Jump to content

දකුණු සුඩානයේ ජනවිකාසය

විකිපීඩියා වෙතින්
ජුබාහි ජෝන් ගරන්ග් චතුරශ්‍රය

දකුණු සුඩානයේ ආසන්න වශයෙන් මිලියන 11ක ජනගහනයක්[1][2] සහ ප්‍රධාන වශයෙන් ග්‍රාමීය, යැපුම් ආර්ථිකයක් ඇත. මෙම කලාපය 1956 සිට වසර 10 ක් හැර අන් සියල්ලටම යුද්ධයෙන් සෘණාත්මකව බලපා ඇති අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස බරපතල නොසලකා හැරීම, යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනයේ ඌනතාවය සහ විශාල විනාශයක් සහ අවතැන්වීම් සිදු විය. සිවිල් යුද්ධය සහ එහි බලපෑම හේතුවෙන් මිලියන 2කට අධික ජනතාවක් මිය ගොස් ඇති අතර මිලියන 4කට වැඩි පිරිසක් අභ්‍යන්තරව අවතැන් වූවන් හෝ සරණාගතයන් බවට පත්ව සිටිති.

දකුණු සුඩානයේ බටහිර ඉක්වටෝරියාවේ යාම්බියෝ හි දරුවන්
2010 ජූලි මස USAID අරමුදල් සපයන දකුණු සුඩාන අන්තර්ක්‍රියාකාරී ගුවන්විදුලි උපදේශන ව්‍යාපෘතියට සහභාගී වන ග්‍රාමීය පාසල් දරුවන්

ජනගහනය

[සංස්කරණය]

2008 සංගණනය

[සංස්කරණය]
දකුණු සුඩානයේ කාන්තාවක්
දකුණු සුඩානයේ ගම්මානයකි

සමස්තයක් ලෙස සුඩානය සඳහා "පස්වන ජනගහන සහ නිවාස සංගණනය" 2008 අප්‍රේල් මාසයේදී පවත්වන ලදී. සංගණනය මගින් දකුණු සුඩාන ජනගහනය මිලියන 8.26 ක් ලෙස ගණන් බලා ඇත;[3][4] කෙසේ වෙතත්, දකුණු සුඩාන නිලධාරීන් සංගණන ප්‍රතිඵල ප්‍රතික්ෂේප කළහ. දකුණු සුඩානය "කාර්ටූම් හි මධ්‍යම සංඛ්‍යාලේඛන කාර්යාංශය, සංගණනය, සංඛ්‍යාලේඛන සහ ඇගයීම සඳහා දකුණු සුඩාන මධ්‍යස්ථානය සමඟ ජාතික සුඩාන අමු සංගණන දත්ත බෙදා ගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කළ නිසා".[5]

ඊට අමතරව, ජනාධිපති කීර් "සමහර ප්‍රදේශවල සංඛ්‍යා පුම්බා ඇති බවට සැක කරන අතර අනෙක් ප්‍රදේශවල පුම්බා ඇති අතර, එය අවසාන සංඛ්‍යාව 'පිළිගත නොහැකි' බවට පත් කළේය."[6] ඔහු කියා සිටියේ දකුණු සුඩාන ජනගහනය ඇත්ත වශයෙන්ම සුඩානයේ ජනගහනයෙන් තුනෙන් එකක් වන බවයි. නමුත් සංගණනය පෙන්නුම් කළේ එය 22%ක් පමණක් බවයි.[4]

බොහෝ දකුණු සුඩාන ජාතිකයන් "අයහපත් කාලගුණය, දුර්වල සන්නිවේදන සහ ප්‍රවාහන ජාල හේතුවෙන් ගණන් නොගත් බවත්, සමහර ප්‍රදේශවලට ළඟා විය නොහැකි වූ බවත්, බොහෝ දකුණු සුඩාන ජාතිකයන් අසල්වැසි රටවල පිටුවහල්ව සිටි අතර, එය 'පිළිගත නොහැකි ප්‍රතිඵලවලට' හේතු විය. දකුණු සුඩාන බලධාරීන්."[6] දකුණේ සංගණනය සඳහා ප්‍රධාන ඇමරිකානු තාක්ෂණික උපදේශක පැවසුවේ සංගණනය කරන්නන් බොහෝ විට ළඟා වූයේ ජනගහනයෙන් 89%කට පමණක් බවයි.[7]

2009 සංගණනය

[සංස්කරණය]

2009 දී, සුඩානය 2011 නිදහස් ජනමත විචාරණයට පෙර දකුණු සුඩාන සංගණනයක් ආරම්භ කරන ලදී, එයට දකුණු සුඩාන ඩයස්පෝරාව ද ඇතුළත් වේ; කෙසේ වෙතත්, මෙම මුලපිරීම විවේචනයට ලක් වූයේ දකුණු සුඩාන ඩයස්පෝරාවේ වැඩි කොටසක් සිටින රටවල් හැර යාම, ඩයස්පෝරා කොටස අඩු රටවල් ගණන් කිරීම වෙනුවට ය.[8]

ජනවාර්ගික කණ්ඩායම්

[සංස්කරණය]

දකුණු සුඩානයේ සිටින ප්‍රධාන ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් වනුයේ ජනගහනයෙන් ආසන්න වශයෙන් සියයට 40ක් වන ඩින්කා, ආසන්න වශයෙන් සියයට 20ක් පමණ වන නුවර් සහ ආසන්න වශයෙන් සියයට 10ක අසන්ඩේ මෙන්ම ෂිලුක් සහ බාරි ය.[9] දැනට, අප්‍රිකාවේ අං ප්‍රදේශයේ විදේශිකයන් 800,000 ක් පමණ දකුණු සුඩානයේ ජීවත් වෙති.[තහවුරු කර නොමැත]

ඩයස්පෝරාව

[සංස්කරණය]

