Jump to content

සෝමාලිලන්තයේ ජනවිකාසය

විකිපීඩියා වෙතින්
ඓතිහාසික ජනගහනය
වසරජනගහණ.±%
1899246,000—    
1960650,000+164.2%
19972,000,000+207.7%
20063,500,000+75.0%
20134,500,000+28.6%
20215,700,000+26.7%
20246,200,000+8.8%
මූලාශ්‍ර: විවිධ[1][2][3][4][5]

1975 සෝමාලියා සංගණනයෙන් පසුව සෝමාලිලන්තයේ නිල සංගණනයක් සිදු කර නොමැති අතර, 1986 සංගණනයක ප්‍රතිඵල කිසි විටෙක පොදු වසම වෙත නිකුත් නොකළේය.[6] 2014 දී UNFPA විසින් ජනගහන ඇස්තමේන්තුවක් පවත්වනු ලැබුවේ මූලික වශයෙන් එක්සත් ජාතීන්ගේ අරමුදල් කලාප අතර බෙදා හැරීම සහ සංගණනයක් වෙනුවට විශ්වාසදායක ජනගහන ඇස්තමේන්තුවක් ඉදිරිපත් කිරීම සඳහා ය. මෙම ජනගහන ඇස්තමේන්තුවට අනුව සෝමාලිලන්තයේ ප්‍රදේශ වල ඒකාබද්ධ ජනගහනය මිලියන 3.5ක් වේ.[7] සෝමාලිලන්ත රජය ඇස්තමේන්තු කරන්නේ 2024 වන විට 6,200,000 පදිංචිකරුවන් සිටින බවයි,[5] 2021 රජයේ ඇස්තමේන්තුව 5,700,000 ට වඩා වැඩි වීමකි.[8] සෝමාලිලන්තයේ වංශ පදනම මත අවසන් බ්‍රිතාන්‍ය ජනගහන ඇස්තමේන්තුව 1960 දී නිදහසට පෙර සිදු විය,[9] ඒ අනුව, ආරක්‍ෂිත ප්‍රදේශයේ වෙසෙන ප්‍රධාන ගෝත්‍ර තුනකට අයත් ජනවාර්ගික සෝමාලි 650,000 න් 66 ක් සෑදී ඇත. ජනගහනයෙන් පිළිවෙලින් %, 19% සහ 16%.[10][11]

බ්‍රිතාන්‍ය සෝමාලිලන්තයේ සිතියම වංශ ප්‍රදේශ සහ අදාළ ජනගහනය දක්වයි.
බ්‍රිතාන්‍ය සෝමාලිලන්ත ආරක්‍ෂක ප්‍රදේශයේ සිතියම.

සෝමාලිලන්තයේ විශාලතම වංශ පවුල වන්නේ ඉසාක්,[12] දැනට සෝමාලිලන්තයේ ජනගහනයෙන් 80%ක් වේ.[13][14][15][16] සෝමාලිලන්තයේ විශාලතම නගර පහේ - හර්ගීසා, බුරාඕ, බර්බෙරා, එරිගාවෝ සහ ගැබිලි - ප්‍රධාන වශයෙන් ඉසාක් වේ.[17][18] දෙවන විශාලතම වංශය වන්නේ ඩිර් වංශයේ[19][20][21] ගඩබර්සි වන අතර පසුව හාර්ටි ඔෆ් ද ඩැරෝඩ්.[22] වෙනත් කුඩා ගෝත්‍ර බොහෝ විට එවැනි ඇස්තමේන්තු වල ගණන් නොගැනේ, කෙසේ වෙතත්, ගබෝයි, ගහයිලේ, ජිබ්‍රාහිල්, මගද්ලේ, ෆිකිෂිනි සහ අකිෂෝ ඇතුළු ගෝත්‍ර සෝමාලිලන්තයේ පදිංචි වේ.

