ශ්‍රී ලංකාවේ උස් ප්‍රදේශවල සිට මුහුද කරා ජල ධාරා ගනනාවක් ඇදී යයි. ඉන් ප්‍රධාන ජල ධාරා මෙම ලිපියට ප්‍රස්තුත වේ.

ශ්‍රි ලංකාවේ ජල ධාරා වර්ග

දොළවල්, ගංගා සහ ඔයවල් ලෙස ජල ධාරා වර්ග 3කි. ඉන් ප්‍රධාන ජල ධාරා ගංගා හෝ ඔයවල් වේ.

ගංගා වල වසර පුරා අඩු වැඩි වශයෙන් ජලය ගලායන අතර ඔයවල් වසරේ වැඩි කාල සීමාවක් වැලි පෑදෙන තරමට වීයලී පවතී.

ශ්‍රි ලංකාවේ ප්‍රධාන ජල ධාරා සිතියම

ප්‍රධාන ගංගා පිළිබඳ කෙටි හැඳින්විමක්

මහවැලි ගඟ

ප්‍රධාන ලිපිය: මහවැලි ගඟ

ශ්‍රි ලංකාවේ දිගම ගඟයි. මධ්‍යම කදුකරයේ මහඑළිතැන්නෙන් ආරම්භ වී ත්‍රිකුණාමලයේ කොඩ්ඩියාර් බොක්කෙන් මුහුද ට එක්වන මහවැලි ගඟ කිලෝමීටර 335 ක දිගින් යුක්තයි.වාර්ෂිකව මහවැලි ගගෙන් මුහුදට ඇදී යන ජලස්කන්ධය අක්කර අඩි 640000ක් පමණ වෙතැයි මතයක් පවතී.මහවැලි ගඟ ගිරිතලේ පරාක්‍රම, සමුද්ර ය හා සොරබොර හා කන්තලේ අග්බෝ වැව ආදි පැරණි වැව් කිහිපයක් පෝෂණය කරනු ලබයි.පැරණි පොත්වල මහවැලි ගඟ හදුන්වන ලද්දේ මහා වාලුකා නදිය සහ මහා ගංඟා යන නමිනි.

මල්වතු ඔය

මල්වතු ඔය ශ්‍රී ලංකාවේ දෙවැනියට දිගම ගංගාව වන අතර මෙය ශ්‍රී ලංකාවේ වියළි කලාපය හරහා වැස යන විශාල පෝෂක ප්‍රදේශයක් ඇති ගංගාවකි.මෙම ගංගාව ආශ්‍රිතව ශ්‍රී ලංකාවේ මුල්ම රාජධානිය වන අනුරාධපුර රාජධානිය පිහිටා ඇත.වර්තමානයේදී කරන ලද කැණීම් වලින් පෙර කාලයේ ( අනුරාධපුර යුගයේ ) දී ප්‍රවාහනය සදහා නිර්මාණය කරන ලද පැරණි සෙල්මුවා පාලමක් හමුවී ඇත.^[1]

සෙල්මුවා - ශෛලමය

ප්‍රධාන ලිපිය: මල්වතු ඔය

කැලණි ගඟ

ප්‍රධාන ලිපිය: කැලණි ගඟ

ශ්‍රි ලංකාවේ පුජනීයත්වයක් ආරෝපණය වි ඇති ප්‍රධාන ගංගාවකි.සමනෙළ කදුවැටියෙන් ආරම්භ වී කොළඹ නගරයට උතුරින් පිහිටි කාක දිවයින අසලින් මුහුදට වැටෙයි.එහි ජල වහන ප්‍රාදේශය වර්ග කිලෝමීටර් 2690ක් වේ.වාර්ෂික ගඟට ලැබෙන ජලස්කන්ධය අක්කර අඩි 70190000ක් පමණ වන අතර එයින් මුහුදට යන්නේ 64% පමණි. මෙරට ජල විදුලිය නිපදවීම සදහා කළක සිටම බෙහෙවින් දායක වී ඇති ගංඟාව මෙයයි.නිතර නිතර ජල ගැලීම් වල‍ට ප්‍රසිද්ධ ගංඟාවකි.

