ග්‍රහලෝක සඳහා මුලාශ්‍රය නරඹන්න

{{pp-semi-indef}}{{pp-move-indef}}
{{about|අභ්‍යාවකාශ වස්තුව|නක්ෂත්‍රයේ එන ග්‍රහයන්|ග්‍රහයෝ|වෙනත් භාවිතා|ග්‍රහ (බහුරුත්හරණය)}}
{{pp-move-indef|ග්‍රහලෝක=විද්‍යාත්මක දැනුම දියුණු වෙත්ම, ග්‍රහලෝක පිළිබඳ මානව අවබෝධය වෙනස් වූ අතර, අසමාන වස්තූන් ගණනාවක් ඇතුළත් විය. 2006 දී ජාත්‍යන්තර තාරකා විද්‍යා සංගමය (IAU) සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය තුළ ග්‍රහලෝක නිර්වචනය කිරීමේ යෝජනාවක් නිල වශයෙන් සම්මත කළේය. මෙම අර්ථ දැක්වීම මතභේදාත්මක වන්නේ එය ග්‍රහ ස්කන්ධයේ බොහෝ වස්තූන් ඒවා කක්ෂගත වන්නේ කොතැනද යන්න මත පදනම්ව බැහැර කරන බැවිනි. 1950 ට පෙර සොයාගත් ග්‍රහ වස්තූන් අටක් වර්තමාන අර්ථ දැක්වීම යටතේ “ග්‍රහලෝක” ලෙස පැවතුනද, සෙරෙස්, පල්ලස්, ජූනෝ සහ වෙස්ටා (සූර්ය ග්‍රහක පටියේ එක් එක් වස්තුව) වැනි සමහර ආකාශ වස්තූන් සහ ප්ලූටෝ (පළමු ට්‍රාන්ස්-නෙප්චූනියානු) කලක් විද්‍යාත්මක ප්‍රජාව විසින් ග්‍රහලෝක ලෙස සලකනු ලැබූ වස්තුව) ග්‍රහලෝකයේ වර්තමාන අර්ථ දැක්වීම යටතේ තවදුරටත් ග්‍රහලෝක ලෙස නොසලකයි.
ටොලමි විසින් ග්‍රහලෝක සිතුවේ පෘථිවිය වටා කක්ෂගත හා එපිසයිල් චලිතයන් ඇති බවය. ග්‍රහලෝක සූර්යයා වටා කක්ෂගත වේ යන අදහස බොහෝ වාර ගණනක් යෝජනා කර තිබුණද, 17 වන සියවස වන තුරුම ගැලීලියෝ ගැලීලි විසින් සිදු කරන ලද පළමු දුරේක්ෂ තාරකා විද්‍යාත්මක නිරීක්ෂණවල සාක්ෂි මගින් මෙම මතයට සහය ලැබුණේ නැත. ඒ සමගම, ටයිචෝ බ්‍රාහ් විසින් එකතු කරන ලද පූර්ව දුරේක්ෂ නිරීක්ෂණ දත්ත විශ්ලේෂණය කිරීමෙන් ජොහැන්නස් කෙප්ලර් ග්‍රහලෝකවල කක්ෂ චක්‍රලේඛයට වඩා ඉලිප්සාකාර බව සොයා ගත්තේය.}}
{| class="infobox" style="width: 280px;"
|-
|
{| style="background-color: #000; white-space: nowrap;" cellpadding=0 cellspacing=0
|-
| [[File:Mercury in color - Prockter07-edit1.jpg|140px|Mercury]] [[File:Venus-real color.jpg|130px|Venus]]
|-
|  style="padding-left: 8px;" | [[File:The Earth seen from Apollo 17.jpg|126px|Earth]] [[File:OSIRIS Mars true color.jpg|130px|Mars]]
|-
| style="padding-left: 5px;" | [[File:Jupiter, image taken by NASA's Hubble Space Telescope, June 2019 - Edited.jpg|123px|Jupiter]] [[File:Saturn_during_Equinox_(rot45).jpg|148px|Saturn]]
|-
| [[File:Uranus2.jpg|138px|Uranus]] [[File:Neptune - Voyager 2 (29347980845) flatten crop.jpg|138px|Neptune]]
|}
|-
|සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ ග්‍රහලෝක 9:
* කුඩා පාෂානමය ග්‍රහලෝක:
[[බුධ]], [[සිකුරු ග්‍රහලොව|සිකුරු]], [[මහ පොළොව|පෘථිවිය]], [[අඟහරු ග්‍රහලොව|අඟහරු]]

