ටැන්සානියාවේ සංස්කෘතිය
ටැන්ගානිකාගේ නිදහස (1961) සහ සැන්සිබාර් (1964) සමඟ ඒකාබද්ධ වීමෙන් පසුව, ටැන්සානියා ප්‍රාන්තය පිහිටුවීමට තුඩු දුන්, ජනාධිපති ජුලියස් නියරේරේ නව රටේ පුරවැසියන් සඳහා ජාතික අනන්‍යතාවයක් ගොඩනැගීමේ අවශ්‍යතාවය අවධාරණය කළේය. මෙය සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා, අප්‍රිකාවේ ජනවාර්ගික මර්දනයේ සහ අනන්‍යතා පරිවර්තනයේ වඩාත්ම සාර්ථක අවස්ථාවක් ලෙස සමහර විචාරකයින් විසින් සලකනු ලැබූ දෙය නියරේරේ විසින් සපයන ලදී.[1]
ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් 130 කට අධික සංඛ්‍යාවක් සහ දේශීය භාෂා කතා කරන ටැන්සානියාව අප්‍රිකාවේ වඩාත්ම ජනවාර්ගික වශයෙන් විවිධ වූ රටවලින් එකකි. එසේ තිබියදීත්, ටැන්සානියාවේ ජනවාර්ගික බෙදීම් විරලව පවතී, විශේෂයෙන් මහාද්වීපයේ සෙසු ප්‍රදේශ හා සසඳන විට.
මාධ්‍ය
[සංස්කරණය]ටැන්සානියාවේ ජන මාධ්‍යවලට මුද්‍රිත, ගුවන්විදුලිය, රූපවාහිනිය සහ අන්තර්ජාලය ඇතුළත් වේ. 2003 "ටැන්සානියා සන්නිවේදන නියාමන පනත" මගින් විකාශන බලපත්‍ර අධීක්ෂණය කරන ටැන්සානියා සන්නිවේදන නියාමන අධිකාරිය නිර්මාණය කරන ලදී.[2] ටැන්සානියාවේ මාධ්‍ය කවුන්සිලය 1995 දී ආරම්භ විය.[2]
ප්‍රකාශන
ගුවන් විදුලි නාලිකා
|
රූපවාහිනී නාලිකා
|
|
|
|
සංගීතය
[සංස්කරණය]
වෙනත් රටවල මෙන්, ටැන්සානියාවේ සංගීතය නිරන්තරයෙන් වෙනස්කම් වලට භාජනය වන අතර, ස්ථානය, පුද්ගලයින්, සැකසුම් සහ අවස්ථාව අනුව වෙනස් වේ. BASATA විසින් නිර්වචනය කර ඇති පරිදි ටැන්සානියාවේ සංගීත ප්‍රභේද පහ වන්නේ, න්ගෝමා, දන්සි, ක්වායා සහ තාරාබ්, බොන්ගෝ ෆ්ලවා 2001 දී එකතු කරන ලදී.[13][14] සිංගෙලි යනු 2000 දශකයේ මැද භාගයේ සිට ඩාර් එස් සලාම් හි සැලසුම් නොකළ ප්‍රජාවන්ගේ උස්වාහිලිනිගේ නිල නොවන සංගීතයක් වූ අතර 2020 සිට නවතම ප්‍රධාන ධාරාවේ ප්‍රභේදය වේ.[15]
එන්ගෝමා (බන්ටු, අර්ථය නැටුම්, බෙර සහ ඉසව්ව)[16][17] යනු ටැන්සානියාවේ වඩාත් පුලුල්ව පැතිරුනු සංගීතය වූ සම්ප්‍රදායික නැටුම් සංගීතයකි.[18][19] ඩැන්සි යනු නාගරික ජෑස් හෝ සංගීත කණ්ඩායමකි.[18][20] තාරාබ් සංගීත කණ්ඩායමක් සමඟින් කිස්හිහිලී කවි ගායනා කරනු ලැබේ, සාමාන්යයෙන් තන්තු, ප්‍රේක්ෂකයින් බොහෝ විට, නමුත් සෑම විටම නැටීමට සහ අත්පුඩි ගැසීමට දිරිගන්වනු ලැබේ.[18] ක්වායා යනු යටත් විජිත සමයේ පල්ලියට පමණක් සීමා වූ ගීතිකා සංගීතය වූ නමුත් එය දැන් අධ්‍යාපනික, සමාජීය සහ දේශපාලන සිදුවීම්වල ලෞකික කොටසකි.[16][19]
