සත්ත්ව වංශ
මූලික ලක්ෂණ
[සංස්කරණය]| සීලෙන්ටෙරාටා වංශය | ප්ලටිහෙල්මින්තෙස් වංශය | නෙමටෝඩා වංශය | අනෙලිඩා වංශය | ආත්‍රෝපෝඩා වංශය | මොලුස්කා වංශය | එකිනොඩමෙටා වංශය | කෝඩේටා වංශය | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| classes |
|
|
|
|
|
|
| |
| උදාහරණ |
|
|
|
|
|
|
|
|
| පරිසරය |
|
|
|
|
|
|
|
|
| දේහ සමමිතිය | අරීය | ද්වි පාර්ශ්වික | ද්වි පාර්ශ්වික | ද්වි පාර්ශ්වික | ද්වි පාර්ශ්වික | ද්වි පාර්ශ්වික | පංච අරීය/ ද්වි පාර්ශ්වික | ද්වි පාර්ශ්වික |
| සීලෝමික/ අසීලෝමික | අසීලෝමික | ව්‍යාජ සීලෝමික | සීලෝමික | සීලෝමික | සීලෝමික | සීලෝමික | සීලෝමික | |
| ශීර්ෂණය | නැත | ඇත* | ඇත* | ඇත | ඇත | ඇත | නැත | ඇත |
| දේහ ආවරණය | ||||||||
| ආහාර මාර්ගය | නැත | අසම්පුර්ණ | සම්පුර්ණ | සම්පුර්ණ | සම්පුර්ණ | සම්පුර්ණ | සම්පුර්ණ/ අසම්පුර්ණ | සම්පුර්ණ |
| සංසරණ පද්ධතිය | නැත | නැත | නැත | සංවෘත | විවෘත | විවෘත | ක්ෂීණ වී ඇත | සංවෘත |
| ශ්වසන පද්ධතිය | නැත | නැත | නැත |
|
|
|
|
|
| සැකිල්ල | බාහිර (ඇතැම් ආකාර වල) | නැත | ද්‍රවස්තිති | ද්‍රවස්තිති | බාහිර |
|
අභ්‍යන්තර | අභ්‍යන්තර |
| බහිස්ශ්‍රාවී පද්ධතිය | නැත | සිළු සෛල
|
බහිස්රාවී නාල | වෘක්කිකා |
|
වෘක්කිකා | නැත | වෘක්ක |
| ස්නායු පද්ධතිය | ස්නායු ජාලය | ඇත | ඇත | ඇත | ඇත | ඇත | ඇත | ඇත |
| සංවේදී අවයව |
|
|
පිටිකා | සරල ඇස් |
|
|
|
|
| ප්‍රජනනය |
|
|
|
|
|
|
|
|
Phylum Coelenterata
[සංස්කරණය]Coelentarata වංශයේ විශේෂ ලක්ෂණ
[සංස්කරණය]- ද්වි ප්‍රස්ථර වීම.
- මධ්‍ය ශ්ලේශයක් තිබීම.
- බුහුබා සහ මෙඩුස ලෙස දේහ ආකාර 2ක් තිබීම.
- මුඛය සීලොමාන්ත්‍රයට විවෘත වීම.
- දංශක සෛල සහ දංශක කෝෂ්ට තිබීම.
- පක්ෂ්මධර Planula කීටයෙකු සිටීම.
Coelenterata වංශය බෙදෙන classes
[සංස්කරණය]Coelenterata වංශය Hydrozoa, Schipozoa සහ Anthozoa යන classes වලට බෙදා දක්වනු ලබයි.