* විශාල ග්‍රහලෝක:

[[බ්‍රහස්පති ග්‍රහයා|බ්‍රහස්පති]], [[සෙනසුරු ග්‍රහලොව|සෙනසුරු]] ([[වායු යෝධයන්|වායු යෝධයින්]])

[[යුරේනස්]], [[නෙප්චූන්]] ([[අයිස් යෝධයන්|අයිස් යෝධයින්]])
:
''[[හිරු|සූර්‍යාගේ]] සිට අනුපිළිවෙලට නිවැරදි වර්ණයෙන් දක්වා ඇත. නියම පරිමාණයට නොවේ.''
|-
|
|}

'''{{Distinguish|ග්‍රහයෝ}}ග්‍රහලෝකයක්''' යනු තාරකාවක් හෝ තාරකා අවශේෂයක් වටා [[පරිභ්‍රමණය]] වන සහ තම [[ගුරුත්වාකර්ෂණය]] මඟින් ගෝලීය හැඩයක් ගත හැකි, භ්‍රමණය වීමට තරම් විශාලවන “[[තාප න්‍යෂ්ටික වියලනය]]” ඇති කිරීමට තරම් විශාල නොවූ අසල්වැසි ග්‍රහවස්තු සිය කලාපෙන් ඉවත් කරළීමට සමත් අභ්‍යවකාශ වස්තුවකි.<ref>http://www.iau.org/news/pressreleases/detail/iau0603/</ref><ref>https://web.archive.org/web/20060916161707/http://www.dtm.ciw.edu/boss/definition.html</ref>

ග්‍රහලෝකය යන පදය [[ඉතිහාසය]], [[ජ්‍යෝතිෂය]], [[විද්‍යාව]], [[මිථ්‍යා කථා]] සහ [[ආගම්|ආගම]] සමඟ බැඳී ඇත. [[සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය|සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ]] ග්‍රහලෝක පහක් පියවි ඇසට පෙනේ. මේවා බොහෝ මුල් සංස්කෘතීන් විසින් දිව්‍යමය හෝ දේවතාවන්ගේ දූතයන් ලෙස සලකනු ලැබීය. විද්‍යාත්මක දැනුම දියුණු වෙත්ම, ග්‍රහලෝක පිළිබඳ මානව සංජානනය වෙනස් වූ අතර, අසමාන වස්තූන් ගණනාවක් ඇතුළත් විය. 2006 දී [[ජාත්‍යන්තර තාරකා විද්‍යා සංගමය]] (the [[:en:International_Astronomical_Union|International Astronomical Union]])(IAU) සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය තුළ [[ග්‍රහලෝක නිර්වචනය]] කිරීමේ යෝජනාවක් නිල වශයෙන් සම්මත කළේය. මෙම අර්ථ දැක්වීම මතභේදාත්මක වන්නේ එය “ග්‍රහ ස්කන්ධය” බොහෝ වස්තූන් ඒවා කක්‍ෂගත වන්නේ කොතැනද යන්න මත පදනම්ව බැහැර කරන බැවිනි. 1950 ට පෙර සොයාගත් ග්‍රහ වස්තූන් අටක් වර්තමාන අර්ථ දැක්වීම යටතේ “ග්‍රහලෝක” ලෙස පැවතුනද, [[සෙරස් (වාමන ග්‍රහලෝකය)|සෙරස්]] (Ceres), [[පල්ලස් (ග්‍රහකය)|පල්ලස්]] (Pallas ), [[ජූනෝ]] (Juno) සහ [[වෙස්ටා]] (Vesta) (සූර්ය ග්‍රහක පටියේ ඇති සෑම වස්තුවක්ම) සහ [[ප්ලූටෝ]] කලක් විද්‍යාත්මක ප්‍රජාව විසින් ග්‍රහලෝක ලෙස සලකනු ලැබූ වස්තූන් ග්‍රහලෝකයේ වර්තමාන අර්ථ දැක්වීම යටතේ තවදුරටත් ග්‍රහලෝක ලෙස නොසලකයි.