බොන්ගෝ ෆ්ලේවා යනු 1980 ගණන්වල අගභාගයේදී ආරම්භ වූ "නව පරම්පරාවේ සංගීතය" යන අර්ථය ඇති මුසිකි වා කිසාසි කිප්යා වෙතින් 2000 දශකයේ මුල් භාගයේදී ආරම්භ වූ ටැන්සානියානු පොප් සංගීතයයි. කිසාසි කිප්යා ගේ ප්‍රමුඛ බලපෑම් වූයේ රෙගේ, ආර් එන් බී, සහ හිප් හොප් වන අතර, පසුකාලීනව බොන්ගෝ ෆ්ලේවා හි ප්‍රමුඛ බලපෑම් වූයේ තාරාබ් සහ ඩැන්සි වේ.[21] 2010 ගණන්වල ඇෆ්‍රොපොප් මෙන්ම දකුණු අප්‍රිකාවේ ඇම්පියානෝ සහ ටැන්සානියාවේ සිංගෙලි 2020 සිට බොන්ගෝ ෆ්ලේවා කෙරෙහි මෑතකාලීන බලපෑම් තුනක් විය.[22][23] සිංගෙලි යනු වයඹ දිග ඩාර් එස් සලාම් හි යූඑස්හිලිනියක් වන මැන්සීස් හි ආරම්භ වූ න්ගෝමා සංගීතයකි. MC එකක් වේගවත් ටෙම්පෝ තාරාබ් සංගීතයට වඩා බොහෝ විට විනාඩියකට බීට් 200 ත් 300 ත් අතර (BPM) වලදී ගැහැණු සතුන් නටන අතර වාදනය කරයි. MC ලිංගභේදය අතර මෝස්තර සාමාන්යයෙන් සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් වේ. පිරිමි MC සාමාන්යයෙන් වේගවත් රැප් වාදනය කරන අතර කාන්තා MC සාමාන්යයෙන් ක්වායා ඉටු කරයි.[15]
නිදහසේ සිට 1993 දක්වා, සංගීතයේ සියලුම පටිගත කිරීම් සහ බෙදා හැරීම BASATA විසින් දැඩි ලෙස කළමනාකරණය කරන ලදී, මූලික වශයෙන් රේඩියෝ ටැන්සානියා ඩාර් එස් සලාම් (RTD) හරහා.[24] එකල න්ගෝමා, තාරාබ්, ක්වායා සහ ඩැන්සි වූ ටැන්සානියානු ප්‍රභේද හතරට පමණක් පටිගත කිරීමට හෝ විකාශනය කිරීමට අවසර තිබුණි. 1993 විකාශන සේවා පනත මගින් පුද්ගලික විකාශන ජාල සහ පටිගත කිරීමේ මැදිරි සඳහා අවසර ලබා දී ඇත.[25][26] 1993 පනතට පෙර වසර කිහිපය තුළ හිප් හොප් ඩාර් එස් සලාම්, අරුෂා සහ ම්වාන්සා හි තරමක් ස්ථාපිත විය. එය උසුන්ගුනි, ඔයිස්ටර්බේ සහ මසාකි වැනි ජාත්‍යන්තර පාසල්වලින් පොහොසත් ප්‍රදේශවලින් ආරම්භ වූ හිප් හොප් හි ඉංග්‍රීසි ප්‍රසංගවල සිට උස්වාහිලිනි භාෂාවෙන් ආරම්භ වූ කිසාසි කිප්යා හි කිස්වාහිලී ප්‍රසංග දක්වා සංක්‍රමණය විය.[27] ගුවන්විදුලි තරංග විවෘත වීමෙන් පසුව, බොංගෝ ෆ්ලවා රට පුරා පැතිර ගිය අතර, මහා විල්වල ඉතිරි කොටසද පැතිර ගියේය.[21]
ජාතික ගීය
[සංස්කරණය]
ටැන්සානියානු ජාතික ගීය "Mungu Ibariki Africa" (දෙවියන් වහන්සේ අප්‍රිකාවට ආශීර්වාද කරයි) යන්නයි. එය 1897 දී දකුණු අප්‍රිකානු නිර්මාපකයෙකු වන ඉනොක් සොන්ටෝන්ගා විසින් රචනා කරන ලද "Nkosi Sikelel' iAfrika" සඳහා අනුවර්තනය කරන ලද කිස්හීලී පද රචනයකි.[29] "Nkosi Sikelel' iAfrika" ටැන්සානියාව, සැම්බියාව සහ වර්ණභේදවාදී දකුණු අප්‍රිකාවේ අවසානයෙන් පසුව වත්මන් ජාතික ගී වලට අනුවර්තනය කරන ලද සර්ව-අප්‍රිකානු ගීතයක් බවට පත් විය.[30] එය මීට පෙර සිම්බාබ්වේ සහ නැමීබියාව සඳහා ජාතික ගී වල භාවිතා කරන ලද නමුත් පසුව මුල් නව ගී වලින් ප්‍රතිස්ථාපනය විය. තවත් දේශප්‍රේමී ගීතයක් වන්නේ ටැන්සානියාවේ, ටැන්සානියාවයි.
