ව්ලැඩිමියර් ලෙනින්
ව්ලැඩ්මියර් ඉල්යීච් ලෙනින් (Vladimir Ilyich Lenin, Владимир Ильич Ленин) (22 අප්‍රේල් 1870 - 21 ජනවාරි 1924) රුසියානු කොමියුනිස්ට් විප්ලවවාදියෙකු, දේශපාලකයෙකු සහ දේශපාලන න්‍යායාචාර්ය වරයෙකු විය. 1917 සිට ඔහු රුසියානු සෝවියට් සමාජවාදී ජනරජයේ (Russian SFSR) රාජ්‍ය නායකයා ලෙස කටයුතු කල අතර, 1922 සිට 1924 දී මියයන තෙක්ම සෝවියට් සංගමයේ ප්‍රධානියා ලෙසද කටයුතු කලේය. ඔහුගේ පාලනය යටතේ රුසියාව සහ පසුව සෝවියට් සංගමය කොමියුනිස්ට් පක්ෂය විසින් පාලනය කරන ලද ඒක-පක්ෂ සමාජවාදී රාජ්‍යයක් බවට පත් විය. ලෙනින් බොල්ෂෙවික් පක්ෂයේ නායකයා විය. තවද ඔහු ඔක්තෝබර් විප්ලවයේ පුරෝගාමී නායකයෙකුද විය. ලෙනින් දේශපාලනමය වශයෙන් මාක්ස් වාදියෙකු වූ අතර, ඔහු ඉදිරිපත් කල සමහර න්‍යායන් "ලෙනින් වාදය" ලෙස ව්‍යවහාරයේදී හදුන්වා ඇත. මාක්සියානු ආර්ථික මූලධර්ම සමග ලෙනින් වාදය එක්ව ගත් කල "මාක්ස්-ලෙනින්" වාදය ලෙස දැක්වේ.
ලෙනින් සිම්බිර්ස්ක් හි ඉහළ මධ්‍යම පාන්තික පවුලක උපත ලද්දේය. ඔහුගේ සොහොයුරා ඇලෙක්සැන්ඩෙර් සාර් වරයා මරා දැමීමේ කුමන්ත්‍රණයට හවුල් වීම නිසා 1887 දී සාර් පාලනය විසින් ඔහුව ඝාතනය කරන ලදී. එම සිදුවීම ලෙනින් තුළ රාජ්‍ය විරෝධී ආකල්ප ඇති කිරීමට ඉවහල් වූ බව සැළකේ. පසුව ලෙනින් විප්ලවවාදී සමාජවාදී දේශපාලනය වැළඳ ගත්තේය. රුසියානු අධිරාජ්‍යයේ සාර්වාදී රජයට එරෙහි විරෝධතාවලට සහභාගී වීම නිසා කසාන් අධිරාජ්‍ය විශ්ව විද්‍යාලයෙන් නෙරපා හරින ලද ඔහු ඊළඟ වසර නීති උපාධියක් සඳහා කැප කළේය. ඔහු 1893 දී ශාන්ත පීටර්ස්බර්ග් වෙත ගොස් ජ්‍යෙෂ්ඨ මාක්ස්වාදී ක්‍රියාකාරිකයෙකු විය. 1897 දී ඔහු රාජද්‍රෝහී චෝදනාවකට අත්අඩංගුවට ගෙන වසර තුනක් සයිබීරියාවේ ෂුෂෙන්ස්කෝයි වෙත පිටුවහල් කරන ලද අතර එහිදී ඔහු නදීෂ්ඩා කෘප්ස්කායා සමඟ විවාහ විය. පිටුවහල් කිරීමෙන් පසු ඔහු බටහිර