OSI ආකෘතිය
 | මෙම ලිපිය යාවත් කාලීන කිරීම අවශ්යයි. (2016 සැප්තැම්බර්) |
විවෘත පද්ධති අන්තර් සබැඳුම් (Open System Interconnection) ලෙස අරුත් ගැන්විය හැකි මෙය අන්තර්ජාතික ප්‍රමිතිකරන ආයතනය(International Organization for Standerization (ISO)) විසින් 1984 දී, එක් ජාලක සංරචකයක (networking component) සිට තවත් සංරචකයකට තොරතුරු හුවමාරු වන ආකාරය දැක්වීමට ඉදිරිපත් කරන ලද ආකෘතියකි. ජාලගත මෘදුකාංගයක තොරතුරක් ඇතුලු කරන අවස්ථාවේ සිට එය විද්‍යුත් සංඥාවක් බවට පරිවර්ථනය වීම දක්වා ක්‍රියාවලිය ස්ථර (layer) 7ක් මගින් මෙහි විස්ථර කර ඇති නමුත් TCP/IP, IPX වැනි ජාලක ප්‍රොටොකෝල්ස් (network protocol) වලට හොඳින් අනුගත නොවීම නිසා දැනට මෙය බහුලව භාවිතා කරනුයේ ඉගැන්වීම් කටයුතු වලට සහ ජාල වල ගැටලු නිරාකරණය කර ගැනීම සඳහාය. මෙලෙස ජාලයක (network) සිදු වන සංනිවේදන ක්‍රියාවලිය සරල කොටස් 7 කට බෙදා වෙන් කිරීම මගින් OSI ආයතනය බලාපොරොත්තු වූයේ ජාලකරණ ක්‍රියාවලියට සම්බන්ධ පුද්ගලයන්ට ජාලයේ උපාංග අතර දත්ත හුවමාරු වීම සහ පාලනය වීම පිලිබඳව හොඳ අවබෝධයක් ලබාදීම සහ නව ජාලකරණ තාක්ෂණ සහ සම්මුතීන් ඇති වීමට මග හසර පෑදීමයි.
ඉතිහාසය
[සංස්කරණය]OSI ආකෘතියේ ස්ථර
[සංස්කරණය]1 වෙනි ස්ථරය -- භෞතික ස්ථරය
[සංස්කරණය]භෞතික ස්ථරය අවම ස්ථරය වේ. මෙම ස්තරය මඟින් භෞතික සම්බන්ධතා සක්‍රිය කිරීමට හෝ අක්‍රිය කිරීමට, ඒවා නඩත්තු කිරීමට සහ ඒවාට ඉහළින් බිටු මාරු කිරීමට යාන්ත්‍රික, විද්‍යුත් සහ වෙනත් ක්‍රියාකාරී මෙවලම් සපයයි. උදාහරණයක් ලෙස මේවා විද්‍යුත් සං, දෘශ්‍ය සං (ආලෝක මාර්ගෝපදේශ, ලේසර්), විද්‍යුත් චුම්භක තරංග (රැහැන් රහිත ජාල) හෝ ශබ්දය විය හැකිය. මේ සඳහා භාවිතා කරන ක්‍රම සම්ප්‍රේෂණ ක්‍රම ලෙස හැඳින්වේ. භෞතික ස්ථරයට පවරා ඇති උපාංග සහ ජාල සංරචක, උදාහරණයක් ලෙස, ජාල කේබලය සඳහා ඇන්ටෙනාව සහ ඇම්ප්ලිෆයර්, ප්ලග් සහ සොකට්, රිපීටර්, හබ්, සම්ප්‍රේෂකය, ටී-කෑල්ල සහ අවසන් කරන ප්‍රතිරෝධකය (ටර්මිනේටර්) වේ.
බිට් හුවමාරු ස්ථරයේ, රැහැන් රහිත හෝ රැහැන් රහිත සම්ප්‍රේෂණ සම්බන්ධකයක් මත ඩිජිටල් බිට් හුවමාරුව සිදු කෙරේ. ස්ථිතික බහුකාර්ය හෝ ගතික බහුකාර්ය මගින් සම්ප්‍රේෂණ මාධ්‍යයක් මෙම ස්ථරයේ බෙදා ගත හැකිය. ඇතැම් සම්ප්‍රේෂණ මාධ්‍යවල පිරිවිතරයන්ට අමතරව (උදා: තඹ කේබල්, ෆයිබර් ඔප්ටික් කේබල්, බල ජාලකය) සහ ප්ලග් සම්බන්ධතා නිර්වචනය කිරීමට අමතරව මේ සඳහා තවත් අංග අවශ්‍ය වේ.
ඊට අමතරව, තනි බිට් සම්ප්‍රේෂණය කළ යුතු ආකාරය මෙම මට්ටමින් විසඳිය යුතුය: පරිගණක ජාල වලදී තොරතුරු සම්ප්‍රේෂණය වන්නේ බිට් හෝ සංකේත අනුපිළිවෙලෙනි. තඹ කේබල් සහ ගුවන්විදුලි සම්ප්‍රේෂණයේදී, මොඩියුලේටඩ්, අධි-සංඛ්‍යාත, විද්‍යුත් චුම්භක තරංග යනු තොරතුරු වාහකයන් වන අතර, ෆයිබර් ඔප්ටික් වල නිශ්චිත තරංග ආයාමයක හෝ වැඩි ගණනක ආලෝක තරංග වේ. මොඩියුලේෂන් මත පදනම්ව, තොරතුරු වාහකයන්ට ශුන්‍යය සහ එකක් සඳහා ප්‍රාන්ත දෙකක් උපකල්පනය කළ හැකිවා පමණක් නොව තවත් බොහෝ දේ කළ හැකිය. එබැවින් එක් එක් වර්ගයේ සම්ප්‍රේෂණය සඳහා කේතීකරණයක් අර්ථ දැක්විය යුතුය. මෙය සිදු කරනු ලබන්නේ ජාලයක භෞතික ස්ථරයේ පිරිවිතරයේ උපකාරයෙනි.
2 වෙනි ස්ථරය -- දත්ත සම්බන්ධක ස්ථරය
[සංස්කරණය]දත්ත සම්බන්ධක ස්තරයේ කර්තව්‍යය වන්නේ විශ්වාසනීය බව සහතික කිරීමයි, එනම් බොහෝ දුරට දෝෂ රහිත, සම්ප්‍රේෂණය සහ සම්ප්‍රේෂණ මාධ්‍යයට ප්‍රවේශය නියාමනය කිරීම ය. මෙය සිදු කරනුයේ බිට් දත්ත ප්‍රවාහය කොටස් වලට බෙදීමෙනි - රාමු ලෙසද හැඳින්වේ - සහ නාලිකා කේතීකරණයේ කොටසක් ලෙස චෙක්සම් එකතු කිරීම. මේ ආකාරයෙන්, වැරදි කුට්ටි ලබන්නාට හඳුනාගත හැකි අතර ඉවතලන හෝ නිවැරදි කළ හැකිය; කෙසේ වෙතත්, මෙම ස්තරය ඉවතලන කුට්ටි සඳහා අලුත් ඉල්ලීමක් ලබා නොදේ.
“දත්ත ප්‍රවාහ පාලනයක්” මඟින් ග්‍රාහකයෙකුට අනෙක් පැත්තට වාරණ යැවිය හැකි වේගය ගතිකව පාලනය කිරීමට හැකි වේ. අන්තර්ජාතික ඉංජිනේරු සංවිධානයක් වන IEEE, දේශීය ජාල සඳහා සම්ප්‍රේෂණ මාධ්‍යයකට තරඟකාරී ප්‍රවේශය නියාමනය කිරීමේ අවශ්‍යතාව දුටුවේය.
IEEE ට අනුව, 2 වන ස්ථරය උප ස්ථර දෙකකට බෙදා ඇත: LLC (තාර්කික සම්බන්ධක පාලනය, 2 වන ස්ථරය) සහ MAC (මාධ්‍ය ප්‍රවේශ පාලනය, 2 වන ස්ථරය). OSI ස්ථර වල පැරණි අර්ථ දැක්වීමක දී, 2 වන ස්ථරයේ බොහෝ මාධ්‍ය ප්‍රවේශ පාලන සංරචක අඩංගු නොවේ; මෙම කාර්යයන් එහි ඉහළ OSI ස්ථර විසින් භාර ගත යුතුය.
3 වෙනි ස්ථරය -- ජාලකරණ ස්ථරය
[සංස්කරණය]ජාල ස්ථරය (පැකට් මට්ටම හෝ ජාල ස්තරය ලෙසද හැඳින්වේ) රේඛීය-නැඹුරු සේවාවන් සම්බන්ධයෙන් සම්බන්ධතා මාරු කිරීම සහ දත්ත පැකට් ඉදිරියට යැවීම සහ පැකට්-නැඹුරු සේවාවන්හි තදබදය වළක්වා ගැනීම සහතික කරයි [4]. අවස්ථා දෙකේදීම, දත්ත සම්ප්‍රේෂණය සමස්ත සන්නිවේදන ජාලය හරහා ගමන් කරන අතර ජාල නෝඩ් අතර මාර්ග සෙවීම (මාර්ගගත කිරීම) ඇතුළත් වේ. යවන්නා සහ ගමනාන්තය අතර communication ජු සන්නිවේදනයක් සැමවිටම කළ නොහැකි බැවින්, මඟදී ඇති නෝඩ් මගින් පැකට් ඉදිරිපත් කළ යුතුය. ඉදිරියට යැවූ පැකට් ඉහළ ස්ථර කරා ළඟා නොවන නමුත් නව අතරමැදි ගමනාන්තයක් ලබා දී ඊළඟ නෝඩයට යවනු ලැබේ. ජාල ස්ථරයේ වැදගත්ම කාර්යයන් අතර හරස් ජාල ලිපින සැපයීම, මාර්ගගත කිරීම හෝ රවුටින් වගු තැනීම හා යාවත්කාලීන කිරීම සහ දත්ත පැකට් ඛණ්ඩනය කිරීම ඇතුළත් වේ. නමුත් යම් සේවාවක ගුණාත්මකභාවය පිළිබඳ සාකච්ඡා කිරීම සහ සහතික කිරීම ද ජාල ස්ථරයේ ප්‍රේෂණයට අයත් වේ. අන්තර්ජාල කෙටුම්පතට අමතරව, එන්එස්ඒපී ලිපින ද මෙම ස්ථරයට අයත් වේ. සන්නිවේදන ජාලයකට විවිධ සම්ප්‍රේෂණ මාධ්‍ය සහ ප්‍රොටෝකෝල සහිත උප ජාල කිහිපයකින් සමන්විත විය හැකි බැවින්, මෙම ස්ථරයේ උප ජාල අතර ඉදිරියට යැවීමට අවශ්‍ය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ කාර්යයන් ද අඩංගු වේ.
4 වෙනි ස්ථරය -- ප්‍රවාහන ස්ථරය
[සංස්කරණය]ප්‍රවාහන ස්ථරයේ කාර්යයන් (අවසානය සිට අවසානය දක්වා පාලනය, ප්‍රවාහන පාලනය) දත්ත ප්‍රවාහය ඛණ්ඩනය කිරීම, තදබදය වළක්වා ගැනීම සහ දෝෂ රහිත සම්ප්‍රේෂණය සහතික කිරීම [5] ඇතුළත් වේ.
දත්ත ඛණ්ඩය යනු සේවා දත්ත ඒකකයකි, එය සිව්වන ස්ථරයේ (ප්‍රවාහන ස්ථරයේ) දත්ත සංයුක්ත කිරීම සඳහා භාවිතා කරයි. එය 4 වන ස්ථරයේ පාලන තොරතුරු අඩංගු ප්‍රොටොකෝල් අංග වලින් සමන්විත වේ. දත්ත අංශයට 4 වන ස්ථරයේ ලිපිනය ලිපිනය ලෙස පවරා ඇත, එනම් වරාය. දත්ත කොටස දත්ත පැකට්ටුවක 3 වන ස්ථරයේ කොටා ඇත.