සාහිත්‍ය
[සංස්කරණය]ටැන්සානියාවේ සාහිත්‍ය සංස්කෘතිය මූලික වශයෙන් වාචික වේ.[31]:පිටුව 68 රටේ භාෂාවන්ට එයටම ආවේණික වූ වාචික සම්ප්‍රදායක් ඇත.[31]:පිටු 68-69 බහු පරම්පරාගත සමාජ ව්‍යුහයේ බිඳවැටීම, මුඛ සාහිත්‍ය සම්ප්‍රේෂණය වඩාත් අපහසු වීම සහ නවීකරණය වැඩි වීම නිසා රටේ වාචික සාහිත්‍යය පරිහානියට පත්ව ඇත. වාචික සාහිත්‍යය අවප්‍රමාණය කිරීම මගින්.[31]:පිටුව 69
ටැන්සානියාවේ පොත් බොහෝ විට මිල අධික වන අතර ඒවා ලබාගැනීමට අපහසුය.[31]:පිටුව 75[32]:පිටුව 16 බොහෝ ටැන්සානියානු සාහිත්‍යය ස්වහීලී හෝ ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් ඇත.[31]:පිටුව 75 ටැන්සානියානු ලිඛිත සාහිත්‍යයේ ප්‍රධාන චරිත අතරට ෂාබන් රොබට් ඇතුළත් වේ. ස්වහීලී සාහිත්‍යයේ පියා), මුහම්මද් සාලි ෆාර්සි, ෆරාජි කතලඹුල්ල, ඇඩම් ෂාෆි ඇඩම්, මුහම්මද් සයිඩ් අබ්දල්ලා, පීටර් කේ. පලංයෝ, සෙයිඩ් අහමඩ් මොහොමඩ් ඛාමිස්, මොහොමඩ් සුලෙයිමාන් මොහොමඩ්, යුප්‍රේස් කෙසිලහාබි, ගේබ්‍රියෙල් රුහුම්බිකා, මයිද්‍යා හුසේන්, මයිද්‍යා හුසේන් මැටංගා, අබ්දුල්රාසාක් ගුර්නා සහ පෙනිනා ඕ.ම්ලාමා.[31]:පිටු 76–8
චිත්‍ර සහ මූර්ති
[සංස්කරණය]ටැන්සානියානු කලා ශෛලීන් දෙකක් ජාත්‍යන්තර පිළිගැනීමක් ලබා ඇත.[32]:පිටුව 17 එඩ්වර්ඩ් සෙයිඩ් ටින්ගටිංග විසින් ආරම්භ කරන ලද ටින්ගටිංග චිත්‍ර පාසල, සාමාන්යයෙන් මිනිසුන්, සතුන් හෝ දෛනික ජීවිතය නිරූපණය කරන කැන්වසය මත දීප්තිමත් වර්ණ සහිත එනමල් සිතුවම් වලින් සමන්විත වේ.[31]:පිටුව 113[32]:පිටුව 17 1972 දී ටින්ගටිංගගේ මරණයෙන් පසු, අනෙකුත් කලාකරුවන් ඔහුගේ ශෛලිය අනුගමනය කර වර්ධනය කර ගත් අතර, දැන් නැගෙනහිර අප්‍රිකාවේ වඩාත්ම වැදගත් සංචාරක-අභිමුඛ ශෛලිය වන්නේ මෙම ප්‍රභේදයයි.[31]:පිටුව 113[32]:පිටුව 17
ඓතිහාසික වශයෙන්, ටැන්සානියාවේ විධිමත් යුරෝපීය කලා පුහුණුව සඳහා සීමිත අවස්ථාවන් පැවති අතර බොහෝ අභිලාෂකාමී ටැන්සානියානු කලාකරුවන් තම වෘත්තිය කරගෙන යාමට රට හැර ගියහ.[32]:පිටුව 17
ක්‍රීඩා
[සංස්කරණය]
පාපන්දු ක්‍රීඩාව රට පුරා ඉතා ජනප්‍රියය.[33] ඩාර් එස් සලාම් හි වඩාත් ජනප්‍රිය වෘත්තීය පාපන්දු සමාජ වන්නේ යන්ග් අප්‍රිකානු එෆ්.සී. සහ සිම්බා එස්.සී.[34] ටැන්සානියා පාපන්දු සම්මේලනය යනු රටේ පාපන්දු ක්‍රීඩාවේ පාලන ආයතනයයි.