සෝමාලිලන්තයට අමතරව ඇස්තමේන්තුගත 600,000[23] සිට මිලියන ගණනක්[24] දක්වා ශක්තිමත් ඩයස්පෝරාවක් සිටින අතර, ප්‍රධාන වශයෙන් බටහිර යුරෝපය, මැද පෙරදිග, උතුරු ඇමරිකාව සහ තවත් අප්‍රිකානු රටවල් කිහිපයක වාසය කරයි.[23][24]

වංශ කණ්ඩායම්

[සංස්කරණය]
ඉසාක් වංශය-පවුල සහ අනෙකුත් සෝමාලි ගෝත්‍ර

දිර් හි ගදබුර්සි උපවංශය අවුදල් කලාපයේ ප්‍රමුඛ පෙළේ වංශය වන අතර,[25][26] මෙහි ප්‍රධාන වශයෙන් සෙයිලා දිස්ත්‍රික්කයේ වාසය කරන දිර් හි ඉසා උපවංශයේ සැලකිය යුතු සුළුතරයක් ද සිටිති.[27]

ඉසාක් හි හබ්ර් ආවාල් උප වංශය, උතුරු හර්ගීසා, බර්බෙරා, ගේබිලි, මධීර, වජාලේ, අරාබියෝ, බුල්හාර් සහ කලබයිද් යන නගර සහ නගර ඇතුළුව මරූඩි ජීක්ස් කලාපයේ උතුරු සහ බටහිර කොටස් දෙකෙහිම ජීවත් වන ජනගහනයෙන් බහුතරයක් වේ. ප්‍රධාන වශයෙන් බර්බෙරා නගරය සහ ෂෙයික් නගරය අවට සාක්සිල් කලාපයේ ද හබ්ර් අවල් ප්‍රබල පැවැත්මක් ඇත. ඉසාක්ගේ අරප් උප වංශය ප්‍රධාන වශයෙන් ජීවත් වන්නේ හර්ගීසා අගනුවර ඇතුළුව මරූඩි ජීක්ස් කලාපයේ දකුණු කොටසේ ය.[28] මීට අමතරව, ඔවුන් බලිගුබාද්ලේ ඇතුළු හව්ඩ් කලාපයේ ජීවත් වන ප්‍රජාවන්ගෙන් බහුතරයක් සාදයි.[28] සාහිල් සහ ටොග්ධීර් ප්‍රදේශ වලද අරප් හොඳින් නියෝජනය වේ.[29][30]

දකුණු හාර්ගීසා සහ සලාහ්ලේ ඇතුළු මරූඩි ජීක්ස් කලාපයේ දකුණු හා නැගෙනහිර ප්‍රදේශවල වාසය කරන ජනගහනය අතර ඉසාක්ගේ ගර්හාජිස් උප කුලයට සැලකිය යුතු පැවැත්මක් ඇත. බටහිර ටොග්ධීර් ප්‍රදේශයේ, ප්‍රධාන වශයෙන් ඕඩ්වේන් සහ බර්කෝ හි වැනි සහිල් කලාපයේ ෂීක් සහ බර්බෙරා හි ද ගර්හාජිස් හොඳින් නියෝජනය වේ. ප්‍රාදේශීය අගනුවර වන එරිගාවෝ මෙන්ම මයිද් ද ඇතුළුව සනාග් කලාපයේ බටහිර සහ මධ්‍යම ප්‍රදේශවල ද ගාර්හාජිස් සැලකිය යුතු පැවැත්මක් ඇත.[31]

ඉසාක්ගේ හබ්ර් ජෙලෝ උපවංශය සූල් හි බටහිර ප්‍රදේශ, නැගෙනහිර ටොග්ධීර් ප්‍රදේශයේ සහ බටහිර සනාග්හි ද විශාල වශයෙන් වාසය කරයි,[32] හබ්ර් ජෙලෝ බුරාඕ හි මෙන්ම එහි ජීවත් වන ජනගහනයෙන් බහුතරයක් වේ. ටොග්දෙර් කලාපය, බටහිර සනාග්, ගරාඩග්, ෂීස් සහ සීල් අෆ්වේන් නගර සහ සූල් හා අයිනාබෝ දිස්ත්‍රික්කය ඇතුළුව. වංශය සහිල් ප්‍රදේශයේ, විශේෂයෙන් කරින් සහ එල්-ඩරාඩ් නගරවල සැලකිය යුතු පැවැත්මක් ඇති අතර, ප්‍රාදේශීය අගනුවර වන බර්බෙරා ද වාසය කරයි.[33][34][35]

