ලන්දේසි බසින් සිංහලට බසට එක්වූ වචන
ලන්දේසි බසින් සම්භවය ලද ඇති සිංහල වචනවල ආරම්භය වූයේ ක්‍රි.ව. 1658 හා ක්‍රි.ව. 1798 අතර පැවති ශ්‍රී ලංකාවේ ලන්දේසි යුගයයි. මෙම කලෙයේදී සිංහල ජනයා ලන්දේසි පාලකයන් සමඟ කටයුතු කිරීමෙන් මෙම වචන සිංහල භාෂාවට උකහාගැනීම සිදුවී ඇත. මෙය වෙරළබඩ පෙදෙස්හි වඩාත් දක්නට ලැබින. A wide variety of words were adopted from administrative terms to military terms, which reveals several points of contact between the two groups.
එක්වූ වචන වර්ග
[සංස්කරණය]මෙම වචන එදිනෙදා ජීවිතය, පරිපාලනය, ආහාර සහ යුධමය ක්ෂේත්‍ර වල වැඩි වශයෙන් භාවිත වේ. මෙයට හේතුව ලන්දේසි ජාතිකයන් ශ්‍රී ලංකාවට ගෙන ආ නව භාණ්ඩ හා නිපැයුම් වේ.
වචන එක් වීමේ ක්‍රියාවලිය
[සංස්කරණය]ලන්දේසි බසින් සිංහලට බසට වචන එක් වීමේදී මුල් ලන්දේසි වචනය එලෙසින්ම භාවිත වන්නේ කලාතුරකිනි. සාමාන්‍යයෙන් මෙම වචන සිංහල භාෂාවේ ශබ්ද විද්‍යාත්මක හෝ රූප විද්‍යාත්මක (phonological & morphological) පද්ධතීනට ගැලපෙන පරිදි වෙනස් වීම් වලට ලක්ව ඇත. (e.g. balk becomes bālkaya because Sinhala inanimate nouns (see grammatical gender) need to end with /a/, [ə], in order to be declineable).
These are the main ways Dutch words are incorporated into the Sinhala lexicon with different endings:
- With an /aya/ or /uva/ added to Dutch words ending in consonants (e.g. raam > rāmuva).
- With a /ya/ added to words ending in /a/ or /e/ or /i/ (e.g. bakje > bakkiya).
- With the animate ending /yā/ added to Dutch words signifying living beings or (e.g. tolk > tōlkayā).
- Initiak /s/ preceeding a consonant usually forms an additional syllable (e.g school > iskōlaya).
Nouns and Adjectives
[සංස්කරණය]මෙය ලන්දේසි සම්භවයක් ඇති සිංහල වචන ලැයිස්තුවකි.
Note: For information on the transcription used, see National Library at Calcutta romanization. An exception from the standard is the romanization of Sinhala long "ä" ([æː]) as "ää".
| Sinhala | සිංහල | Meaning | Dutch | Meaning | Type |
|---|---|---|---|---|---|
| administrāsiya | අද්මිනිස්ත්‍රාසිය | Administration | Administratie | Administration | Administration |
| advakāt | අද්වකාත් | Lawyer, advocate | Advocaat | Lawyer | Administration |
| agasti | අගස්ති | Agate | Agate | Agate | Daily |
| amanda, amandäl | අමන්ද, අමන්දැල් | Almond | Amandel | Almond | Food |
| artāpal | අර්තාපල් | Potato | Aardappel | Potato | Food |
| äpääla | ඇපෑල | Appeal | Appel | Appeal | Administration |
| āsiyā | ආසිය | Ace | Aas | Ace | Daily |
| avagāraya | අවගාරය | Auger | Avegaar | Auger | Construction |
| bācciya | බාච්චිය | Jacket | Baadje | Jacket | Clothing |
| bakkiya | බක්කිය | small trough or box | Bakje | Small trough or box | Construction |
| balansa | බලන්ස | balance | Balans | Balance | Daily |
| bāliya | බාලිය | Tub | Balie | Tub | Daily |
| balkona | බල්කොන | balcony | Balkon | Balcony | Construction |
| bālkaya | බාල්කය | Beam/Rafter | Balk | Beam | Construction |
| banketa | බාන්සිය | Banquette | Banket | Banquette | Construction |
| bānsiya | බාන්සිය | Berth | Baantje | Berth | Construction |
| bās | බාස් | Mason | Baas | Boss, leader | Construction |
| bavusa | බවුස | Tube | Buis | Tube | Daily |
| belek | බෙලෙක් | Tin | Blikje | Tin | Daily |
