ජපමාලය

විකිපීඩියා වෙතින්
La Visione di San Domenico (සාන්ත ඩොමිනික්ගේ සිහිනය), බ'නාඩෝ කැවලිනෝ, 1640

ශුද්ධවූ ජපමාලය [1], (/ˈrəʊzəri/; ලතින්: rosarium, "රෝස මල් ඔටුන්න" හෝ "රෝස මල් මාලය" යන අර්ථයෙන්)[2], ඩොමිනිකානු ජපමාලය [3][4] හෝ සරලව කොන්තය ලෙසද හැඳින්වේ. ජපමාලය යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ කතෝලික සභාවේ භාවිතා කරන යාච්ඥා මාලාවක් සහ සංඝටක යාච්ඤා ගණන් කිරීමට භාවිතා කරන ගැට හෝ පබළු වැලයි.

ජපමාලය උච්චාරණයකරන යාඥාවන් "කොන්ත පංති" යනුවෙන් හඳුන්වනු ලබන නමෝ මරිය දහයකින් යුත් කට්ටල පහකට සකස් කර ඇත. සෑම පංතියකටම පෙර එක් පරමණ්ඩල යාච්ඤාවක් ("ස්වාමිවාක් ආරාධනාව") සහ සම්ප්‍රදායිකව මහිමය වේවා යාච්ඤාව අනුගමනය කරයි. සමහර කතෝලිකයන් ද මහිමයෙන් පසු "අහෝ මාගේ ජේසුනී" යාච්ඤාව කියවයි; එය 20 වැනි සියවසේ මුල් භාගයේ ඇති වූ පාතිමා යාච්ඤා හතෙන් වඩාත් ප්‍රසිද්ධය. ජපමාලය යාච්ඤා පබළු මෙම යාඥාවන් නිසි අනුපිළිවෙලින් පැවසීම සඳහා උපකාරයකි.

සාමාන්‍යයෙන්, එක් වරකදී පංති පහක් කියවනු ලැබේ. සෑම පංතියක්ම ජපමාලයේ අභිරහස් ගැන මෙනෙහි කිරීමට අවස්ථාවක් සපයයි, එය ජේසුස් ක්‍රිස්තුස් වහන්සේ සහ ඔහුගේ මවගේ ජීවිතවල සිදුවීම් සිහිපත් කරයි.

16 වන ශතවර්ෂයේදී පස්වන පියුස් පාප්තුමා දිගුකාලීන චාරිත්‍ර මත පදනම්ව, ජපමාලයේ අභිරහස් 15ක් සම්මත කරන ලදී. මෙය අභිරහස් කට්ටල තුනකට කාණ්ඩගත කරයි: සොම්නස් අභිරහස්, දොම්නස් අභිරහස් සහ මෝක්ෂ අභිරහස්. 2002 දී, දෙවන ජුවාම් පාවුළු පාප්තුමා නව පංති පහක කට්ටලයක් එකතු කිරීම සුදුසු බව ප්‍රකාශ කළේය, එය ආලෝක අභිරහස් ලෙස හැඳින්වේ, මෙය නිසා මුළු අභිරහස් සංඛ්‍යාව 20ක් වුනි. අභිරහස් යාච්ඤා කරනු ලබන්නේ සතියේ නිශ්චිත දිනවලදී ය; බ්‍රහස්පතින්දා ආලෝක අභිරහස, ඉරිදා සහ බදාදා මෝක්ෂ අභිරහස, සඳුදා සහ සෙනසුරාදා සොම්නස් අභිරහස සහ අඟහරුවාදා සහ සිකුරාදා දොම්නස් අභිරහස.