සාම්ප්‍රදායික ඇඳුමින් සැරසුණු ඊසා පුරුෂයා සහ ස්ත්‍රිය (1844)

සූල් ප්‍රදේශයේ පදිංචිකරුවන් ප්‍රධාන වශයෙන් ඩාරෝද් උප-වංශවල හර්ටි සම්මේලනයේ අනුකොටසක් වන දුල්බහන්ටේ වෙතින් පැමිණි අතර, ඔවුන් සූල් ප්‍රදේශයේ දිස්ත්‍රික්කවලින් බහුතරයක සංකේන්ද්‍රණය වී ඇත.[36] දුල්බහන්ටේ ගෝත්‍රිකයන් ටොග්ධීර් ප්‍රදේශයේ බුහුහුඩ්ල් දිස්ත්‍රික්කයේ,[37][38] සහ සනාග්හි එරිගාවෝ දිස්ත්‍රික්කයේ දකුණු සහ නැගෙනහිර ප්‍රදේශවලද පදිංචි වේ.[39]

වර්සාංගලී, තවත් හාර්ටි ඩරොද් උපවංශය, සහ සනාග් හි ආධිපත්‍ය වංශය වන අතර, ඔවුන්ගේ ජනගහනය ප්‍රධාන වශයෙන් සානාග් දිස්ත්‍රික්ක වන එරිගාවෝ, ලාස් කොරේ බදාන්, ධහාර්, සින්ගලූල් සහ බුරාන් දිස්ත්‍රික්කවල බහුතරයක් සංකේන්ද්‍රණය වී ඇත.[40]

භාෂා

[සංස්කරණය]

සෝමාලිලන්තයේ බොහෝ අය අවම වශයෙන් ජාතික භාෂා තුනෙන් දෙකක් කතා කරයි: සෝමාලි, අරාබි සහ ඉංග්‍රීසි, නමුත් ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල ද්විභාෂා අනුපාතය අඩු වුවද. 2001 ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 6 වැනි වගන්තිය සෝමාලිලන්තයේ නිල භාෂාව සෝමාලි ලෙස නම් කරයි,[41] අරාබි භාෂාව පාසලේ අනිවාර්ය විෂයක් වන අතර කලාපය පුරා මුස්ලිම් පල්ලිවල භාවිතා වන අතර ඉංග්‍රීසි කතා කරන අතර පාසල්වල උගන්වනු ලැබේ.[42]

සෝමාලියානු භාෂාව සෝමාලියානු ජනතාවගේ මව් භාෂාව වන අතර එය ජාතියේ වඩාත්ම ජනාකීර්ණ ජනවාර්ගික කණ්ඩායමයි. එය ඇෆ්‍රො-ඒශියාටික් භාෂා පවුලෙහි කුෂිටික් ශාඛාවේ සාමාජිකයෙකු වන අතර, එහි ආසන්නතම ඥාතීන් වන්නේ ඔරොමෝ, අෆාර් සහ සහෝ භාෂා වේ.[43] 1900 ට පෙර සිට දිවෙන ශාස්ත්‍රීය අධ්‍යයනයන් සමඟින් සෝමාලි යනු කුෂිටික් භාෂාවලින් හොඳම ලේඛනගත කර ඇත.[44]

සෝමාලියාවේ කතා කරන ප්‍රධාන උපභාෂාව වන බෙනාදිරි සෝමාලි භාෂාවට වෙනස්ව උතුරු සෝමාලි යනු රටේ කතා කරන ප්‍රධාන උපභාෂාවයි.[45]


