සීෂෙල්ස් හි ඉතිහාසය
.jpg)
යුරෝපීයයන් ඉන්දියානුවන් සමඟ පැමිණ අප්‍රිකානුවන් වහල්භාවයට පත් කරන තෙක් 18 වන සියවස දක්වා සීෂෙල්ස් ජනාවාස නොවීය. එය 1814 සිට 1976 නිදහස ලබන තෙක් බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිතයක් ලෙස පැවතුනි. සීෂෙල්ස් කිසි විටෙක ආදිවාසීන් විසින් ජනාවාස වී නැත, නමුත් එහි දූපත් වැසියන් ඔවුන්ගේම ක්‍රියෝල් උරුමය පවත්වාගෙන යයි.
මුල් ඉතිහාසය
[සංස්කරණය]සීෂෙල්ස් වාර්තාගත ඉතිහාසය පුරාවටම ජනාවාස නොවීය, නමුත් ඔස්ට්‍රොනීසියානු සංක්‍රමණ රටා අනුකරණය කිරීමෙන් ආසියාතිකයන් දූපත් වෙත පැමිණි බවට හොඳ සම්භාවිතාවක් පෙන්නුම් කරයි.[1] සිල්වට් දූපත හි අන්සේ ලැස්කාර්ස් හි 1910 දක්වා දර්ශනය වූ සොහොන් පසුකාලීන මාලදිවයිනේ සහ අරාබි වෙළඳුන්ට දූපත් සමූහයට අයත් යැයි අනුමාන කර ඇත.[2] වාස්කෝ ද ගාමා සහ ඔහුගේ 4 වැනි පෘතුගීසි ඉන්දියා ආමඩා සීෂෙල්ස් සොයා ගත්තේ 1503 මාර්තු 15 වැනිදාය. පළමු දර්ශනය රුයි මෙන්ඩිස් ද බ්‍රිටෝ නැවේ තෝම් ලෝප්ස් විසින් සිදු කරන ලදී. ඩා ගාමාගේ නැව් උස් දූපතක්, සමහරවිට සිල්වට් දූපත සහ පසුදින ඩෙස්රෝචස් දූපත ආසන්නයෙන් ගමන් කළේය. පසුව, පෘතුගීසීන් විසින් දූපත් හතක කණ්ඩායමක් සිතියම් ගත කර ඒවාට "සහෝදරියන්" ලෙස නම් කරන ලදී.[3] බ්‍රිතාන්‍ය පෙරදිග ඉන්දියා සමාගමේ සිව්වන මුහුදු ගමනේදී කපිතාන් ඇලෙක්සැන්ඩර් ෂාපේ යටතේ Ascension හි කාර්ය මණ්ඩලය විසින් 1609 ජනවාරි මාසයේදී වාර්තා කරන ලද පැරණිතම ගොඩබෑම විය.
අප්‍රිකාව සහ ආසියාව අතර වෙළඳාම සඳහා සංක්‍රාන්ති ස්ථානයක් වන අතර, 1756 දී කපිතාන් නිකලස් මෝර්ෆී විසින් මාහේ මත සන්තකයේ ගලක් තැබූ විට ප්‍රංශ පාලනය ආරම්භ කරන තෙක් මෙම දූපත් මුහුදු කොල්ලකරුවන් විසින් ඉඳහිට භාවිතා කළ බව කියනු ලැබේ. XV වන ලුවී ගේ මුදල් අමාත්‍යවරයා වූ ජීන් මෝරෝ ඩි සෙෂෙල්ස්ගේ නමින් මෙම දූපත් නම් කරන ලදී.[4]
1770 අගෝස්තු මාසයේදී, ලෙබ්ලාන්ක් ලෙකෝර් ගේ අණ යටතේ ප්‍රංශ නෞකාවක් වන තෙලමාක්, අප්‍රිකාවේ සහ ඉන්දියාවේ සිට මිනිසුන් 28 දෙනෙකු - සුදු මිනිසුන් 15 ක් සහ වහල් පිරිමින් සහ කාන්තාවන් 13 ක් ඈන් දූපත වෙත ගොඩ බැස්සේය.[5]
කපිතාන් හෙන්රි නිව්කොම් විසින් අණ දෙන ලද බ්‍රිතාන්‍ය යුධ නෞකාවක් වන ඕෆියස් 1794 මැයි 16 වන දින, පළමු සන්ධානයේ යුද්ධයේදී මහේ වෙත පැමිණියේය. යටත් වීමේ නියමයන් සකස් කරන ලද අතර ඊළඟ දිනයේ සීෂෙල්ස් එක්සත් රාජධානියට යටත් විය. එක්සත් රාජධානිය සමඟ පැවති යුද්ධයේදී සීෂෙල්ස් හි ප්‍රංශ පරිපාලක ජීන් බැප්ටිස්ට් ක්වා ඩි ක්වින්සි සන්නද්ධ සතුරු යුද නැව් පැමිණි විට ප්‍රතිරෝධය දැක්වීම ප්‍රතික්ෂේප කළේය. ඒ වෙනුවට, ඔහු බ්‍රිතාන්‍යයට යටත් වීමේ තත්ත්වය සාර්ථකව සාකච්ඡා කළ අතර එමඟින් පදිංචිකරුවන්ට මධ්‍යස්ථභාවයේ වරප්‍රසාද ලත් ස්ථානයක් ලබා දුන්නේය.