දකුණු සුඩාන ඩයස්පෝරාව සමන්විත වන්නේ විදේශයන්හි වෙසෙන දකුණු සුඩානයේ පුරවැසියන්ගෙනි. සුඩානයෙන් නිදහස් වීමේ අරගලයේ ආරම්භයේ සිට දකුණු සුඩානයෙන් පිටත දකුණු සුඩාන වැසියන්ගේ සංඛ්‍යාව තියුනු ලෙස වැඩි වී තිබේ. දකුණු සුඩාන ජාතිකයන් මිලියන එකහමාරකට ආසන්න පිරිසක් සරණාගතයින් ලෙස ස්ථිරව හෝ තාවකාලික ශ්‍රම බලකායක් ලෙස රට හැර ගොස් ඇති අතර, දකුණු සුඩාන ඩයස්පෝරා ජනගහනය පිහිටුවීමට හේතු විය.[තහවුරු කර නොමැත]

දකුණු සුඩාන ඩයස්පෝරාවේ විශාලතම ප්‍රජාවන් උතුරු ඇමරිකාව, බටහිර යුරෝපය සහ ඕෂනියාවේ පිහිටා ඇත. ඔවුන් එක්සත් ජනපදය, කැනඩාව, එක්සත් රාජධානිය සහ ඕස්ට්‍රේලියාව යන රටවල සොයාගත හැකිය. ප්‍රංශය, ඉතාලිය, ජර්මනිය, ස්වීඩනය සහ නවසීලන්තය යන රටවල කුඩා ප්‍රජාවන් පවතී.[10]

ඩයස්පෝරා ප්‍රජාවක හැදී වැඩීම සහ හැදී වැඩීම සහ ඇගේ අනන්‍යතාවයට ඇති බලපෑම ගැන ක්‍රියාකාරිකයෙකු වන අචෝල් ජොක් මාච් කතා කර ඇත්තේ: "මට කවදා හෝ කීවේ 'ඔබ දකුණු සුඩාන ජාතිකයෙක්' කියා පමණි... එය මා දැනගත්තේ බොහෝ කලකට පසුවය. මම ඩින්කා විය."[11]

විශාලතම නගර

[සංස්කරණය]
දකුණු සුඩානයේ විශාලතම නගර

2008 සංගණනයට අනුව[12]

ස්ථා. නගරය ප්‍රාන්තය ජනගහන Juba

Juba Wau Wau

1 ජුබා මධ්‍යම ඉක්වටෝරියා 230,195
2 වාවු බටහිර බහර් එල් ගසල් 118,331
3 මලකල් ඉහළ නයිල් 114,528
4 යාම්බියෝ බටහිර ඉක්වටෝරියා 105,881
5 යී මධ්‍යම ඉක්වටෝරියා 69,720
6 රෙන්ක් ඉහළ නයිල් 69,079
7 ඒවයිල් උතුරු බහර් එල් ගසල් 59,217
8 මරිඩි බටහිර ඉක්වටෝරියා 55,602
9 බෙන්ටියු යුනිටි 41,328
10 බෝර් ජොන්ග්ලෙයි 25,188

භාෂා

[සංස්කරණය]

දකුණු සුඩානයේ භාෂා 70ක් කතා කරන අතර, ඉන් 60ක් ස්වදේශික වන අතර, "ගෞරවනීය, දියුණු සහ ප්‍රවර්ධනය කළ යුතු" "ජාතික භාෂා" ලෙස ව්‍යවස්ථාපිත තත්ත්වය ලබා දී ඇත.[13] ඉංග්‍රීසි යනු එකම රාජ්‍ය භාෂාව වන අතර, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාපිතව රජයේ "නිල වැඩකරන භාෂාව" සහ "සියලුම අධ්‍යාපන මට්ටම්වල ඉගැන්වීමේ භාෂාව" ලෙසද තහවුරු කර ඇත.[14] 1972 සිට වර්තමාන දකුණු සුඩානයෙහි ප්‍රධාන භාෂාව ඉංග්‍රීසි වූ අතර එය පරිපාලනමය අරමුණු සඳහා පොදු මාධ්‍ය ලෙස ක්‍රියා කරයි.[15] කෙසේ වෙතත්, දකුණු සුඩාන ජාතිකයන් කිහිප දෙනෙකු එය පළමු භාෂාව ලෙස කතා කරයි.[16]

දකුණු සුඩානයේ කතා කරන භාෂාවලින් බහුතරයක් නිලෝ-සහරන් භාෂා පවුල තුළ වර්ගීකරණය කර ඇත, විශේෂයෙන් නයිල් සුඩානික් සහ මධ්‍යම සුඩානික් යන උප ශාඛා; ඉතිරි බොහෝමයක් නයිජර්-කොංගෝ පවුලේ ආඩමාව-උබංගි ශාඛාවේ කොටසකි. වඩාත් පොදු භාෂා වන්නේ නුවර් (මිලියන 4.35), බැරි (595,000) ඩින්කා (940,000) හෝ සැන්ඩේ (420,000), ඒවා ජනගහනයෙන් 60% ක් පමණ සාමූහිකව කතා කරයි;[16] අනෙකුත් ප්‍රධාන දේශීය භාෂා වන්නේ මුර්ල්, ලුඕ, මාඩි, සහ ඔටුහෝ. දේශීය භාෂා හයක් වඳවී යාමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති අතර තවත් භාෂා 11ක් පරිහානියට පත්ව ඇත.[16]

ඇෆ්රෝසියාටික් පවුලේ සෙමිටික් භාෂාවක් වන අරාබි, බහුලවම කතා කරන භාෂාව වේ.[17] වඩාත් සුලභ ප්‍රභේදය වන්නේ ජුබා අරාබි, දකුණු සුඩාන අරාබි ලෙසද හැඳින්වේ, එය ක්‍රියෝල් භාෂාවක් වන අතර එය පළාත් පාලන ආයතන, ජාතික වාණිජ්‍යය සහ නාගරික ප්‍රදේශවල භාෂා භාෂාව ලෙස සේවය කරයි.[18] එය ආසන්න වශයෙන් මිලියන 1.45 ක ජනතාවක් කතා කරන අතර, ඔවුන්ගෙන් 250,000 ක් පමණක් එය ස්වදේශිකව කතා කරයි. සුඩානයේ පවතින උපභාෂාව වන සුඩාන අරාබි භාෂාවට ආසන්න වශයෙන් 460,000 කථිකයන් ඇත, මූලික වශයෙන් දකුණු සුඩානයේ උතුරු ප්‍රදේශ වල; එය ජාතික අනන්‍යතාවයේ තථ්‍ය භාෂාව ලෙස විස්තර කර ඇත.[16] 2005 අන්තර්වාර ව්‍යවස්ථාවේ ඉංග්‍රීසි සමඟ දකුණු සුඩානයේ දෙවන නිල භාෂාව ලෙස අරාබි පිළිගෙන ඇත,[19] නමුත් 2011 දී සම්මත කරන ලද වත්මන් සංක්‍රාන්ති ව්‍යවස්ථාවේ නෛතික තත්ත්වයක් නොමැත.