<br>ටොලමි විසින්  සිතුවේ [[පෘථිවි කේන්ද්‍රවාදය|ග්‍රහලෝක, පෘථිවිය වටා කක්‍ෂගත වී ඇතිබව]] හා ඒවාට භ්‍රමණකක්‍ෂ චලිතයන් ඇති බවය. “[[සූර්යකේන්ද්‍රීය වාදය|ග්‍රහලෝක සූර්යයා වටා කක්‍ෂගත වේ]]”ය යන අදහස බොහෝ වාර ගණනක් යෝජනා කර තිබුණද, 17 වන සියවසේදී [[ගැලීලියෝ ගැලීලි]] විසින් සිදු කරන ලද පළමු දුරේක්‍ෂ තාරකා විද්‍යාත්මක නිරීක්‍ෂණවල සාක්‍ෂි මගින් මෙම මතය සනාථ විය. ඒ සමගම, ටයිකෝ බ්‍රාහ් විසින් එකතු කරන ලද පූර්ව දුරේක්‍ෂ නිරීක්‍ෂණ දත්ත විශ්ලේෂණය කිරීමෙන් පසු [[ජොහන්නස් කෙප්ලර්|ජොහැන්නස් කෙප්ලර්]] ග්‍රහලෝකවල කක්‍ෂයන් වෘත්තාකාර ස්වභාවයට වඩා ඉලිප්සාකාර ස්වභාවයෙන් යුක්ත බව සොයා ගත්තේය. නිරීක්‍ෂණ මෙවලම් වැඩිදියුණු වන විට තාරකා විද්‍යාඥයින් දුටුවේ පෘථිවිය මෙන් සෑම ග්‍රහලෝකයක්ම එහි කක්‍ෂීය ධ්‍රැවයට සාපේක්‍ෂව නැඹුරු අක්‍ෂයක් වටා [[භ්‍රමණය]] වන බවත් සමහරු අයිස් තට්ටු හා ඍතු වැනි ලක්‍ෂණ ද බෙදා ගත් බවත්ය.

<br>[[අභ්‍යවකාශ යුගය|අභ්‍යවකාශ යුගයේ]] ආරම්භයේ සිටම, [[අභ්‍යාවකා‍ශ ගවේෂණයෙහි දැක්ම|අභ්‍යවකාශ ගවේෂණ]] මඟින් සමීපව නිරීක්‍ෂණය කිරීමෙන් පෘථිවිය සහ අනෙකුත් ග්‍රහලෝක මත ද [[ගිනි කඳු|ගිනිකඳු]], [[සුළි කුණාටු]], [[භූකම්පන]] සහ සමහර ග්‍රහලෝක මත [[ජලය|ද්‍රව ජලය]] ද ඇති බව සොයාගෙන ඇත. [[සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ ග්‍රහලෝක]] ප්‍රධාන වර්‍ග දෙකකට බෙදා ඇත. එනම් විශාල හීන ඝනත්‍වයකින් යුත් “යෝධ ග්‍රහලෝක” සහ “කුඩා පාෂාණමය භූමි” යි. අප සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ ග්‍රහලෝක අටක් ඇත. <ref name="IAU" />  ඒවායින් [[බුධ]], [[සිකුරු ග්‍රහලොව|සිකුරු]], [[පෘථිවිය]] සහ [[අඟහරු ග්‍රහලොව|අඟහරු]] යන ග්‍රහලෝක හතර පාෂාණමය භූමි වන අතර පසුව ඇති [[බ්‍රහස්පති ග්‍රහයා|බ්‍රහස්පති]], [[සෙනසුරු ග්‍රහලොව|සෙනසුරු]], [[යු‍රේනස්|යුරේනස්]] සහ [[නෙප්චූන්]] යන ග්‍රහලෝක හතර යෝධ ග්‍රහලෝක ලෙස ගැනේ. ග්‍රහලෝක හයක් ස්වාභාවික චන්ද්‍රයින් එකක් හෝ කිහිපයක් කක්‍ෂගත කරගෙන ඇත.