| Hydrozoa | Schipozoa | Anthozoa |
|---|---|---|
| උදා:Hydra, Obelia | උදා:Jellyfish (ලොඩියන්) | උදා:මුහුදු මල, රළු/මෘදු කොරල් |
| ප්‍රමුඛ අවස්තාව බුහුබා (උදා:Hydra) අවස්ථාවයි. නමුත් ඇතැම් ආකාර වල මෙඩුස ආකාරය (උදා:Obelia) ද ඇත. | ප්‍රමුඛ වන්නේ මෙඩුස අවස්ථාවයි. | බුහුබා අවස්තාව පමණක් ඇත. |
| හුදෙකලාව (Hydra) හෝ ඝනාවාසීව (Obelia) ඇත. | නිදහසේ පිහිනමින් ජීවත් වේ. | හුදෙකලාව (මුහුදු අනිමනි) හෝ ඝනාවාසීව (කොරල්) ලෙස ඇත. |
| බුහුබාවන් ගේ මුඛය වට ග්‍රාහිකා වලයයන් 1ක් පමණක් තිබේ. මෙඩුසා වෙක් ඇති විට මුඛය වටා ග්‍රාහිකා පිහිටීමක් නැත. | බුහුබාවන් ගේ මුඛය වට ග්‍රාහිකා වලයයන් 1ක් පමණක් තිබේ. මෙඩුසාවන් ගේ මුඛය වටා බාහු 4 ක් පිහිටා තිබේ. | |
| බහුලව කරදිය වාසි වේ. සුළු ගණනක් මිරිදිය වාසි වේ. | සියල්ලෝම කරදිය වාසින් වේ. | සියල්ලෝම කරදිය වාසින් වේ. |
Phylum Platyhelminthes
[සංස්කරණය]Platyhelminthes වංශයේ විශේෂ ලක්ෂණ
[සංස්කරණය]- ත්‍රි ප්‍රස්ථර අසීලෝමිකයන් වීම.
- සිළු සෛල වලින් සමන්විත බහිස්ශ්‍රාවී පද්ධතියක් තිබීම.
- මුර්ධාවක් තිබීම. (මුර්ධාව යනු චුෂකර සහ අංකුෂ සහිත ආසක්ත ව්‍යුහයකි.)
Platyhelminthes වංශය බෙදෙන classes
[සංස්කරණය]Platyhelminthes වංශය Tubellaria, Trematoda සහ Cestoda ලෙස classes වලට බෙදා දක්වනු ලබයි.
| Tubellaria | Trematoda | Cestoda |
|---|---|---|
| උදා:Planaria, Bipalium | උදා:Fasciola | උදා:Taenia sollum |
| නිදැලි වාසින් වේ. | අන්තඃ පරපෝෂිතයන් වේ. | අන්තඃ පරපෝෂිතයන් වේ. |
| හිසක් සහිත පැතලි පත්‍රාකාර දේහයක් ඇත. එහි ඇස් පිහිටා ඇත. | හිසක් රහිත පැතලි පත්‍රාකාර දේහයක් ඇත. ඇස් නැත. | සිහින් දිගු පැතලි පටියාකාර දේහයක් ඇත. ඇස් පිහිටීමක් නැත. දේහයේ ජනන ඛණ්ඩ පිහිටා ඇත. |
| දෙහාවරණය පක්ෂ්මධර අපිචර්මයයි. එහි ශ්ලේෂ්මල ග්‍රන්ථි පිහිටා තිබේ. | ඛණ්ටක සහිත උච්ඡර්මය දේහාවරණයයි. | ක්ෂුද්‍ර අංගුලිකා සහිත උච්ඡර්මය දේහ ආවරණය ලෙස ක්‍රියා කරයි. |
| උදරීයව මුඛය පිහිටයි. ප්‍රතිවර්තනය කල හැකි ග්‍රසනිකාවක් ඇත. චුෂකර නැත. | පුර්වව මුඛය පිහිටයි. එය වටා මෞඛ චුෂකරය පිහිටයි. උදරීය චුෂකරයක් ද ඇත. | මුඛයක් නැත. මුර්ධාවේ චුෂකර සහ අංකුෂ පිහිටා ඇත. |
Phylum Nematoda
[සංස්කරණය]Nematoda වංශයේ විශේෂ ලක්ෂණ
[සංස්කරණය]- ව්‍යාජ සීලෝමයක් දැරීම.
- දෙකෙළවරට සිහින් වූ දිගැටි දේහයක් දැරීම.
- දේහ බිත්තියේ අන්වායාමව සැකසුණු සිනිඳු පේශි පමණක් තිබීම.
Phylum Annelida
[සංස්කරණය]Annelida වංශයේ විශේෂ ලක්ෂණ
[සංස්කරණය]- දේහය තුල අංශපාදිකා සහ දැඩි කෙඳි පිහිටා තිබීම.
- දේහය බාහිරව මෙන්ම අභ්‍යන්තරිකව ද ඛණ්ඩ වලට වෙන් වී තිබීම.
- මෙවුලය හා බීජ කෝෂ දැරීම.
සංවෘත රුධිර සංසරණ පද්ධතියක් ඇති අතර රුධිර වර්ණක දරයි.
බහිස්‍රාවීය අවයව ලෙස වෘක්කිකා පිහිටයි.
දේහය පූර්ව කෙළවරේ මස්තිෂ්ක ගැන්ග්ලියා යුගලකි.එහි ද්විත්ව ඝන ස්නායු රජ්ජුවක් ඇත.
Annelida වංශය බෙදෙන classes
[සංස්කරණය]Annelida වංශය Polychaeta, Oligochaeta සහ Hirudinia යන classes වලට බෙදා දක්වයි.
| Polychaeta | Oligochaeta | Hirudinia |
|---|---|---|
| උදා: Nereis | උදා: ගැඩවිලා | උදා: කුඩල්ලා |
| පැහැදිලි හිසක් ඇත. එහි ඇස් හා ග්‍රාහිකා පිහිටා ඇත. | පැහැදිලි හිසක් ඇත. | පැහැදිලිව හඳුනා ගත හැකි හිසක් නැත. නමුත් පුර්ව හා අපර කෙලවර චුෂකරය බැගින් ඇත. |
| අංශ පාදිකා ඇත. | අංශ පාදිකා නැත. | අංශ පාදිකා නැත. |
| දැඩි කෙඳි වැඩි සංක්‍යාවක් ඇත. | දැඩි කෙඳි සංක්‍යාව අඩුය. | දැඩි කෙඳි නැත. |
| මෙවුලයක් නැත. | මෙවුලයක් ඇත. | මෙවුලයක් නැත. |
Phylum Arthropoda
[සංස්කරණය]Arthropoda වංශයේ විශේෂ ලක්ෂණ
[සංස්කරණය]- දේහ ඛණ්ඩ එකට එකතු වී ටැග්මා සෑදීම.
- සන්ධි සහිත උපාංග තිබීම.
- ඇතැමුන්ට සංයුක්ත ඇස් තිබීම.
- කයිටිනීය උච්චර්මයක් තිබීම.
- මුඛ උපාංග තිබීම.
- බහිස්ශ්‍රාවය සඳහා මැල්පිගීය නාලිකා, හරිත ග්‍රන්ථි තිබීම.
- ශ්වසනය සඳහා ශ්වාස නාල පද්ධතියක් සහ පත් පෙනහැලි තිබීම.
Arthropoda වංශය බෙදෙන classes
[සංස්කරණය]Arthropoda වංශය Crustacea, Insecta, Chilopoda, Diplopoda සහ Arachnida යන classes වලට බෙදා දක්වයි.
| Crustacea | Insecta | Chilopoda | Diplopoda | Arachnida |
|---|---|---|---|---|
| උදා: ඉස්සා, කකුළුවා, පොකිරිස්සා | උදා: කැරපොත්තා ඇතුළු සියලුම කෘමින් | උදා: පත්තෑයා | උදා: හැකරල්ලා | උදා: මකුළුවා, ගෝනුස්ස, කිනිතුල්ල, මයිටාවා |
| දේහය ශීර්ෂ ඖරසය සහ උදරය ලෙස ටැග්මා 2 කට බෙදී තිබේ. | හිස, උරස, උදරය ලෙස ටැග්මා 3 කට දේහය බෙදී තිබේ. | හිස සහ ඛණ්ඩ රාශියකින් සමන්විත ටැග්මා 2 කි. | හිස, කෙටි උරස හා දිගු උදරය ලෙස ටැග්මා 3 කි. | ශීර්ෂ ඖරසය සහ උදරය ලෙස ටැග්මා 2 කට බෙදී තිබේ. |
| ශීර්ෂ ඖරසයෙන් චරපාද යුගල 5 ක් පැන නැගී. | උරසෙන් චරපාද යුගල 3 ක් පැන නැගී තිබේ. උරසෙන් පියා පත් යුගල 01 ක් හෝ 02 ක් ඇති විය හැක. | දේහයේ එක් එක් ඛණ්ඩයෙන් චර පාද යුගලය බැගින් පැන නැගී ඇත. | උරසේ සෑම ඛණ්ඩයකින්ම චර පාද යුගල බැගින් ද උදරයේ සෑම ඛණ්ඩයකින් ම චර පාද යුගල 2 බැගින් ද පැන නැගී ඇත. | ශීර්ෂ ඖරසයෙන් චරපාද යුගල 4 ක් පැන නැගී. |
| ස්ඵර්ශක යුගල 2 ක් ඇත. | ස්ඵර්ශක යුගල 1 ක් ඇත. | ස්ඵර්ශක යුගල 1 ක් ඇත. | ස්ඵර්ශක යුගල 1 ක් ඇත. | ස්ඵර්ශක පිහිටා නැත. |
| කරදිය, මිරිදිය, භෞමික, | භෞමික, මිරිදිය | භෞමික | භෞමික | කරදිය, මිරිදිය, භෞමික |
Phylum Mollusca
[සංස්කරණය]Mollusca වංශයේ විශේෂ ලක්ෂණ
[සංස්කරණය]- මුඛයේ රේත්‍රිකාරාවක් තිබීම.
- ප්‍රවරණය නම් දේහ ආවරණයක් තිබීම.
- හිස, පේශිමය පාදය සහ අන්තරංග ගොනුව ලෙස දේහය ඛණ්ඩ වලට බෙදී තිබීම.
- ප්‍රාවරණයෙන් ශ්‍රාවය කරන කවචයක් තිබීම.
- වෙලිජර් නම් කීට අවස්තාවක් තිබීම.
Mollusca වංශය බෙදෙන classes
[සංස්කරණය]Mollusca වංශය Polyplacophora, Gastropoda, Bivalvia (Pelycopoda) (Lamillibranchiata) සහ Cephalopoda යන classes වලට බෙදා දක්වයි.
| Polyplacophora | Gastropoda | Bivalvia (Pelycopoda) (Lamillibranchiata) | Cephalopoda |
|---|---|---|---|
| උදා: අට පියල්ලා | උදා: ගොළුබෙල්ල, හම්බෙල්ල | උදා: මට්ටියා, කාවාටි | උදා: දැල්ලන්, බූවල්ලන් |
| ඵලක අටකින් යුතු පෘෂ්ටීයව පිහිටන කවචයක් ඇත. | තනි කවචයක් ඇත. ඵලක එකකි. බොහෝ විට කවචය දඟර ගැසී ඇත. (ඇතැම් විට කවචය ක්ෂීණ වී ඇත) | ඵලක දෙකකින් සමන්විත තනි කවචයක් (පාර්ශ්විකව) ඇත. | බාහිර හෝ අභ්‍යන්තර කවචයක් ඇත. නැතහොත් කවචය ක්ෂීණ වී ඇත. |
| රේත්‍රිකාවක් නැත. | රේත්‍රිකාවක් ඇත. | රේත්‍රිකාවක් ඇත. | රේත්‍රිකාවක් ඇත. |
| පැතලි විශාල පේශිමය පාදයක් ඇත. | විශාලව වැදුණු පේශිමය පාදයක් ඇත. | පේශිමය පාදය පොරවක හැඩය ගනී. | පේශිමය පාදය නිනාල සහ බාහු වලට විකරණය වී ඇත. |
| හිසක් ඇත. නමුත් එහි ඇස් හෝ ග්‍රාහිකා නැත. | හොඳින් විකසනය වූ හිසක් ඇත. හිසෙහි ඇස් හා ග්‍රාහිකා ඇත. එක් ග්‍රාහිකා යුගලක ඇස් පිහිටයි. | හිසක් නැත. (ඇස් හෝ ග්‍රාහිකා ද නැත.) | හොඳින් විකසනය වූ හිසක් ඇත. පැහැදිලි ඇස් ඇත. පෘෂ්ට වංශිකයන් ට සමාන වේ. හිසේ බාහු 8 ක් හෝ 10 ක් ඇත. නිනාල සහ සයිෆන ඇත. |
Phylum Echinodermata
[සංස්කරණය]Echinodermata වංශයේ විශේෂ ලක්ෂණ
[සංස්කරණය]- ජල වාහිනී පද්ධතියක් තිබීම.
- සුහුඹුලා පංච අරීය සමමිතියක් පෙන්වීම.
- පෙඩිසලේරියා තිබීම.
- බාහු වල අභිමෞඛ පෘෂ්ටයේ චරනාල ඇලි පිහිටා තිබීම.
- ශ්වසනය සඳහා ඇතැම් ආකාර වල ජම්බාලික ශ්වසන වෘක් යොදා ගැනීම.
Echinodermata වංශයේ classes
[සංස්කරණය]Echinodermata වංශය Asteroidea, Ophiouroidea, Echinoidea, Holuthuroidea සහ Crinoidea යන classes වලට බෙදා දක්වයි.
| Asteroidea | Ophiouroidea | Echinoidea | Holuthuroidea | Crinoidea |
|---|---|---|---|---|
| උදා: පසැඟිල්ලා | උදා: භංගුර තාරකාව | උදා: මුහුදු ඉකිරි | උදා: මුහුදු කැකිරි | උදා: මුහුදු ලිලී |
| මධ්‍ය මඩලක් ඇත. ඉන් බාහු 5 ක් පැන නගී. බාහු, මධ්‍ය මඩලෙන් පැහැදිලිව වෙන් වී නැත. බාහු කෙලවරට යන විට සිහින් වේ. | කුඩා ගෝලාකාර මඩලක් ඇත. ඉන් පැහැදිලිව වෙන් වු බාහු 5 ක් පැන නැගී. බාහු දිගයි, කැඩෙන සුළුයි. සන්ධි තිබෙන නිසා චලනය කල හැක. | ගෝලාකාර හෝ මණ්ඩලාකාර දේහයක් ඇත. බාහු නැත. | අභිමෞඛ, අපමෞඛ අක්ෂය දිගු නිසා දිගටි සිලින්ඩරාකාර දේහයක් ඇත. මෘදු දේහයකි. | දේහය කුඩා කොප්පාකාර මණියකි. එය චුර්ණමය ඵලක වලින් සෑදී ඇත. සුනම්‍ය බාහු 5 ක් සම්බන්ධ වී ඇත. ඇතැම් ආකාර වෘන්තයකින් උපස්තරයකට සවි වේ. මුඛය හා ගුදය එකම පැත්තේ පිහිටයි. |
| අප මෞඛ පෘෂ්ටයේ චුර්ණමය මොට ඛණ්ටක පිහිටා තිබේ. ඒ වටා පෙඩිසලේරියා ඇත. | දේහයේ බාහු වල පාර්ශ්විකව ඛණ්ටක පිහිටා තිබේ. පෙඩිසලේරියා නැත. | චලනය කල හැකි දිගු ඛණ්ටක පිහිටා තිබේ. පෙඩිසලේරියා ඇත. | ඛණ්ටක හෝ පෙඩිසලේරියා නැත. | ඛණ්ටක නැත. පෙඩිසලේරියා ඇත. අනුපක්ෂක නම් සිහින් ව්‍යුහයන් පාර්ශ්විකව ඇත. |
| මඩලේ අභිමෞඛ පෘෂ්ටයේ මුඛය ද, අපමෞඛ පෘෂ්ටයේ ගුදයද පිහිටා ඇත. | මුඛය මධ්‍යස්ථව පිහිටයි. ගුදයක් නැත. | අභිමෞඛ පැත්තේ මුඛයද අප මෞඛ පැත්තේ ගුදය ද ඇත. එය මධ්‍යස්ථව හෝ පාර්ශ්විකව ඇත. | පුර්ව ලෙස මුඛය ද, අපරව ගුදයද පිහිටයි. | මුඛය සහ ගුදය දේහයේ එකම පැත්තට විවෘත වේ. |
| අභිමෞඛ පෘෂ්ටයේ නාල පාද ඇත. ඒවායේ චුෂාකර ඇත. | නාල පාද පේලි දෙකක් අභිමෞඛ පෘෂ්ටයේ ඇත. ඒවායේ චුෂකර නැත. | චුෂකර සහිත සිහින් නාල පාද ඇත. | නාල පාද ඇත. චුෂකර ද ඇත. | ග්‍රාහිකා අතර නාල පාද පිහිටා ඇත. |
Phylum Chordata
[සංස්කරණය]Chordata වංශයේ විශේෂ ලක්ෂණ
[සංස්කරණය]- ජීවන ප්‍රවෘත්තියේ කිසියම් අවස්තාවකදී හෝ දණ්ඩාකාර පෘෂ්ටීය පෘෂ්ට රජ්ජුවක් පිහිටා තිබීම.
