කානෝ ප්‍රාන්තය (නයිජීරියාව)
කානෝ ප්‍රාන්තය යනු රටේ උතුරු ප්‍රදේශයේ පිහිටා ඇති නයිජීරියාවේ ප්‍රාන්ත 36 න් එකකි.[1] 2006 දී සිදු කරන ලද ජාතික සංගණනයට අනුව, කානෝ ප්‍රාන්තය නයිජීරියාවේ වඩාත්ම ජනාකීර්ණ ප්‍රාන්තය වේ. ජාතික සංඛ්‍යාලේඛන කාර්යාංශය විසින් 2016 දී ගනු ලැබූ මෑත නිල ඇස්තමේන්තු අනුව කානෝ ප්‍රාන්තය තවමත් නයිජීරියාවේ ජනගහනය අනුව විශාලතම ප්‍රාන්තය බව සොයාගෙන ඇත.[2][3] පැරණි උතුරු කලාපයෙන් 1967 දී නිර්මාණය කරන ලද, කානෝ ප්‍රාන්තය වයඹ දෙසින් කට්සිනා ප්‍රාන්තයේ කි.මී. 210 ක් පමණ මායිම් වේ. ජිගාවා ප්‍රාන්තය ඊසාන දෙසින් කි.මී. 355 (සැතපුම් 221), බවුචි ප්‍රාන්තය ගිනිකොන දෙසින් කි.මී. 131 සහ නිරිත දෙසින් කඩුනා ප්‍රාන්තය කි.මී. 255 කි.[1] ප්‍රාන්තයේ අගනුවර සහ විශාලතම නගරය වන්නේ ලාගෝස් වලට පසු නයිජීරියාවේ දෙවන වැඩිම ජනගහනය සහිත නගරය වන කැනෝ නගරයයි.[1] ප්‍රාන්තයේ වත්මන් ආණ්ඩුකාරවරයා වන්නේ අබ්බා කබීර් යූසුෆ් ය. ඔහු 2023 මැයි 29 දින දිවුරුම් දුන්නේය.[4]
නූතන කානෝ ප්‍රාන්තය යනු දලා හිල් (ඩට්සෙන් දලා) කේන්ද්‍ර කර ගනිමින් ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1000 ට පෙර සිට 1349 දක්වා පැවති කානෝ රාජධානිය ද ඇතුළුව පෙර රාජධානි සහ අධිරාජ්‍ය රාශියක ස්ථානය විය.[5] 1349 දී, කානෝහි සුල්තාන් රාජ්‍යය එහි පළමු සුල්තාන්වරයා ලෙස I වන යාජි සමඟ පිහිටුවන ලදී.[6] 15 වන ශතවර්ෂයේදී, කුර්මි වෙළදපොල විවෘත කරන ලද අතර, එය හවුස්ලන්ඩ්හි වාණිජ ක්‍රියාකාරකම්වල මධ්‍යස්ථානයක් වීමට කානෝ හට උපකාර විය.[7] වෙළඳපල 21 වන සියවසේ විවෘතව පවතින අතර එහි ඓතිහාසික වැදගත්කම රාජ්‍යයේ අන්වර්ථ නාමය වන වාණිජ මධ්‍යස්ථානයෙන් පිළිබිඹු වේ.[8] 16 වන සහ 17 වන ශතවර්ෂ වලදී, කානෝ හි සුල්තාන් රාජ්‍යය හවුසා රාජධානියේ බලවත්ම රාජ්‍යය ලෙස ස්ථාපිත විය.[9] 1903 දී, බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යය කැනෝ එමිරේටය යටත් කර ගත් අතර, එය උතුරු නයිජීරියාවේ ආරක්ෂක කලාපයට ඇතුළත් කළේය.[10] පූර්ව යටත් විජිත කානෝ නගරයේ සිටි ප්‍රධාන ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් වූයේ හවුසා, ෆුලානි, බරේබාරි ( කනුරි), ටුවාරෙග්, අරාබි, නූපේ සහ දකුණු නයිජීරියාවේ සමහර ගෝත්‍ර ය. කානෝ නගරයේ බොහෝ මිනිසුන් හවුසා භාෂාව පළමු භාෂාව ලෙස භාවිතා කිරීමට පැමිණ ඇති අතර ඇතැමුන් හවුසා ජනවාර්ගික හඳුනාගැනීමක් ලෙස පිළිගෙන ඇත.