<br>[[ක්ෂීර පථය|ක්‍ෂීරපථයේ]] වෙනත් [[තරු|තාරකා]] වටා ඇති ග්‍රහලෝක දහස් ගණනක් (“බාහිර සූර්ය ග්‍රහලෝක” හෝ “එක්ස්ප්ලෝනෙට්ස්”) සොයාගෙන ඇත. 2021 ජනවාරි 20 වන විට, ග්‍රහලෝක පද්ධති 3,212 ක දන්නා බාහිර සූර්ය ග්‍රහලෝක 4,331ක්, චන්ද්‍රයාගේ ප්‍රමාණයට වඩා ඉහළින් සිට බ්‍රහස්පති මෙන් දෙගුණයක් පමණ විශාල වන වායු යෝධයන් දක්වා සොයාගෙන ඇත.<ref>https://exoplanets.nasa.gov/</ref> ග්‍රහලෝක 100 කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් පෘථිවියට සමාන වන අතර ඉන් නවයක්ම තාරකාවට සූර්යයාගේ සිට පෘථිවියට සාපේක්‍ෂ දුරින් පිහිටා ඇත <ref>{{cite web|url=https://www.usatoday.com/story/news/2016/05/10/kepler-finds-new-planets/84187098/|title=NASA discovery doubles the number of known planets|date=10 May 2016|work=[[USA TODAY]] |access-date=10 May 2016}}</ref><ref name="Encyclopaedia">{{cite web |title=Interactive Extra-solar Planets Catalog |encyclopedia=[[The Extrasolar Planets Encyclopaedia]] |url=http://exoplanet.eu/catalog.php |last=Schneider |first=Jean |date=16 January 2013 |access-date=2013-01-15 }}</ref>. 2011 දෙසැම්බර් 20 වන දින [[කෙප්ලර් අභ්‍යවකාශ දුරේක්ෂය|කෙප්ලර් අභ්‍යවකාශ දුරේක්‍ෂ]] කණ්ඩායම විසින් පෘථිවි ප්‍රමාණයේ පළමු බාහිර ග්‍රහලෝක වන කෙප්ලර්-20 ඊ <ref name="Kepler20e-20111220">{{cite web |author=NASA Staff |author-link=NASA |title=Kepler: A Search For Habitable Planets – Kepler-20e |url=http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler20e/ |date=20 December 2011 |publisher=[[NASA]] |access-date=2011-12-23 }}</ref>  සහ කෙප්ලර්-20 එෆ් <ref name="Kepler20f-20111220">{{cite web |author=NASA Staff |author-link=NASA |title=Kepler: A Search For Habitable Planets – Kepler-20f |url=http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler20f/ |date=20 December 2011 |publisher=[[NASA]] |access-date=2011-12-23 }}</ref>  සහ සූර්යයා වැනි තාරකාවක් වටා ගමන් කරන කෙප්ලර්-20 සොයා ගන්නා ලදී <ref name="NASA-20111220">{{cite web|last=Johnson |first=Michele |title=NASA Discovers First Earth-size Planets Beyond Our Solar System|url=http://www.nasa.gov/mission_pages/kepler/news/kepler-20-system.html|publisher=[[NASA]]|date=20 December 2011 |accessdate=2011-12-20}}</ref><ref name="Nature-20111220">{{cite journal |last=Hand |first=Eric |title=Kepler discovers first Earth-sized exoplanets |doi=10.1038/nature.2011.9688 |date=20 December 2011 |journal=[[Nature (journal)|Nature]]}}</ref><ref name="NYT-20111220">{{cite news |last=Overbye |first=Dennis |title=Two Earth-Size Planets Are Discovered |url=https://www.nytimes.com/2011/12/21/science/space/nasas-kepler-spacecraft-discovers-2-earth-size-planets.html|date=20 December 2011 |newspaper=New York Times |access-date=2011-12-21 }}</ref>. ක්‍ෂීරපථයේ සෑම තාරකාවක් සඳහාම අවම වශයෙන් බැඳී ඇති ග්‍රහලෝක 1.6 ක් වත් පවතින බව “ගුරුත්‍වාකර්ෂණ ක්ෂුද්‍ර තරංග දත්ත විශ්ලේෂණය” කරමින් 2012 අධ්‍යයනයකින් ඇස්තමේන්තු කර ඇත. සූර්යයා වැනි තාරකා පහෙන් එකක් පමණ එහි වාසයට සුදුසු කලාපයේ පෘථිවි ප්‍රමාණයේ ග්‍රහලෝකයක් ඇතැයි විශ්වාස කෙරේ. .<ref name="nature.com">{{cite journal |display-authors=4 |last1=Cassan |first1=Arnaud |author2=D. Kubas |author3=J.-P. Beaulieu |author4=M. Dominik |author5=K. Horne |author6=J. Greenhill |author7=J. Wambsganss |author8=J. Menzies |author9=A. Williams |author10=U. G. Jørgensen |author11=A. Udalski |author12=D. P. Bennett |author13=M. D. Albrow |author14=V. Batista |author15=S. Brillant |author16=J. A. R. Caldwell |author17= A. Cole |author18=Ch. Coutures |author19=K. H. Cook |author20=S. Dieters |author21=D. Dominis Prester |author22=J. Donatowicz |author23=P. Fouqué |author24=K. Hill |author25=N. Kains |title=One or more bound planets per Milky Way star from microlensing observations |journal=Nature |date=12 January 2012 |volume=481 |pages=167–169 |doi=10.1038/nature10684 |issue=7380 |bibcode=2012Natur.481..167C |pmid=22237108 |arxiv=1202.0903}}</ref>.<ref name="ucb1in5">{{cite web|last=Sanders|first=R.|date=4 November 2013|title=Astronomers answer key question: How common are habitable planets?|url=http://newscenter.berkeley.edu/2013/11/04/astronomers-answer-key-question-how-common-are-habitable-planets/|work=newscenter.berkeley.edu|access-date=7 November 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20141107081158/http://newscenter.berkeley.edu/2013/11/04/astronomers-answer-key-question-how-common-are-habitable-planets/|archive-date=7 November 2014|url-status=dead}}</ref><ref name="earthsunhz">{{cite journal|last=Petigura |first=E. A.|last2=Howard |first2=A. W.|last3=Marcy |first3=G. W.|date=2013|title=Prevalence of Earth-size planets orbiting Sun-like stars|journal=[[Proceedings of the National Academy of Sciences]]|volume= 110|issue= 48|pages=19273–19278|arxiv= 1311.6806|bibcode= 2013PNAS..11019273P|doi=10.1073/pnas.1319909110|pmid=24191033|pmc=3845182}}</ref>