යුරෝපයට සංක්‍රමණය වූ අතර එහිදී ඔහු මාක්ස්වාදී රුසියානු සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කම්කරු පක්ෂයේ (RSDLP) ප්‍රමුඛ න්‍යායාචාර්යවරයෙකු බවට පත්විය. 1903 දී, ජුලියස් මාර්ටොව්ගේ මෙන්ෂෙවික්වරුන්ට එරෙහිව බොල්ෂෙවික් කණ්ඩායමට නායකත්වය දෙමින් ඔහු RSDLP මතවාදී බෙදීමෙහි ප්‍රධාන භූමිකාවක් ගත්තේය. 1905 රුසියාවේ අසාර්ථක විප්ලවයෙන් පසුව, ඔහු පළමු ලෝක යුද්ධය යුරෝපය පුරා නිර්ධන පංති විප්ලවයක් බවට පරිවර්තනය කිරීම සඳහා උද්ඝෝෂනය කළේය, එය මාක්ස්වාදියෙකු ලෙස ධනවාදය පෙරලා දමා එය සමාජවාදයට ආදේශ කිරීමට හේතු වනු ඇතැයි ඔහු විශ්වාස කළේය. 1917 පෙබරවාරි විප්ලවයෙන් පසුව සාර් බලයෙන් පහ කර තාවකාලික රජයක් පිහිටුවීමෙන් පසු, බොල්ෂෙවික්වරු නව පාලනය පෙරලා දැමූ ඔක්තෝබර් විප්ලවයේ ප්‍රමුඛ කාර්යභාරයක් ඉටු කිරීම සඳහා ඔහු නැවත රුසියාවට පැමිණියේය.
1918 වන විට නව කොමියුනිස්ට් පක්ෂය තුළ මධ්‍යගත බලය තිබුණද, ලෙනින්ගේ බොල්ෂෙවික් ආණ්ඩුව මුලින් වාම සමාජවාදී විප්ලවවාදීන්, තේරී පත් වූ සෝවියට් සභා සහ බහු-පක්ෂ ව්‍යවස්ථාදායක සභාවක් සමඟ බලය බෙදා ගත්තේය. ලෙනින්ගේ පරිපාලනය බැංකු සහ මහා පරිමාණ කර්මාන්ත ජනසතු කළ අතර ගොවීන්ට ඉඩම් යලි බෙදා දෙන ලදී. එය මධ්‍යම බලවතුන්ට භූමි ප්‍රදේශයක් ලබා දීමේ ගිවිසුමක් අත්සන් කිරීමෙන් පළමු ලෝක යුද්ධයෙන් ඉවත් වූ අතර කොමියුනිස්ට් ජාත්‍යන්තරය හරහා ලෝක විප්ලවය ප්‍රවර්ධනය කළේය. රාජ්‍ය ආරක්ෂක අංශ විසින් පාලනය කරන ලද ප්‍රචණ්ඩකාරී ව්‍යාපාරයක් වූ රතු භීෂණයේදී විරුද්ධවාදීන් මර්දනය කරන ලදී; දස දහස් ගණනක් ඝාතනය කිරීමට හෝ ගාල් කඳවුරුවල සිර කිරීමට ලක් කරන ලදී. ඔහුගේ පරිපාලනය 1917 සිට 1922 දක්වා රුසියානු සිවිල් යුද්ධයේදී දක්ෂිනාංශික හා වාම-බෝල්ෂෙවික් විරෝධී හමුදාවන් පරාජය කළ අතර 1919-1921 පෝලන්ත-සෝවියට් යුද්ධය අධීක්ෂණය කළේය.