ප්‍රධාන වශයෙන් නැගෙනහිර අප්‍රිකාවේ කතා කරන බන්ටු භාෂාවක් වන ස්වහීලී, දෙවන නිල භාෂාව ලෙස යෝජනා කර ඇත. 2011 දී, කෙන්යාවේ දකුණු සුඩාන තානාපතිවරයා ප්‍රකාශ කළේ, සුඩානය සහ අරාබි ලීගයට වඩා නැගෙනහිර අප්‍රිකානු ප්‍රජාව දෙසට රටේ දිශානතියට අනුකූලව, අරාබි භාෂාව භාෂා භාෂාවක් ලෙස ආදේශ කිරීමේ අරමුණින්, දකුණු සුඩානයේ ස්වහීලී භාෂාව හඳුන්වා දෙන බවයි.[20] 2019 දී දකුණු සුඩානය නැඟෙනහිර අප්‍රිකානු ප්‍රජාවට නැගීමෙන් පසුව, ප්‍රාථමික පාසලේ නිල විෂය මාලාවට ස්වහීලී භාෂාව ඇතුළත් කිරීමට රජය පියවර ගෙන ඇත.[21][22] එසේ වුවද, දකුණු සුඩානය 2014 මාර්තු 25 දින අරාබි ලීගයට සාමාජික රාජ්‍යයක් ලෙස සම්බන්ධ වීමට අයදුම්පතක් ඉදිරිපත් කළ අතර එය තවමත් විභාග වෙමින් පවතී.[23] අෂාර්ක් අල්-අව්සාත් පුවත්පත සමඟ සම්මුඛ සාකච්ඡාවකට එක්වෙමින්, දකුණු සුඩානයේ විදේශ අමාත්‍ය ඩෙන් ඇලර් කුඕල් පැවසුවේ: දකුණු සුඩානය අරාබි ලෝකයට සමීපතම අප්‍රිකානු රට වන අතර, අපි ජුබා අරාබි ලෙස හඳුන්වන විශේෂ අරාබි භාෂාව කතා කරමු.[24] අරාබි ලීගයට සම්බන්ධ වීමට දකුණු සුඩානයේ ඉල්ලීමට සුඩානය සහාය දක්වයි.[25] ජුබා අරාබි යනු දකුණු සුඩානයේ භාෂා භාෂාවකි.

ආගම

[සංස්කරණය]
ලේක්ස් ප්‍රාන්තයේ ශුද්ධ වූ කුරුස ආසන දෙව්මැදුර.

දකුණු සුඩාන ජාතිකයන් විසින් අනුගමනය කරන ලද ආගම් අතර ක්‍රිස්තියානි ධර්මය,[26] විවිධ සම්ප්‍රදායික දේශීය විශ්වාස පද්ධති සහ ඉස්ලාම් ඇතුළත් වේ.[27][28] පවතින ගැටුම් හේතුවෙන් අභ්‍යන්තර අවතැන් වීම, නිතර සංක්‍රමණය වන එඬේරුන් විශාල සංඛ්‍යාවක් සහ රජයේ සම්පත් ප්‍රමාණවත් නොවීම හේතුවෙන් නිවැරදි සංඛ්‍යා හිඟය.[29][30] ආගම සැලකිල්ලට ගත් අවසන් නිල සංගණනය වූයේ 1956 දී වන අතර, එහිදී බහුතරයක් ජනයා සාම්ප්‍රදායික විශ්වාසයන් හෝ ක්‍රිස්තියානි ආගමේ අනුගාමිකයින් ලෙස වර්ගීකරණය කරන ලද අතර 18%ක් මුස්ලිම්වරුන් විය.[31]

විවිධ රාජ්‍ය නොවන මූලාශ්‍රවලට අනුව, 2020 දී, ජනගහනයෙන් බහුතරය (60.5%) ක්‍රිස්තියානි වූ අතර, සම්ප්‍රදායික අප්‍රිකානු ආගම් (32.9%) සහ මුස්ලිම් (6.2%) අනුගාමිකයෝ වූහ.[32][33] මෙම අනුපාතය පෙර දශකයේ සිට බොහෝ දුරට නොවෙනස්ව පැවතුනි.[34] කුඩා ජනගහනයක් සහිත අනෙකුත් ආගම් අතර බහායි ඇදහිල්ල, බුද්ධාගම, හින්දු ආගම සහ යුදෙව් ආගම ඇතුළත් වේ.[30]

2001 දී ලෝක ක්‍රිස්තියානි විශ්වකෝෂය කියා සිටියේ කතෝලික පල්ලිය 1995 සිට සුඩානයේ විශාලතම තනි ක්‍රිස්තියානි ආයතනය වන අතර රටේ මිලියන 2.7 ක කතෝලිකයන් අද දකුණු සුඩානය ලෙස සංකේන්ද්‍රණය වී ඇති බවයි.[35]

බොහෝ කිතුනුවන් රෝමානු කතෝලික; 2020 දී, කතෝලිකයන් ක්‍රිස්තියානුවන්ගේ ජනගහනයෙන් 52% ක් වූ බව වාර්තා වේ.[36] අනෙකුත් ඇස්තමේන්තු අනුව රටේ ජනගහනයෙන් 37.2% කතෝලික වන අතර, මිලියන 16.7 ක මුළු ජනගහනයෙන් මිලියන 6.2 ක කතෝලිකයන් සිටින අතර ඊළඟ විශාලතම ක්‍රිස්තියානි නිකායන් වන්නේ එපිස්කෝපල් පල්ලිය (සාමාජිකයින් මිලියන 3.5)[37] සහ ප්‍රෙස්බිටේරියන් පල්ලිය (2012 දී සාමාජිකයින් මිලියන 1).[38]