අනෙකුත් ජනප්‍රිය ක්‍රීඩා අතර පැසිපන්දු, නෙට්බෝල්, බොක්සිං, වොලිබෝල්, මලල ක්‍රීඩා සහ රග්බි ඇතුළත් වේ.[33][35] ජාතික ක්‍රීඩා කවුන්සිලය Baraza la Michezo la Taifa ලෙසද හඳුන්වනු ලබන්නේ තොරතුරු, තරුණ, ක්‍රීඩා සහ සංස්කෘතික අමාත්‍යාංශය යටතේ රටේ ක්‍රීඩා සඳහා වන පාලන ආයතනයයි.[36]
සිනමාව
[සංස්කරණය]ටැන්සානියාවේ "බොංගෝ චිත්‍රපටය" නමින් ජනප්‍රිය චිත්‍රපට කර්මාන්තයක් ඇත.[තහවුරු කර නොමැත]
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ Pierre Englebert and Kevin C. Dunn, "Inside African Politics" 2013: 81
- ^ a b Freedom House 2016.
- ^ a b c d e f g h i j ": Media". BBC News. 9 July 2011. සම්ප්‍රවේශය 12 June 2017.
- ^ "Tanzania: Media and Publishing". Encyclopædia Britannica. https://www.britannica.com/place/Tanzania/Economy. ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 12 June 2017.
- ^ "Tanzania", Freedom of the Press (USA: Freedom House), 2016, https://freedomhouse.org/report/freedom-press/2016/tanzania, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2024-06-27
- ^ Derek Peterson; et al., eds. (2016). African Print Cultures: Newspapers and Their Publics in the Twentieth Century. University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-05317-9.
- ^ a b c d e f "Tanzania Profile: Media". BBC News. සම්ප්‍රවේශය 12 June 2017.
- ^ "Listen to Mtaa wa Pili on Choice FM on TuneIn". Tunein.com. සම්ප්‍රවේශය 21 November 2018.
- ^ a b c d "Tanzania: Media and Publishing". Encyclopædia Britannica. සම්ප්‍රවේශය 12 June 2017.
- ^ a b c d e "Tanzania Profile: Media". BBC News. සම්ප්‍රවේශය 12 June 2017.
- ^ "Kwanza TV - Ni Yako". Kwanzatv.co.tz. සම්ප්‍රවේශය 21 November 2018.
- ^ Falola 2015.
- ^ Askew, Kelly (2002). Performing the Nation: Swahili Music and Cultural Politics in Tanzania (ඉංග්‍රීසි බසින්). Chicago: University of Chicago Press. pp. 27–67, 276. ISBN 978-0-226-02981-8. 22 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 June 2022.
- ^ Ivaska, Andrew (2011). Cultured States: Youth, Gender, and Modern Style in 1960s Dar Es Salaam (ඉංග්‍රීසි බසින්). Durham, NC: Duke University Press. p. 78. ISBN 978-0-8223-4770-5. 5 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 June 2022.
- ^ a b Hutchinson, Kate (17 December 2018). "'This cuts across society': how singeli music went from Tanzania to the world". The Guardian (ඉංග්‍රීසි බසින්). Kampala, Uganda. සම්ප්‍රවේශය 26 June 2022.
- ^ a b Stone, Ruth M., ed. (2008). The Garland Handbook of African Music (ඉංග්‍රීසි බසින්). New York: Routledge. pp. 14, 46–50, 136–137. ISBN 9781135900014. 22 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 June 2022.
- ^ Kaduma, Godwin Z. (1978). A theatrical description of five Tanzanian dances (Thesis). Dar es Salaam: University of Dar es Salaam.
- ^ a b c Njogu, Kimani; Maupeu, Herv (2007). "Music and Politics in Tanzania: a case study of Nyota-wa-Cigogo". Songs and Politics in Eastern Africa (ඉංග්‍රීසි බසින්). Dar es Salaam, Tanzania: Mkuki na Nyota Publishers Ltd. pp. 241–246. ISBN 978-9987-08-108-0. 22 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 June 2022.