නිදහසින් පසු, කානෝ ප්‍රාන්තය විවිධාකාර ආර්ථිකයක් වර්ධනය කර ඇති අතර, කර්මාන්ත,[11] කෘෂිකර්මාන්තය,[12] සහ ඉස්ලාමීය බැංකුකරණය සඳහා මධ්‍යස්ථානයක් ලෙස පිහිටුවා ඇත.[13] කානෝ ප්‍රාන්තයේ ජනගහනයෙන් බහුතරය හවුසා සහ ෆුලානි වේ.[14] උතුරු නයිජීරියාවේ බොහෝ ප්‍රදේශවල මෙන් හවුසා භාෂාව ප්‍රාන්තයේ ප්‍රමුඛ භාෂාව වේ.[15][16] 21 වැනි සියවසේ කැනෝ ප්‍රාන්තය මුහුණ දුන් අභියෝග අතර ඉස්ලාමීය ත්‍රස්තවාදී කණ්ඩායමක් වන බොකෝ හරාම්ගේ ප්‍රහාර,[17][18][19] අන්තර් ආගමික ප්‍රචණ්ඩත්වය,[20][21] සහ අන්ත දරිද්‍රතාවය ඇතුළත් වේ.[22] මුස්ලිම් බහුතරයක් සිටින රාජ්‍යයක් වන කැනෝ ප්‍රාන්තය නයිජීරියානු ව්‍යවස්ථාවේ නෛතික රාමුව තුළ ෂරියා නීතිය යටතේ ක්‍රියාත්මක වන නයිජීරියාවේ ප්‍රාන්ත දොළහෙන් එකකි.[23]
පළාත් පාලන ප්‍රදේශ[සංස්කරණය]
කැනෝ ප්‍රාන්තය පළාත් පාලන ප්‍රදේශ (LGAs) හතළිස් හතරකින් (44) සමන්විත වේ.
- ෆැගේ
- දාල
- ග්වාල්
- කානෝ මහ නගර සභාව
- තරුනි
- නස්සරාව
- කුම්බෝට්සෝ
- අන්ගෝගෝ
- කානෝ නාගරික ප්‍රදේශය
- ඩාවාකින් ටෝෆා
- ටෝෆා
- රිමින් ගාඩෝ
- බග්වායි
- ගෙසාවා
- ගබසාව
- මින්ජිබීර්
- දඹත්ත
- මාකෝඩා
- කුන්චි
- බිචි
- ත්සාන්යාව
- ෂැනෝනෝ
- ග්වාර්සෝ
- කාරයේ
- රෝගෝ
- කබෝ
- බංකුරේ
- කිබියා
- රානෝ
- තුඩුන් වද
- දෝගුවා
- මඩෝබි
- කුරා
- ගරුන් මල්ලම්
- බෙබෙජි
- කිරු
- සුමයිලා
- ගාර්කෝ
- ටකායි
- අල්බසු
- ගයා
- අජිංගි
- වුදිල්
- වරාව
- දවකින් කුඩු
යොමු කිරීම්[සංස්කරණය]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 "About Kano". Kano State. 2017-12-30. 2020-05-19 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2020-05-19.
- ↑ "2006 Census" (PDF). 2011-05-19. 19 May 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 2021-03-14.
- ↑ "Nigeria Statistics". 22 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 March 2021.
- ↑ "Kano/Katsina: Ganduje, Masari, Gaidam sworn-in – P.M. News" (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 4 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2022-02-04.
- ↑ "Kano State Government". 2010-05-01. 1 May 2010 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2021-03-14.
- ↑ "Hausa" (PDF). 22 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 14 March 2021.
- ↑ "Kurmi: Kano's 600-year-old slave market now sanctuary for artifacts - Daily Trust". dailytrust.com. සම්ප්‍රවේශය 2023-10-23.
- ↑ Ujorha, Tadaferua (2003-05-09). "Kano's 500-year-old market". Daily Trust. Biafra Nigeria World. 7 August 2021 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-11-01.
- ↑ "Embassy of the Federal Republic of Nigeria – History". www.nigeriaembassyusa.org. 2 March 2021 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2021-03-14.
- ↑ "The Fall of Kano | History Today". 7 October 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 March 2021.
- ↑ "Kano Metropolis". 2022-02-22 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2023-08-27.
- ↑ "Kano Markets". Kano State. 2018-06-06. 2020-05-19 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2020-05-19.
- ↑ "Islamic Finance Nigeria". SukFin (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). September 30, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2020-05-07.
- ↑ "Nigeria Ethnic Groups|Map". onlinenigeria.com. January 26, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2020-09-17.
- ↑ "Hausa Language Variation and Dialects". African Languages at UCLA (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 4 December 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2021-03-14.
- ↑ Adoti, Olive (2020-07-30). "10 Top languages spoken in Nigeria (plus the states)". Legit.ng – Nigeria news. (ඉංග්‍රීසි බසින්). 23 April 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2021-03-14.
- ↑ Nossiter, Adam (2013-03-19). "Bombs Strike Bus Station in Nigeria (Published 2013)". The New York Times (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). ISSN 0362-4331. 18 March 2021 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2021-03-14.
- ↑ "Nigeria suicide bombers target Potiskum and Kano buses". BBC News. 24 February 2015. 29 August 2021 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 29 August 2021.
- ↑ "BBC News – Nigeria unrest: Kano mosque attack kills dozens". BBC News. 28 November 2014. 29 November 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 29 November 2014.
- ↑ Obasanjo Assesses Riot Damage in Kano – 2001-10-16 සංරක්ෂණය කළ පිටපත 7 පෙබරවාරි 2015 at the Wayback Machine.
- ↑ "Kano: Nigeria's ancient city-state". BBC online. BBC. 2004-05-20. 18 May 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-07-12.
- ↑ "Geographies of poverty in Kano State: The role of GIS in identifying and mapping multidimensionally deprived households". ResearchGate (ඉංග්‍රීසි බසින්). 22 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2021-03-14.
- ↑ "Nigerian singer sentenced to death for blasphemy in Kano state". BBC News (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 2020-08-10. 9 May 2021 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2021-03-14.