| beliyata | බෙලියත | Placard, Notice of Sale | Bericht | Notice | Daily |
| bōkkuva | බෝක්කුව | Arch | Boog | Arch | Daily |
| bōnci | බෝංචි | Bean(s) | Boontje | Bean | Food |
| bōrdaya | බෝර්දය | Border | Boorde | Edge, Border | Daily |
| būdalaya | බූදලය | Estate/Property | Boerderij | Estate | Administration |
| būndala | බූන්දල | Bundle | Bundel | Bundle | Daily |
| būruvā | බුරුවා | Jack/Knave | Boer | Farmer | Daily |
| dān | දාං | Draughts | Dammen | Draughts | Daily |
| dāsiya | දාසිය | Tie | Das | Tie | Clothing |
| dääla | දෑල | Dale | Dal | Dale | Daily |
| dusima | දුසිම | Dozen | Dozijn | Dozen | Daily |
| hākkaya | හාක්කය | Hook | Haak | Hook | Daily |
| hārnāla | හාර්නාල | Hairpin | Haarnaald | Hairpin | Daily |
| hārta | හාරත | Hearts | Harten | Hearts | Daily |
| hēra | හේරා | King | Heer | Mister, Sir | Daily |
| hundā | හුන්දා | Hound | Hond | Dog | Daily |
| jasa, jäsa | ජස, ජැස | Jacket | Jas | Jacket | Clothing |
| isnibonchi | Green beans | Green bean | food | ||
| istirikkaya | ඉස්තිරික්කය | Iron | Strijkijzer | Iron | Daily |
| iskōppa | Spades | Spades | Schoppen | Spades | Daily |
| istālaya | ඉස්තාලය | Stall, Stable | Stal | Stall | Construction |
| istōppuva | ඉස්තෝප්පුව | Veranda | Stoep | Side Walk | Construction |
| kakkussiya | කක්කුස්සිය | Toilet | Kakhuisje | kak "feces" + huisje "small house" | Daily |
| kalābara | කලාබර | Clubs | Klaveren | Clubs | Daily |
| kāmaraya | කාමරය | Room | Kamer | Room | Construction |
| kanāla | කනාල | Canal | Kanaal | Canal | Construction |
| kantōruva | කන්තෝරුව | Office | Kantoor | Office | Administration |
| kaḷukumā | කලුකුමා | Turkey | Kalkoen | Turkey | Food |
| kanoma | කනොම | Cannon | Kanon | Cannon | Military |
| kapōti | කපෝති | Broken, exhausted | Kapot | Broken, exhausted | Daily |
| karāmaya | Tap | Kraan | Tap | Daily | |
| kāsiya | කාසිය | Coin | kwartje | Quarter] | Daily |
| kastan | කස්තන් | Chestnut | kastanje | Chestnut | Daily |
| kompäniya | කොම්පැනිය | Company | Compagnie | Company | Administration |
| kārtuva | කාර්තුව | Card | kaartje | Card | Daily |
| kärakōppuva | කැරකෝප්පුව | Cemetery | Kerkhof | Cemetery | Daily |
| kētalaya | කේතලය | Kettle | Ketel | Kettle | Food |
| klavīra | ක්ලාවිර | Piano | Daily | ||
| klääsiya | Class | Klasse | Class | Daily | |
| kokis | කොකිස් | Type of fried traditional food | Koekjes | Biscuit | Food |
| kondēsiya | කොන්දේසිය | Condition | Conditie | Condition | Daily |
| kōkiyā | කෝකියා | Cook | Kokin | Cook | Daily |
| kōpi | කෝපි | Coffee | Koffie | Coffee | Daily |
| kōppaya | කෝප්පය | Cup | Kop | Cup | Daily |
| koroma | කොරොම | Crown | Kroon | Crown | Daily |
| kuluna | Column | Colonne | Column | Daily | |
| kuyitansiya | කුයිතන්සිය | Receipt | Kwitantie | Receipt | Administration |
| lappiya | ලප්පිය | Patch | Lapje | Lap | Clothing |
| läin | ලැයින් | Glue | Lijm | Glue | Daily |
| lavandäl, lavandel | ලවන්දෙල් | Lavender | Lavendel | Lavender | Botanical |
| lei lei | Mixed | Allerlei | All kinds of | Daily | |
| londa | ලොන්ද | Blond | Blond | Blond | Botanical |