1810 දී මොරිෂස් යටත් වීමෙන් පසුව බ්‍රිතාන්‍යය සම්පූර්ණ පාලනය භාර ගන්නා ලදී, එය 1814 දී පැරිස් ගිවිසුමෙන් විධිමත් කරන ලදී. සීෂෙල්ස් 1903 දී මුරුසියෙන් වෙන් වූ ඔටුන්න හිමි ජනපදයක් බවට පත් විය. සීෂෙල්ස් හි මැතිවරණ 1966 සහ 1970 දී පැවැත්විණි.
ස්වාධීනත්වය
[සංස්කරණය]
1976 දී සීෂෙල්ස් ජනරජයක් ලෙස එක්සත් රාජධානියෙන් නිදහස ලබා ගත්තේය. එතැන් සිට එය පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයේ සාමාජිකයෙකු බවට පත්ව ඇත.[6] 1970 ගණන්වලදී සීෂෙල්ස් යනු "නැරඹිය යුතු ස්ථානය, චිත්‍රපට තරු සඳහා ක්‍රීඩා පිටියක් සහ ජාත්‍යන්තර ජෙට් කට්ටලයක්" විය.[7] 1977 දී, ප්‍රංශ ඇල්බට් රෙනේ විසින් සිදු කරන ලද කුමන්ත්‍රණයකින් ජනරජයේ පළමු ජනාධිපති ජේම්ස් මන්චම් නෙරපා හරින ලදී. රෙනේ සංචාරක ව්‍යාපාරය මත අධික ලෙස යැපීම අධෛර්යමත් කළ අතර ඔහුට "සීෂෙල්ස් සීෂෙල්ස් සඳහා තබා ගැනීමට" අවශ්‍ය බව ප්‍රකාශ කළේය.[7]
1979 ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් සමාජවාදී ඒක-පක්ෂ රාජ්‍යයක් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද අතර එය 1991 දක්වා පැවතුනි.[8]
1980 ගණන් වලදී ජනාධිපති රෙනේට එරෙහිව කුමන්ත්‍රණ ප්‍රයත්න මාලාවක් ඇති වූ අතර ඒවායින් සමහරක් දකුණු අප්‍රිකාවේ සහාය ලැබුණි. 1981 දී, මයික් හෝරේ විසින් දකුණු අප්‍රිකානු කුලී හේවායන් 43 දෙනෙකුගෙන් යුත් කණ්ඩායමකට නායකත්වය දුන්නේ 1981 සීෂෙල්ස් කුමන්ත්‍රණ ප්‍රයත්නයේදී නිවාඩු ගත කරන රග්බි ක්‍රීඩකයින් ලෙස වෙස්වළාගෙනය.[7] ගුවන් තොටුපළේ වෙඩි හුවමාරුවක් ඇති වූ අතර, බොහෝ කුලී හේවායන් පසුව පැහැරගත් එයාර් ඉන්දියා ගුවන් යානයකින් පැන ගියහ.[7] මෙම පැහැරගැනීමේ නායකයා වූයේ රොඩේසියානු SAS හි හිටපු සාමාජිකයෙකු වූ ජර්මානු කුලී හේවායෙකු වන D. Clodo ය.[9] ක්ලෝඩෝ පසුව දකුණු අප්‍රිකාවේ (ඔහු නිදොස් කොට නිදහස් කරන ලදී) මෙන්ම ඔහුගේ මව් රට වන ජර්මනියේ ගුවන් කොල්ලකෑම් සම්බන්ධයෙන් නඩු විභාගයට පෙනී සිටියේය.[10]
1986 දී, සීෂෙල්ස් ආරක්ෂක අමාත්‍ය ඔගිල්වි බර්ලූයිස්ගේ නායකත්වයෙන් යුත් කුමන්ත්‍රණයක්, ජනාධිපති රෙනේට ඉන්දියාවෙන් ආධාර ඉල්ලා සිටීමට හේතු විය. මල් පිපෙන මෙහෙයුමේදී, කුමන්ත්‍රණය වැලැක්වීම සඳහා ඉන්දියානු නාවික හමුදාවට අයත් වින්ධ්‍යාගිරි යාත්‍රාව වික්ටෝරියා වරායට පැමිණියේය.[11]
නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක පළමු කෙටුම්පත 1992 දී අවශ්‍ය ඡන්දදායකයින්ගෙන් 60% ලබා ගැනීමට අපොහොසත් වූ නමුත් 1993 දී සංශෝධිත අනුවාදයක් අනුමත කරන ලදී.[12]
2012 ජුනි මාසයේදී, රියෝ ද ජැනයිරෝ හි පැවති එක්සත් ජාතීන්ගේ තිරසාර සංවර්ධනය පිළිබඳ සමුළුවේදී, සීෂෙල්ස් රජය විසින් එහි වර්ග කිලෝමීටර මිලියන 1.35 සාගර ජලයෙන් 30% ක් රටේ සමුද්‍ර ආරක්ෂිත ප්‍රදේශ තුළ ආරක්ෂා කිරීමට කැපවීමක් කරන ලදී.