 
සෝමාලිලන්තය හි විශාලතම නගර
Source?
ස්ථානය කලාපය ජනගහණය
හර්ගීසා
හර්ගීසා
බුරාඕ
බුරාඕ 		1 හර්ගීසා මරූඩි ජී 1,200,000[46] බෝරම
බෝරම
බර්බෙරා
බර්බෙරා
2 බුරාඕ ටොග්ධීර් 425,000[47]
3 බෝරම අවුදල් 300,000[48]
4 බර්බෙරා සාහිල් 245,000[49]
5 එරිගාවෝ සනාග් 180,000[50]
6 ලාස් ඇනෝ සූල් 156,438[51]
7 ගේබිලි මරූඩි ජී 141,000[52]
8 ටොග් වජාලේ මරූඩි ජී 70,450[53]
9 එල් අෆ්වේන් සනාග් 60,000[54]
10 අයනබා සූල් 50,000[55]

ආගම

[සංස්කරණය]
සාම්ප්‍රදායික සෝමාලි කුර්ආන් ටැබ්ලට්

ව්‍යතිරේක කිහිපයක් හැර, සෝමාලිලන්තයේ සහ වෙනත් තැන්වල සෝමාලිවරු මුස්ලිම්වරු වන අතර, බහුතරයක් ඉස්ලාමයේ සුන්නි ශාඛාවට සහ ඉස්ලාමීය නීති විද්‍යාවේ ෂාෆි පාසලට අයත් වේ.[56] මොගඩිෂු සහ මර්කා වැනි දකුණු සෝමාලියානු වෙරළබඩ නගර මෙන්ම, සූෆිවාදය, ඉස්ලාමීය ගුප්තවාදය ද පවතී; විශේෂයෙන්ම අරාබි රිෆායියා තරිකා.[57] යේමනයේ සහ ගල්ෆ් රාජ්‍යවල ඩයස්පෝරාවේ බලපෑම හරහා, දැඩි වහාබ්වාදය ද කැපී පෙනෙන පැවැත්මක් ඇත.[58] සෝමාලිලන්තයේ පූර්ව-ඉස්ලාම් සම්ප්‍රදායික ආගමේ සලකුණු පැවතුනද, ජාතික අනන්‍යතාවය පිළිබඳ සෝමාලියානු හැඟීම සඳහා ඉස්ලාම් ප්‍රමුඛ වේ. සෝමාලියානු සමාජ සම්මතයන් බොහොමයක් ඔවුන්ගේ ආගමෙන් පැමිණේ. නිදසුනක් වශයෙන්, බොහෝ සෝමාලියානු කාන්තාවන් ප්‍රසිද්ධියේ සිටින විට හිජාබයක් පැළඳ සිටී. මීට අමතරව, ආගමික සෝමාලියානුවන් ඌරු මස් සහ මත්පැන් වලින් වැළකී සිටින අතර, ඕනෑම ආකාරයක පොලියක් (පොලී) ලබා ගැනීමෙන් හෝ ගෙවීමෙන් වැළකී සිටීමට උත්සාහ කරති. මුස්ලිම්වරු සාමාන්‍යයෙන් සිකුරාදා දහවල් දේශනාවක් සහ කණ්ඩායම් යාඥාවක් සඳහා රැස් වෙති.[59]

සෝමාලිලන්තයේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව යටතේ, ඉස්ලාම් රාජ්‍ය ආගම වන අතර, කිසිදු නීතියකින් ෂරියා මූලධර්ම උල්ලංඝනය කළ නොහැක. ඉස්ලාම් හැර වෙනත් ඕනෑම ආගමක් ප්‍රවර්ධනය කිරීම නීති විරෝධී වන අතර, රාජ්‍යය ඉස්ලාමීය මූලධර්ම ප්‍රවර්ධනය කරන අතර "ඉස්ලාමීය සදාචාරයට" පටහැනි හැසිරීම් අධෛර්යමත් කරයි.[60]