| lūpa | ලූප | Gun Barrel | Loop | Barrel | Military |
| maḍa | මඩ | Mud | Modder | Mud | Daily |
| mīla | මීල | Meal | Meel | Meal | Daily |
| minci | මිංචි | Mint | Muntje | Mint | Food |
| mōla | මෝල | Mill | Molen | Mill | Trade |
| nääla | නෑල | Needle | Naald | Needle | Daily |
| notāris | නොතාරිස් | Notary | Notaris | Notary | Administration |
| oralōsuva | ඔරලෝසුව | Clock | Horloge (from French) | Wrist Watch | Daily |
| panīla | පනීල | Panel | Paneel | Panel | Daily |
| pelsa | පෙල්ස | Fur | Pels | Fur | Daily |
| petora | පෙතොර | Cartride | Patroon | Cartridge | Military |
| pispontuva | පිටසැලි | Backstich | Backstich | Daily | |
| piṭasäli | පිටසැලි | Parsley | Peterselie | Parsley | Food |
| plā | ප්ලා | Custard | Vla | Custard | Food |
| poroppaya | පොරොප්පය | Cork | Prop, Kurk | Plug, Cork | Daily |
| porova | පොරොව | Queen | Vrouw | Lady | Daily |
| proklamāsiya | ප්‍රොක්ලමාසිය | Proclamation | Proclamatie | Proclamation | Administration |
| pūli | පූලි | Mace | Foelie | Mace | Food |
| puyar | පුයර් | Powder | Poeier | Powder | Daily |
| rākkaya | රාක්කය | Rack | Rek | Rack | Daily |
| rāmuva | රාමුව | Frame | Raam | Frame | Daily |
| rikat | රිකත් | Richard | Rikkert | Richard | Proper Name |
| ruhita | රිකත් | Diamonds | Ruiten | Diamonds | Daily |
| säldiri | සැල්දිරි | Celery | Selderij | Celery | Food |
| säädala | සෑදල | Saddle | Zadel | Saddle | Daily |
| selduk | සෙල්දුක් | Canvas | Zeilduk | Canvas | Daily |
| sipiri, sipiyā | සිපිරි, සිපියා | Jailer, Warden | Cipier | Jailer | Administration |
| sōppiya | සෝප්පිය | Shot | Schop | Shot | Daily |
| tarappuva | තරප්පුව | Stairs | Trap | Stairs | Construction |
| tēpōcciya | තේපෝච්චිය | Teapot | Theepot | Tea pot | Daily |
| tintal | තින්තල් | Tinder | Tintel | Tinder | Daily |
| tisāla | තිසාල | Tile | Tichel | Tile | Daily |
| testamēntuva | තෙස්තමේන්තුව | Testament | Testament | Testament | Administration |
| tōlkayā | තෝල්කයා | Interpreter | Tolk | Interpreter | Administration |
| vāpana | වාපන | Coat of Arms | Wapen | Insignia | Daily |
| vatal | වතල් | Carrot | Wortel | Carrot | food |
| vatura | වතුර | Water | Water | Water | Daily |
| vendēsiya | වෙන්දේසිය | Auction | Vendutie | Auction | Administration |
| vinkala | වින්කල | Workshop | Winkel | Shop | Daily |
| viyalti | වියල්ති | Violet | Violtje | Violet | Daily |
| vul | වුල් | Wool | Wol | Wool | Daily |
ක්‍රියා පද
[සංස්කරණය]| Sinhala | සිංහල | Meaning | Dutch | Meaning |
|---|---|---|---|---|
| kēvel karanavā | to Haggle | kibbelen | to Haggle | |
| ploit karanavā | to Whistle | Fluiten | to Whistle | |
| taksēru karanavā | තක්සේරු කරනවා | to Appraise | taxeren | To Appraise |
| tisal gahanavā | තිසල් ගහනවා | to Tile | ||
| tōlka karanavā | තෝල්ක කරනවා | to Interpret | vertolken | To Interpret |
| trānslāt karanavā | ත්‍රාන්ස්ලාත් කරනවා | to Translate | translateren | To Translate |
| vendēsi karanavā | වෙන්දේසි කරනවා | to Auction |
ආශ්‍රිත
[සංස්කරණය]
 | භාෂාවක් පිළිබඳ මෙම ලිපිය තවමත් අංකුර ලිපියකි. විකිපීඩියාවට උදවුවක් ලෙසින් ඔබ හට එය විහිදුවාලිය හැක. |