- ^ a b Edmondson, Laura (2007). McNaughton, Patrick (ed.). Performance and Politics in Tanzania: The Nation on Stage (ඉංග්‍රීසි බසින්). Bloomington, IN: Indiana University Press. ISBN 978-0-253-11705-2. 22 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 June 2022.
- ^ Mahenge, Elizabeth (2022-04-16). "Matumizi ya Mbinu ya Usimulizi katika Kuibua Dhamira ya Ukombozi wa Kisiasa Kusini mwa Afrika: Uchunguzi wa Nyimbo Teule za Muziki wa Dansi nchini Tanzania 1940-1990" [Use of Narrative Techniques in Raising the Demand for Political Liberation in Southern Africa: An Examination of Selected Dance Music Songs in Tanzania 1940-1990]. Chuo Kikuu cha Dar es Salaam (ස්වාහිලි බසින්). 40 (40).
- ^ a b Kerr, David (2018-01-02). "From the margins to the mainstream: making and remaking an alternative music economy in Dar es Salaam". Journal of African Cultural Studies (ඉංග්‍රීසි බසින්). 30 (1). Routledge: 65–80. doi:10.1080/13696815.2015.1125776. ISSN 1369-6815. S2CID 146229942. 22 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 June 2022.
- ^ Suriano, Maria (2011). "Hip-Hop and Bongo Flavour Music in Contemporary Tanzania: Youths' Experiences, Agency, Aspirations and Contradictions". Africa Development. 36 (3–4): 113–126. doi:10.1080/00020184.2011.628800. ISSN 0850-3907. S2CID 163049425. 2 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 June 2022.
- ^ Perullo, Alex (2005). "Hooligans and heroes: Youth identity and hip-hop in Dar es Salaam, Tanzania". Africa Today. 51 (4). Indiana University Press: 75–101. doi:10.1353/at.2005.0045. JSTOR 4187688. S2CID 144975952. 9 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 June 2022 – via JSTOR.
- ^ Perullo, Alex (2007). "" Here's a Little Something Local": An Early History of Hip Hop in Dar es Salaam, Tanzania, 1984-1997". In Brennan, James R (ed.). Dar es Salaam. Histories from an Emerging African Metropolis (ඉංග්‍රීසි බසින්). British Institute and Mkuki na Nyota Publishers Ltd. pp. 250–272. ISBN 978-9987-08-107-3. 5 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 June 2022.
- ^ "The Broadcasting Services Act, 1993". Act of Error: the
dateoryearparameters are either empty or in an invalid format, please use a valid year foryear, and use DMY, MDY, MY, or Y date formats fordate(PDF) (ඉංග්‍රීසි බසින්). Parliament of the United Republic of Tanzania. 27 September 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 9 June 2022. සංරක්ෂණය කළ පිටපත 27 සැප්තැම්බර් 2020 at the Wayback Machine - ^ Perullo, Alex (2011). Live from Dar es Salaam: Popular Music and Tanzania's Music Economy. United States: Indiana: Indiana University Press. ISBN 978-0-253-00150-4. 5 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 June 2022.
- ^ Nne, Juma (2001-10-01). "Saleh J – Tanzanian Swahili rap pioneer". Africanhiphop.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). 21 April 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 June 2022.
- ^ "United States Navy Ceremonial Music and National Anthems". United States Navy Band. 1967. 7 April 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2022-06-03.
- ^ Enoch Mankayti Sontonga සංරක්ෂණය කළ පිටපත 4 නොවැම්බර් 2013 at the Wayback Machine, SAHistory.org.za, access-date 2020-1-22
- ^ "Millennium". Ministry of Information and Broadcasting Services. 2000. p. 3.
- ^ a b c d e f g h Otiso, Kefa M. (2013). Culture and Customs of Tanzania. ABC-CLIO. ISBN 978-0-313-08708-0.
- ^ a b c d e Tim Doling (1999) Tanzania Arts Directory. Visiting Arts
- ^ a b Wairagala, Wakabi (2004). Tanzania. Gareth Stevens Pub. p. 36. ISBN 978-0-8368-3119-1.
- ^ Skinner, Annabel (2005). Tanzania & Zanzibar. New Holland Publishers. p. 96. ISBN 978-1-86011-216-4.[permanent dead link]
- ^ Pritchett, Bev (2007). Tanzania in Pictures. Twenty-First Century Books. pp. 53–. ISBN 978-0-8225-8571-8.
- ^ "NSC". Tanzania Sports (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). October 2011. සම්ප්‍රවේශය 5 January 2020.