කළු ගඟ

ප්‍රධාන ලිපිය: කළු ගඟ

කළු ගඟ රත්තපුර දිස්ත්‍රිකයට අයත් සමනළ අඩවියේ ඉදිකටුපාන අසලින් ආරම්භ වී කළුතර දිස්ත්‍රික්ය හරහා මුහුදට ටැටෙයි.ජල වහන ප්‍රදේශයේ විශාලත්වය හා වාර්ශික ලබන ජලස්කන්ධය අතින් දෙවැනි වන්නේ මහවැලි ගඟට පමණි.කළු ගඟේ ජලවහන ප්‍රදේශයේ විශාලත්වය වර්ග කිලෝමීටර් 2690 ක් වේ.ඒ වගේම මෙය ශ්‍රී ලංකාවේ පළලම ගංගාව වේ.ගංගා ධාරයට වාර්ශිකව ලැබෙන වැසි ජල ප්‍රමාණය අක්කර අඩි 962500 කි.එය වාර්ශිකව මුහුට ගලා යන ජලස්කන්ධය අක්කර අඩි 616000 කි.කළු ගඟ දරැණු ජල ගැලීම් සම්බන්ධව නරක ප්‍රසිද්ධියක් උසුලයි.

වලවේ ගඟ

සමනල කන්ද අඩවියෙන් ආරම්භ වී ගලා විත් අම්බලන්තොටින් මුහුදට වැටෙයි.වලවේ ගඟ හරහා උඩවලව ජලාශය ඉදිකර ඇත. ලංකාවේ ප්‍රධාන ගංඟා වලින් එකකි.දිග කිලෝමිටර් 137ක් පමණ වේ.වලවේ ගඟ හරහා උඩවලව ජලාශය ඉදි කර ඇත

බෙන්තර ගඟ

දකුණු පළාත සහ බස්නාහිර පළාත වෙන් කෙරෙන සිමාව සේ සැළකෙන්නේ බෙන්කර ගඟයි.දිග කිලෝමිටර් 72 කි.මෙහි අවට ප්‍රදේශය සංචාරක ව්‍යාපාරය සදහා ඉතා දියුණු තත්ත්වයක පවතී.

අඔන් ගඟ

අඔන් ගග මහවැලි ගංගාවේ පහළ කොටසේදී එයට එක් වන ප්‍රධාන අතු ගංගාවයි.ආරම්භ වන්නේ නාලන්ද සහ මාතලේ කදු වලිනි.වේගයෙන් ගලන ගඟක් නොවේ.එහි ගමන් මග වංගු සහිතයි.මෙහි පහළ කොටසේ කුඩා වැලි දුපත් ඇත.

කළා ඔය

යාන් ඔය

දැදුරු ඔය

ශ්‍රී ලංකාවේ දේශගුණික කලාප වන තෙත් කලාපය හා වියළි කලාපය වෙන් කරන ප්‍රධානම ස්වභාවික මං සලකුණකි.මෙම ගංගාව ශ්‍රී ලංකාවේ අතරමැදි කලාපය හරහා බැසයන ගංගාවකි.^[2]

මැණික් ගග

ඌව පළාතේ කදු වැටිවල දකුණු බෑවුමෙන් ආරම්භ වි රැහුණු වනෝද්‍යානය හරහා ගොස් යාල නම් ස්ථානය හරහා මුහුදට වැටේ.දිග කිලෝම්ටර් 114 කි.මැණික් ගග අසබඩ පිහිටි කතරගම පුදබිම නිසාu එය පුජනීයත්වයට පත් වී ඇත.අවුරැද්දේ වැඩි කාලයක් මැණික් ගඟ වතුර අඩුවෙන් ගලා බසියි.