2013 ජනවාරි මාසයේදී, ෆෙලෙන්ග් නිවර්තන සුළි කුණාටුව ධාරානිපාත වර්ෂාවක් ඇති කළ විට, ගංවතුර සහ නාය යෑම් හේතුවෙන් නිවාස සිය ගණනක් විනාශ වූ විට සීෂෙල්ස් හදිසි තත්වයක් ප්‍රකාශයට පත් කළේය.[13][14]
1977 කුමන්ත්‍රණයෙන් පසුව, 2020 ඔක්තෝම්බර් සීෂෙල්ස් මහ මැතිවරණය තෙක් ජනාධිපතිවරයා සෑම විටම එකම දේශපාලන පක්ෂය නියෝජනය කළ අතර එය විරුද්ධ පක්ෂය ජයග්‍රහණය කිරීම ඉතිහාසගත විය. වේවල් රම්කලවන් යුනයිටඩ් සීෂෙල්ස් (පැරණි සීෂෙල්ස් මහජන ප්‍රගතිශීලී පෙරමුණේ වත්මන් නම) නියෝජනය නොකළ පළමු ජනාධිපතිවරයා විය.[15][16]
2023 ජනවාරි මාසයේදී සීෂෙල්ස් සිය සමුද්‍ර අවකාශීය සැලැස්ම සම්පූර්ණ කිරීමේ අවසන් අදියර නිවේදනය කළේය. එය නෝර්වේට පිටුපසින් කිලෝමීටර මිලියන 1.35 (වර්ග සැතපුම් 520,000) දෙවන විශාලතම සාගර ප්‍රදේශය බවට පත් වනු ඇත, එහි නිල් ආර්ථිකයට සහය වේ.[17]
මූලාශ්‍ර
[සංස්කරණය]- ^ Fitzpatrick, Scott M.; Callaghan, Richard (2008). "Seafaring simulations and the Origin of Prehistoric Settlers to Madagascar". In O'Connor, Sue; Clark, Geoffrey; Leach, Foss (eds.). Islands of Inquiry: Colonisation, Seafaring and the Archaeology of Maritime Landscapes (PDF). Terra Australis. Canberra, ACT, Australia: ANU E Press. p. 52. ISBN 9781921313905.
- ^ Guébourg, Jean-Louis (2004). Les Seychelles (ප්‍රංශ බසින්). Paris: Ed. Karthala. pp. 27–28. ISBN 2-84586-358-6. OCLC 419931142 – via Google Books.
- ^ "Seychelles: Settlement and the development of the plantation economy (1770-1944)". Electoral Institute for Sustainable Democracy in Africa.
- ^ "Our History". National Assembly of Seychelles. 28 June 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 May 2012.
- ^ Govinden, Gerard (2020-08-27). "250th Anniversary of First Settlement". Seychelles Nation (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-07-03.
- ^ "History of Seychelles". seychelles.com. 2009. 8 June 2010 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 9 September 2010.
- ^ a b c d Joanna Symons (21 March 2005). "Seychelles: Life's a breeze near the equator" සංරක්ෂණය කළ පිටපත 4 මැයි 2018 at the Wayback Machine. Telegraph.co.uk.
- ^ "Seychelles - Return to a Multiparty System". countrystudies.us.
- ^ Hoare, Mike The Seychelles Affair (Transworld, London, 1986; ISBN 0-593-01122-8)
- ^ Bartus László: Maffiaregény ISBN 9634405967, Budapest 2001
- ^ David Brewster and Ranjit Rai. "Flowers Are Blooming: the story of the India Navy's secret operation in the Seychelles. Retrieved 10 August 2014". 7 June 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 11 August 2014.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ^ "FAO.org". www.fao.org.
- ^ "International Chapter activated for flooding in the Republic of Seychelles". United Nation. 3 February 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 February 2013.
- ^ "State of Emergency declared in the Seychelles". Aljazeera. 30 January 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 February 2013.
- ^ "Seychelles election marks first opposition victory in 44 years". TheGuardian.com. 25 October 2020.
- ^ "Seychelles elections: How a priest rose to become president". BBC News. 28 October 2020.
- ^ "Ocean conservation: Seychelles' marine spatial plan in final stages of completion". www.seychellesnewsagency.com.