1918 අගෝස්තු 30 වන දින, සමාජවාදී විප්ලවවාදී පක්ෂයේ සාමාජිකාවක් වූ ෆැනි කප්ලාන් නමැත්තිය විසින් ලෙනින් ට වෙඩි තබන ලදී. දකුණු මොස්කව්හි ආයුධ කම්හලක් වන Hammer and Sickle හි දී ලෙනින් කතාවක් පවත්වා,[1] ගොඩනැගිල්ලෙන් පිට වී තම මෝටර් රථයට ඇතුළු වීමට පෙර කප්ලාන් ලෙනින්ට කතා කළාය. ලෙනින් ඇය දෙසට හැරුණු විට ඇය බ්‍රවුන්නිං පිස්තෝලයකින් වෙඩි තුනක් තැබුවාය.[2] එක් උණ්ඩයක් ලෙනින්ගේ කබාය හරහා ගිය අතර අනෙක් දෙක ඔහුගේ ශරීරය තුළ රැඳුණි. එක් උණ්ඩයක් ඔහුගේ බෙල්ල හරහා ගොස්, ඔහුගේ වම් පෙණහලුවල කොටසක් සිදුරු කර, ඔහුගේ දකුණු අක්ෂකාස්ථිය (clavicle) අසල නතර විය. අනෙක ඔහුගේ වම් උරහිසෙහි නතර විය.[2][3] ලෙනින්ව ක්‍රෙම්ලිනයේ පිහිටි ඔහුගේ වාසස්ථානය වෙත ආපසු ගෙන යන ලදී. වෙනත් කුමන්ත්‍රණකරුවන් ඔහුව මරා දැමීමට සැලසුම් කරයි යැයි ඔහු බිය වූ අතර වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලබා ගැනීමට ක්‍රෙම්ලිනයේ ආරක්ෂාව අත්හැර යාම ප්‍රතික්ෂේප කළේය. ඔහුට ප්‍රතිකාර කිරීමට වෛද්‍යවරුන් ගෙන්වූ නමුත්, රෝහල් පහසුකම් වලින් පිටත උණ්ඩ ඉවත් කිරීමට නොහැකි විය. ඔහුගේ තුවාලවල බරපතලකම කොතෙක් වුව ද, ලෙනින් දිවි ගලවා ගැනීමට සමත් විය. ව්ලැඩිමීර් ලෙනින් ඝාතනය කිරීමට තැත් කිරීම සම්බන්ධයෙන් ෆැනි කප්ලාන් අත්අඩංගුවට ගෙන 1918 දී චෙකා පොලිසිය විසින් මරා දමන ලදී.
_detail_01.jpg)
යුධ කාලීන විනාශය, සාගතය සහ මහජන නැගිටීම් වලට ප්‍රතිචාර දක්වමින් 1921 දී ලෙනින් නව ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිය හරහා ආර්ථික වර්ධනය දිරිමත් කළේය. රුසියානු නොවන ජාතීන් කිහිපයක් 1917 න් පසු රුසියානු අධිරාජ්‍යයෙන් නිදහස ලබා ගත් නමුත් තුනක් 1922 දී නව සෝවියට් සංගමයට නැවත එක්සත් විය. ලෙනින්ගේ සෞඛ්‍ය තත්වය දුර්වල වූ අතර, 1923 මාර්තු මාසයේදී, ඔහුට තුන්වන ආඝාතයක් ඇති වූ අතර ඔහුගේ කතා කිරීමේ හැකියාව නැති විය;[4] එම මාසයේ දී, ඔහු තම දකුණු පැත්තේ අර්ධ අංශභාගය අත්විඳින අතර සංවේදන ඇෆේෂියා (දුර්වලතාවය) ප්‍රදර්ශනය කිරීමට පටන් ගත්තේය.[5] මැයි මාසය වන විට, ඔහු සෙමෙන් යථා තත්ත්වයට පත්වෙමින්, ඔහුගේ සංචලනය, කථනය සහ ලිවීමේ කුසලතාවයන් යම් ප්‍රමාණයකට නැවත ලබා ගන්නා බව පෙනී ගියේය.[6] ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී ඔහු ක්‍රෙම්ලිනයට අවසන් සංචාරයක් කළේය.[7] ඔහුගේ අවසාන සතිවලදී, සිනොවියෙව්, කමෙනෙව් සහ බුකාරින් විසින් ලෙනින් බැලීමට ගියහ. පසුව ඔහු මිය ගිය දිනයේ ඔහුගේ ගෝර්කි මන්දිරයට ද ඔහු බැලීමට ගියහ.[8] 1924 ජනවාරි 21 දින, ලෙනින් කෝමා තත්වයට පත් වූ අතර එදිනම පසුව මිය ගියේය.[9] ඔහුගේ මරණයට නිල හේතුව රුධිර නාලවල සුව කළ නොහැකි රෝගයක් ලෙස සටහන් විය.[10] ජෝසෆ් ස්ටාලින් ඔහුගෙන් පසු සෝවියට් රජයෙහි ප්‍රධානියා බවට පත් විය.