පසුගිය දශක දෙක තුළ ක්‍රිස්තියානි ධර්මය රට තුළ වේගයෙන් වර්ධනය වී ඇත. යුරෝපීය මිෂනාරි ක්‍රියාකාරකම් 19 වන ශතවර්ෂයේ මැද භාගයේ සිට ආරම්භ වූවත්, එක්සත් ජනපද කොන්ග්‍රසයේ පුස්තකාලය ප්‍රකාශ කරන්නේ "1990 ගණන්වල මුල් භාගයේදී දකුණු සුඩානයේ ජනගහනයෙන් 10% කට වඩා ක්‍රිස්තු භක්තිකයන් නොවූ" බවයි.[39] මෙම කාල පරිච්ෙඡ්දය තුළදී, සුඩානයේ නිල වාර්තා කියා සිටියේ වර්තමාන දකුණු සුඩානයේ ජනගහනයෙන් හතරෙන් එකක් විවිධ සම්ප්‍රදායික ආගම් අදහන අතර ක්‍රිස්තියානුවන් 5%ක් පමණි.[40] විවිධ විද්වත් මූලාශ්‍ර, මෙන්ම එ.ජ. රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුව,[41] ප්‍රකාශ කළේ දකුණු සුඩාන ජාතිකයන්ගෙන් බහුතරයක් 21 වැනි සියවස ආරම්භයේදී සාම්ප්‍රදායික සජීවී ආදිවාසී විශ්වාසයන් පවත්වාගෙන ගිය අතර ක්‍රිස්තියානුවන් සුළුතරයක් ලෙස ඉතිරිව සිටි බවයි.[42][43][44]

ජුබාහි ශාන්ත තෙරේසා ආසන දෙව්මැදුර

උප සහරා අප්‍රිකාවේ අනෙකුත් රටවල මෙන්ම, ක්‍රිස්තියානි ධර්මය බොහෝ විට සාම්ප්‍රදායික විශ්වාසයන් සමඟ මිශ්‍ර වී ඇත.[45] 2022 දී, රුම්බෙක් හි නව කතෝලික රදගුරු ක්‍රිස්ටියන් කාර්ලාසාරේ නිරීක්ෂණය කළේ දකුණු සුඩානයේ ජනගහනයෙන් අඩකට වඩා කිතුනුවන් වන අතර, "ක්‍රිස්තියානි ධර්මය බොහෝ විට සම ගැඹුරට වඩා වැඩි නොවේ" සහ "ජනගහන ජීවිතයේ මුල් වර්ධනය වී නොමැති බවයි."[46] ක්‍රිස්තියානි සහ මුස්ලිම් ආගමික නායකයින් සාමය ගොඩනැගීමේ සහ සමාජ ආර්ථික සංවර්ධනයේ ක්‍රියාකාරීව සම්බන්ධ වන රාජ්‍ය ආයතන නොමැති විට බොහෝ ආගමික සංවිධාන ස්ථාවරත්වය, ප්‍රජාව, මානුෂීය ආධාර සහ රැකවරණය සඳහා මූලාශ්‍රයක් ලෙස ක්‍රියා කරයි.[30]

ආගමික සම්බන්ධකම් නොතකා ස්වදේශික සජීවී විශ්වාසයන් ජනගහනය අතර බහුලව පවතී. මීට අමතරව, සෑම ජනවාර්ගික කණ්ඩායමකටම තමන්ගේම සාම්ප්‍රදායික විශ්වාස පද්ධතියක් ඇත, ඒවා සියල්ලම උසස් ආත්මයක් හෝ දේවත්වය පිළිබඳ සංකල්පයක් බෙදා ගනී, සාමාන්‍යයෙන් නිර්මාතෘ දෙවියෙකි.[15] සාම්ප්‍රදායික අප්‍රිකානු විශ්ව විද්‍යාව විශ්වය දෘශ්‍ය ද්‍රව්‍යමය ක්ෂේත්‍රයක් සහ නොපෙනෙන ස්වර්ගීය ක්ෂේත්‍රයක් අතර බෙදයි, එය ඉහළ බලයක අතරමැදියන් හෝ පණිවිඩකරුවන් ලෙස සේවය කරන අධ්‍යාත්මික ජීවීන්ගෙන් පිරී ඇත; නිලෝටික් ජනයා සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, මෙම ආත්මයන් මුතුන් මිත්තන් සමඟ හඳුනාගෙන ඇත. සංගීතය සහ නැටුම් භාවිතා කරන චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර හරහා උත්තරීතර දෙවියන් වන්දනාමාන කරයි.

සුඩානයේ බෙදීමට තුඩු දුන් අභ්‍යන්තර ගැටුම් මුස්ලිම්වරුන් සහ කිතුනුවන් අතර ලෙස සංලක්ෂිත වුවද, සමහර විද්වතුන් මෙම මතය ප්‍රතික්ෂේප කරන අතර, මුස්ලිම් සහ ක්‍රිස්තියානි පාර්ශ්ව සමහර විට අතිච්ඡාදනය වන බව පවසති.[47] මුස්ලිම්වරුන් දකුණු සුඩාන සමාජයට සාපේක්ෂව හොඳින් ඒකාබද්ධ වී රජය තුළ නියෝජනය වේ; සියලුම ප්‍රධාන දේශපාලන උත්සවවලට මෙන්ම සාම සාකච්ඡාවලටද මුස්ලිම් ආගමික නායකයෝ පැමිණ සිටිති. ඉස්ලාමීය පෞද්ගලික පාසල් පවත්වාගෙන යනු ලබන්නේ සුළු රජයේ මැදිහත්වීමකින් වන අතර බොහෝ ද්විතීයික ආයතන ඔවුන්ගේ විෂයමාලාවලට ඉස්ලාමීය දේවධර්මය ඇතුළත් කර ඇත.[30]