සෝමාලිලන්තයේ කිතුනුවන් සිටින්නේ ඉතා ස්වල්පයකි. 1913 දී, යටත් විජිත යුගයේ මුල් භාගයේදී, බ්‍රිතාන්‍ය සෝමාලිලන්ත ආරක්ෂක ප්‍රදේශයේ කතෝලික දූත මණ්ඩල අතලොස්සක පාසල් සහ අනාථ නිවාස වලින් අනුගාමිකයින් 100-200ක් පමණ පැමිණි අතර, සෝමාලියානු ප්‍රදේශ වල කිතුනුවන් පාහේ සිටියේ නැත.[61] අද කලාපයේ සිටින කුඩා කිතුනුවන් වැඩි වශයෙන් පැමිණෙන්නේ ඒඩන්, ජිබුටි සහ බර්බෙරා හි සමාන කතෝලික ආයතන වලින්ය.[62]

සෝමාලිලන්තය, ඊජිප්තුවේ ඇංග්ලිකන් රදගුරු පදවිය යටතේ, සෝමාලියාවේ කොටසක් ලෙස අප්‍රිකාවේ අං ප්‍රදේශයේ එපිස්කෝපල් ප්‍රදේශයට අයත් වේ. කෙසේ වෙතත්, බලප්‍රදේශයේ වර්තමාන සභාවන් නොමැත.[63] මොගඩිසියෝහි රෝමානු කතෝලික රදගුරු පදවිය සෝමාලියාවේ කොටසක් ලෙස ප්‍රදේශයට සේවය කිරීමට නම් කර ඇත. කෙසේ වෙතත්, 1990 සිට මොගඩිෂු හි බිෂොප්වරයෙකු නොසිටි අතර, ජිබුටි හි රදගුරුතුමා අපෝස්තලික පරිපාලක ලෙස කටයුතු කරයි.[64] ඇඩ්වෙන්ටිස්ට් මෙහෙයුම ද ඇඩ්වෙන්ටිස්ට් සාමාජිකයන් නොමැති බව පෙන්නුම් කරයි.[65]

සෞඛ්‍ය

[සංස්කරණය]
හර්ගීසා හි එඩ්නා අදන් මාතෘ රෝහල

සෝමාලිලන්තයේ කුටුම්භවලින් 40.5%කට වැඩි දියුණු කළ ජල මූලාශ්‍ර සඳහා ප්‍රවේශය ඇති අතර, කුටුම්භවලින් තුනෙන් එකක් පමණ ඔවුන්ගේ මූලික පානීය ජල මූලාශ්‍රයෙන් අවම වශයෙන් පැයක්වත් දුරින් සිටිති. ළමුන් 11 දෙනෙකුගෙන් 1 දෙනෙකු ඔවුන්ගේ පළමු උපන්දිනයට පෙර මිය යන අතර 9 දෙනෙකුගෙන් 1 දෙනෙකු ඔවුන්ගේ පස්වන උපන්දිනයට පෙර මිය යයි.[66]

UNICEF බහු දර්ශක පොකුරු සමීක්ෂණය (MICS) 2006 දී සොයා ගත්තේ සෝමාලිලන්තයේ කාන්තාවන්ගෙන් 94.8%ක් යම් ආකාරයක කාන්තා ලිංගික ඡේදනයකට ලක්ව ඇති බවයි;[67] 2018 දී සෝමාලිලන්ත රජය FGM හි දරුණුතම ආකාර දෙක හෙළා දකිමින් ෆට්වා එකක් නිකුත් කළ නමුත් නැත. මෙම ක්‍රියාවට වගකිවයුත්තන්ට දඬුවම් කිරීමට නීති තිබේ.[67]

අධ්‍යාපනය

[සංස්කරණය]

2015 ලෝක බැංකු තක්සේරුවකට අනුව සෝමාලිලන්තයේ නාගරික සාක්ෂරතා අනුපාතය 59% සහ ග්‍රාමීය සාක්ෂරතා අනුපාතය 47%කි.[68]

