝ සංගීතයේ සහ වානේ භාණ්ඩයේ උපන් ස්ථානයයි.[207][208][209] ට්‍රිනිඩෑඩ් යනු සෝකා සංගීතය, චට්නි සංගීතය, චට්නි-සෝකා, පරං, රැප්සෝ, පිචකරී සහ චට්නි පරංග් වල උපන් ස්ථානය ද වේ.[210][211][212]
මාධ්‍ය සහ රංග ශාලාව
[සංස්කරණය]ජෙෆ්රි හෝල්ඩර් (බොස්කෝ හෝල්ඩර් ගේ සහෝදරයා) සහ හෙදර් හෙඩ්ලි යනු ට්‍රිනිඩෑඩ් හි උපන් කලාකරුවන් දෙදෙනකු වන අතර ඔවුන් නාට්‍ය සඳහා ටෝනි සම්මාන දිනා ඇත. හෝල්ඩර්ට කීර්තිමත් සිනමා ජීවිතයක් ද ඇති අතර, හෙඩ්ලි ග්‍රැමී සම්මානයක් ද දිනා ඇත.
ඉන්දියානු රංග ශාලාව ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ පුරා ජනප්‍රියයි. රාජා හරිශ්චන්ද්‍ර, රාජා නාල්, රාජ රසලු, සර්වනීර් (ෂර්වාන් කුමාර්), ඉන්ද්‍ර සභා, භක්ත් ප්‍රහලද්, ලොරිකායන්, ගෝපිචන්ද් සහ අල්හා-ඛන්ද් වැනි නාට්‍ය ඉන්දියානුවන් විසින් ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ වෙත ගෙන එන ලදී. කෙසේ වෙතත්, ඉන්දියානු සංස්කෘතික කණ්ඩායම් විසින් සංරක්ෂණය ආරම්භ කරන තෙක් ඒවා බොහෝ දුරට අභාවයට යාමට පටන් ගෙන තිබුණි.[213] හින්දු දෙවියෙකු වන රාමාගේ ජීවිතය පිළිබඳ නාට්‍යය වන රාම්ලීලා, ශරද් නවරාත්‍රි සහ විජයදශ්මි අතර කාලය තුළ ජනප්‍රිය වූ අතර, හින්දු දෙවියෙකු වන ක්‍රිෂ්ණාගේ ජීවිතය පිළිබඳ නාට්‍ය වන රාස් ලීලා (ක්‍රිෂ්ණ ලීලා) ක්‍රිෂ්ණා ජන්මාෂ්ටමි සමයේදී ජනප්‍රිය විය.[214][215][216]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ යනු විශ්ව රූ රැජින ශූරතා දෙකක් හිමි කුඩාම රට වන අතර එය ජයග්‍රහණය කළ පළමු කළු කාන්තාව විය: 1977 දී ජැනෙල් කොමිසිං, පසුව 1998 දී වෙන්ඩි ෆිට්ස්විලියම්; 1986 දී ජයග්‍රහණය කළ ගිසෙල් ලාරොන්ඩ් නම් ලෝක රූ රැජින කිරුළ හිමිකාරියක් ද රට සතුව ඇත.
කෞතුකාගාර සහ උද්‍යාන
[සංස්කරණය]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි විවිධ කෞතුකාගාර ඇත, සම්භාව්‍ය මෝටර් රථ, කලාව, ඉතිහාසය, සත්ව විද්‍යාව දක්වා සියල්ල ආවරණය කරයි.[217]
ක්‍රීඩා
[සංස්කරණය]ඔලිම්පික් ක්‍රීඩා
[සංස්කරණය]
හේස්ලි ක්‍රෝෆර්ඩ් 1976 ගිම්හාන ඔලිම්පික් උළෙලේදී පිරිමි මීටර් 100 ධාවන ඉසව්වෙන් ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ වෙනුවෙන් පළමු ඔලිම්පික් රන් පදක්කම දිනා ගත්තාය. ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ වෙතින් පැමිණි ක්‍රීඩක ක්‍රීඩිකාවන් නව දෙනෙකු ඔලිම්පික් උළෙලේදී පදක්කම් දොළහක් දිනා ඇති අතර, 1948 දී රොඩ්නි විල්ක්ස් විසින් බර ඉසිලීමේ රිදී පදක්කමක් දිනා ගැනීමෙන් ආරම්භ වේ.[218] මෑතකදී, 2012 දී පිරිමි හෙල්ල විසිකිරීමේ දී කෙෂෝන් වොල්කොට් විසින් රන් පදක්කමක් දිනා ගන්නා ලදී. අටෝ බෝල්ඩන් මලල ක්‍රීඩා වලදී ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ වෙනුවෙන් වැඩිම ඔලිම්පික් සහ ලෝක ශූරතා පදක්කම් දිනා ඇති අතර, මුළු අටක් - ඔලිම්පික් වලින් හතරක් සහ ලෝක ශූරතා වලින් හතරක්. බෝල්ඩන් 1997 දී ඇතන්ස්හි පැවති මීටර් 200 ඉසව් ලෝක ශූරතාව දිනා ගත් අතර, 2013 දී මොස්කව්හිදී ජෙහු ගෝර්ඩන් තෙක් ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ විසින් බිහි කළ එකම ලෝක ශූරයා විය. පිහිනුම් ක්‍රීඩක ජෝර්ජ් බොවෙල් III 2004 දී පිරිමි මීටර් 200 තනි පුද්ගල මිශ්‍ර ඉසව්වෙන් ලෝකඩ පදක්කමක් දිනා ගත්තේය. 2017 දී ලන්ඩනයේ පැවති ලෝක ශූරතාවලියේදී, පිරිමි 4x400 සහය දිවීමේ කණ්ඩායම ශූරතාව දිනා ගත් අතර, එබැවින් රට දැන් ලෝක ශූරතා ශූරතා තුනක් සමරයි. කණ්ඩායමට ජැරින් සොලමන්, ජරීම් රිචඩ්ස්, මැචෙල් සෙඩෙනියෝ සහ ලාලොන්ඩ් ගෝර්ඩන් ඇතුළත් වූ අතර ඔවුන් හීට් ඉසව්වේ දිව ගිය රෙනී ක්වෝව් ද වූහ.
2018 දී, ක්‍රීඩා බේරුම්කරණ අධිකරණය 2008 ඔලිම්පික් ක්‍රීඩා උළෙලේ 4 x 100 සහය දිවීමේ තරගයේදී ජැමෙයිකානු කණ්ඩායමෙන් අසාර්ථක වූ තහනම් උත්තේජක සාම්පලය පිළිබඳ අවසන් තීරණය ගත්තේය. සහය දිවීමේ තරගයේදී දෙවන ස්ථානය නිසා ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ කණ්ඩායමට රන් පදක්කම පිරිනමනු ලැබේ.[219]
2023 දී ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ 2023 පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය යොවුන් ක්‍රීඩා උළෙල පැවැත්වීය.
2024 දී, ට්‍රිනිඩෑඩියානු කෙටි දුර ධාවන ශූරී ලියා බර්ට්‍රන්ඩ් පළමු වරට 2024 පැරිස් ඔලිම්පික් උළෙලට තරඟ වැදුණි.[220][221] සමස්තයක් වශයෙන්, 2024 ක්‍රීඩා සඳහා ක්‍රීඩක ක්‍රීඩිකාවන් 17 දෙනෙකු පමණ TT විසින් යවන ලද අතර, ඔවුන් අතර ප්‍රසිද්ධ ක්‍රීඩක ක්‍රීඩිකාවන් වනමිෂෙල්-ලී අහ්යේ (වසන්ත ක්‍රීඩක), ජෙරම් රිචඩ්ස් (මීටර් 200 සහ 400), ඩිලන් කාටර් (පිහිනුම්), කෙෂෝර්න් වෝල්කොට් (හෙල්ල විසි කිරීම), නිකලස් පෝල් (පාපැදි කරුවන්) ඇතුළත් වේ. කෙෂෝන් වොල්කොට් මීට පෙර ඔලිම්පික් පදක්කම්ලාභී වන අතර රන් සහ ලෝකඩ දිනා ඇත.[222]
ක්‍රිකට්
[සංස්කරණය]ක්‍රිකට් බොහෝ විට ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි ජාතික ක්‍රීඩාව ලෙස සලකනු ලබන අතර, එහි කැරිබියානු අසල්වැසියන් සමඟ දැඩි අන්තර්-දූපත් එදිරිවාදිකම් පවතී. ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් කණ්ඩායමේ සාමාජිකයෙකු ලෙස ටෙස්ට් ක්‍රිකට්, එක්දින ජාත්‍යන්තර මෙන්ම විස්සයි20 ක්‍රිකට් මට්ටමින් නියෝජනය වේ. ජාතික කණ්ඩායම කලාපීය සිව්දින තරඟය සහ කලාපීය සුපර් 50 වැනි කලාපීය තරඟ වලදී පළමු පන්තියේ මට්ටමින් ක්‍රීඩා කරයි. මේ අතර, ට්‍රින්බාගෝ නයිට් රයිඩර්ස් කැරිබියන් ප්‍රිමියර් ලීගයේ ක්‍රීඩා කරයි.[223]
පෝට් ඔෆ් ස්පේන් හි පිහිටි ක්වීන්ස් පාර්ක් ඕවල් යනු බටහිර ඉන්දීය කොදෙව්හි විශාලතම ක්‍රිකට් ක්‍රීඩාංගණය වන අතර එය 2018 ජනවාරි වන විට ටෙස්ට් තරඟ 60 කට සත්කාරකත්වය ලබා දී ඇත. ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ සහ කැරිබියන් දූපත් සමඟ 2007 ක්‍රිකට් ලෝක කුසලානය සම සත්කාරකත්වය දැක්වීය.
පාපන්දු
[සංස්කරණය].jpg)
සංගම් පාපන්දු ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි ද ජනප්‍රිය ක්‍රීඩාවකි. පිරිමි ජාතික පාපන්දු කණ්ඩායම 2005 නොවැම්බර් 16 වන දින මනාමාහිදී බහරේනය පරාජය කරමින් ප්‍රථම වරට 2006 FIFA ලෝක කුසලානයට සුදුසුකම් ලැබූ අතර, අයිස්ලන්තයට පසුව සුදුසුකම් ලැබූ දෙවන අඩුම ජනගහනය සහිත රට බවට ඔවුන් පත්විය.
ඕලන්ද ජාතික ලියෝ බීන්හකර් විසින් පුහුණු කරන ලද සහ ටොබැගෝනියානු සම්භවයක් ඇති නායක ඩ්වයිට් යෝර්ක්ගේ නායකත්වයෙන් යුත් කණ්ඩායම, ඔවුන්ගේ පළමු කණ්ඩායම් තරගය - ඩොට්මන්ඩ් හි ස්වීඩනයට එරෙහිව 0–0 ලෙස ජය පරාජයෙන් තොරව අවසන් කළ නමුත්, එංගලන්තයට එරෙහිව දෙවන තරගය ප්‍රමාද වූ ගෝල හේතුවෙන් 0–2 ලෙස පරාජයට පත් විය. කණ්ඩායම් අදියරේ අවසන් තරගයේදී පැරගුවේට එරෙහිව 2–0 ලෙස පරාජය වීමෙන් පසුව ඔවුන් ඉවත් විය.
2006 ලෝක කුසලාන සුදුසුකම් ලැබීමට පෙර, ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ 1974 FIFA ලෝක කුසලානය සඳහා මතභේදාත්මක සුදුසුකම් ලැබීමේ ව්‍යාපාරයකට ආසන්න විය. තරඟයෙන් පසුව, හයිටියට එරෙහිව ඔවුන්ගේ තීරණාත්මක තරඟයේ විනිසුරුට ජීවිත කාලය පුරාම තහනමක් නියම කරන ලදී.[224] ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ නැවතත් 1990 දී ලෝක කුසලානයට සුදුසුකම් ලැබීමට මදක් අඩු වූ අතර, එක්සත් ජනපදයට එරෙහිව ඔවුන්ගේම නිවසේදී දිනුම් ඇදීමක් පමණක් අවශ්‍ය වූ නමුත් 1–0 ලෙස පරාජය විය.[225]
ඔවුන් තම ගෘහස්ථ තරඟ ක්‍රීඩා කරන්නේ හේස්ලි ක්‍රෝෆර්ඩ් ක්‍රීඩාංගණයේදීය. ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ 2001 FIFA U-17 ලෝක ශූරතාවලිය පැවැත්වූ අතර 2010 FIFA U-17 කාන්තා ලෝක කුසලානය පැවැත්වීය.
TT Pro ලීගය යනු රටේ ප්‍රාථමික පාපන්දු තරඟය වන අතර එය ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ පාපන්දු ලීග් පද්ධතියේ ඉහළම මට්ටමයි. ප්‍රෝ ලීගය ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි වෘත්තීය පාපන්දු සමාජ සඳහා ලීගයක් ලෙස සේවය කරයි. රටේ ජාතික කණ්ඩායම ශක්තිමත් කිරීමට සහ දේශීය ක්‍රීඩකයින්ගේ සංවර්ධනය වැඩි දියුණු කිරීමට වෘත්තීය ලීගයක අවශ්‍යතාවයක කොටසක් ලෙස 1999 දී ලීගය ආරම්භ විය. පළමු වාරය කණ්ඩායම් අටකින් ආරම්භ වී එම වසරේම සිදු විය.
පැසිපන්දු
[සංස්කරණය]පැසිපන්දු සාමාන්‍යයෙන් ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි විද්‍යාල, විශ්ව විද්‍යාල සහ විවිධ නාගරික පැසිපන්දු පිටිවල ක්‍රීඩා කරයි. එහි ජාතික කණ්ඩායම කැරිබියන් දූපත් වල වඩාත්ම සාර්ථක කණ්ඩායම් වලින් එකකි. කැරිබියන් පැසිපන්දු ශූරතාවලියේදී එය 1986 සිට 1990 දක්වා අඛණ්ඩව රන් පදක්කම් හතරක් දිනා ගත්තේය.[226]
වෙනත් ක්‍රීඩා
[සංස්කරණය]
නෙට්බෝල් ක්‍රීඩාව ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි ජනප්‍රිය ක්‍රීඩාවක් වී ඇතත්, මෑත වසරවලදී එය ජනප්‍රියත්වය අඩු වී ඇත. 1979 දී නෙට්බෝල් ලෝක ශූරතාවලියේදී ඔවුන් එම ඉසව්ව සම-ජයග්‍රහණය කළ අතර, 1987 දී අනුශූරයන් වූ අතර, 1983 දී දෙවන අනුශූරයන් විය.
රග්බි ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි ක්‍රීඩා කරන අතර එය තවමත් ජනප්‍රිය ක්‍රීඩාවක් වන අතර, රට තුළ අශ්ව රේසිං නිතිපතා අනුගමනය කෙරේ.[227]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි බේස්බෝල්/සොෆ්ට්බෝල් සංගමය විසින් පාලනය කරනු ලබන ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ජාතික බේස්බෝල් කණ්ඩායම ද ඇති අතර, ජාත්‍යන්තර තරඟවලදී ජාතිය නියෝජනය කරයි. කණ්ඩායම පෑන් ඇමරිකානු බේස්බෝල් සම්මේලනයේ තාවකාලික සාමාජිකයෙකි.
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි 9 සහ 18-සිදුරු ගොල්ෆ් පිටි ගණනාවක් තිබේ. වඩාත්ම ස්ථාපිත වන්නේ ට්‍රිනිඩෑඩ් හි මාරවාල් හි ශාන්ත ඇන්ඩෲස් ගොල්ෆ් සමාජයයි (සාමාන්‍යයෙන් මෝකා ලෙස හැඳින්වේ), සහ පියර්කෝ ගුවන්තොටුපළ අසල ට්‍රින්සිටි හි මිලේනියම් ලේක්ස් ලෙස හඳුන්වන නව පිටියක් ඇත. චගුරාමාස් සහ පොයින්ට්-ඒ-පියරේ හි 18-සිදුරු පිටි සහ කූවා සහ ශාන්ත මැඩලින් හි 9-සිදුරු පිටි ඇත. ටොබැගෝ හි 18-සිදුරු පිටි දෙකක් ඇත. මේ දෙකෙන් වැඩිමහල් එක මවුන්ට් ඉර්වයින් හි පිහිටා ඇති අතර, මැග්ඩලීනා හෝටලය සහ ගොල්ෆ් සමාජය (කලින් ටොබැගෝ ප්ලාන්ටේෂන්ස්) මෑතකදී ඉදිකරමින් පවතී.[228]
සුළු ක්‍රීඩාවක් වුවද, කායවර්ධනය ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි වැඩි උනන්දුවක් දක්වයි. හිටපු ලෝක මට්ටමේ කායවර්ධනකරුවෙකු වන ඩැරම් චාල්ස් ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි අයෙකි.
ඩ්‍රැගන්බෝට් යනු වසර ගණනාවක් පුරා වේගයෙන් වර්ධනය වන තවත් ජල ක්‍රීඩාවකි. 2006 දී හඳුන්වා දෙන ලදී. TTDBF (ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ඩ්‍රැගන්බෝට් සම්මේලනය) හි සාමාජිකයින් වැඩි සංඛ්‍යාවක් සිටීම මෙන්ම 2011 දී ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ෆ්ලොරිඩාවේ ටැම්පා හි පැවති 10 වන IDBF ලෝක ජාතීන්ගේ ඩ්‍රැගන් බෝට්ටු ශූරතාවලිය වැනි ජාත්‍යන්තර මට්ටමින් දස්කම් දැක්වීමට සහෝදරත්වය ස්ථාවර ප්‍රගතියක් ලබා ගත්තේය.[229]
ක්ලෝඩ් නොයෙල් වෘත්තීය බොක්සිං ක්‍රීඩාවේ හිටපු ලෝක ශූරයෙකි. ඔහු ටොබැගෝ හි උපත ලැබීය.[230]
ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ චෙස් ශූරතාවලිය 1937 දී ආරම්භ කරන ලද අතර එය වාර්ෂික ජාතික චෙස් ශූරතාවලියකි.
ජාතික සංකේත
[සංස්කරණය]
.svg)
කොඩිය
[සංස්කරණය]1962 දී නිදහස් කමිටුව විසින් ධජය තෝරා ගන්නා ලදී. රතු, කළු සහ සුදු පිළිවෙලින් ජනතාවගේ උණුසුම, පෘථිවියේ සහ ජලයේ පොහොසත්කම සංකේතවත් කරයි.[231][232]
ලාංඡනය
[සංස්කරණය]ලාංඡනයේ ලාංඡනය නිදහස් කමිටුව විසින් නිර්මාණය කරන ලද අතර එහි තද රතු පැහැති අයිබිස් (ට්‍රිනිඩෑඩ්හි නිජබිම), කොක්රිකෝ (ටොබැගෝහි නිජබිම) සහ හම්මිං කුරුල්ලා ඇතුළත් වේ. පලිහෙහි ත්‍රිත්වය යන දෙකම නියෝජනය කරන නැව් තුනක් සහ කොලොම්බස් යාත්‍රා කළ නැව් තුන ඇත.[231]
ජාතික ගීත
[සංස්කරණය]නිවුන් දූපත් රාජ්‍යයේ ජාතික ගීය "නිදහසේ ප්‍රේමයෙන් ව්‍යාජ" වේ.[233][234]
අනෙකුත් ජාතික ගීත අතර "දෙවියන් වහන්සේ අපගේ ජාතියට ආශීර්වාද කරයි"[235] සහ "අපගේ ජාතියේ උදාව" ඇතුළත් වේ.[236]
ජාතික පුෂ්පය
[සංස්කරණය]ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි ජාතික පුෂ්පය වන්නේ චකෝනියා මලයි. එය ජාතික පුෂ්පය ලෙස තෝරා ගන්නා ලද්දේ එය ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ ඉතිහාසය දුටු දේශීය පුෂ්පයක් වන බැවිනි. ජාතික ධජයේ සහ ලාංඡනයේ රතු පැහැයට සමාන රතු පැහැය සහ ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ නිදහස් දිනය වටා එය පිපෙන නිසා එය ජාතික පුෂ්පය ලෙසද තෝරා ගන්නා ලදී.[237]
ජාතික පක්ෂීන්
[සංස්කරණය]ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි ජාතික පක්ෂීන් වන්නේ තද රතු පාට අයිබිස් සහ කොක්රිකෝ ය. මෙම පක්ෂීන්ගේ ආරක්ෂාව සඳහා රජය විසින් පිහිටුවන ලද කැරොනි කුරුළු අභයභූමියේ ජීවත් වීමෙන් තද රතු පාට අයිබිස් රජය විසින් ආරක්ෂිතව තබා ගනී. කොක්රිකෝ ටොබැගෝ දූපතට වඩාත් ආවේණික වන අතර වනාන්තරයේ දැකීමට වැඩි ඉඩක් ඇත.[238] ස්වදේශික ජනයාට එහි වැදගත්කම නිසා හම්මිං කුරුල්ලා ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝහි තවත් සංකේතයක් ලෙස සැලකේ, කෙසේ වෙතත්, එය ජාතික පක්ෂියෙකු නොවේ.[239]
සටහන්
[සංස්කරණය]- ^ උච්චාරණය කරන්නේ
i/ˈtrɪnᵻdæd...təˈbeɪɡoʊ/, /ʔ toʊʔ/, TRIN-ih-dad ... tə-BAY-goh, --_-toh-
- ^ උච්චාරණය කරන්නේ i/ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ/
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ Deuber, Dagmar (2014). English in the Caribbean: Variation, Style and Standards in Jamaica and Trinidad. Cambridge UP. p. 3. ISBN 9781139916301.
- ^ "Trinidad and Tobago – Languages". Ethnologue. 22 April 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 20 May 2018.
- ^ උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;2011Censusනමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ 2011 සංගණනය
- ^ "Trinbagonian". Trinbagonian. https://www.macmillandictionary.com/dictionary/british/trinbagonian. ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 20 June 2018.
- ^ "Republic Day". 15 October 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 17 September 2022.
- ^ "Trinidad and Tobago Population (2024) - Worldometer". සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ a b c d "World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (TT)". IMF.org. International Monetary Fund. 10 October 2023. 31 October 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 15 October 2023.
- ^ Bridglal, Carla (12 March 2013). "Allowing govt to manage better". Trinidad Express. 14 March 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 23 December 2013.
- ^ "Human Development Report 2023/24" (PDF) (ඉංග්‍රීසි බසින්). United Nations Development Programme. 13 March 2024. 13 March 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 13 March 2024.
- ^ "Treaty between the Republic of Trinidad and Tobago and the Republic of Venezuela on the delimitation of marine and submarine areas, 18 April 1990" (PDF). The United Nations. 4 September 2008 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 13 April 2009.
- ^ "The 1990 Accord Replaces the 1942 Paris Treaty". Trinidad and Tobago News. 19 September 2009 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 April 2009.
- ^ Carmichael (1961), pp. 40–42.
- ^ Carmichael (1961), p. 52.
- ^ "Trinidad and Tobago". CIA World Factbook. 9 January 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 August 2019.
- ^ "Trinidad and Tobago Country brief". The World Bank. 12 January 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ "Trinidad and Tobago profile – Overview". BBC News. 24 October 2012. 13 September 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 September 2014.
- ^ a b Boomert, Arie. Trinidad, Tobago and the Lower Orinoco Interaction Sphere: An archaeological/ethnohistorical study. Universiteit Leiden, 2000, ISBN 90-90-13632-0
- ^ Hart, Marie. (1965). The New Trinidad and Tobago, p. 13. London and Glasgow: Collins. Reprint 1972.
- ^ Winer, Lise (16 January 2009). Dictionary of the English/Creole of Trinidad & Tobago: On Historical Principles - Lise Winer - Google Books. McGill-Queen's Press - MQUP. ISBN 9780773576070. 26 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 26 August 2022.
- ^ a b c d e f g h i j Rough Guides (2018), p. 249.
- ^ Williams (1964), pp. 7–8.
- ^ Carmichael (1961), p. 14.
- ^ Boomert, Arie. Trinidad, Tobago and the Lower Orinoco Interaction Sphere: An archaeological/ethnohistorical study. Universiteit Leiden, 2000, ISBN 90-90-13632-0
- ^ Williams (1964), pp. 11, 18.
- ^ a b c Ramerini, Marco. "Dutch and Courlanders on Tobago: A History of the First Settlements, 1628 – 1677". Colonial Voyage. 10 November 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 23 November 2012.
- ^ a b c d Rough Guides (2018), p. 196.
- ^ Romero, Aldemaro (2003). "Death and Taxes: the Case of the Depletion of Pearl Oyster Beds in Sixteenth-Century Venezuela". Conservation Biology. 17 (4): 1016. Bibcode:2003ConBi..17.1013R. doi:10.1046/j.1523-1739.2003.01406.x. ISSN 0888-8892. S2CID 86335309. 12 March 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 September 2019.
- ^ a b c d e Besson, Gerard (27 August 2000). "Land of Beginnings – A historical digest", Newsday Newspaper.
- ^ Rough Guides (2018), p. 55.
- ^ Cazorla, Frank, Baena, Rose, Polo, David, Reder Gadow, Marion (2019). The Governor Louis de Unzaga (1717-1793) Pioneer in the birth of the United States and liberalism, Foundation, Malaga, pages: 21, 154–155, 163–165, 172, 188–191, 199.
- ^ a b Rough Guides (2018), p. 250.
- ^ "Paramin: a Forgotten World". Discover Trinidad & Tobago. 22 October 2013. 5 December 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 28 November 2014.
- ^ a b c Brereton, Bridget (1981). A History of Modern Trinidad 1783–1962. London: Heinemann Educational Books, ISBN 0-435-98116-1. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name "ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි ඉතිහාසය Brereton" defined multiple times with different content - ^ a b c d e Rough Guides (2018), p. 251.
- ^ Brereton, Bridget (5 June 2013). "The Merikens again". Trinidad Express Newspapers. 20 December 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 20 December 2014.
- ^ McNish Weiss, John (2002). The Merikens: Free Black American settlers in Trinidad 1815-16 (2nd ed.). London: McNish & Weiss. ISBN 0-9526460-5-6.
- ^ a b Rough Guides (2018), p. 252.
- ^ Williams (1964).
- ^ Rough Guides (2018), p. 126.
- ^ Williams (1964), pp. 84–85.
- ^ Meighoo, Kirk (2008). "Ethnic Mobilisation vs. Ethnic Politics: Understanding Ethnicity in Trinidad and Tobago Politics". Commonwealth & Comparative Politics. 46 (1): 101–127. doi:10.1080/14662040701838068. S2CID 153587532.
- ^ Deen, Shamshu (1994). Solving East Indian Roots in Trinidad. Freeport Junction. H.E.M. Enterprise, .
- ^ උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;ට්‍රිනිඩෑඩ් සහ ටොබැගෝ හි ඉතිහාසය autoනමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ Mohammed, Patricia (2002). Gender Negotiations Among Indians in Trinidad 1917–1947. Palgrave Macmillan. .
- ^ a b c d Rough Guides (2018), p. 255.
- ^ a b c Kiely 1996, පිටු අංකය: 66.
- ^ a b Kiely 1996, පිටු අංකය: 67.
- ^ a b Rough Guides (2018), p. 185.
- ^ The New Trinidad & Tobago – from the original by Jos. A. De Suze (1846–1941), Collins, 1965. Reprint 1972.
- ^ Trinidad and Tobago's Oil: An Illustrated Survey of the Oil Industry in Trinidad and Tobago. The Petroleum Association of Trinidad and Tobago, 1952.
- ^ a b "Railroad Map of Trinidad". World Digital Library. 1925. 11 March 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 25 October 2013.
- ^ Rough Guides (2018), p. 96.
- ^ Munasinghe, Viranjini P. (5 September 2018). Callaloo or Tossed Salad?: East Indians and the Cultural Politics of Identity in Trinidad. Cornell University Press. ISBN 9781501729041. 15 April 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 October 2020.
- ^ a b c d e f g Rough Guides (2018), p. 256.
- ^ Brereton, Bridget (1996). An introduction to the history of Trinidad and Tobago. Oxford: Heinemann Educational Publishers. pp. 103–105. ISBN 978-0-435-98474-8.
- ^ 1976 Republican Constitution සංරක්ෂණය කළ පිටපත 21 දෙසැම්බර් 2023 at the Wayback Machine. (Official Copy). Republic of Trinidad and Tobago.
- ^ a b Rough Guides (2018), p. 236.
- ^ Paul Donovan, "Obituary: Sir Ellis Clarke" සංරක්ෂණය කළ පිටපත 5 ඔක්තෝබර් 2018 at the Wayback Machine, Independent Catholic News, 1 February 2011.
- ^ Rough Guides (2018), p. 239.
- ^ a b Rough Guides (2018), p. 257.
- ^ Nohlen, D (2005) Elections in the Americas: A data handbook, Volume I, p. 630, ISBN 978-0-19-928357-6.
- ^ Ryan, Selwyn (1991). The Muslimeen grab for power : race, religion, and revolution in Trinidad and Tobago. Port of Spain, Trinidad, West Indies: Inprint Caribbean. p. 82. ISBN 9789766080310.
- ^ Rough Guides (2018), p. 253.
- ^ "UNC Founder". United National Congress. 26 February 2013. 28 August 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 August 2017.
- ^ "Business Branches Out". Discover Trinidad & Tobago. 22 December 2009. 10 July 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 13 September 2014.
- ^ Rough Guides (2018), p. 258.
- ^ "Archived copy". 27 September 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 25 May 2010.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) PNM lose to Peoples Partnership in Trinidad elections 2010. Ttgapers.com 24 May 2010. - ^ Skard, Torild (2014) "Kamla Persad-Bissessar" in Women of power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide, Bristol: Policy Press ISBN 978-1-44731-578-0, pp. 271–13.
- ^ Rough Guides (2018), p. 259.
- ^ "Rowley sworn in as T&T PM" සංරක්ෂණය කළ පිටපත 10 සැප්තැම්බර් 2015 at archive.today, Stabroek News, 9 September 2015.
- ^ "Trinidad and Tobago poll: Governing party claims victory". BBC News. 11 August 2020. 15 April 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 6 April 2021.
- ^ "PM announces resignation date as March 16". www.guardian.co.tt (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-02-26.
- ^ Reporter, Newsday (2025-01-06). "Stuart Young picked to be PM". Trinidad and Tobago Newsday (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-01-07.
- ^ a b Bridget M. Brereton; Arthur Napoleon Raymond Robinson; David Watts. "Trinidad and Tobago". Britannica. 31 March 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 March 2021.
- ^ "Background note Trinidad and Tobago". US Department of State. 16 December 2011. 4 June 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 May 2019.
- ^ a b c d "Trinidad and Tobago". CIA World Factbook. 9 January 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 August 2019.
- ^ "Data" (PDF). u.osu.edu. 21 February 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 13 November 2019.
- ^ Anthony, Michael (2001). Historical Dictionary of Trinidad and Tobago. Scarecrow Press, Inc. Lanham, Maryland, and London, UK. ISBN 0-8108-3173-2.
- ^ "August Climate History for Port-of-spain | Trinidad and Tobago". Myweather2.com. 16 January 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 8 November 2012.
- ^ "January Climate History for Port-of-spain | Trinidad and Tobago". Myweather2.com. 16 January 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 8 November 2012.
- ^ a b Rough Guides (2018), p. 270.
- ^ "Country Profile – Trinidad and Tobago". Convention on Biological Diversity. 12 August 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 9 August 2011.
- ^ a b c d e f "Fourth National Report of Trinidad and Tobago to the Convention on Biological Diversity" (PDF). Convention on Biological Diversity. 24 January 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 9 August 2011.
- ^ Rough Guides (2018), p. 273.
- ^ a b Rough Guides (2018), p. 274.
- ^ Jowers, M., & Downie, J. (2004). Distribution of the frog Mannophryne trinitatis (Anura: Dendrobatidae) in Trinidad, West Indies. Living World, 2004.
- ^ a b Rough Guides (2018), p. 276.
- ^ Dinerstein, Eric; et al. (2017). "An Ecoregion-Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm". BioScience. 67 (6): 534–545. doi:10.1093/biosci/bix014. ISSN 0006-3568. PMC 5451287. PMID 28608869.
- ^ Rough Guides (2018), pp. 274–275.
- ^ Peck, S.B.; Cook, J. & Hardy, J.D. Jr. (2002). "Beetle fauna of the island of Tobago, Trinidad and Tobago, West Indies". Insecta Mundi. 16: 9–23. 16 January 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 May 2012.
- ^ Baker, R.E.D.; W.T. Dale (1951). "Fungi of Trinidad and Tobago". Mycological Papers. 33: 1–121.
- ^ Dennis, R.W.G. "Fungus Flora of Venezuela and Adjacent Countries". Office of Public Sector Information, London, 1970.
- ^ "Cybertruffle's Robigalia – Observations of fungi and their associated organisms". cybertruffle.org.uk. 20 September 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 9 July 2011.
- ^ Kirk, P.M., Cannon, P.F., Minter, D.W. and Stalpers, J. (2008), Dictionary of the Fungi. Edn 10. CABI.
- ^ "Fungi of Trinidad & Tobago – potential endemics". cybertruffle.org.uk. 27 September 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 July 2011.
- ^ Grantham, H. S.; et al. (2020). "Anthropogenic modification of forests means only 40% of remaining forests have high ecosystem integrity - Supplementary Material". Nature Communications. 11 (1): 5978. Bibcode:2020NatCo..11.5978G. doi:10.1038/s41467-020-19493-3. ISSN 2041-1723. PMC 7723057. PMID 33293507.
- ^ a b c d e f "Trinidad and Tobago". CIA World Factbook. 9 January 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 August 2019.
- ^ "PM announces resignation date as March 16". www.guardian.co.tt (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-02-26.
- ^ Reporter, Newsday (2025-01-06). "Stuart Young picked to be PM". Trinidad and Tobago Newsday (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-01-07.
- ^ "International Religious Freedom Report 2006". U.S. Department of State — Diplomacy in Action. Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor. 26 December 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 May 2019.
- ^ Browne, Juhel (20 September 2007). "November 5 — PM reveals election date at last". Trinidad and Tobago Express. 12 December 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ "LIST OF POLITICAL PARTIES AND SYMBOLS ASSIGNED TO THEM" (PDF). Elections and Boundaries Commission of Trinidad and Tobago. 2020. 15 April 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 4 November 2020.
- ^ "Chapter XXVI: Disarmament – No. 9 Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons". United Nations Treaty Collection. 7 July 2017. 6 August 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 17 November 2019.
- ^ "2024 Global Peace Index" (PDF).
- ^ OAS (1 August 2009). "OAS – Organization of American States: Democracy for peace, security, and development". oas.org. 7 July 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 August 2017.
- ^ Reporter, Newsday (2024-07-25). "Keith Scotland now minister in the Ministry of National Security". Trinidad and Tobago Newsday (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-02-26.
- ^ Douglas, Sean (2025-02-06). "Benjamin in charge – Parliament approves new acting CoP, DCP". Trinidad and Tobago Newsday (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-02-26.
- ^ "Trinidad and Tobago Municipal Police Service (TTMPS)". Ministry of Rural Development and Local Government (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-02-27.
- ^ Khan, Rishard (2024-09-15). "Municipal police head wants autonomy to fill almost 500 vacancies". Trinidad and Tobago Newsday (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-02-27.
- ^ "US DEA officers in T&T to train local agencies". www.guardian.co.tt (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-02-27.
- ^ Newsday (2024-07-07). "Behind the shadows of the SSA". Trinidad and Tobago Newsday (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-02-27.
- ^ a b "Australian Foreign travel advice - Trinidad and Tobago". 20 August 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 20 August 2019.
- ^ a b c "UK Foreign travel advice - Trinidad and Tobago". 20 August 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 20 August 2019.
- ^ "Murder rate—40 killings a month | the Trinidad Guardian Newspaper". 26 December 2017 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ "$600 million in cocaine from T&T seized at U.S port". Saturday Express by Trinidad Express Newspapers. 17 January 2014. 5 March 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 5 November 2015.
- ^ "Measuring the Size of the Hidden Economy in Trinidad & Tobago, 1973–1999" (PDF). 4 March 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 30 July 2015.
- ^ Browne, Ryan; Starr, Barbara (9 February 2018). "US military helps thwart Trinidad carnival terror attack | CNN Politics". CNN (ඉංග්‍රීසි බසින්). 16 June 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 June 2023.
- ^ a b "Corraspe confirmed as Acting Commissioner of Prisons". www.guardian.co.tt (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-02-26.
- ^ a b "Trinidad and Tobago | World Prison Brief". prisonstudies.org. 24 April 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 January 2019.
- ^ "Programmes – Trinidad and Tobago Prison Service". 24 April 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 10 April 2019.
- ^ Ministry of the Attorney General and Legal Affairs (31 December 2015). "Laws of Trinidad and Tobago Prisons Act". www.legalaffairs.gov.tt. 24 April 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 February 2019.
- ^ a b "Trinidad and Tobago" (in en), The World Factbook (Central Intelligence Agency), 2024-08-07, https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/trinidad-and-tobago/, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2024-09-14
- ^ "Trinidad and Tobago Population (2024) - Worldometer". www.worldometers.info (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-09-14.
- ^ "Central America and Caribbean :: TRINIDAD AND TOBAGO". CIA The World Factbook. 17 January 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 January 2021.
- ^ "Trouble in paradise සංරක්ෂණය කළ පිටපත 28 ඔක්තෝබර් 2020 at the Wayback Machine". BBC News. (1 May 2002).
- ^ a b c "Trinidad and Tobago". CIA World Factbook. 9 January 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 August 2019.
- ^ "Twists and turns in search for ancestry". Trinidad and Tobago Guardian. 25 September 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 May 2015.
- ^ a b Non-Institutional Population by Sex, Age Group, Ethnic Group and Municipality (PDF) (Report). Trinidad and Tobago Central Statistical Office. 5 March 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 20 August 2019.
- ^ "Trinidad and Tobago - World Directory of Minorities & Indigenous Peoples". 2 November 2023. 10 February 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 22 September 2023.
- ^ Jo-Anne Sharon Ferreira. සැකිල්ල:Usurped. University of the West Indies. unb.br
- ^ a b Jayaram, N.; Atal, Yogesh (24 May 2004). The Indian Diaspora: Dynamics of Migration. ISBN 9780761932185.
- ^ Gooptar, Primnath (2014). Bala Joban: The First Indian Movie in Trinidad (1935). Caribbean Educational Publishers. ISBN 9789766483227.
- ^ "The Hindustani language as an element of Caribbean identity". YouTube. 4 May 2020. 15 October 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2022.
- ^ "Hindustani, Sarnami". Ethnologue.com. 2 August 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 August 2017.
- ^ "The Languages spoken in Trinidad and Tobago". 20 December 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 September 2020.
- ^ "10,000 students graduate in Hindi". 8 November 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 September 2020.
- ^ Mahabir, Kumar (December 1999). "The Impact of Hindi on Trinidadian English". Caribbean Quarterly. 45 (4): 13–34. doi:10.1080/00086495.1999.11671866.
- ^ Frawley, William (May 2003). International Encyclopedia of Linguistics: 4-Volume Set (ඉංග්‍රීසි බසින්). Oxford University Press, US. ISBN 9780195139778. සම්ප්‍රවේශය 15 April 2020.
- ^ "TT celebrates World Hindi Day". Trinidad and Tobago Newsday. 19 January 2020. 9 October 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 September 2020.
- ^ "Trinidad and Tobago registers Venezuelan asylum-seekers to legalise their status". Global Voices (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2019-06-04. සම්ප්‍රවේශය 2024-07-23.
- ^ "PART ONE: Interview with 97 yr old Mansee Subiah on Tamil Heritage in Trinidad". YouTube. 9 January 2017. 21 December 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත.
- ^ a b "The Languages spoken in Trinidad and Tobago". Studycountry. 11 August 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 March 2019.
- ^ "Chinese Arrival". www.nalis.gov.tt. 8 February 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 20 December 2018.
- ^ J. Dyer Ball, Things Chinese or Notes Connected with China. Fourth Edition Revised and enlarged. New York: Charles Scribner's sons, 1906, p. 144.
- ^ a b c Trinidad and Tobago 2011 Population and Housing Census Demographic Report (PDF) (Report). Trinidad and Tobago Central Statistical Office. 5 March 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 20 August 2019.
- ^ (CSO), Central Statistical Office. "2011 Census Data". 25 April 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 April 2021.
- ^ Samaroo, Brinsley (October 2002). "Reconstructing the Identity: Hindu Organization in Trinidad During First Their Century". The Hindu presence in Trinidad and Tobago. St Augustine: The University of the West Indies. http://library2.nalis.gov.tt/gsdl/collect/news3/index/assoc/HASH52ed.dir/doc.pdf. ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 24 March 2021.
- ^ Mahabir, Kumar (2010). "Hindu sects in Trinidad and Tobago". Divali festival souvenir magazine 2010. 11 (2). Indo-Caribbean Publications. 14 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 July 2021.
- ^ Luxner, Larry (16 September 2007). "Trinidad's Jews stick together". Jewish Telegraphic Agency. 15 September 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 June 2016.
- ^ Siegel, Alisa (2015). "Judaism - Trinidad". In Taylor, Patrick (ed.). The Encyclopedia of Caribbean Religions. University of Illinois Press. pp. 459–461. ISBN 9780252094330. 15 April 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 October 2020.
- ^ "Community Register Couva Tab Tal. (Excel Document [Added Up All info from the areas in Couva & Claxton Bay to get the total population for those towns])". CSO Trinidad and Tobago. CSO Trinidad and Tobago. July 14, 2011. සම්ප්‍රවේශය October 30, 2017.
- ^ "Community Register PTRC (Excel Document [Added Up All info from the areas in Princes Town to get the total population])". CSO Trinidad and Tobago. CSO Trinidad and Tobago. July 14, 2011. සම්ප්‍රවේශය July 28, 2018.
- ^ "Community Register Diego Martin. (Excel Document [Added Up All info from the areas in Diego Martin to get the total population])". CSO Trinidad and Tobago. CSO Trinidad and Tobago. July 14, 2011. සම්ප්‍රවේශය October 23, 2022.
- ^ "Community Register Penal/Debe. (Excel Document [Added Up All info from the areas in Penal and Debe to get the total population for those towns])". CSO Trinidad and Tobago. CSO Trinidad and Tobago. July 14, 2011. සම්ප්‍රවේශය October 23, 2022.
- ^ "Community Register Tunapuna/Piarco. (Excel Document [Added Up All info from the areas in Tunapuna to get the total population])". CSO Trinidad and Tobago. CSO Trinidad and Tobago. July 14, 2011. සම්ප්‍රවේශය October 23, 2022.
- ^ "Community Register San Juan/Laventille. (Excel Document [Added Up All info from the areas in San Juan to get the total population])". CSO Trinidad and Tobago. CSO Trinidad and Tobago. July 14, 2011. සම්ප්‍රවේශය October 23, 2022.
- ^ Norrel A. London, "Ideology and politics in English-language education in Trinidad and Tobago: The colonial experience and a postcolonial critique." Comparative Education Review 47.3 (2003): 287–320.
- ^ "Global Innovation Index 2024. Unlocking the Promise of Social Entrepreneurship". Geneva: World Intellectual Property Organization. 2024. p. 18. doi:10.34667/tind.50062. ISBN 978-92-805-3681-2. සම්ප්‍රවේශය 2024-10-22.
- ^ "Global Innovation Index 2019". www.wipo.int (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2 September 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 September 2021.
- ^ "Global Innovation Index". INSEAD Knowledge (ඉංග්‍රීසි බසින්). 28 October 2013. 2 September 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 September 2021.
- ^ "Global Innovation Index 2024. Unlocking the Promise of Social Entrepreneurship". Geneva: World Intellectual Property Organization. 2024. p. 18. doi:10.34667/tind.50062. ISBN 978-92-805-3681-2. සම්ප්‍රවේශය 2024-10-22.
- ^ "The Global Gender Gap Report 2013" (PDF). World Economic Forum. pp. 12–13.
- ^ Planning, Family. (30 September 2015) Trinidad and Tobago | Data සංරක්ෂණය කළ පිටපත 17 මැයි 2015 at the Wayback Machine. World Bank. Retrieved 5 November 2015.
- ^ "Country Comparison :: GDP – per capita (PPP)". 24 April 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 13 September 2014.
- ^ Gopie, Rajiv (3 November 2011). "Are we developed?". Trinidad Express Newspapers. 6 January 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 30 May 2012.
- ^ a b c d "Trinidad and Tobago". CIA World Factbook. 9 January 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 August 2019.
- ^ "Background note Trinidad and Tobago". US Department of State. 16 December 2011. 4 June 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 May 2019.
- ^ a b "BP Statistical Review of World Energy – Natural Gas". BP.com. 9 November 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 15 November 2018.
- ^ "BP Statistical Review of World Energy – Oil". 2018. 9 November 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 15 November 2018.
- ^ Tobago, Discover Trinidad & (2014-08-14). "Trinidad's Ariapita Avenue: liming & dining". Discover Trinidad & Tobago (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-09-19.
- ^ Evans, F.C. (1968). A First Geography of Trinidad & Tobago (English බසින්). Cambridge University Press. p. 6. ISBN 9780521049511.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ^ "Agency Focus" (PDF). Tradelinks: 10. January 2013. 7 July 2015 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ "Trinidad and Tobago's food and beverage sector offers new potential - The Americas 2016 - Oxford Business Group". oxfordbusinessgroup.com. 12 July 2016. සම්ප්‍රවේශය 2024-09-19.
- ^ "Trade Minister assures: TT economy remains buoyant | Loop Trinidad & Tobago". Loop News (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-09-19.
- ^ "24 Fast-Food Restaurants We Wish Were in the U.S." TheDailyMeal.com. 19 June 2014. සම්ප්‍රවේශය 2017-01-21.
- ^ Annual Market Report 2014 සංරක්ෂණය කළ පිටපත 9 ජූලි 2015 at the Wayback Machine. Telecommunications Authority of Trinidad and Tobago
- ^ "Government of Trinidad and Tobago Information Services press release on water taxis". News.gov.tt. 30 December 2008. 10 May 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 May 2010.
- ^ Kelshall, Gaylord (1987). The History of Aviation in Trinidad & Tobago, 1913-1962 (1st ed.). Paria Pub. Co. ISBN 9789768054043.
- ^ "Airport Authority of Trinidad and Tobago – Welcome to Piarco Airport". 3 May 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ Daraine Luton, Caribbean Airlines to re-hire 1,000 workers සංරක්ෂණය කළ පිටපත 26 ජනවාරි 2022 at the Wayback Machine. The Jamaica Gleaner, (29 April 2010). Retrieved 30 May 2012.
- ^ "History". Public Transport Service Corporation on. 10 April 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 20 October 2013.
- ^ "Trinidad rapid rail consortium confirmed". Railway Gazette International. 11 අප්‍රේල් 2008. 16 ජූනි 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ a b Ramkissoon & Kahwa (2015)
- ^ "CO2 emissions (metric tons per capita)". World Bank Group. 1 October 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2018.
- ^ "Peter Minshall – Mas Innovator" සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2 ඔක්තෝබර් 2017 at the Wayback Machine, Caribbean Icons.
- ^ Esposito, Eleonora (2019). "Callaloo or Pelau? Food, identity and politics in Trinidad and Tobago". In Balirano, Giuseppe (ed.). Food Across Cultures. Cham: Palgrave Macmillan. pp. 43–70. ISBN 978-3-030-11153-3.
- ^ a b c Latchu, Rhea Hadley (2021-04-22). "Top 25 Foods in Trinidad and Tobago (With Pictures!)". Chef's Pencil (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-09-12.
- ^ Victoria (2021-07-11). "Trinidad Macaroni Pie". Mission Food Adventure (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-09-14.
- ^ a b "Trinidadian Food: Top 35 Dishes". www.tasteatlas.com. සම්ප්‍රවේශය 2024-09-12.
- ^ Latchu, Rhea Hadley (2021-04-22). "Top 25 Foods in Trinidad and Tobago (With Pictures!)". Chef's Pencil (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-09-14.
- ^ "7 Best Street Foods in Trinidad and Tobago". www.tasteatlas.com. සම්ප්‍රවේශය 2024-09-14.
- ^ a b "What is Trinidadian Food?". Trinciti Roti Shop (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-09-12.
- ^ a b Nation, Foodie (2023-02-13). "10 Must-Try Drinks In Trinidad & Tobago 🇹🇹". foodie-nation (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-09-12.
- ^ Ramnarine, Davindra (2019-04-05). "15 Dishes For You To Discover The Cuisine of Trinidad and Tobago". Goat Roti Chronicles (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-09-14.
- ^ Emrit, Ronald C. "Julia Edwards". www.bestoftrinidad.com. 1 December 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 April 2015.
- ^ "Limbo Dance". www.tntisland.com. 1 December 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 December 2019.
- ^ a b "Trinidad's arts & culture: an overview". Discover Trinidad & Tobago. 2 January 2010. 30 July 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 December 2019.
- ^ Allen-Agostini, Lisa (1 September 2008). "Rhythms of our people". Caribbean Beat (93). 9 August 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 December 2019.
- ^ a b Gooptar, Primnath. "THE FILMI INFLUENCE ON EAST INDIAN DRESS AND DANCE IN TRINIDAD". www.academia.edu. 14 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 December 2019.
- ^ "Divali Nagar, City of Lights in Trinidad and Tobago By Raj Shah |". 28 September 2018. 2 December 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 December 2019.
- ^ "Divali in Trinidad and Tobago". caribbean.britishcouncil.org. British Council. 2 December 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 December 2019.
- ^ "Calendar 2023". 2023. 8 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 8 April 2023.
- ^ "All Souls' Day: Remembrance of friends past". November 2003. 4 December 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 28 November 2020.
- ^ Ganeshram, Ramin (2 February 2011). "Chinese New Year, Trinidad-Style". NPR. 27 May 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 8 April 2023.
- ^ "Who Are the Top 5 Female Rappers of All-Time?". iamCrü (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 21 June 2021. 15 October 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 9 April 2022.
- ^ "20th Century Percussion". h2g2.com. 24 November 2011. 16 January 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 May 2010.
- ^ Hill, Donald R. (1993) Calypso Calaloo: Early Carnival Music in Trinidad. ISBN 0-8130-1221-X. University Press of Florida. 2nd Edition: Temple University Press (2006) ISBN 1-59213-463-7, pp. 8–10, 203–209. See also p. 284, n. 1.
- ^ Quevedo, Raymond (Atilla the Hun), Atilla's Kaiso: a short history of Trinidad calypso (1983). University of the West Indies, St. Augustine, Trinidad. pp. 2–14.
- ^ Ingram, Amy. "What is Chutney Music?". Wesleyan University. 16 July 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 10 September 2018.
- ^ "Parang Music". Destination Trinidad and Tobago. 10 September 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 10 September 2018.
- ^ "Soca Music History". Artdrum. 19 September 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 10 September 2018.
- ^ "TASSA THUNDER : Folk Music from India to the Caribbean". 25 March 2014. 21 December 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත – via www.youtube.com.
- ^ Lovelace, Tiy Cross (8 September 2017). "Ramleela | National Trust of Trinidad and Tobago". National Trust of Trinidad and Tobago. 28 September 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 December 2019.
- ^ "BRIEF HISTORY OF RAMLEELA IN T&T – NRCTT Inc". Archived from the original on 20 November 2021. සම්ප්‍රවේශය 20 November 2021.
{{cite web}}: CS1 maint: unfit URL (link) - ^ Guardian, Trinidad. "Ramleela on the rise". www.guardian.co.tt.
- ^ "Intriguing Museums". www.insandoutstt.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-09-17.
- ^ "Rodney Adolphus Wilkes Biography". Caribbean Memory Project. 15 October 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 February 2022.
- ^ dpa. "Bolt verliert Staffel-Gold endgültig". Westfälische Nachrichten (ජර්මන් බසින්). 15 October 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 June 2018.
- ^ "Leah Bertrand | NBC Olympics". www.nbcolympics.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-09-17.
- ^ Moe, Cherisse (2024-07-27). "First-Time Olympian Leah Bertrand: From Volleyball Court to Olympic Track". Trinidad Express Newspapers (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-09-17.
- ^ Levy, Leighton. "Trinidad and Tobago's storied Olympic journey and prospects for Paris 2024". www.sportsmax.tv (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-09-17.
- ^ "Caribbean Premier League Series Results". ESPN Cricinfo. 6 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 February 2022.
- ^ "Trinidad and Tobago Sport". National Library of Trinidad and Tobago. 22 June 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ "The Trinidad Guardian -Online Edition Ver 2.0". 21 April 2008 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 30 November 2008.
- ^ "National Basketball Federation of Trinidad and Tobago". FIBA. 6 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 February 2022.
- ^ Miller, Marlon (Autumn 1992). "Let's Go Horse Racing". Caribbean Beat. 6 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 February 2022.
- ^ "Trinidad and Tobago Golf Guide". Golf Pass. 6 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 February 2022.
- ^ Assing, Tracy (October 2007). "Chasing the dragon boat". Caribbean Beat. 13 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 February 2022.
- ^ Stewart, Donald (29 November 2018). "Ringside Report Looks Back at Former Champion Claude Noel". Ringsiderreport.com. 6 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 February 2022.
- ^ a b "Trinidad and Tobago government website". Gov.tt. 3 March 2000 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2 May 2010.
- ^ National Symbols of Trinidad and Tobago සංරක්ෂණය කළ පිටපත 26 ජනවාරි 2022 at the Wayback Machine. National Library of Trinidad and Tobago
- ^ National Songs of Trinidad and Tobago සංරක්ෂණය කළ පිටපත 4 දෙසැම්බර් 2014 at the Wayback Machine. National Library of Trinidad and Tobago
- ^ National anthem of Trinidad and Tobago
- ^ "Embassy of the Republic of Trinidad and Tobago – National Songs". 28 September 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 13 September 2014.
- ^ National Songs of Trinidad and Tobago සංරක්ෂණය කළ පිටපත 4 දෙසැම්බර් 2014 at the Wayback Machine. National Library of Trinidad and Tobago
- ^ "National Emblems – The Office of the President of the Republic of Trinidad and Tobago". otp.tt. 12 July 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 September 2018.
- ^ "Trinidad & Tobago National Birds". tntisland.com. 18 May 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 6 May 2015.
- ^ "National Symbols". www.nalis.gov.tt. 3 September 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 September 2018.