2011 දී, සමාරම්භක දකුණු සුඩාන ජනාධිපති සල්වා කීර්, රෝමානු කතෝලිකයෙකු, දකුණු සුඩානය ආගමික නිදහසට ගරු කරන ජාතියක් වනු ඇතැයි පැවසීය.[48] රටේ සංක්‍රාන්ති ව්‍යවස්ථාව මඟින් ආගම සහ රාජ්‍යය වෙන් කිරීම, ආගමික වෙනස්කම් කිරීම තහනම් කිරීම සහ ආගමික කණ්ඩායම්වලට නමස්කාර කිරීමට, එක්රැස් කිරීමට, ආගමට හැරවීමට, දේපළ හිමිකර ගැනීමට, මූල්‍යමය දායකත්වය ලබා ගැනීමට, ආගමික කටයුතු පිළිබඳ තොරතුරු සන්නිවේදනය කිරීමට සහ ප්‍රකාශ කිරීමට සහ පුණ්‍ය ආයතන පිහිටුවීමට නිදහස ලබා දේ.[30] අන්තර් ආගමික ගැටුම බොහෝ දුරට වාර්ගික හා වාර්ගික ගැටුම් සන්දර්භය තුළ සිදු වේ; නිදසුනක් වශයෙන්, 2022 පෙබරවාරි මාසයේදී, ඩිංකා ගෝත්‍රිකයන් අතර ඇති වූ ගැටුම් හේතුවෙන් ආශ්‍රිත ආගමික ගොඩනැඟිලි සහ නායකයින් ඉලක්ක විය.[30]

අධ්‍යාපනය

[සංස්කරණය]

ප්‍රාදේශීය දකුණු සුඩානයේ පෙර පැවති අධ්‍යාපන ක්‍රමය මෙන් නොව-එය 1990 සිට සුඩාන ජනරජයේ භාවිතා කරන ලද ක්‍රමයට අනුව හැඩගැසී ඇත-දකුණු සුඩාන ජනරජයේ වත්මන් අධ්‍යාපන ක්‍රමය 8 + 4 + 4 ක්‍රමය (කෙන්යාවට සමාන) අනුගමනය කරයි. ප්‍රාථමික අධ්‍යාපනය වසර අටකින් සමන්විත වන අතර ඉන් අනතුරුව වසර හතරක ද්විතීයික අධ්‍යාපනය සහ ඉන් පසු වසර හතරක විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය ඇතුළත් වේ.

ඉගැන්වීමේ භාෂාව අරාබි වන සුඩාන ජනරජයට සාපේක්ෂව සෑම තරාතිරමකම මූලික භාෂාව ඉංග්‍රීසි වේ. 2007 දී දකුණු සුඩානය සන්නිවේදනයේ නිල භාෂාව ලෙස ඉංග්‍රීසි භාවිතා කළේය. විද්‍යාත්මක හා තාක්ෂණික ක්ෂේත්‍රවල ඉංග්‍රීසි ගුරුවරුන්ගේ සහ ඉංග්‍රීසි කතා කරන ගුරුවරුන්ගේ දැඩි හිඟයක් පවතී.

2019 ඔක්තෝබර් 1 වන දින, දකුණු සුඩාන පුස්තකාල පදනම විසින් දකුණු සුඩානයේ පළමු මහජන පුස්තකාලය වන ජුබා මහජන සාම පුස්තකාලය ගුඩේලේ 2 හි විවෘත කරන ලදී.[49][50] පුස්තකාලයේ දැනට ස්වේච්ඡා සේවකයන් 40කට අධික සංඛ්‍යාවක් සේවය කරන අතර පොත් 13,000කට අධික එකතුවක් පවත්වාගෙන යයි.[50] දකුණු සුඩාන පුස්තකාල පදනම යවුසා කින්තා සහ කෙවින් ලෙනහාන් විසින් සම-ආරම්භ කරන ලදී.[49][50][51]

සෞඛ්‍ය සහ මානුෂීය තත්ත්වය

[සංස්කරණය]

එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයට අනුව, 2021 ජනවාරි වන විට දකුණු සුඩානයේ මානුෂීය ආධාර අවශ්‍ය පුද්ගලයින් මිලියන 8.3ක් ඇත.[52] දකුණු සුඩානය ලෝකයේ නරකම සෞඛ්‍ය දර්ශක කිහිපයක් ඇති බව පිළිගෙන ඇත.[53][54][55] වයස අවුරුදු පහට අඩු ළදරු මරණ අනුපාතය 1,000කට 135.3ක් වන අතර, මාතෘ මරණ අනුපාතය ලෝකයේ ඉහළම අගය වන අතර එය සජීවී උපත් 100,000කට 2,053.9කි.[55] 2004 දී, දකුණු සුඩානයේ නිසි රෝහල් තුනක් සමඟ සේවය කළේ ශල්‍ය වෛද්‍යවරුන් තිදෙනකු පමණක් වන අතර සමහර ප්‍රදේශවල පුද්ගලයන් 500,000 කට සිටියේ එක් වෛද්‍යවරයකු පමණි.[53]

දකුණු සුඩානයේ HIV/AIDS වසංගත රෝග විද්‍යාව දුර්වල ලෙස ලේඛනගත කර ඇති නමුත් ව්‍යාප්තිය 3.1%ක් පමණ යැයි විශ්වාස කෙරේ.[56] 2013 අධ්‍යයනයකට අනුව, දකුණු සුඩානය "සමහරවිට උප සහරා අප්‍රිකාවේ වැඩිම මැලේරියා බර ඇති රට".[57] දකුණු සුඩානය තවමත් ඩ්‍රැකුන්කුලියාසිස් ඇති රටවල් කිහිපයෙන් එකකි.[58][59][60]

2005 විස්තීරණ සාම ගිවිසුම වන විට, දකුණු සුඩානයේ මානුෂීය අවශ්‍යතා දැවැන්ත විය. කෙසේ වෙතත්, එක්සත් ජාතීන්ගේ මානුෂීය කටයුතු සම්බන්ධීකරණ කාර්යාලයේ (OCHA) නායකත්වය යටතේ මානුෂීය සංවිධාන දේශීය ජනගහනයට සහන සැලසීමට ප්‍රමාණවත් අරමුදල් සහතික කිරීමට සමත් විය. ප්‍රතිසාධන සහ සංවර්ධන ආධාර සමඟ, එක්සත් ජාතීන්ගේ සහ හවුල්කරුවන්ගේ 2007 වැඩ සැලැස්මට මානුෂීය ව්‍යාපෘති ඇතුළත් විය. සමස්ත සුඩානයේ ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඩොලර් 1200 (දිනකට ඩොලර් 3.29) වුවද, දකුණු සුඩානයේ ජනගහනයෙන් 90%කට වඩා ජීවත් වන්නේ දිනකට ඩොලර් 1 ට වඩා අඩු මුදලකි.[61]

2007 දී, එක්සත් ජාතීන්ගේ OCHA (ඉලියන් ඩුතෝයිට්ගේ නායකත්වය යටතේ) මානුෂීය අවශ්‍යතා ක්‍රමයෙන් අඩුවෙමින්, සෙමින් නමුත් කැපී පෙනෙන ලෙස රාජ්‍ය නොවන සංවිධානවල සහ ප්‍රජා-පාදක සංවිධානවල ප්‍රකෘතිමත් සහ සංවර්ධන ක්‍රියාකාරකම් වෙත පාලනය පැවරීම නිසා, දකුණු සුඩානයට සම්බන්ධ වීම අඩු විය.[62]

සාගතය 2011 මැද භාගයේදී බෙන්ටියු සහ ලැට්ජෝර් ප්‍රාන්තවල මරණවලට හේතු වූ බව වාර්තා වේ, නමුත් එම ප්‍රාන්ත දෙකේම ප්‍රාන්ත රජයන් සාගින්න ප්‍රතික්ෂේප කළද මරණ සිදු වීමට තරම් දරුණු විය.[63]

ජොන්ග්ලෙයි ප්‍රාන්තයේ පිහිටි පිබෝර් ප්‍රාන්තයේ, 2011 දෙසැම්බර් සහ 2012 ජනවාරි මාසවලදී, ගව වැටලීම් දේශසීමා ගැටුම්වලට තුඩු දුන් අතර, අවසානයේදී පුලුල්ව පැතිරුණු වාර්ගික ප්‍රචණ්ඩත්වයට හේතු වූ අතර, දහස් ගණනක් මරණ සහ දස දහස් ගණනක් දකුණු සුඩාන ජාතිකයන් අවතැන් විය, සහ සිය ගණනක් Médecins Sans Frontières කාර්ය මණ්ඩලය අතුරුදහන් විය. රජය විසින් එම ප්‍රදේශය ආපදා කලාපයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කර පළාත් පාලන ආයතනවලින් පාලනය ගෙන ඇත.[64] දකුණු සුඩානයේ ළමා විවාහ ඉතා ඉහළ මට්ටමක පවතී.[65] කාන්තාවන්ට එරෙහි ප්‍රචණ්ඩත්වය රට තුළ සාමාන්‍ය දෙයක් වන අතර, දකුණු සුඩානයේ නීති සහ ප්‍රතිපත්ති ආරක්ෂාව සැපයීමේදී ප්‍රමාණවත් නොවන බවට විවේචනයට ලක්ව ඇත.[66][67]

සරණාගතයින්

[සංස්කරණය]
ජමාම් සරණාගත කඳවුර

2014 පෙබරවාරි වන විට, දකුණු සුඩානය සරණාගතයින් 230,000 කට වැඩි පිරිසකට සත්කාරකත්වය සැපයූ අතර, අතිමහත් බහුතරයක්, 209,000 කට වැඩි පිරිසක්, ඩාර්ෆූර් හි යුද්ධය හේතුවෙන් මෑතකදී සුඩානයේ සිට පැමිණ ඇත. දකුණු සුඩානයට වැඩිම සරණාගතයින් දායක වන අනෙකුත් අප්‍රිකානු රටවල් වන්නේ මධ්‍යම අප්‍රිකානු ජනරජය, ඉතියෝපියාව සහ කොංගෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජයයි.[68] 2013 දෙසැම්බරයේ පුපුරා ගිය යුද්ධයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, මිලියන 2.3 කට වැඩි පිරිසකට - දකුණු සුඩානයේ සෑම පස් දෙනෙකුගෙන් එක් අයෙකුට - අභ්‍යන්තරව අවතැන් වූවන් මිලියන 1.66 ක් ඇතුළුව (සියයට 53.4 ක් ළමයින් යැයි ගණන් බලා ඇත) සිය නිවෙස්වලින් පලා යාමට බල කෙරී ඇත. ) සහ අසල්වැසි රටවල සරණාගතයින් 644,900 කට ආසන්නය. 185,000 ක් පමණ අභ්‍යන්තරව අවතැන් වූවන් (IDPs) UN සිවිල් වැසියන්ගේ ආරක්ෂාව (PoC) අඩවි වල රැකවරණය පතා ඇති අතර IDP ගෙන් සියයට 90 ක් පමණ PoC අඩවි වලින් පිටත පලා යමින් හෝ නවාතැන් ගනිමින් සිටිති.[69] එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, මානුෂීය සම්බන්ධීකාරකගේ නායකත්වය යටතේ අන්තර් නියෝජිතායතන සහයෝගී ප්‍රවේශයක් හරහා UNHCR එහි ප්‍රතිචාරය වේගවත් කරමින් සහ සංක්‍රමණ සඳහා වූ ජාත්‍යන්තර සංවිධානය (IOM) සමඟ වැඩ කරමින් සිටී. 2013 පෙබරවාරි මස මුලදී, UNHCR විසින් දකුණු සුඩානයේ මලකල්හි පිහිටි එක්සත් ජාතීන්ගේ කඳවුරෙන් පිටත සහන ද්‍රව්‍ය බෙදා හැරීම ආරම්භ කළ අතර, එය පුද්ගලයන් 10,000කට ළඟා වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ.[68]