මූලාශ්‍ර

[සංස්කරණය]
  1. ^ Drake-Brockman, Ralph Evelyn (1912). British Somaliland (ඉංග්‍රීසි බසින්). Hurst & Blackett. p. 18.
  2. ^ "Somaliland MDG Report, 2010" (PDF). 6 May 2021 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 18 August 2021.
  3. ^ Ambroso, Guido (August 2002). "Pastoral society and transnational refugees: population movements in Somaliland and eastern Ethiopia 1988 – 2000" (PDF). UNHCR.
  4. ^ "Post-Conflict Education Development in Somaliland" (PDF).
  5. ^ a b උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික <ref> ටැගය; horndiplo නමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි
  6. ^ "POPULATION ESTIMATION SURVEY 2014". NBS. Somalia NSB. 8 March 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 8 March 2022.
  7. ^ "UNFPA Population Estimate" (PDF). UNFPA. 8 March 2022 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 8 March 2022.
  8. ^ "Somaliland population reaches 6.2 million, government reports". www.hiiraan.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-04-19.
  9. ^ "SOMALILAND: DEMOCRATISATION AND ITS DISCONTENTS 28 July 2003" (PDF). International Crisis Group: 2. 2003. සම්ප්‍රවේශය 5 March 2022.
  10. ^ Dominik Balthasar (2012). STATE-MAKING IN SOMALIA AND SOMALILAND Understanding War, Nationalism and State Trajectories as Processes of Institutional and Socio-Cognitive Standardization (PDF) (PhD thesis). 25 January 2023 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 5 March 2022.
  11. ^ Berouk Mesfin (2009). "The political development of Somaliland and its conflict with Puntland" (PDF). Eidgenössische Technische Hochschule Zürich. සම්ප්‍රවේශය 5 March 2022.
  12. ^ Research Directorate, Immigration & Refugee Board, Canada (1 September 1996). "Somaliland: Information on the current situation of the Isaaq clan and on the areas in which they live". Immigration and Refugee Board of Canada. SML24647.E. 19 October 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 27 August 2015.
  13. ^ "Somalia: Somali government policy towards the Isaaq clan". Refworld. United States Bureau of Citizenship and Immigration Services. 9 January 1998. the Isaaq who make up 80 percent of the former British Somaliland
  14. ^ Wiafe-Amoako, Francis (2018-10-04). Africa 2018–2019 (ඉංග්‍රීසි බසින්). Rowman & Littlefield. p. 238. ISBN 978-1-4758-4179-4. [...] Isaaq clans representing 80% of the population of former British Somaliland reached an agreement with other clans.
  15. ^ Hesse, Brian J. (2013-09-13). Somalia: State Collapse, Terrorism and Piracy (ඉංග්‍රීසි බසින්). Routledge. ISBN 978-1-317-98591-4. [...] whereas 80% of Somaliland's citizens are from the Isaaq clan.
  16. ^ "A look at Somaliland between clan politics, regional turmoil and November elections". New Internationalist (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2017-10-01. සම්ප්‍රවේශය 2023-03-17. The Isaaq make up 80% of the population, making Somaliland considerably more homogenous than Somalia
  17. ^ Philip Briggs (2012). Somaliland: With Addis Ababa & Eastern Ethiopia. Bradt Travel Guides. p. 137. ISBN 978-1-84162-371-9.
  18. ^ Somaliland: With Addis Ababa & Eastern Ethiopia By Philip Briggs. Google Books.
  19. ^ Vries, F. W. T. Penning de (1 January 2005). Bright spots demonstrate community successes in African agriculture (ඉංග්‍රීසි බසින්). IWMI. p. 67. ISBN 978-92-9090-618-6. Gadabursi, the second largest clan in Somaliland, was peacefully elected as president.
  20. ^ House (U.S.), Freedom (2008). Freedom in the World 2008: The Annual Survey of Political Rights and Civil Liberties (ඉංග්‍රීසි බසින්). Rowman & Littlefield. p. 855. ISBN 978-0-7425-6306-3.
  21. ^ Vries, F. W. T. Penning de (2005). Bright spots demonstrate community successes in African agriculture (ඉංග්‍රීසි බසින්). IWMI. p. 67. ISBN 978-92-9090-618-6.
  22. ^ Kluijver, Robert (2020). "The State in Somaliland". Sciences Po Paris: 4. සම්ප්‍රවේශය 13 March 2022.
  23. ^ a b "Member Profile Somaliland: Government of Somaliland" (PDF). Unrepresented Nations and Peoples Organization: 4. January 2017.
  24. ^ a b "When is a nation not a nation? Somaliland's dream of independence". The Guardian (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2018-07-20. සම්ප්‍රවේශය 2022-03-04.
  25. ^ Samatar, Abdi I. (2001) "Somali Reconstruction and Local Initiative: Amoud University," Bildhaan: An International Journal of Somali Studies: Vol. 1, Article 9, p. 132.
  26. ^ Battera, Federico (2005). "Chapter 9: The Collapse of the State and the Resurgence of Customary Law in Northern Somalia". Shattering Tradition: Custom, Law and the Individual in the Muslim Mediterranean. Walter Dostal, Wolfgang Kraus (ed.). London: I.B. Taurus. p. 296. ISBN 1-85043-634-7. සම්ප්‍රවේශය 2010-03-18. Awdal is mainly inhabited by the Gadabuursi confederation of clans.
  27. ^ Janzen, J.; von Vitzthum, S.; Somali Studies International Association (2001). What are Somalia's Development Perspectives?: Science Between Resignation and Hope?: Proceedings of the 6th SSIA Congress, Berlin 6–9 December 1996. Proceedings of the ... SSIA-Congress. Das Arabische Buch. p. 132. ISBN 978-3-86093-230-8. 20 ජූලි 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 20 ජූලි 2018.
  28. ^ a b Renders, Marleen. (2012). Consider Somaliland: state-building with traditional leaders and institutions. Leiden: BRILL. p. xxi. ISBN 978-90-04-22254-0. OCLC 775301944.
  29. ^ Somaliland: The Strains of Success (ඉංග්‍රීසි බසින්). International Crisis Group. 2015.
  30. ^ Ghani, Mohamed Hassan; Abdi, Suad Ibrahim; Duale, Ali Ege; Hersi, Mohamed Farah (2010-11-30). "Democracy in Somaliland: Challenges and Opportunities" (PDF). Academy of Peace and Development. p. 76. 26 November 2022 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2020-07-10.
  31. ^ Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Report on the Fact-finding Mission to Somalia and Kenya (27 October – 7 November 1997)". Refworld (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2017-11-17.
  32. ^ Barakat, Connolly, Hardman, Lewis, Lineker, Menkhaus, Rzeszut and Shanks (2014). "Beyond Fragility: A Conflict and Education Analysis of the Somali Context" (PDF). UNICEF. 30 August 2018 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 17 November 2017.{{cite web}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  33. ^ EASO Country of Origin Information Report: Somalia Security Situation (PDF) (Report). European Asylum Support Office. 2016. 15 June 2016 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2021-08-24.
  34. ^ "[Gacan Ku Dhiigle:-] Maayar Ciddin Oo Maleeshiyo Hubeysan U Adeegsaday Beelaha Habar Jeclo Ee Gobolka Saaxil Iyo Dilkii Taliye Caseyr Oo Aaritaankiisii." karinnews.net (English බසින්). 2018-03-27. 15 May 2021 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2021-03-27.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  35. ^ Kluijver, Robert. "KYD3 – Politics in Berbera". Politics and Art from the Edge (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2022-01-02.
  36. ^ "Report on the Fact-finding Mission to Somalia and Kenya". Danish Immigration Service: 7. සම්ප්‍රවේශය 16 November 2017.
  37. ^ Hoehne, Markus V. (2010). Borders & Borderlands as resources in the Horn of Africa. Boydell & Brewer. p. 113. ISBN 978-1-84701-018-6. සම්ප්‍රවේශය 14 November 2017.
  38. ^ Gebrewold, Belachew (28 March 2013). Anatomy of Violence: Understanding the systems of conflict and violence in Africa. Ashgate Publishing Ltd. p. 130. ISBN 978-1-4094-9921-3. සම්ප්‍රවේශය 14 November 2017.
  39. ^ "EASO Country of Origin Information Report Somalia Security Situation" (PDF). 15 June 2016 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 17 November 2017.
  40. ^ "EASO Country of Origin Information Report Somalia Security Situation" (PDF). 15 June 2016 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 17 November 2017.
  41. ^ උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික <ref> ටැගය; const නමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි
  42. ^ "Somaliland Republic: Country Profile". 2 March 2001. 2 March 2001 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  43. ^ I. M. Lewis (1998) Peoples of the Horn of Africa: Somali, Afar and Saho, Red Sea Press, p. 11, ISBN 1-56902-104-X.
  44. ^ Lecarme & Maury 1987, p. 22.
  45. ^ Blench, Roger (2006). "The Afro-Asiatic Languages: Classification and Reference List" (PDF). p. 3.
  46. ^ https://www.thebrenthurstfoundation.org/downloads/hargeisa_discussion-paper-04-2019-hargeisa-somaliland-invisible-city.pdf [bare URL PDF]
  47. ^ "Dawladda Hoose ee Burco". www.burao.org. සම්ප්‍රවේශය 2024-02-08.
  48. ^ "SDF funded Borama Water Supply Expansion Project Commissioned".
  49. ^ Hills, Alice. "Off-road policing: communications technology and government authority in Somaliland" (PDF). Chatham House. සම්ප්‍රවේශය 2024-02-08.
  50. ^ "Ghost Republic Somaliland". Visura. සම්ප්‍රවේශය 2024-02-08.
  51. ^ Kluijver, Robert (2020). "The State in Somaliland". Sciences Po Paris: 4. සම්ප්‍රවේශය 13 March 2022.
  52. ^ "Gabiley: UK aid Promoting Women's Economic Empowerment". GOV.UK.
  53. ^ "The Secrets of Women of Tog Wajaale". Trademark Africa. 2022-04-26. සම්ප්‍රවේශය 2023-05-14.
  54. ^ Briggs, Philip Robarts (2019). Somaliland: with the overland route from Addis Ababa via eastern Ethiopia the Bradt Travel Guide (2nd ed.). Chalfont St Peter: Bradt. p. 130. ISBN 978-1-78477-605-3.
  55. ^ Zenker, Olaf; Hoehne, Markus Virgil (2018-02-02). The State and the Paradox of Customary Law in Africa (ඉංග්‍රීසි බසින්). Routledge. ISBN 978-1-317-01479-9.
  56. ^ Mohamed Diriye Abdullahi, Culture and Customs of Somalia, (Greenwood Press: 2001), p.1
  57. ^ I. M. Lewis, Saints and Somalis: popular Islam in a clan-based society, (The Red Sea Press: 1998), p.11.
  58. ^ "Somaliland: Going it alone". The Economist. 17 October 2015. සම්ප්‍රවේශය 18 October 2015.
  59. ^ "Political Islam in Somalia" (ඉංග්‍රීසි බසින්). March 2002. සම්ප්‍රවේශය 18 February 2020.
  60. ^ "Somaliland Constitution". සම්ප්‍රවේශය 28 March 2016.
  61. ^ Charles George Herbermann, The Catholic encyclopedia: an international work of reference on the constitution, doctrine, discipline, and history of the Catholic church, Volume 14, (Robert Appleton company: 1913), p.139.
  62. ^  "Somaliland". Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 1913. 
  63. ^ Webpage of the Episcopal Area of the Horn of Africa සංරක්ෂණය කළ පිටපත 25 ජූනි 2019 at the Wayback Machine
  64. ^ "Diocese of Mogadishu, Somalia". සම්ප්‍රවේශය 28 March 2016.
  65. ^ "Global Mission's Top 10 Places to Pray for – REGION: NORTH Africa – Somalia". 1 ඔක්තෝබර් 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  66. ^ "Children in Somaliland" (PDF). UNICEF. 2012. සම්ප්‍රවේශය 18 June 2020.
  67. ^ a b "Village by village, the quest to stop female genital cutting in Somaliland". Reuters. 29 August 2019. සම්ප්‍රවේශය 26 July 2020.
  68. ^ Poverty Global Practice, Africa Region (June 2015). "Somaliland: Poverty Assessment" (PDF) (Report). World Bank. සම්ප්‍රවේශය 2 January 2024.
"https://si.wikipedia.org/w/index.php?title=සෝමාලිලන්තයේ_ජනවිකාසය&oldid=726356" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි