චාල්ස් ඇම්බ්‍රෝස් ලොරන්ස්
චාල්ස් ඇම්බ්‍රෝස් ලොරෙන්ස් (1829-1871) නීතිවේදියෙක්, මාධ්‍යවේදියෙක් සහ ලංකාවේ යටත් විජිත යුගයේ නීති සම්පාදකයෙක් විය. ඔහු ව්‍යවස්ථාදායක සභාවේ සාමාජිකයෙකු විය. ඔහු ශ්‍රී ලාංකේය පුවත්පත් කලාව ආරම්භ කිරීම සම්බන්ධයෙන් ගෞරවයට පාත්‍ර වූ අතර දිවයිනේ ප්‍රථම දේශීය ප්‍රවෘත්ති පත්‍රය වන Ceylon Examiner හි නිර්මාතෘ සහ කර්තෘවරයා විය. ඔහු දිසා විනිසුරුවරයෙකු වූ අතර වැඩබලන රැජිනගේ අධිනීතිඥවරයෙකි.
බර්ගර් පවුලක උපත ලද ලොරෙන්ස් කොළඹ ඇකඩමියේ අධ්‍යාපනය ලැබූ අතර 1846 දී ෆෙඩ්රික් නෙල් සමඟින් ටර්නර් ත්‍යාගය දිනා ගත්තේය. 1849 දී ඔහුගේ නීති පුහුණුව ආරම්භ කළ ඔහු 1855 දී ලින්කන්ස් ඉන් හි බැරිස්ටර්වරයෙකු බවට පත්විය. ඔහු රාජකීය ආසියාතික සංගමයේ ලංකා ශාඛාවේ සාමාජිකයෙක් විය.
1855 දී හලාවත දිසා විනිසුරුවරයා ලෙස සේවය කිරීමෙන් පසු ඔහු නැවතත් නීතිඥයෙකු ලෙස කටයුතු කළේය. ඔහු 1856 සිට 1864 දක්වා ලංකා ව්‍යවස්ථාදායක කවුන්සිලයේ බර්ගර් නිල නොවන සාමාජිකයෙකු ලෙස පත් කරන ලදී. පුද්ගලික පනත් කෙටුම්පතක් ඉදිරිපත් කිරීමේ අයිතිය ඉල්ලා සිටි සහ ලබාගත් පළමු නිල නොවන සාමාජිකයා ඔහු විය. පළාත් පාලන වෙනුවෙන් පෙනී සිටි ඔහු 1860 සිට 1870 දක්වා තේරී පත් වූ පළමු මන්ත්‍රීවරුන්ගෙන් කෙනෙකු වූ පළමු මහ නගර සභාව වන කොළඹ මහ නගර සභාව පිහිටුවීමේ දී ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය. ඔහු 1864 දී ව්‍යවස්ථාදායක සභාවෙන් ඉල්ලා අස්විය.
ලංකාව බ්‍රිතාන්‍ය මුදලින් රුපියල්වලට මාරු විය යුතු බවට පනවා තිබූ මුදල් ආඥාපනතේ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියා ලෙස ලොරෙන්ස් ගෞරවයට පාත්‍ර විය. අධ්‍යාපනය ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම සහ සංවර්ධනය කිරීම, නීති සංශෝධන සහ සංග්‍රහ කිරීම සහ ලංකා රජයේ දුම්රිය සේවය ආරම්භ කිරීම සඳහා ඔහු විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය.
1859 දී, ලොරෙන්ස් සහ සින්ඩිකේට් විසින් Examiner මිලදී ගත් අතර, එය Ceylon Examiner ලෙස නම් කරන ලදී, එමගින් ඔහු කළමනාකාර කර්තෘ වූ පළමු ලංකා පුවත්පත බවට පත් විය.
ඔහු ජේම්ස් ද අල්විස්, ෆෙඩ්රික් නෙල් සහ ඔහුගේ සොහොයුරු ලුවී, ජෝන් ප්‍රින්ස්, චාල්ස් ෆර්ඩිනැන්ඩ්ස් සහ ඩැන්ඩ්‍රිස් ද සිල්වා ගුණරත්න සමඟ තරුණ එංගලන්ත ව්‍යාපාරයේ ආභාෂය ලැබූ මැකෝලේ ඔෆ් සිලෝන් හි කොටසක් විය.
1876 සිට ඔහුගේ මතකය වෙනුවෙන් ලොරෙන්ස් ශිෂ්‍යත්වය කොළඹ රාජකීය විද්‍යාලයෙන් පිරිනමනු ලැබේ.
කටයුතු
[සංස්කරණය]- තාවකාලික ගෙවීම, 1856
- සංස්කාරක, නීති වාර්තා, 1856-1870
- කෝවිල් පිළිවෙත පිළිබඳ සටහන්, 1860