යොමු කිරීම්

[සංස්කරණය]
  1. ^ "World Population Prospects 2022". population.un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. සම්ප්‍රවේශය July 17, 2022.
  2. ^ "World Population Prospects 2022: Demographic indicators by region, subregion and country, annually for 1950-2100" (XSLX). population.un.org ("Total Population, as of 1 July (thousands)"). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. සම්ප්‍රවේශය July 17, 2022.
  3. ^ "Discontent over Sudan census". News24.com. AFP. 21 May 2009. 13 July 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 July 2011.
  4. ^ a b Fick, Maggie (8 June 2009). "S. Sudan Census Bureau Releases Official Results Amidst Ongoing Census Controversy". !enough The project to end genocide and crimes against humanity. 17 July 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 December 2009.
  5. ^ "South Sudan parliament throws out census results". SudanTribune. 8 July 2009. 12 July 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 December 2009.
  6. ^ a b Birungi, Marvis (10 May 2009). "South Sudanese officials decry 'unfortunate' announcement of census results". The New Sudan Vision. 14 July 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 3 December 2009.
  7. ^ Thompkins, Gwen (15 April 2009). "Ethnic Divisions Complicate Sudan's Census". NPR. 9 November 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 6 April 2018.
  8. ^ "South Sudan says Northern Sudan's census dishonest". Radio Nederland Wereldomroep. 6 November 2009. 24 July 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  9. ^ "South Sudan Refugee Crisis" (PDF). University of Virginia School of Medicine (ඉංග්‍රීසි බසින්). 20 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය October 1, 2018.
  10. ^ "Sveriges flyktingkvot". migrationsverket.se (ස්වීඩන් බසින්). 26 October 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2021-10-19.
  11. ^ Martell, Peter (15 May 2019). First Raise a Flag: How South Sudan Won the Longest War But Lost the Peace (ඉංග්‍රීසි බසින්). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-005270-6. 18 May 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 March 2021.
  12. ^ "South Sudan: States, Major Cities & Towns - Population Statistics in Maps and Charts". citypopulation.de. 29 January 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 27 January 2023.
  13. ^ Part 1, Chapter 1, No. 6 (1)
  14. ^ "The Transitional Constitution of the Republic of South Sudan, 2011" (PDF). Government of South Sudan. 29 June 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 6 May 2017. Part One, Page 3, No. 6 (1), (2), retrieved 6 May 2017
  15. ^ a b "South Sudan - Religion, Animism, Christianity". Britannica (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2024-07-06. සම්ප්‍රවේශය 2024-07-09.
  16. ^ a b c d Language of Instruction Country Profile South Sudan, United States Agency for International Development
  17. ^ "Voice of a nation: How Juba Arabic helps bridge a factious South Sudan". The Christian Science Monitor. ISSN 0882-7729. සම්ප්‍රවේශය 2024-07-09.
  18. ^ The impact of language policy and practice on children's learning: Evidence from Eastern and Southern Africa 2016 සංරක්ෂණය කළ පිටපත 13 සැප්තැම්බර් 2017 at the Wayback Machine (PDF; 672 kB), Page. 1, retrieved 20 May 2017
  19. ^ The Interim Constitution of Southern Sudan, 2005 සංරක්ෂණය කළ පිටපත 3 මාර්තු 2016 at the Wayback Machine (PDF; 484 kB), Part One, Page. 3–4, No. 6 (1), (2), retrieved 6 May 2017
  20. ^ "South Sudanese still in Kenya despite new state". Xinhua. 2 August 2011. 11 April 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 16 September 2013.
  21. ^ AfricaNews (2017-07-06). "S. Sudan to adopt Swahili as official language, seeks Tanzania's help". Africanews (ඉංග්‍රීසි බසින්). 11 August 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2022-04-08.
  22. ^ AfricaNews (5 July 2017). "S. Sudan to adopt Swahili as official language, seeks Tanzania's help – Africanews". 8 October 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 October 2017.
  23. ^ Middle East Monitor: South Sudan and Chad apply to join the Arab League සංරක්ෂණය කළ පිටපත 13 සැප්තැම්බර් 2017 at the Wayback Machine, 12 April 2014, retrieved 3 May 2017
  24. ^ Asharq Al-Awsat: Foreign Minister of South Sudan: We Are Considering Joining the Arab League සංරක්ෂණය කළ පිටපත 13 සැප්තැම්බර් 2017 at the Wayback Machine, 7 June 2016, retrieved 3 May 2017
  25. ^ Sudan Tribune: Khartoum supports South Sudan demand to join Arab League සංරක්ෂණය කළ පිටපත 18 ඔක්තෝබර් 2017 at the Wayback Machine, 21 July 2016, retrieved 3 May 2017
  26. ^ "BBC - Religion: Christianity" (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). BBC. සම්ප්‍රවේශය 2024-05-24.
  27. ^ "South Sudan's Muslims welcome secession". The Daily Star. 9 January 2011. 24 October 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 August 2011.
  28. ^ "South Sudan profile". BBC News. 8 July 2011. 8 July 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 9 July 2011.
  29. ^ Jacqueline Wilson, The Religious Landscape in South Sudan: CHALLENGES AND OPPORTUNITIES FOR ENGAGEMENT United States Institute of Peace (June 2019), p. 7.
  30. ^ a b c d e f "South Sudan" (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). United States Department of State. සම්ප්‍රවේශය 2024-07-09.
  31. ^ "South Sudan's Muslims welcome secession". The Daily Star. Agence France-Presse. 8 January 2011. 24 October 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 15 August 2011.
  32. ^ "U.S. State Dept 2022 report (citing Pew-Templeton Global Religious Futures Project)". 21 August 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 9 September 2023.
  33. ^ Hurd, Emma (8 February 2011). "Southern Sudan Votes To Split From North". News.sky.com. 31 October 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 December 2013.
  34. ^ "Global Religious Landscape Table — Percent of Population&nbsp". Pew Forum on Religion & Public Life. 18 December 2012. 1 January 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 December 2013.
  35. ^ Barrett, David; Kurian, George; Johnson, Todd, eds. (2001). World Christian Encyclopedia. Oxford: Oxford University Press. pp. 699–700.
  36. ^ "Catholics and Culture website, retrieved 2023-08-08". 21 August 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 9 September 2023.
