නවීන තාරකා මණ්ඩල 88

නවීන තාරකා විද්‍යාවෙහි අහස ප්‍රදේශ 88කට බෙදා ඇත. සාමසාන්‍යයෙන් ග්‍රීක හා රෝම මිථ්‍යා කථා තුලදීද තාරකා මණ්ඩල පිළිබඳ සඳහන් වී ඇත. ක්‍රාන්තිවලයෙන් ද පෙන්නුම් කරන්නේ එකී තාරකා මණ්ඩල 88න් 12කි. එම තාරකා මණ්ඩල 12, "රාශි චක්‍රය" ලෙස හැඳින්වේ.

ටොලමි විසින් වාර්තා කර ඇති පරිදි, ඉපැරණි සුමේරියන්වරුන්, පසුව ග්‍රීකයින් විසින් ස්ථාපිත කරන ලද උතුරු තාරකා මණ්ඩල අද ජාත්යන්තර වශයෙන් භාවිතා වේ. ගවේෂකයන් දකුණු අහස තරු සිතියම් ගත කරන විට, යුරෝපීය සහ ඇමරිකානු තාරකා විද්යාඥයින් ප්රදේශය සඳහා නව තාරකා මණ්ඩල ගවේශණය මෙන්ම, සාම්ප්රදායික තාරකා මණ්ඩල අතර හිඩැස් පිරවීමට අය යෝජනා කරන ලදී. මෙම යෝජනා මත 1922දී ජාත්යන්තර තාරකා විද්යා සංගමය (IAU) විසින් තාරකා මණ්ඩල 88ක් සහිත නවීන ලැයිස්තුව සම්මත කළේය.^[1] මෙයින් පසු Eugène Joseph Delporte විසින් එක් එක් තාරකා මණ්ඩල සඳහා නිශ්චිත සීමා මයිම් එක් කළේය.^[1]

ඉතිහාසය

සමහර තාරකා මණ්ඩල තවදුරටත් අන්තර් ජාතික තාරකා විද්යා සංගමය විසින් පිළිගත් නමුත්, පැරණි තරු ප්‍රස්ථාර හා අනෙකුත් යොමු වල දර්ශනය විය හැක. මෙයින් වඩාත් කැපී පෙනෙන්නේ ටොලමිගේ "Argo Navis" නම් තාරකා මණ්ඩල 48ක් ඇති කෘතිය යි.

නවීන තාරකා මණ්ඩල

මෙම තාරකා මණ්ඩල 88න් සතුන් 42ක්, සජීවී වස්තූන් 29ක් හා මිනිසුන් හෝ මිත්යා චරිත 17ක් නිරූපණය වේ.

කෙටි යෙදුම්

එක් එක් තාරකා මණ්ඩල වල නම් අකුරු 3ක් දක්වා කෙටි කර ඇත.(ඉංග්රීසියෙන්) මේව ඇත්තටම genitive ආකෘති කෙටි යෙදුම් වේ. සමහර නම් මුල් නමින් පෙනී නොසිට genitive ආකාරයේ කෙටි යෙදුමකින් පෙනී සිට්ය හැක.(Sagittarius සමග සංකූලතා ඇති වීම වැළැක්වීමට, Sagitta / Sagittae සඳහා Sge දී මෙන්, Sgr නම් කෙටි යෙදුම භවිතා වේ.)

වචන දෙකක නමක් සඳහා පළමු වචනයේ මුල් අකුර හා දෙවන වචනයේ මුල් අකුරු දෙක යොදගෙන කෙටි යෙදුම සකස් කරයි.(Canis Major වෙනුවට CMa)^[2]

ලැයිස්තුව

"පවුල්" තීරුව 1975 දී Donald Menzel විසින් හඳුන්වා දෙන ලදී.

තාරකා මණ්ඩලය	කෙටි යෙදුම	පවුල	ආරම්භය	අර්ථය	දීප්තිමත්ම තරුව
ඇන්ඩ්‍රොමීඩා - Andromeda	And	පර්සියස්	අතීතයේ සිට^[3]	කාන්තාව හෝ කුමරිය	ඇල්ෆරාට්ස් - Alpheratz
ඇන්ට්ලියා - Antlia	Ant	ලා කයිලේ	1763	වායු පොම්පය	α ඇන්ට්ලේ - α Antliae
අපුස් - Apus	Aps	බේයර්	1603	කුරුලු පාරාදීසය	α ඇපෝඩිස් - α Apodis
කුම්භ - Aquarius	Aqr	රාශි චක්‍රය	අතීතයේ සිට^[3]	ජලය රැගෙනයන්නා	සදාල්සූද් - Sadalsuud
ඇක්විලා - Aquila	Aql	හර්කියුලීස්		රාජාලියා	ඇල්ටෙයාර් - Altair
අරා - Ara	Ara	හර්කියුලීස්		පූජාසනය	β ඇරේ - β Arae
මේෂ - Aries	Aries	රාශි චක්‍රය		එළුවෙකු වැනිය	හමාල් - Hamal
ඔරිගා - Auriga	Aur	පර්සියස්		වීරයා	කැපෙල්ලා - Capella
බූටීස් - Boötes	Boo	උර්සා මේජර්		සතුන් බලාගන්නා	ආර්ක්චුරස් - Arcturus
කේලම් - Caelum	Cae	ලා කයිලේ	1763	කැණීම් මෙවලම	α කේලි - α Caeli
කැමිලොපාඩ්ලිස් - Camelopardalis	Cam	උර්සා මේජර්	1613	ජිරාෆ්	β කැමිලොපාඩ්ලිස් - β Camelopardalis
කටක - Cancer	Cnc	රාශි චක්‍රය	අතීතයේ සිට^[3]	කකුළුවා	ටාෆ් - Tarf
කානිස් වෙනටිචි - Canes Venatici	CVn	උර්සා මේජර්	1690	දඩයම් බල්ලන්	කො කැරෝලි - Cor Caroli
කානිස් මේජර් - Canis Major	CMa	ඔරායන්	අතීතයේ සිට^[3]	මහා බල්ලා	සීරියස් - Sirius
කානිස් මයිනර් - Canis Minor	CMi	ඔරායන්		කුඩා බල්ලා	ප්‍රොසියොන් - Procyon
මකර - Capricornus	Cap	රාශි චක්‍රය		මුහුදු එළුවා^[4]	ඩෙනිබ් ඇල්ජිඩි - Deneb Algiedi
කරීනා - Carina	Car	හෙවන්ලි වෝටර්ස්	1763	බෝට්ටුව	කැනෝපස් - Canopus
කැසියෝපියා - Cassiopeia	Cas	පර්සියස්	අතීතයේ සිට^[3]	කැසියෝපියා කුමරිය^[5]	ශෙදීර් - Shedir
සෙන්ටෝරස් - Centaurus	Cen	හර්කියුලීස්		ශක්තිමත් පුරුෂයා	α සෙන්ටෝරි - α Centauri
සෙෆියස් - Cepheus	Cep	පර්සියස්		සෙෆියස් රජු^[5]	ඇල්ඩරමින් - Alderamin
සීටස් - Cetus	Cet	පර්සියස්		මුහුදු රකුසා^[6]	ඩෙනිබ් කයිටෝස් - Deneb Kaitos
කැමීලියන් - Chamaeleon	Cha	බේයර්	1603	කටුස්සා	α කැමීලියන්ටීස් - α Chamaeleontis
සර්සීනස් - Circinus	Cir	ලා කයිලේ	1763	මාලිමාව	α සර්සිනි - α Circini
කොලම්බා - Columba	Col	හෙවන්ලි වෝටර්ස්	1593	පරවියා	ෆැක්ට් - Phact
කෝමා බෙරනීසිස් - Coma Berenices	Com	උර්සා මේජර්	1603	බෙරනීසි නම් රැජිනගේ කොණ්ඩය^[7]	β කොමේ බෙරනිසීස් - β Comae Berenices
කොරෝනා ඕස්ට්‍රේලස් - Corona Australis	CrA	හර්කියුලීස්	අතීතයේ සිට^[3]	දකුණු ඔටුන්න	ඇල්ෆෙකා මෙරිඩියානා - Alphekka Meridiana
කොරෝනා බොරියාලිස් - Corona Borealis	CrB	උර්සා මේජර්		උතුරු ඔටුන්න	ඇල්ෆෙකා - Alphecca
කෝවස් - Corvus	Crv	හර්කියුලීස්		කපුටා	ගීනා - Gienah
ක්‍රේටර් - Crater	Crt			කෝප්පය	ලාබ්‍රම් - Labrum
ක්‍රක්ස් - Crux	Cru		1603	දක්ෂිණ කුරුසය	ආක්‍රක්ස් - Acrux
සිග්නස් - Cygnus	Cyg		අතීතයේ සිට^[3]	හංසයා හෝ උතුරු කුරුසය	ඩෙනිබ් - Deneb
ඩෙල්ෆීනස් - Delphinus	Del	හෙවන්ලි වෝටර්ස්	අතීතයේ සිට^[3]	ඩොල්ෆින්	රොටනෙව් - Rotanev
ඩොරාඩෝ - Dorado	Dor	බේයර්	1603	ගෝල්ඩ් ෆිෂ්	α ඩොරාඩස් - α Doradus
ඩ්‍රෙකෝ - Draco	Dra	උර්සා මේජර්	අතිතයේ සිට^[3]	මකරා	ඉටමින් - Etamin
එකියුලියස් - Equuleus	Equ	හෙවන්ලි වෝටර්ස්		පෝනියා	කිටැල්ෆා - Kitalpha
එරිඩානස් - Eridanus	Eri	හෙවන්ලි වෝටර්ස්		එරිඩානස් නම් ගඟ^[5]	ආකනා - Achernar
ෆෝනැක්ස් - Fornax	For	ලා කයිලේ	1763	රසායනික ගිනි උදුන	ෆෝනසිස් - Fornacis
මිථුන - Gemini	Gem	රාශි චක්‍රය	අතීතයේ සිට^[3]	නිවුන් දරුවන්	පොලෙක්ස් - Pollux
ගෘස් - Grus	Gru	බේයර්	1603	දොඹකරය	ඇල්නේර් - Alnair
හර්කියුලීස් - Hercules	Her	හර්කියුලීස්	අතීතයේ සිට^[3]	හර්කියුලීස් නම් රණශූරයා^[5]	කෝනෆරස් - Kornephoros
හොරලෝගියම් - Horologium	Hor	ලා කයිලේ	1763	ඔරලෝසුව	α හොරලෝගි - α Horologii
හයිඩ්‍රා - Hydra	Hya	හර්කියුලීස්	අතීතයේ සිට^[3]	හයිඩ්‍රා නම් සත්ත්වයා^[5]	ඇල්ෆාඩ් - Alphard
හයිඩ්‍රස් - Hydrus	Hyi	බේයර්	1603	ජලජ සර්පයෙක්	β හයිඩ්‍රි - β Hydri
ඉන්ඩස් - Indus	Ind	බේයර්	1603	ඉන්දියානුවා	ද පර්සියන් - The Persian
ලැසර්ටා - Lacerta	Lac	පර්සියස්	1690	කටුස්සා	α ලැසෙර්ටේ - α Lacertae
සිංහ - Leo	Leo	රාශි චක්‍රය	අතීතයේ සිට^[3]	සිංහයා	රෙගියුලස් - Regulus
ලියෝ මයිනර් - Leo Minor	LMi	උර්සා මේජර්	1690	කුඩා සිංහයා	ප්‍රේචිපුවා - Praecipua
ලෙපස් - Lepus	Lep	ඔරායන්	අතීතයේ සිට^[3]	හාවා	ආනබ් - Arneb
තුලා - Libra	Lib	රාශි චක්‍රය		තුලාව	සුබෙනිශමාලි - Zubeneshamali
ලූපස් - Lupus	Lup	හර්කියුලීස්		වෘකයා	මෙන් - Men
ලින්ක්ස් - Lynx	Lyn	උර්සා මේජර්	1690	වල් බළලා	ලැවශක් - Elvashak
ලයිරා - Lyra	Lyr	හර්කියුලීස්	අතීතයේ සිට^[3]	වීණාව	වේගා - Vega
මෙන්සා - Mensa	Men	ලා කයිලේ	1763	ටේබල් කන්ද^[8]	α මෙන්සේ - α Mensae
මයික්‍රොස්කෝපියම් - Microscopium	Mic	ලා කයිලේ	1763	අන්වීක්ෂය	γ මයික්‍රොස්කෝපි - γ Microscopii
මොරොසරස් - Monoceros	Mon	ඔරායන්	1613	කඟවේනා	β මොනොසරෝටිස් - β Monocerotis
මුස්කා - Musca	Mus	බේයර්	1603	මැස්සා	α මුස්කේ - α Muscae
නෝමා - Norma	Nor	ලා කයිලේ	1763	වඩුවාගේ මට්ටම් උපකරණය	γ₂ නෝමේ - γ₂ Normae
ඔක්ටන්ස් - Octans	Oct	ලා කයිලේ	1763	ඔක්ටනය^[9]	ν ඔක්ට් - ν Oct
ඔෆියුකස් - Ophiuchus	Oph	හර්කියුලීස්	අතීතයේ සිට^[3]	සර්පයින් රැගෙනයන්නා	රසල්හේජ් - Rasalhague
ඔරායන් - Orion	Ori	ඔරායන්	අතීතයේ සිට^[3]	දඩයක්කාරයා	රිජෙල් - Rigel
පාවෝ - Pavo	Pav	බේයර්	1603	මොනරා	පීකොක් - Peacock
පෙගාසස් - Pegasus	Peg	පර්සියස්	අතීතයේ සිට^[3]	පෙගාසස්^[5]^[10]	එනිෆ් - Enif
පර්සියස් - Perseus	Per	පර්සියස්	අතීතයේ සිට^[3]	පර්සියස් කුමාරයා^[5]	මර්ෆෙක් - Mirfak
ෆීනික්ස් - Phoenix	Phe	බේයර්	1603	ෆීනික්ස් කුරුල්ලා^[5]	ඇන්කා - Ankaa
පික්ටර් - Pictor	Pic	ලා කයිලේ	1763	ඊසලය^[11]	α පික්ටෝරිස් - α Pictoris
මීන - Pisces	Psc	රාශි චක්‍රය	අතීතයේ සිට^[3]	මසුන්	ඇල්ෆර්ග් - Alpherg

Asterisms

විවිධ නිල නොවන රටා තාරකා මණ්ඩල සමඟ එක්ව පැවතී තිබේ. මෙම ලෙස දැන සිටින " asterisms ." බිග් Dipper / ප්ලව් සහ උතුරු කුරුස උදාහරණ වලට ඇතුලත් වේ. උදාහරණයක් කෝමා සඳහා යම් යම් පුරාණ asterisms , Berenices , Serpens , සහ කෘෂි Navis කොටස් , දැන් නිල තාරකා මණ්ඩල වේ

මූලාශ්‍ර

^ ^a ^b නැවත අඩ්යයනය කරන ලද "The constellations" කෘතිය ජාත්යන්තර තාරකා විද්යා සංගමය (International Astronomical Union), 9 දෙසැම්බර් 2015
^ Russell, Henry Norris (1922). "The New International Symbols for the Constellations". Popular Astronomy. 30: 469. Bibcode:1922PA.....30..469R.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ටොලමිගේ "Argo Navis" නම් කෘතියෙහි සඳහන් වේ
^ සාමාන්ය භාවිතයේ ඇත්තේ මකරා නමිනි
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h මිත්යාවකි
^ පසුව "තල්මසා" ලෙස අර්ථකතනය කරන ලදී
^ ඊජිප්තියානු රැජිනකි
^ දකුණු අප්‍රිකාවේ පිහිටා ඇත
^ සංගීත භාණ්ඩයකි
^ පිහාටු ඇති අශ්වයා
^ චිත්‍ර ඇඳීමේදී කැන්වසය රැඳවීමට යොදාගන්නා ආධාරකය

බාහිර සබැඳි

[:0-1] නැවත අඩ්යයනය කරන ලද "The constellations" කෘතිය ජාත්යන්තර තාරකා විද්යා සංගමය (International Astronomical Union), 9 දෙසැම්බර් 2015

[iau1-2] Russell, Henry Norris (1922). "The New International Symbols for the Constellations". Popular Astronomy. 30: 469. Bibcode:1922PA.....30..469R.

[:1-3] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ටොලමිගේ "Argo Navis" නම් කෘතියෙහි සඳහන් වේ

[4] සාමාන්ය භාවිතයේ ඇත්තේ මකරා නමිනි

[:2-5] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h මිත්යාවකි

[6] පසුව "තල්මසා" ලෙස අර්ථකතනය කරන ලදී

[7] ඊජිප්තියානු රැජිනකි

[8] දකුණු අප්‍රිකාවේ පිහිටා ඇත

[9] සංගීත භාණ්ඩයකි

[10] පිහාටු ඇති අශ්වයා

[11] චිත්‍ර ඇඳීමේදී කැන්වසය රැඳවීමට යොදාගන්නා ආධාරකය

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]