20 වැනි සියවසේ වඩාත්ම වැදගත් සහ බලගතු චරිතයක් ලෙස පුළුල් ලෙස සැලකෙන ලෙනින්, 1924 දී සිදු වූ ඔහුගේ මරණයෙන් පසුවත් 1991 දී සෝවියට් සංගමය විසුරුවා හරින තෙක් එහි පැතිරුණු පෞරුෂ සංස්කෘතියක විෂය විය. ඔහු මාක්ස්වාදය-ලෙනින්වාදය පිටුපස දෘෂ්ටිවාදී චරිතයක් බවට පත් වූ අතර ජාත්‍යන්තර කොමියුනිස්ට් ව්‍යාපාරය කෙරෙහි කැපී පෙනෙන බලපෑමක් ඇති කළේය. මතභේදාත්මක හා බෙහෙවින් භේදකාරී ඓතිහාසික චරිතයක් වන ලෙනින් ඔහුගේ ආධාරකරුවන් විසින් සමාජවාදයේ සහ කම්කරු පන්තියේ ශූරයෙකු ලෙස සලකයි. මේ අතර, සමූහ ඝාතන සහ දේශපාලන මර්ධනය අධීක්ෂණය කළ ඒකාධිපති ආඥාදායකත්වයක් ස්ථාපිත කළ බවට ලෙනින්ගේ විවේචකයෝ ඔහුට චෝදනා කරති.
මුල් සමය
[සංස්කරණය]1870 අප්‍රේල් 22 දින රුසියානු අධිරාජ්‍යයේ "සිම්බිර්ස්ක්" නගරයේ (දැන් "යූලියානොව්ස්ක්", Simbirsk) මධ්‍යම පාන්තික පවුලක ලෙනින් උපත ලැබීය. ඔහුගේ මව ගුරුවරියක් වූ අතර පියා රජයේ අධ්‍යාපන නිලධරයෙකු විය. (ලෙනින්ගේ පියාගේ රැකියාව නිසා ඔවුන්ට සමාජයේ ඉහල පිලිගැනීමක් ලැබුනි.) අට දෙනෙකුගෙන් සමන්විත පවුලක තුන්වැනි දරුවා වූ ලෙනින්, කුඩා කලදී "වලෝද්‍යා" යන සුරතල් නාමයෙන් අමතනු ලැබීය. අනෙකුත් සොයුරු සොයුරියන් අතරින් ඇනා සහ ඇලෙක්සැන්දර් ඔහුට වැඩිමහල් වූ අතර, ඔල්ගා, දිමිත්‍රි සහ මාරියා ඔහුගේ බාල සොයුරු සොයුරියන් විය.
ලෙනින් දේශපාලනය පිලිබඳව හැදෑරීම ඇරඹුවේ ද්විතියික පාසලේදීය. ඔහු ඉගෙනුමට දක්ශ වූ අතර ග්‍රීක සහ ලතින් භාශා මනාව උගත්තේය. එවකට රුසියානු අධිරාජ්‍යයේ පාලකයා වූ සාර් වරයාට එරෙහිව විරෝධතා පැවැත්වීම හේතුවෙන් 1887 වසරේදී ඔහුව කසාන් සරසවියෙන් නෙරපා හැරිණි. එහෙත් සිය අධ්‍යාපණ කටයුතු අත් නොහල ලෙනින්, තනිව පොත් පත් කියවමින් නීතිය පිලිබඳව හැදෑරීය. 1891 වසරේදී නීතීඥ බලපත්‍රය ලබාගැනීමටද ඔහු සමත් විය.
ලෙනින් සරසවියෙන් නෙරපා දැමූ වසරේදීම ඔහුගේ සොයුරා වන ඇලෙක්සැන්ඩර්, සාර් රජය විසින් එල්ලා මරා දැමිනි. එයට හේතුව ඔහු තුන්වන ඇලෙක්සැන්ඩෙර් සාර් වරයා මරා දැමීමේ කුමන්ත්‍රණයට හවුල් වීමයි. එමෙන්ම ඔවුන්ගේ සොයුරිය වූ ඇනා ද ටාටර් දේශය වෙත පිටුවහල් කෙරුනි. මේ සිදුවීම් වලින් දැඩි කෝපයට හා කනස්සල්ලට පත්වූ ලෙනින්, සිය සොයුරා වෙනුවෙන් සාර් වරුන්ගෙන් පලි ගැනීමට අදිටන් කරගත්තේය.
මූලාශ්‍ර
[සංස්කරණය]- ^ Moscow: A Cultural History by Caroline Brooke, Oxford University Press, p. 74
- ^ a b උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;howනමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ Partly confirmed in Top Five Assassination Attempts – Number Four, Lenin 1918 (link), Military History Monthly magazine, published November 18, 2014, accessed November 20, 2014.
- ^ Fischer 1964, p. 671; Shub 1966, p. 436; Lewin 1969, p. 103; Leggett 1981, p. 355; Rice 1990, p. 193; White 2001, p. 176; Read 2005, p. 281.
- ^ Fischer 1964, p. 671; Shub 1966, p. 436; Volkogonov 1994, p. 425; Service 2000, p. 474; Lerner, Finkelstein & Witztum 2004, p. 372.
- ^ Fischer 1964, p. 672; Rigby 1979, p. 192; Rice 1990, pp. 193–194; Volkogonov 1994, pp. 429–430.
- ^ Fischer 1964, p. 672; Shub 1966, p. 437; Volkogonov 1994, p. 431; Service 2000, p. 476; Read 2005, p. 281.
- ^ Rice 1990, p. 194; Volkogonov 1994, p. 299; Service 2000, pp. 477–478.
- ^ Fischer 1964, pp. 673–674; Shub 1966, p. 438; Rice 1990, p. 194; Volkogonov 1994, p. 435; Service 2000, pp. 478–479; White 2001, p. 176; Read 2005, p. 269.
- ^ Volkogonov 1994, p. 435; Lerner, Finkelstein & Witztum 2004, p. 372.
- චරිත කතා
- අදේවවාදී දාර්ශනිකයෝ
- අදේවවාදය පිළිබඳ ක්රියාකාරීහු
- සෝවියට් සංගමයේ රජයේ ප්රධානීහු
- මාක්ස්වාදී න්යයාචාරීහු
- පැරණි බොල්ෂෙවික්වරු
- රුසියානු පත්රකලාවේදිහු
- ස්වීඩන සම්භවයක් සහිත රුසියානු ජනයා
- ජර්මානු සම්භවයක් සහිත රුසියානු ජනයා
- රුසියාවේ ටාටර් ජනයා
- රුසියානු සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කම්කරු පක්ෂ සාමාජිකයෝ
- සෝවියට් සංගමයේ කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ ප්රධානීහු
- ක්රෙම්ලින් පවුරු මහා සුසාන භූමියේ මිහිදන් කර ඇති ජනයා
- දේශපාලන දාර්ශනිකයෝ
- රුසියානු අදේවවාදිහු
- රුසියානු ආර්ථිකවිද්යාඥයෝ
- රුසියානු කොමියුනිස්ට්වාදීහු
- රුසියානු නීතිඥයෝ
- රුසියානු දාර්ශනිකයෝ
- රුසියානු විප්ලවවාදියෝ
- සෙන්ට් පීටර්ස්බර්ග් රාජ්‍ය විශ්වවිද්යාලයේ උපාධිධරයෝ
- සෝවියට් දේශපාලනඥයෝ
- ව්ලැඩිමියර් ලෙනින්
- 1870 උපත්
- 1924 මරණ
- රුසියාව
- රුසියානු ජනයා
- රුසියාවේ ඉතිහාසය
- සෝවියට් සංගමයේ වැසියන්
- සෝවියට් සංගමය
- මාක්ස්වාදියෝ
- රාජ්‍ය නායකයෝ