ශතවර්ෂ හතරකට වැඩි කාලයක් පුරා, පාප්වරුන් කිහිප දෙනෙකුම කතෝලික පල්ලියේ[5] මරියාට නමස්කාර කිරීමේ කොටසක් ලෙස ජපමාලය ප්‍රවර්ධනය කර ඇති අතර, මූලික වශයෙන් ක්‍රිස්තුස් වහන්සේගේ ජීවිතය මෙනෙහි කිරීමකින් සමන්විත වේ[6]. ජපමාලය නියෝජනය කරන්නේ "ක්‍රිස්තුස්වහන්සේගේ අවධානය යොමු කළ මරියාගේ ජීවිතයට සහභාගී වීම" සහ "මරියා තුළින් ක්‍රිස්තුස් වහන්සේ වෙත" යන මාරිය විද්‍යාත්මක තේමාව පිළිබඳ කතෝලික අවධාරනයයි[7].

ජපමාලයේ අභිරහස්[සංස්කරණය]

ජපමාලයේ අභිරහස් යනු ජේසුස් වහන්සේගේ ජීවිතය හා මරණය පිළිබඳ නිවේදනයේ සිට උත්ථානය දක්වා සහ ඉන් ඔබ්බෙහි කථාංග පිළිබඳ මෙනෙහි කිරීමකි. මේවා සම්ප්‍රදායිකව "සොම්නස්(ප්‍රීතිමත්) අභිරහස්", "දොම්නස් අභිරහස්" සහ "මෝක්ෂ අභිරහස්" ලෙස හඳුන්වන තේමා කට්ටලවලට පහගානෙ කාණ්ඩගත කර ඇත.[8] දෙවන ජුවාම් පාවුළු පාප්තුමා ඔහුගේ අපෝස්තලික ලිපිය වන Rosarium Virginis Mariae හි Luminous Mysteries (හෝ "ආලෝකයේ අභිරහස්") නමින් අතිරේක කට්ටලයක් නිර්දේශ කළේය. ඔක්තෝබර් 2002)[9].

සාමාන්‍යයෙන්, එක් එක් අභිරහස සඳහා "ඵලයන්" ලෙසින් හැඳින්වෙන අධ්‍යාත්මික ඉලක්කයක් ද පවරනු ලැබේ. පහත දැක්වෙන්නේ මුල් අභිරහස් 15 සඳහා ලුවී මාරි ඩි මොන්ට්ෆෝර්ට්ගේ ජපමාලයේ රහස යන පොතේ උපග්‍රන්ථයෙන් කොටසක් වන අතර, වෙනත් පත්‍රිකා වල ලැයිස්තුගත කර ඇති වෙනත් පලතුරු සමඟ වේ:

සොම්නස් අභිරහස්[සංස්කරණය]

  1. කුමරි මරියාවන්ට මංගලම් කීම. අභිරහසෙහි ඵලය: නිහතමානිකම
  2. කුමරි මරියාවෝ එළිසබෙත් තුමිය බැහැදැකීමට යාම. අභිරහසෙහි ඵලය: අසල්වැසියාට ආදරය
  3. දෙව් බිළිඳාණන්ගේ උත්පත්තිය. අභිරහසෙහි ඵලය: දරිද්‍රතාවය, ලෝකයේ දේවල් වලින් වෙන්වීම, ධනයට අවඥාව, දුප්පතුන්ට ආදරය
  4. දෙව් බිළිඳාණන් දේව මාලිගයේ පුදකිරීම. අභිරහසෙහි ඵලය: ප්‍රඥාවේ ත්‍යාගය සහ මනසේ සහ ශරීරයේ පාරිශුද්ධත්වය (කීකරුකම)
  5. දෙව් කුමරා දේව මාළිගයේ නැතිව සිට සම්භ වීම. අභිරහසෙහි ඵලය: සැබෑ පරිවර්තනය (භක්තිය, ජේසුස් වහන්සේ සොයාගැනීමේ ප්‍රීතිය)

ආලෝක අභිරහස්[සංස්කරණය]

  1. ජේසුස් වහන්සේ බෞතිස්ම ස්නාපනය ලැබීම. අභිරහසෙහි ඵලය: ශුද්ධාත්මයාණන්ට විවෘතභාවය, සුව කරන්නා.
  2. කානා නුවර විවාහ මංගලෝත්සවය. අභිරහසෙහි ඵලය: මරියා තුළින් යේසුස් වහන්සේට, ඇදහිල්ල තුළින් ප්‍රකාශ කිරීමේ හැකියාව පිළිබඳ අවබෝධය.
  3. ජේසුස් වහන්සේ කඳු මුදුනේදී දේව රජ්‍යය ප්‍රකාශ කිරීම. අභිරහසෙහි ඵලය: දෙවියන් වහන්සේ කෙරෙහි විශ්වාසය (මෙසියස් වෙත හැරවීමේ කැඳවීම)
  4. ජේසුස් වහන්සේ අන්‍ය රූප විලාශ වීම. අභිරහසෙහි ඵලය: ශුද්ධකම සඳහා ආශාව.
  5. දිව්‍ය සත්ප්‍රසාද වහන්සේ ස්ථාපිත කිරීම. අභිරහස ඵල: නමස්කාරය.

දොම්නස් අභිරහස්[සංස්කරණය]

  1. මල් උයනේ වේදනාව. අභිරහසෙහි ඵලය: පාපයට ශෝකය, දෙවියන් වහන්සේගේ කැමැත්ත සමග ඒකාකාරිත්වය
  2. කණුවේ කස පහර. අභිරහසෙහි ඵලය: මරණාසන්න (පිරිසිදුකම)
  3. කටු සහිත ඔටුන්න. අභිරහසෙහි ඵලය: ලෝකයට අපහාස කිරීම (සදාචාර ධෛර්යය)
  4. කුරුසය රැගෙන යාම. අභිරහසෙහි ඵලය: ඉවසීම
  5. අපගේ ස්වාමීන් වහන්සේගේ කුරුසියේ ඇණ ගැසීම සහ මරණය. අභිරහසෙහි ඵලය: ඇදහිල්ලේ නොපසුබට උත්සාහය, ශුද්ධ මරණයක් සඳහා කරුණාව, සමාව දීම.

මෝක්ෂඅභිරහස්[සංස්කරණය]

  1. නැවත නැඟිටීම. අභිරහසෙහි ඵලය: ඇදහිල්ල
  2. අහස් නැගීම. අභිරහසෙහි ඵලය: බලාපොරොත්තුව, ස්වර්ගයට නැගීමට ආශාව
  3. ශුද්ධාත්මයාණන්ගේ පහළ වීම. අභිරහසෙහි ඵලය: දෙවියන්වහන්සේගේ ප්‍රේමය, සත්‍යය දැනගැනීමට සහ එය සැමදෙනා සමඟ බෙදාගැනීමට ශුද්ධවූ ප්‍රඥාව, දිව්‍යමය පුණ්‍ය කටයුතු, ශුද්ධාත්මයාණන්ගේ නමස්කාරය
  4. මරියාගේ ස්වර්ගාරෝපනය. අභිරහසෙහි ඵලය: මරියා සමඟ එක්වීම සහ මරියා කෙරෙහි සැබෑ භක්තිය
  5. කන්‍යාවගේ රාජාභිෂේකය. අභිරහසෙහි ඵලය: නොපසුබට උත්සාහය සහ ගුණධර්මයේ වැඩි වීමක් (මරියාගේ මැදිහත් වීම කෙරෙහි විශ්වාසය)

මුල් "ආලෝකයේ අභිරහස්" ලියා ඇත්තේ එකම මෝල්ටාවේ නිල කතෝලික සාන්තුවරයා වන ජෝර්ජ් ප්‍රෙකා විසින් වන අතර පසුව පාප් වහන්සේ විසින් එය ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලදී.[10]

අභිරහස් යාච්ඤා කාලසටහන[සංස්කරණය]

සම්ප්‍රදායිකව සම්පූර්ණ ජපමාලය සමන්විත වූයේ සාම්ප්‍රදායික අභිරහස් 15ම (සොම්නස්, දොම්නස් සහ මෝක්ෂ) එකට යාඥා කිරීමෙනි.[11] විකල්පයක් වශයෙන්, පහත දැක්වෙන සම්මුතියට අනුව, සෑම දිනකම අභිරහස් පහකින් යුත් තනි කට්ටලයක් යාච්ඤා කළ හැකිය:

දිනය සම්මත / සාම්ප්‍රදායික[12] ආලෝක අභිරහස සමග[13]
ඉරිදා ආගමන සමයේ සිට චතාරික සමය දක්වා: සොම්නස්අභිරහස්
චතාරික කාලය: දොම්නස්අභිරහස්
පාස්කු සිට ආගමන සමය දක්වා: මෝක්ෂඅභිරහස්		 මෝක්ෂ අභිරහස්
සඳුදා සොම්නස් අභිරහස් සොම්නස් අභිරහස්
අඟහරුවාදා දොම්නස් අභිරහස් දොම්නස් අභිරහස්
බදාදා මෝක්ෂ අභිරහස් මෝක්ෂ අභිරහස්
බ්රහස්පතින්දා සොම්නස් අභිරහස් ආලෝක අභිරහස්
සිකුරාදා දොම්නස් අභිරහස් දොම්නස් අභිරහස්
සෙනසුරාදා මෝක්ෂ අභිරහස් සොම්නස් අභිරහස්

ඉතිහාසය[සංස්කරණය]

ප්‍රධාන ලිපිය: ජපමාලයේ ඉතිහාසය
අතිරේක කොප්ටික් කුරුසයක් සහිත ඊජිප්තු, කොප්ටික් විලාසිතාවේ ජපමාලයක්

මුල් ක්‍රිස්තියානි ධර්මයේ ගැට සහිත යාඥා ලණු භාවිතා කරන ලදී; 'කාන්තාර පියවරුන්' මුල් ජපමාලය නිර්මාණය කළ බව කියනු ලැබේ, ඔවුන් ජේසුස් යාච්ඤාව[14] කී වාර ගණන නිරීක්ෂණය කිරීමට හෝ ගීතාවලිය කී වාර ගණන නිරික්ෂණය කිරීමට එය උපකාර කරගත්හ.[15]

According to pious tradition, the concept of the Rosary was given to Dominic of Osma in an apparition of the Blessed Virgin Mary during the year 1214 in the church of Prouille, though in fact it was known from the ninth century in various forms. This Marian apparition received the title of Our Lady of the Rosary.[16]

According to Herbert Thurston, it is certain that in the course of the twelfth century and before the birth of Dominic, the practice of reciting the Ave Maria 50 or 150 times had become generally familiar. According to 20th century editions of the Catholic Encyclopedia, the story of Dominic's devotion to the Rosary and supposed apparition of Our Lady of the Rosary does not appear in any documents of the Catholic Church or the Order of Preachers (Dominicans) prior to the writings of the Dominican Alanus de Rupe (also Alan de la Roche), some 250 years after Dominic.[17] However, recent scholarship by Donald H. Calloway, seeks to refute this claim.[18]

Leonard Foley said that although Mary's giving the Rosary to Dominic is recognized as a legend, the development of this prayer form owes much to the Order of Preachers.[19]

The practice of meditation during the praying of the Hail Mary is attributed to Dominic of Prussia (1382–1460), a Carthusian monk who termed it "Life of Jesus Rosary".[20] The German monk from Trier added a sentence to each of the 50 Hail Marys, using quotes from scripture (which at that time followed the name "Jesus," before the intercessory ending was added during the Counter-Reformation).[21] In 1569, the papal bull Consueverunt Romani Pontifices by the Dominican Pope Pius V officially established the devotion to the Rosary in the Catholic Church.[22]

From the 16th to the early 20th century, the structure of the Rosary remained essentially unchanged.[17] There were 15 mysteries, one for each of the 15 decades. According to John Henry Newman, Mariology is always Christocentric.[23] During the 20th century, the addition of the Fatima Prayer to the end of each decade became common. There were no other changes until 2002, when John Paul II suggested the five optional Luminous Mysteries; variations of these had previously been proposed by George Preca,[24] and were implemented during the mid-20th Century by figures such as Patrick Peyton.

Devotional growth[සංස්කරණය]

Our Lady of Lourdes appearing at Lourdes with rosary beads

Through the preaching of de Rupe, Rosary confraternities began to be erected shortly before 1475.[25]

When Penal Laws in Ireland restricted or banned the Mass, the Rosary became a substitute prayer ritual within private homes.[26] During the 18th century, de Montfort elaborated on the importance of the rosary and emphasized that it should be prayed with attention, devotion, and modesty (reverence).[27]

In Brazil, two million men engage in a movement called Terço dos Homens ("Men's Rosary").[28] It consists of weekly meetings to pray a set of mysteries.[29] In neighboring Hispanic countries, the movement is called Rosario de Hombres Valientes.[30]

The theologian Romano Guardini described the Catholic emphasis on the Rosary as "participation in the life of Mary, whose focus was Christ."[20] This opinion was expressed earlier by Leo XIII who considered the rosary as way to accompany Mary in her contemplation of Christ.[31]

මූලාශ්‍ර[සංස්කරණය]

  1. ↑ Malgouyres, Philippe; Schmitt, Jean-Claude (2017). Au fil des perles, la prière comptée : Chapelets et couronnes de prières dans l'Occident chrétien. Paris. ISBN 978-2-7572-1295-0. OCLC 1012611484.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link)
  2. ↑ Wedgewood, Hensleigh (1872). A Dictionary of English Etymology (2nd ed.). London: Trubner & Co. p. 544.
  3. ↑ Cross, Frank Leslie; Livingstone, Elizabeth A. (2005). The Oxford Dictionary of the Christian Church. Oxford University Press. p. 1427. ISBN 978-0192802903. සම්ප්‍රවේශය 29 April 2014. The rosary was propagated by the establishment of rosary confraternities, which were increasingly under Dominican control; in 1569, Pius V gave the Dominican Master General exclusive control over them. As a consequence, until 1984 the blessing of rosaries came to be reserved for Dominicans or priests having special faculties. Besides the Dominican rosary, there are various other forms. The Servite rosary, for instance, has seven sections in memory of the Seven Sorrows of the BVM (Blessed Virgin Mary), each consisting of the Lord's Prayer and seven Hail Marys; it apparently dates from the 17th cent…
  4. ↑ Casanowicz, Immanuel Moses (1919). Ecclesiastical Art in the United States National Museum. U.S. Government Printing Office. pp. 632. සම්ප්‍රවේශය 29 April 2014. Rosary. Made of glass and composition beads. The full or greater Dominican rosary of 15 decades.
  5. ↑ Directory on Popular Piety and the Liturgy, 197 The Rosary, or Psalter of the Blessed Virgin Mary, is one of the most excellent prayers to the Mother of God
    • Popular Piety Besides sacramental liturgy and sacramentals, catechesis must take into account the forms of piety and popular devotions among the faithful. The religious sense of the Christian people has always found expression in various forms of piety concerning the church's sacramental life, such as the veneration of relics, visits to sanctuaries, pilgrimages, processions, the stations of the cross, religious dances, the rosary, medals, etc.
  6. ↑ Thurston, Herbert. "The Rosary". www.newadvent.org. Catholic Encyclopedia. සම්ප්‍රවේශය 2017-05-16.
  7. ↑ Schroede, Jenny. 2006 The Everything Mary Book ISBN 1-59337-713-4 p. 219.
  8. ↑ Ball 2003, පිටු අංක: 485–487.
  9. ↑ "Apostolic Letter Rosarium Virginis Mariae". සම්ප්‍රවේශය 2007-02-10.