සන්නිවේදන ජාලයේ ගුණාංග සැලකිල්ලට නොගත යුතු වන පරිදි ප්‍රවාහන ස්ථරය 5 සිට 7 දක්වා ඒකාකාර ප්‍රවේශයක් සහිත යෙදුම්-නැඹුරු ස්ථර ලබා දෙයි.
5 වෙනි ස්ථරය -- සැසි ස්ථරය
[සංස්කරණය]5 වන ස්ථරය (තාර්කික සම්බන්ධතා පාලනය කිරීම, ඉංග්‍රීසි සැසි ස්ථරය; සැසි ස්ථරය [6], සන්නිවේදන ස්ථරය [7], සන්නිවේදන පාලන ස්ථරය [8]) පද්ධති දෙකක් අතර ක්‍රියාවලි සන්නිවේදනය සහතික කරයි. වෙනත් දේ අතර, ආර්පීසී (දුරස්ථ ක්‍රියා පටිපාටිය ඇමතුම) ප්‍රොටෝකෝලය මෙහි සොයාගත හැකිය. සැසිවාරයේ බිඳවැටීම් හා ඒ හා සමාන ගැටළු සමඟ කටයුතු කිරීම සඳහා සංවිධානාත්මක හා සමමුහුර්ත දත්ත හුවමාරුවක් සඳහා සැසි ස්තරය සේවා සපයයි. මෙම අරමුණු සඳහා, නැවත ආරම්භ කිරීමේ ස්ථාන, ඊනියා චෙක්පොයින්ට්ස් හඳුන්වා දී ඇති අතර, සම්ප්‍රේෂණය ආරම්භයේ සිටම නැවත ආරම්භ කිරීමකින් තොරව ප්‍රවාහන සම්බන්ධතාවයක් අසමත් වීමෙන් පසු සැසිය නැවත සමමුහුර්ත කළ හැකිය.
6 වෙනි ස්ථරය -- සමර්පන ස්ථරය
[සංස්කරණය]ඉදිරිපත් කිරීමේ ස්තරය මඟින් දත්ත මත පදනම් වූ නිරූපණය (උදා: ASCII, EBCDIC) ස්වාධීන ස්වරූපයක් බවට පරිවර්තනය කරන අතර එමඟින් විවිධ පද්ධති අතර කෘතිමව නිවැරදි දත්ත හුවමාරුව සක්‍රීය කරයි. දත්ත සම්පීඩනය සහ සංකේතනය වැනි කාර්යයන් 6 වන ස්ථරයට අයත් වේ. එක් පද්ධතියක යෙදුම් ස්ථරයෙන් යවන ලද දත්ත වෙනත් පද්ධතියක යෙදුම් ස්ථරයට කියවිය හැකි බව ඉදිරිපත් කිරීමේ ස්තරය සහතික කරයි. අවශ්‍ය නම්, පද්ධති දෙකටම තේරුම් ගත හැකි දත්ත ආකෘතියක් භාවිතා කරමින් ඉදිරිපත් කිරීමේ ස්තරය විවිධ දත්ත ආකෘති අතර පරිවර්තකයෙකු ලෙස ක්‍රියා කරයි, ඒඑස්එන් 1 (සාරාංශ සින්ටැක්ස් අංකනය).
7 වෙනි ස්ථරය -- යෙදුම් ස්ථර
[සංස්කරණය]සේවා, යෙදුම් සහ ජාල කළමනාකරණය. යෙදුම් ස්තරය යෙදුම් සඳහා කාර්යයන් සපයයි. මෙම ස්තරය පහළ ස්ථර වලට සම්බන්ධතාවය තහවුරු කරයි. දත්ත ආදානය සහ ප්‍රතිදානය ද මෙම මට්ටමින් සිදු වේ. යෙදුම් ඒවා ස්ථරයට අයත් නොවේ.