මිං රාජවංශයේ අධිරාජවරුන් ලැයිස්තුව

මිං රාජවංශය විසින් 1368 සිට 1644 දක්වා චීනය පාලනය කරන ලද්දේ මොංගෝලයන් විසින් හෙබවූ යුවාන් රාජවංශයේ අනුප්‍රාප්තිකයා ලෙසයි. ජනතා අරගල මධ්‍යයේ එය මැංචු ජනයා විසින් පාලනය කළ චිං රාජවංශයේ ආරම්භය තෙක් පැවතිණි. මෙම වසර 276ක කාල පරිච්ඡේදය තුළ අධිරාජවරුන් දහසය දෙනකු චීනයේ පාලනය මෙහෙයවා ඇත. දකුණු මිං ලෙස හඳුන්වාගත් මිං සිහසුනට උරුමකම් කියන්නන් ගණනාවක් ඉන් අනතුරුව ද දක්නට ලැබුණු අතර, 1662දී එහි අවසානයාට ද දඬුවම් පුමණුවන ලදී.

මිං රාජවංශයේ අධිරාජවරු

වඩාත් සුලබව ප්‍රකට නාමය	රාජ්‍ය වර්ෂ	දෙන ලද නාමය	රාජ්‍ය සමයේ නාමය	මරණාපර නාමය¹ (කෙටි ප්‍රභේදය)	විහාර නාමය¹
හොංවු අධිරාජයා	1368–1398	චූ යුවාන්චෑං 朱元璋	හොංවූ 洪武	ගාඕදි 高帝	ටයිෂූ 太祖
කාං අධිරාජයා^*		චූබියාඕ 朱標	නැත^*	කාංඩි 康帝	ෂිංසොං 兴宗
ජියෑන්වෙන් අධිරාජයා	1398–1402	චූ යූන්වෙන් 朱允炆	ජියෑන්වෙන් 建文	රැංඩි 讓帝	හුයිෂොං 惠宗
යොංග්ලේ අධිරාජයා	1402–1424	චූ ඩි 朱棣	යෝංග්ලේ 永樂	වෙන්ඩී 文帝	ටයිෂොං 太宗 and චෙංසූ 成祖²
හොංෂි අධිරාජයා	1424–1425	චූ ගාඕචි 朱高熾	හොංෂී 洪熙	චාඕඩි 昭帝	රෙන්ෂෝං 仁宗
ෂුවාන්ඩේ අධිරාජයා	1425–1435	චූ චෑන්ජි 朱瞻基	ෂූවාන්ඩේ 宣德	චෑංඩි 章帝	ෂුවාන්සොං 宣宗
චෙංතොං අධිරාජයා	1435–1449³ and 1457–1464	චූ ක්විචෙන් 朱祁鎮	චෙංතොං 正統 සහ ටියෑන්ෂුන් 天順	රුයිඩී 睿帝	යීංෂොං 英宗
ජිංතායි අධිරාජයා	1449–1457	චූ ක්වියු 朱祁鈺	ජිංතායි 景泰	ජිංඩි 景帝	දායිෂොං 代宗
චෙංහුවා අධිරාජයා	1464–1487	චූ ජියෑන්ෂෙන් 朱見深	චෙංහුවා 成化	චූන්ඩි 純帝	ෂියැන්සෝං 憲宗
හොංචි අධිරාජයා	1487–1505	චූ යෞචෙං 朱祐樘	හොංචි 弘治	ජිංඩි 敬帝	ෂියාඕසොං 孝宗
චෙංදේ අධිරාජයා	1505–1521	චූ හෞචාඕ 朱厚照	චෙංදේ 正德	යීඩි 毅帝	වූෂොං 武宗
ෂියෑන් ‍අධිරාජයා^*		චූ යෞයුවාන් 朱祐杬	නැත^*	ෂියෑන්ඩි 獻帝	රුයිෂොං 睿宗
ජියාජිං අධිරාජයා	1521–1567	චූ හෞකෝං 朱厚熜	ජියාජිං 嘉靖	සුඩි 肅帝	ෂිසෝං 世宗
ලොංක්විං අධිරාජයා	1567–1572	චූ ෂායිහෞ 朱載垕	ලොංක්විං 隆慶	චුවාංඩි 莊帝	මුසෝං 穆宗
වැන්ලි අධිරාජයා	1572–1620	චූ යිජූන් 朱翊鈞	වැන්ලි 萬曆	ෂියාන්ඩි 顯帝	ෂෙන්සෝං 神宗
ටයිචෑං අධිරාජයා	1620	චූ චැංග්ලුඕ 朱常洛	ටයිචෑං 泰昌	චෙන්ඩි 貞帝	ගුවාන්ෂෝං 光宗
ටියෑන්ක්වි අධිරාජයා	1620–1627	චූ යෞජියාඕ 朱由校	ටියෑන්ක්වි 天啟	චේඩි 悊帝	ෂිසෝං 熹宗
චොංචෙන් අධිරාජයා	1627–1644	චූ යෞජියාන් 朱由檢	චොංචේන් 崇禎	ලියේඩි 烈帝	සිෂෝං 思宗
1 එකම මරණාපර සහ විහාර නාමයන් වෙනස් රාජවංශවල අධිරාජවරුන් අතර නිතරම දක්නට ලැබෙන හෙයින්, සාමාන්‍යයෙන් එම නාමයට ප්‍රථම රාජවංශ නාමය යෙදේ. මෙහි දී වැරදි වැටහීම් ඇතිවීම වැළැක්වීම පිණිස මිං යන්න යෙදේ. උදාහරණයක් ලෙස හොංවු අධිරාජයාව බොහෝ අවස්ථාවල දී මිං ටයිෂු ලෙස හැඳින්වීම දැක්විය හැක.
2 යොංග්ලේ අධිරාජයා සිහසුනට පත්වූයේ සිය බෑණනුවන් වූ ජියෑන්වෙන් අධිරාජයා මාලිගයේ ගින්නකින් මියයාම හේතුවෙනි. සිය බෑණාගේ රාජ්‍ය සමයේ සියලු වාර්තා අතුගා දැමූ යොංග්ලේ අධිරාජයා ඔහුට විහාර නාමයක් ලබාදුන්නේ නැත.
3 සිය පණ්ඩක උපදේශකයන්ගේ දුර්වල උපදේශනයන්ට සවන්දීමෙන් පසු, චෙංතොං අධිරාජයා 1449දී පෞද්ගලිකව මොංගෝලියානුවන්ට එරෙහිව ආක්‍රමණයක් දියත් කළ ද, ඔහුව ග්‍රහණයට නතු විය. ඔහුගේ සොහොයුරා වූ ජිංතායි අධිරාජයා සිහසුනට පත් විය. මේ නිසා තවදුරටත් හිටපු අධිරාජයා ප්‍රාණඇපයේ රඳවා ගැනීමේන ප්‍රයෝජනයක් නොමැති බව සිතූ මොංගොලයෝ චෙංතොං අධිරාජයාව නිදහස් කළහ. ඔහු හුදකලාව වාසය කළේ ය. කෙසේනමුත්, සිය සොහොයුරාගේ මරණින් පසු යිටෑන්ෂුන් යන රාජ්‍ය සමයේ නාමය සමගින් සිය පදවිය නැවත ලබාගැනීමට ඔහුට හැකි විය.

දකුණු මිං රාජවංශයේ අධිරාජවරු

පෞද්ගලික නාමය	විහාර නාමය	යුග නාමය	රාජ්‍ය වර්ෂ	වඩාත් ප්‍රචලිතව හඳුන්වන නාමය
චූ යෞසොං 朱由崧	ආන්ෂොං 安宗	හොංගුවාං 弘光	1644–1645	ෆූහි කුමරු 福王 ෆූ වැං
චූ යූජියැන් 朱聿鍵	ෂඕසොං 紹宗	ලොංවූ 隆武	1645–1646	ටෑංහි කුමරු 唐王 ටෑං වැං
චූ චැංෆෑං 朱常淓	ලබා දී නැත	ලබා දී නැත, නමුත් ඇතැම් අවස්ථාවල දී හඳුන්වන්නේ ලූහි කුමරුන්ගේ රාජ්‍යාධිකාරීත්වය 潞王臨國 ලූ වැං ලින් ගුඕ	1645–1646	ලූහි කුමරු (ලූහ්*) 潞王 ලූ වැං
චූ යිහායි 朱以海	යිෂෝං 义宗	ගේංයින් 庚寅	1645–1655	ලූහි කුමරු (ලෞ*) 魯王 ලූ වැං
චූ යුයුඒ 朱聿𨮁	වේන්ෂොං 文宗	ෂාඕවූ 紹武	1646–1647	ටෑංහි කුමරු 唐王 ටෑං වැං
චූ චැංක්වීං 朱常清	ජිංෂොං 敬宗	දෝංවූ 東武	1648–1649	හුවායිහි කුමරු හුවායි වැං
චූ යෞලැං 朱由榔	චාඕසොං 昭宗	යෝංලි 永曆	1646–1662	ගුයිහි කුමරු 桂王 ගුයි වැං

අක්ෂර ද්විත්වයම සමනාමයන් වන අතර, ඒ දෙකම උච්චාරණය කෙරෙන්නේ ලූ ලෙස ය; ඒවා වෙන්කර හඳුනාගැනීමට ඉන් එකක් ලු ලෙස ද, අනෙක් වෙනස් අයුරින් ද අක්ෂර වින්‍යාසය සිදු කෙරේ. ලුහ් යන්න Cambridge History of China හි දක්නට ලැබේ; ලෞ යන්න ඒ. සී. මෞලිගේ Rulers of China (1957) හි දක්නට ලැබේ. අක්‍රමවත් අක්ෂර වින්‍යාසයක් භාවිතා වන විට, අනෙක් ක්‍රමවත් (ලූ) ලෙස තැබේ. මෙම ක්‍රම දෙක අනන්‍ය අතර, එකවිට භාවිතා නොවේ.
සෙසු මිං අයිතිවාසිකම් පාන්නන් අතර හන්හි ඩිංවූ කුමරු (චූ බෙන්ලි, 1646–1663) සහ හුවායි කුමරු (චූ චැංක්විං, 1648–1661) දැක්විය හැක.
මිං කුමරකු වන චූ ෂුගුයි විසින් 1683 තෙක් අවසන් දකුණු මිං අධිරාජයාගේ නාමයෙන් තුංනිං රාජධානියේ කටයුතු පවත්වාගෙන යන ලදී.

මේවාත් බලන්න