  10. ↑ Formosa, John (2004). "Dun Gorg – San Gorg Preca". Museum San Giljan. 29 July 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  11. ↑ විශ්වාසය/201005-12how-the-rosary-teaches-us-to-pray/ "ජපමාලය අපට යාඥා කිරීමට උගන්වන ආකාරය". කතෝලික සංග්‍රහය (ඉංග්‍රීසි බසින්). බයාර්ඩ්. 12 මැයි 2010. සම්ප්‍රවේශය 11 අගෝස්තු 2022. {{cite web}}: Check |url= value (help)
  12. ↑ Hay, George (1789). Devout Christian (ඉංග්‍රීසි බසින්). Ireland: P. Wogan. pp. 481–482. සම්ප්‍රවේශය 11 August 2022. They who do not say the whole Rosary at one time, but divide it into three parts, for three different days, are to take notice, that the first part of the Rosary of Jesus is to be said on Mondays and Thursdays throughout the year, on the Sundays in Advent, and after Epiphany until Lent. The second part on Tuesdays and Fridays throughout the year, and the Sundays in Lent. The third part to be said on Wednesday and Saturdays throughout the year, and on the Sundays after Easter until Advent.
  13. ↑ "The Rosary - Prayers - Vatican News". Vatican News (ඉංග්‍රීසි බසින්). Vatican Secretariat for Communication. සම්ප්‍රවේශය 11 August 2022.
  14. ↑ Kasten, Patricia Ann (2011). Linking Your Beads: The Rosary's History, Mysteries, Prayers (ඉංග්‍රීසි බසින්). Our Sunday Visitor. ISBN 978-1612785424.
  15. ↑ McDermott, Jim (29 October 2021). "I'm a priest who never had a devotion to the rosary. So I decided to dig into its meaning". America Magazine (ඉංග්‍රීසි බසින්). America Press Inc. සම්ප්‍රවේශය 25 September 2022.
  16. ↑ Beebe, Catherine, St. Dominic and the Rosary ISBN 0-89870-518-5[page needed]
  17. ↑ 17.0 17.1 "Thurston, Herbert, and Andrew Shipman. "The Rosary." The Catholic Encyclopedia. Vol. 13. New York: Robert Appleton Company, 1912. 7 Oct. 2014".
  18. ↑ Calloway, Donald (2016). Champions of the Rosary. Marian Press. pp. 43–50. ISBN 978-1596143432.[භින්න වූ සබැඳිය]
  19. ↑ "Foley, Leonard O.F.M., "Our Lady of the Rosary", Saint of the Day, Lives, Lessons, and Feast, (revised by Pat McCloskey O.F.M.), Franciscan Media". 8 November 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 8 October 2014.
  20. ↑ 20.0 20.1 Rosenkranz, A Heinz. Marienlexikon, Eos, St. Ottilien, 1993, 555සැකිල්ල:ISBN?
  21. ↑ "McNicholas, J.T. "Alanus de Rupe". The Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company, 1907".
  22. ↑ Scaperlanda, Maria Ruiz. The Seeker's Guide to Mary, 2002 ISBN 0-8294-1489-4 p. 151
  23. ↑ Testa, Michael Testa, Mary: The Virgin Mary in the Life and Writings of John Henry Newman, 2001
  24. ↑ Formosa, John (2004). "Dun Gorg - San Gorg Preca". Museum San Giljan. 29 July 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  25. ↑ Thurston, Herbert. "Confraternity of the Holy Rosary." The Catholic Encyclopedia. Vol. 13. New York: Robert Appleton Company, 1912. 3 January 2015
  26. ↑ McNicholas 1917, පිටු අංකය: 343.
  27. ↑ "De Montfort, St. Louis-Marie. Secret of the Rosary, Forty-Fourth Rose (paragraph 127)". 27 March 2008 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  28. ↑ "Men's Rosary Group | Terço dos homens".
  29. ↑ "Cresce o Terço dos Homens no Brasil - CNBB". 23 April 2018.
  30. ↑ "El Rosario de Hombres Valientes – un fenómeno cada vez más fuerte en Paraguay". 9 April 2017.
  31. ↑ Encyclical Jucunda Semper 8.9.1894 quoted in Marienlexikon,Eos St. Ottilien, 1988 42
"https://si.wikipedia.org/w/index.php?title=ජපමාලය&oldid=518837" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි