සෝමාලිලන්තයේ සංස්කෘතිය
.jpg)
සෝමාලිලන්තයේ ප්‍රධාන ගෝත්‍ර: ඉසාක් (ගර්හාජිස්, හබ්ර් ජෙලෝ, හබ්ර් අවාල්, අරප්, අයුබ්), හර්ටි (දුල්බහන්තේ, වර්සන්ගාලි, කස්කිකාබේ, ගහයිල්), ඩිර් (ගඩබුර්සි, ඉසා, මැගඩ්ලේ) සහ මදිබන්. අනෙකුත් කුඩා ගෝත්‍රවලට ඇතුළත් වන්නේ: ජිබ්‍රාහිල්, අකිෂෝ සහ වෙනත් අය.
සෝමාලියානු ජනතාවගේ ගෝත්‍රික කණ්ඩායම් වැදගත් සමාජ ඒකක වන අතර සෝමාලියානු සංස්කෘතියේ සහ දේශපාලනයේ ප්‍රධාන භූමිකාවක් ඇත. වංශ පීතෘමූලික වන අතර බොහෝ විට උප-කුලවලට බෙදී ඇත, සමහර විට බොහෝ උප-කොටස් ඇත.[1]
සෝමාලියානු සමාජය සාම්ප්‍රදායිකව වාර්ගික වශයෙන් ආවේනික වේ. සන්ධානයේ බැඳීම් දිගු කිරීම සඳහා, විවාහය බොහෝ විට වෙනත් ගෝත්‍රික සෝමාලි ජාතිකයෙකු සමඟ සිදු වේ. මේ අනුව, උදාහරණයක් ලෙස, 1954 අධ්‍යයනයක් නිරීක්ෂණය කළේ දුල්බහන්ටේ වංශයේ පිරිමින් විසින් සිදු කරන ලද විවාහ 89 ක දී, 55 (62%) ඔවුන්ගේ ස්වාමිපුරුෂයන් හැර වෙනත් දුල්බහන්තේ උප කුලවල කාන්තාවන් සමඟ ය; 30 (33.7%) වෙනත් ගෝත්‍රික පවුල්වල අවට ගෝත්‍රවල කාන්තාවන් සමඟ සිටියහ (ඉසාක්, 28; හවියේ, 3); සහ 3 (4.3%) ඩැරොඩ් වංශයේ පවුලේ අනෙකුත් වංශවල කාන්තාවන් සමඟ සිටියෝය (මැජර්ටීන් 2, ඔගඩන් 1).[2]
කලාව
[සංස්කරණය]
ඉස්ලාම් සහ කවිය සෝමාලියානු සංස්කෘතියේ ද්විත්ව කුළුණු ලෙස විස්තර කර ඇත. සෝමාලියානු කාව්‍යය ප්‍රධාන වශයෙන් වාචික වන අතර, පිරිමි සහ ගැහැණු යන දෙඅංශයෙන්ම කවියන් ඇත. සෝමාලි භාෂාවේ සාමාන්‍ය දේවල් තමයි ඒ අය රූපක විදියට පාවිච්චි කරන්නේ. සියලුම සෝමාලිවරුන් පාහේ සුන්නි මුස්ලිම්වරුන් වන අතර ජාතික අනන්‍යතාවය පිළිබඳ සෝමාලියානු හැඟීම සඳහා ඉස්ලාම් ඉතා වැදගත් වේ. බොහෝ සෝමාලිවරුන්ට නිශ්චිත මුස්ලිම් පල්ලියකට හෝ නිකායකට අයත් නොවන අතර ඔවුන් සොයා ගන්නා ඕනෑම මුස්ලිම් පල්ලියක යාඥා කළ හැකිය.[3]
උත්සව ආගමික උත්සව ස්වරූපයෙන් පැමිණේ. උපවාස මාසයේ අවසානය සනිටුහන් කරන ඊද් උල්-අදා සහ ඊද් උල්-ෆිතර් යනු වඩාත් වැදගත් දෙකක් වේ. පවුල්වල අය එකිනෙකා බැලීමට සැරසෙන අතර දුප්පත් අයට මුදල් පරිත්‍යාග කරයි. අනෙකුත් නිවාඩු දිනයන් පිළිවෙලින් බ්‍රිතාන්‍ය සෝමාලිලන්තයේ නිදහස සහ සෝමාලිලන්ත ප්‍රදේශය පිහිටුවීම සමරන ජුනි 26 සහ මැයි 18 ඇතුළත් වේ; කෙසේ වෙතත්, දෙවැන්න ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාව විසින් පිළිගනු නොලැබේ.[4]
කෙනෙකුගේ දේපළ නිතර මාරු කරන සංචාර සංස්කෘතිය තුළ, ප්ලාස්ටික් කලාවන් ඉතා දියුණු වීමට හේතු කුඩා ය. සෝමාලි ජාතිකයන් ඔවුන්ගේ වියන ලද සහ ලී කිරි ජෝගු (හාමෝ; වඩාත්ම විසිතුරු ජෝගු සාදනු ලබන්නේ සීරිගබෝ) මෙන්ම ලී හිස්වැසුම් අලංකාර කර අලංකාර කරයි.[තහවුරු කර නොමැත] සියාර් සූමාලි නමින් හැඳින්වෙන එවැනි නර්තනයක් දේශීය ප්‍රියතමයකි.[5]
සෝමාලියානු සංස්කෘතියේ වැදගත් කලාවක් වන්නේ හැනා කලාවයි. හෙනා යෙදීමේ සිරිත අතීතයේ සිටම පැවත එන්නකි. විශේෂ අවස්ථා වලදී සෝමාලියානු කාන්තාවකගේ අත් පා අලංකාර මෙන්ඩි වලින් ආවරණය කිරීමට බලාපොරොත්තු වේ. ගැහැණු ළමයින් සහ කාන්තාවන් සාමාන්‍යයෙන් ඊද් හෝ මංගල උත්සව වැනි උත්සව අවස්ථාවන්හිදී හැනාවලින් තම දෑත් සහ පාද අලංකාර කරති. හැනා මෝස්තර ඉතා සරල සිට ඉතා සංකීර්ණ දක්වා වෙනස් වේ. සෝමාලියානු මෝස්තර වෙනස් වන අතර සමහර නවීන හා සරල වන අතර අනෙක් ඒවා සාම්ප්‍රදායික හා සංකීර්ණ වේ. සාම්ප්‍රදායිකව, එය කාන්තා චාරිත්‍රයක් ලෙස සලකනු ලබන බැවින් එය ශරීර කලාවක් ලෙස භාවිතා කරන්නේ කාන්තාවන් පමණි. හෙනා අත් පා වල ආලේප කරනවා පමණක් නොව ඩයි එකක් ලෙසද භාවිතා කරයි. සෝමාලියානු පිරිමි සහ ගැහැණු යන දෙඅංශයෙන්ම හෙනා තම හිසකෙස් වර්ණය වෙනස් කිරීම සඳහා ඩයි එකක් ලෙස භාවිතා කරයි. බොහෝ විට හිජාබයක් පැළඳ සිටින බැවින් කාන්තාවන්ට ඔවුන්ගේ හිසකෙස් මත හැනා ආලේප කිරීමට නිදහස තිබේ.[6][සත්‍යාපනය අසමත්]
ක්‍රීඩා
[සංස්කරණය]
සෝමාලිලන්තයේ ජනප්‍රිය ක්‍රීඩා අතර පාපන්දු, ධාවන පථ සහ පිටිය සහ පැසිපන්දු ඇතුළත් වේ.[7][8] සෝමාලිලන්තයට ජාතික පාපන්දු කණ්ඩායමක් ඇත, නමුත් එය FIFA හෝ අප්‍රිකානු පාපන්දු සම්මේලනයේ සාමාජිකයෙකු නොවේ.[9]
මූලාශ්‍ර
[සංස්කරණය]- ^ "Somali networks: Structure of clan and society" (PDF) (ඉංග්‍රීසි බසින්). 7 August 2020 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 18 February 2020.
- ^ Ioan M. Lewis, Blood and Bone: The Call of Kinship in Somali Society, (Red Sea Press: 1994), p.51
- ^ උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;somarelනමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ "Official Public Holidays – Somaliland Law ›" (PDF) (ඉංග්‍රීසි බසින්). 20 August 2018 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 18 February 2020.
- ^ "Reviving Somali Culture through Folk Dances" (ඉංග්‍රීසි බසින්). 30 June 2018. සම්ප්‍රවේශය 18 February 2020.
- ^ "Somali women at heart of henna business – NGO henna project in Somalia" (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 18 February 2020.
- ^ "Women and Athletics, Sports in Somaliland". Som Tribune (ඉංග්‍රීසි බසින්). 3 April 2019. සම්ප්‍රවේශය 16 March 2020.
- ^ "CONIFA Through the Years: Are You Ready for Somaliland 2020?". Pundit Arena (ඉංග්‍රීසි බසින්). 23 June 2021 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 16 March 2020.
- ^ "Starting a national team in a country that doesn't exist". BBC Sport. 2018-11-19. සම්ප්‍රවේශය 2024-04-05.