  37. ^ "How many Anglicans are there in the Anglican Church in North America?" (PDF). 4 March 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 2 May 2013.
  38. ^ "Presbyterian Church of the Sudan". 20 May 2012. 20 May 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 21 December 2013.
  39. ^ "Sudan: A Country Study; Ethnicity, Regionalism and Ethnicity". Federal Research Division, Library of Congress. 14 January 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 10 January 2011.
  40. ^ Geographica. The Complete Illustrated Atlas of the world. 1999. p. 336.
  41. ^ "Sudan". U.S. State Department. 2 August 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 December 2013.
  42. ^ Kaufmann, Eric (2004). Rethinking ethnicity: majority groups and dominant minorities. Routledge. p. 45. ISBN 978-0-203-56339-7.
  43. ^ Minahan, J. (2002). Encyclopedia of the Stateless Nations: S-Z. Greenwood Press. p. 1786. ISBN 978-0-313-32384-3.
  44. ^ Arnold, G (2003). "Book Review: Douglas H. Johnson, The Root Causes of Sudan's Civil Wars". African Journal of Political Science. 8 (1): 147.
  45. ^ "Sudan : Country Studies". Federal Research Division, Library of Congress. 22 March 2011. 23 October 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 21 December 2013.
  46. ^ ACN (2022-04-04). "New bishop in South Sudan: "We must get back on our feet and give hope to the people"" (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). ACN International. 15 November 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2022-11-15.
  47. ^ Pat, Mr (2009). Christians Under Siege. p. 105.
  48. ^ "South Sudan To Respect Freedom of Religion Says GOSS President". Sudan Radio Service, Sudanradio.org. 21 February 2011. 12 July 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 9 July 2011.
  49. ^ a b "The Christian Times – First public library opens in South Sudan, advocates for peace". The Christian Times. 7 November 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 November 2019.
  50. ^ a b c "Instilling a culture of reading; South Sudan looks forward to new public library". Audioboom (ඉංග්‍රීසි බසින්). 7 November 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 November 2019.
  51. ^ "MBA student establishes NGO to improve literacy in South Sudan" (ඕස්ට්‍රේලියානු ඉංග්‍රීසි බසින්). The University of Sydney. 28 June 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 11 November 2019.
  52. ^ "South Sudan Humanitarian Needs Overview 2021 (January 2021) – South Sudan". ReliefWeb (ඉංග්‍රීසි බසින්). 26 January 2021. 27 October 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2021-10-12.
  53. ^ a b "Southern Sudan has unique combination of worst diseases in the world — Sudan Tribune: Plural news and views on Sudan". Sudan Tribune. 8 April 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 December 2013.
  54. ^ Moszynski, P. (2005). "Conference plans rebuilding of Southern Sudan's health services". BMJ. 331 (7510): 179. doi:10.1136/bmj.331.7510.179. PMC 1179754.
  55. ^ a b "South Sudan Household Survey" (PDF). South Sudan Medical Journal. December 2007. 12 June 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 20 June 2010.
  56. ^ Hakim, James (August 2009). "HIV/AIDS: an update on Epidemiology, Prevention and Treatment". South Sudan Medical Journal. 12 March 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 20 June 2010.
  57. ^ Pasquale, Harriet; Jarvese, Martina; Julla, Ahmed; Doggale, Constantino; Sebit, Bakhit; Lual, Mark Y.; Baba, Samson P.; Chanda, Emmanuel (2013). "Malaria control in South Sudan, 2006–2013: strategies, progress and challenges". Malaria Journal. 12: 374. doi:10.1186/1475-2875-12-374. PMC 3816306. PMID 24160336.
  58. ^ Visser, BJ (Jul 2012). "Dracunculiasis eradication—finishing the job before surprises arise". Asian Pacific Journal of Tropical Medicine. 5 (7): 505–10. doi:10.1016/S1995-7645(12)60088-1. PMID 22647809.
  59. ^ Hopkins, DR; Ruiz-Tiben, E; Weiss, A; Withers, PC; Eberhard, ML; Roy, SL (Jul 2013). "Dracunculiasis eradication: and now, South Sudan". American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. 89 (1): 5–10. doi:10.4269/ajtmh.13-0090. PMC 3748487. PMID 23843492.
  60. ^ "WHO — Dracunculiasis (Guinea-worm disease)". World Health Organization. 5 April 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 August 2014.
  61. ^ Ambler, Sean (10 January 2011). "Support freedom for Southern Sudan and fight for workers' unity against imperialism". League for the Fifth International. 9 July 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 July 2011.
  62. ^ "SUDAN: Peace bolsters food security in the south". IRIN. 18 April 2007. 28 August 2010 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 24 July 2011.
  63. ^ "South Sudan's Latjor denies reports that hunger caused death". Sudan Tribune. 17 August 2011. 21 September 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 18 August 2011.
  64. ^ Meldrum, Andrew (6 January 2012). "South Sudan News: Ethnic clashes must be solved in the long term". GlobalPost. 5 February 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 6 January 2012.
  65. ^ According to the WHO: "The 10 countries with the highest rates of child marriage are: Niger, 75%; Chad and Central African Republic, 68%; Bangladesh, 66%; Guinea, 63%; Mozambique, 56%; Mali, 55%; Burkina Faso and South Sudan, 52%; and Malawi, 50%. "[1] සංරක්ෂණය කළ පිටපත 24 අප්‍රේල් 2015 at the Wayback Machine
  66. ^ "Women's Security and the Law in South Sudan" (PDF). 26 August 2014 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 24 August 2014.
  67. ^ Inter-Agency Standing Committee (2014). Humanitarian Crisis in South Sudan Gender Alert 2: May 2014. United Nations Entity for Gender Equality and the Empowerment of Women (UN Women)
  68. ^ a b "South Sudan Emergency Situation-Regional Update". UNHCR. 2 February 2014. 22 February 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 February 2014.
  69. ^ "2016 South Sudan Humanitarian Needs Overview". UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs. 5 January 2016. 27 December 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 27 December 2017.
"https://si.wikipedia.org/w/index.php?title=දකුණු_සුඩානයේ_ජනවිකාසය&oldid=727380" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි