බස්නාහිර පළාත, ශ්‍රී ලංකාව සඳහා මුලාශ්‍රය නරඹන්න

{{pp-semi-indef}}{{pp-move-indef}}
{{තොරතුරුකොටුව පළාත
<!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions -->| name                     = බස්නාහිර පළාත
| native_name              = {{lang|en|Western Province}}
| other_name               = 
| settlement_type          = [[ශ්‍රී ලංකාවේ පළාත්|පළාත]]
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| image_flag               = 
| flag_alt                 = 
| image_map                = Sri Lanka Western Province locator map.svg
| map_alt                  = 
| map_caption              = ශ්‍රී ලංකාව තුල පිහිටුම
| coordinates              = {{coord|06|50|N|80|05|E|region:LK_type:adm1st|display=inline,title}}
| coor_pinpoint            = 
| coordinates_footnotes    = 
| subdivision_type         = රට
| subdivision_name         = [[ශ්‍රී ලංකාව]]
| established_title        = සංස්ථාපනය
| established_date         = 1833
| established_title1       = [[ශ්‍රී ලංකාවේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව|පිළිගැනීම]]
| established_date1        = 14 නොවැම්බර් 1987
| founder                  = 
| seat_type                = අග නගරය
| seat                     = [[කොළඹ]]
| seat1_type               = විශාලතම නගරය
| seat1                    = [[කොළඹ]]
| government_footnotes     = 
| leader_title             = [[බස්නාහිර පළාතේ ආණ්ඩුකාරවරුන්ගේ ලැයිස්තුව|ආණ්ඩුකාර]]
| leader_name              = [[මාශල් ඔෆ් ද එයා රොශාන් ගුණතිලක ]]
| leader_title1            = ප්‍රධාන අමාත්‍ය
| leader_name1             = [[ප්‍රසන්න රණතුංග]]
| unit_pref                = මෙට්‍රික්
| area_footnotes           = 
| area_total_km2           = 3,709
| area_rank                = 9වන  (සම්පූර්ණ වර්ග ප්‍රමාණයෙන් 5.64% )
| area_water_percent       = 
| area_note                = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 
| population_footnotes     = 
| population_total         = 5,361,200
| population_rank          = 1වන  (සම්පූර්ණ ජනගහණයෙන් 28.79% )
| population_as_of         = 2001
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_note          = පසුගිය වසර 10 තුලදී ජනගහණය 36.8% කින් ඉහළ ගොස් ඇත
| demographics_type1       = [[දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය]]
| demographics1_footnotes  = &nbsp;(2010)<ref>[http://www.priu.gov.lk/news_update/Current_Affairs/ca201007/20100719north_east_record_highest_gdp_growth_rate.htm :.නිවුස් ලයින් : නෝර්ත්, ඊස්ට් රෙකෝඩ් හයස්ට් ජීඩීපී ග්‍රෝත් රේට්<!-- Bot generated title -->]</ref>
| demographics1_title1     = සම්පූර්ණ
| demographics1_info1      = [[ශ්‍රී ලංකා රුපියල|රු]] 2,178 බිලියන
| demographics1_title2     = අනුස්ථිතිය
| demographics1_info2      = 1වන  (මුළු ප්‍රමාණයෙන් 45.1% )
| timezone1                = කොළඔ
| utc_offset1              = +05:30
| blank_name_sec1          = නිල භාෂා
| blank_info_sec1          = [[සිංහල භාෂාව|සිංහල]], [[දෙමළ භාෂාව|දෙමළ]]
| iso_code                 = 
| website                  = {{URL|http://www.wpc.gov.lk/}}
| footnotes                = 
}}

'''බස්නාහිර පළාත ''' ({{බස-en|Western Province}} ''වෙස්ටර්න් ප්‍රොවින්ස්'') ([[දෙමළ භාෂාව|දෙමළ]]: மேற்கு மாகாணம்) යනු [[ශ්‍රී ලංකාව|ශ්‍රී ලංකාවේ]] අධිකතම ජන ඝනත්වයක් සහිත පළාත වෙයි. රටේ අගනගරය [[ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර කෝට්ටේ]] මෙන්ම විශාලතම නගරය සහ වාණිජ කේන්ද්‍රය වන [[කොළඹ]] ද එහි පිහිටා ඇත. 

බස්නාහිර පළාත සතුව 5,648,000 ප්‍රමාණයක ඇස්තමේන්තුගත ජනගහණයක් ඇති අතර එහි භූමිප්‍රමාණය {{පෙරලන්න|3694.20|කිමී2}} ක් වෙයි. බස්නාහිර පළාත විසින් [[දකුණු ආසියාව|දකුණු ආසියාවේ]] ඕනෑම ප්‍රදේශයක් විසින් වාර්තා කර ඇති විශාලතම ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදන අගය ලෙස ඇ.එ.ඩො. 3,808 ක් වාර්තා කර ඇත.

== ඉතිහාසය ==
15 වන සියවසේදී වත්මන් බස්නාහිර පළාතෙන් කොටසක් කෝට්ටේ රාජධානියට අයත් ව තිබුණි. මෙම ප්‍රදේශය පෘතුගීසි, ලන්දේසි, ඉංග්‍රීසි ජාතිකයින්ගේ මූලස්ථානයද විය. ක්‍රි.ව. 1815 දී බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිතයක් ව ශ්‍රී ලංකාව පත්වූ අවස්ථාවේ ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාව පහතරට සිංහල, උඩරට (නුවර) සිංහල, දෙමළ යනුවෙන් ජන නිකායන් 3කට වෙන්විය. බස්නාහිර පළාත් දිසාව පහතරට සිංහල ප්‍රජාවේ කේන්ද්‍රස්ථානය විය. පසුව ක්‍රි.ව. 1833 දී කෝල්බෲක් - කැමරන් ආණ්ඩුක්‍රම කාලයේදී ශ්‍රී ලංකාව භුගෝලීය වශයෙන් පළාත් පහකට වෙන්කරනු ලැබිය. ඉන් එකක් වන බස්නාහිර පළාත 

# කොළඹ
# කළුතර
# පුත්තලම
# හලාවත
# සතර කෝරලය
# සත්කෝරලය (වර්තමාන කුරුණෑගල)
# තුන්කෝරලය
# පහත බුලත්ගම (වර්තමාන කෑගල්ල)

යන දිස්ත්‍රික්ක වලට වෙන්කර තිබුණි. ඉන් ක්‍රි.ව.1845 දී සත් කෝරලය, පුත්තලම හා හලාවත වයඹ පළාතටත්, 1889 දී සතර කෝරලය,තුන් කෝරලය හා පහත බුලත්ගම යන ප්‍රදේශ සබරගමුව පළාතට වෙන් කරනු ලැබිය. 2030 දී බස්නාහිර පළාත බස්නාහිර මෙගාපොලිස් (Western Region Megapolis) යන ව්‍යාපෘතියක් යටතේ සියලූම අංශවල දියුණු වැඩපිළිවෙළක් ඇරඹිමට සූදානම් ය. මෙහිදී වත්මන් දිස්ත්‍රික්ක වන කොළඹ, ගම්පහ, කළුතර යන දිස්ත්‍රික්ක කලාපීකරණය කරනු ලැබේ.

== භූගෝලීය පිහිටීම හා දේශගුණය ==
විශාලත්වයෙන් වර්ග කිලෝමීටර 3684ක් වන මෙම පළාත ලක්ෂද්වීප් මුහුදට නැගෙනහිරින්ද, සබරගමුව පළාතට බටහිරින්ද, වයඹ පළාතට දකුණින්ද, දකුණු පළාතට උතුරින්ද පිහිටා ඇත. නාගරීකරණය වී ඇති බැවින් මෙම පළාතේ සමහර ප්‍රදේශවල ගංවතුර තත්ත්ව වලින් ඉතා හානියට පත්වේ. 

==දිස්ත්‍රික්ක==
බස්නාහිර පළාත, පරිපාලන දිස්ත්‍රික්ක  3 කට බෙදා ඇත:
* [[කොළඹ පරිපාලන දිස්ත්‍රික්කය]] {{ පෙරලන්න |642|කිමී2|abbr=on}}
* [[ගම්පහ පරිපාලන දිස්ත්‍රික්කය]] {{ පෙරලන්න |1,386.6| කිමී2|abbr=on}}<ref>{{Citation |title=ඩිස්ට්‍රික්ට්ස්  සෙක්‍රටේරියන්ට්ස්<!-- Bot generated title --> |url=http://www.ds.gov.lk/dist_gampaha/english/admin3.php |access-date=2013-02-28 |archive-date=2009-06-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090614092930/http://www.ds.gov.lk/dist_gampaha/english/admin3.php }}</ref>
* [[කළුතර පරිපාලන දිස්ත්‍රික්කය]] {{පෙරලන්න|1,606| කිමී2|abbr=on}}

එමෙන්ම ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාස 40ක් හා ග්‍රාම නිලධාරි කොට්ඨාස 2505ක් ඇත.
{| class="wikitable" border="1" style="text-align:right;"
! rowspan="2" |දිස්ත්‍රික්කය
! rowspan="2" |අගනුවර
! rowspan="2" |දිස්ත්‍රික් ලේකම්
! rowspan="2" |ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාල ගණන
! rowspan="2" |ග්‍රාම නිලධාරි වසම් ගණන
<ref>{{cite web|title=Grama Niladhari Divisions|url=http://www.colombo.dist.gov.lk/index.php?option=com_content&view=article&id=35&Itemid=71&lang=en|publisher=Colombo District Secretariat}}</ref><ref>{{cite web|title=Grama Niladhari Divisions|url=http://www.gampaha.dist.gov.lk/index.php?option=com_content&view=article&id=35&Itemid=71&lang=en|publisher=Gampaha District Secretariat}}</ref><ref>{{cite web|title=Grama Niladhari Divisions|url=http://www.kalutara.dist.gov.lk/index.php?option=com_content&view=article&id=35&Itemid=71&lang=en|publisher=Kalutara District Secretariat}}</ref>
! rowspan="2" |විශාලත්වය
(km<sup>2</sup>)<ref name="area" />
! rowspan="2" |භූමි ප්‍රමාණය
(km<sup>2</sup>)<ref name="area" />
! colspan="6" |ජනගහනය (2012 ඇස්තමේන්තුගත)<ref name="2012eth" />
! rowspan="2" |ජනගහන ඝනත්වය
(/km<sup>2</sup>)
|- style="vertical-align:bottom;"
! style="width:70px;" |[[Sinhalese people|සිංහල]]
! style="width:70px;" |ශ්‍රී ලංකා යෝනක
! style="width:70px;" |ශ්‍රී ලංකා දෙමළ
! style="width:70px;" |ඉන්දිය දෙමළ
! style="width:70px;" |වෙනත් (මුස්ලිම්/බර්ගර්)
! style="width:70px;" |මුළු
|-
| align="left" |[[කොළඹ දිස්ත්‍රික්කය|කොළඹ]]
| align="left" |[[Colombo|කොළඹ]]
| align="left" |Sunil Kannangara
|13
|566
|699
|676
|1,771,319
|242,728
|231,318
|27,336
|37,108
|'''2,309,809'''
|3,304
|-
| align="left" |[[ගම්පහ පරිපාලන දිස්ත්‍රික්කය|ගම්පහ]]
| align="left" |[[ගම්පහ]]
| align="left" |J. J. Rathnasiri
|13
|1,177
|1,387
|1,341
|2,079,115
|95,501
|80,071
|10,879
|29,075
|'''2,294,641'''
|1,654
|-
| align="left" |[[කළුතර පරිපාලන දිස්ත්‍රික්කය|කළුතර]]
| align="left" |[[කළුතර]]
| align="left" |U. D. C. Jayalal
|14
|762
|1,598
|1,576
|1,054,991
|112,276
|24,362
|23,611
|2,020
|'''1,217,260'''
|762
|- style="font-weight:bold"
| colspan="3" align="left" |Total
|40
|2,505
|3,684
|3,593
|4,905,425
|450,505
|335,751
|61,826
|68,203
|5,821,710
|1,580
|}

==පළාත් පාලන සීමා==
===මහ නගර සභා සීමා===

* [[කොළඹ]] 
* [[මීගමුව]] 
* [[ගම්පහ]] 
*[[දෙහිවල-ගල්කිස්ස|දෙහිවල]] [[දෙහිවල-ගල්කිස්ස|ගල්කිස්ස]]
* [[කඩුවෙල]]
* [[ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර කෝට්ටේ]]
*[[මොරටුව]]

===නගර සභා සීමා===
* [[කළුතර]]
* මිනුවන්ගොඩ
* [[මහරගම]]
*[[කැස්බෑව]]
*කොලොන්නාව
*[[වත්තල]]
*ජාඇල 
*[[කටුනායක]] - [[සීදූව|සීදුව]]
*[[පාදුක්ක]]
*[[පිළියන්දල]]
*[[පෑලියගොඩ]]

===ප්‍රාදේශීය සභා සීමා===
*[[කොටිකාවත්ත]] - [[මුල්ලේරියාව]]
* [[වත්තල]]
* [[ජා ඇළ|ජා-ඇල]]
* [[කිරිබත්ගොඩ]]
* [[කැලණිය]]
*සීතාවකපුර ([[අවිස්සාවේල්ල]])
*[[ඉංගිරිය]]
*[[බණ්ඩාරගම]] 
*[[හෝමාගම]]

==මූලාශ්‍ර==
{{reflist|refs=
<ref name=area>
{{cite web
|title=Area of Sri Lanka by province and district
|url=http://www.statistics.gov.lk/Abstract2011/CHAP1/AB1-1.pdf
|work=Statistical Abstract 2011|publisher=Department of Census & Statistics, Sri Lanka
}}
</ref>
<ref name=2012eth>
{{cite web|title=A2 : Population by ethnic group according to districts, 2012
|url=http://www.statistics.gov.lk/PopHouSat/CPH2011/index.php?fileName=pop42&gp=Activities&tpl=3
|work=Census of Population & Housing, 2011|publisher=Department of Census & Statistics, Sri Lanka
}}
</ref>
}}

{{භූගෝලීය පිහිටුම
|Centre    = {{flag|බස්නාහිර පළාත, ශ්‍රී ලංකාව|name=බස්නාහිර පළාත}}
|North     = {{flag|වයඹ පළාත, ශ්‍රී ලංකාව|name=වයඹ පළාත}}
|Northeast = 
|East      = {{flag|සබරගමුව පළාත}}
|Southeast = 
|South     = {{flag| දකුණු පළාත, ශ්‍රී ලංකාව|name= දකුණු පළාත, ශ්‍රී ලංකාව‎}}
|Southwest = 
|West      = ''[[ලක්ෂද්වීප මුහුද]]''
|Northwest = 
}}

{{ශ්‍රී ලංකාවේ පළාත්}}
[[ප්‍රවර්ගය:බස්නාහිර පළාත]]
[[ප්‍රවර්ගය:ශ්‍රී ලංකාවේ පළාත්]]