==බහිෂ්-සෞර ග්‍රහලෝක==
{{ප්‍රධාන|බහිෂ්-සෞර ග්‍රහලෝක}}
බහිෂ්-සෞර ග්‍රහ ලෝකයක් හෝ  බහිෂ් ග්‍රහ ලෝකයක් යනු,  [[සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලය|සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලයෙන්]] පිටත පිහිටි [[ග්‍රහලෝක|ග්‍රහ ලෝකයකි]].

==ආශිත ලිපි==
* [[කුඩා ග්‍රහලෝක]]

==මූලාශ්‍ර==
{{reflist|refs=
<ref name="IAU">{{cite web |title=IAU 2006 General Assembly: Result of the IAU Resolution votes |url=http://www.iau.org/news/pressreleases/detail/iau0603/ |publisher=International Astronomical Union |date=2006 |access-date=30 December 2009}}</ref>
}}

{{Solar System|state=uncollapsed}}
{{Exoplanet}}
{{Big History}}
{{Portal bar|තාරකා|Spaceflight|Outer space|Solar System|Outer space|Astronomy}}
{{Authority control}}

[[ප්‍රවර්ගය:ග්‍රහලෝක| ]]
[[Category:Observational astronomy]]
[[ප්‍රවර්ගය:ග්‍රහලෝකවේදය]]
[[ප්‍රවර්ගය:තාරකා විද්‍යාව තුළ සංකල්ප]]