- ග්‍රසනික ප්‍රදේශයේ ග්‍රසනික පැලුම් පිහිටා තිබීම.
- ජීවන චක්‍රයේ කිසියම් අවස්ථාවකදී හෝ ආහාර මාර්ගයට මෙන්ම පෘෂ්ට රජ්ජුවට ද පෘෂ්ටීයව පවතින ස්නායු රජ්ජුවක් පිහිටා තිබීම.
- ජීවන චක්‍රයේ කිසියම් අවස්ථාවකදී හෝ ගුදයට පිටුපසින් අපර ගුද වලිගයක් පිහිටා තිබීම.
- උදරීයව හෘදයක් පිහිටා තිබීම.
Chordata වංශයේ classes
[සංස්කරණය]Chordata වංශය Chondricthese, Osticthese, Amphibia, Reptilia, Aves සහ Mammalia යන classes වලට බෙදා දක්වයි.
| Chondricthese | Osticthese | Amphibia | Reptilia | Aves | Mammalia |
|---|---|---|---|---|---|
| උදා: මෝරා, මඩුවා | උදා: ගල්මාළු, බලයා, පරවා | උදා: ගෙම්බන්, මැඩියන්, සලමන්දරාවන් | උදා: කටුස්සා, නාගයා, කිඹුලා, කැස්බෑවා, ඉබ්බන් | ගිරවා, කපුටා | මීයා, මිනිසා, තල්මසා, වවුලා, තාරාහොට ප්ලැටිපසා |
| තර්කු රූපි දේහයක් ඇත. හිස කඳ සහ වලිගය ලෙස දේහය කොටස් 3 කට බෙදී ඇත. | තර්කු රූපි දේහයක් ඇත. හිස කඳ සහ වලිගය ලෙස දේහය බොහෝ විට බෙදී ඇත. | හිස කඳ සහ වලිගය ලෙස දේහය බොහෝ විට බෙදී ඇත. | හිස, ගෙල, කඳ සහ වලිගය ලෙස දේහය බොහෝ විට බෙදී ඇත. | අනාකුල හැඩයක් ගන්නා දේහයක් ඇත. හිස, ගෙල, කඳ සහ වලිගය ලෙස දේහය බෙදී ඇත. | හිස, ගෙල, කඳ සහ වලිගය ලෙස දේහය බෙදී ඇත. දේහය විවධ ආකාර හැඩයන්ගෙන් යුක්තයි. |
| රළු කොරල සහිත ග්‍රන්ථිමය සමක් ඇත. | චක්‍රාකාර හෝ කන්කතාභ කොරල සහිත ග්‍රන්ථිමය සමක් ඇත. | කොරල රහිත, ග්‍රන්ථිමය සිනිඳු සමක් ඇත. | කොරස් කොරල සහ කොරස් ඵලක වලින් සමන්විත සමක් ඇත. සමෙහි ග්‍රන්ථි රහිත වේ. (වියලි සමකි) | කොරල සහිත සමක් පාද වලට ඇත. පිහාටු සහිත සමක් ඇත. සමේ ග්‍රන්ථි රහිතයි. (නමුත් ජලජ පක්ෂීන් ගේ සමේ වාලාග්‍ර ග්‍රන්ථි ඇත.) | කොරල රහිත, ග්‍රන්ථිමය, රෝම සහිත සමක් ඇත. |
| යුගලනය වූ ලය වරල් සහ ශ්‍රෝණි වරල් ඇත. | යුගලනය වූ ලය හා ශ්‍රෝණි වරල් ඇත. | යුගලනය වූ පන්චාංගුලික ගාත්‍රා ඇත. | යුගලනය වූ පන්චාංගුලික ගාත්‍රා ඇත. | යුගලනය වූ පන්චාංගුලික ගාත්‍රා ඇත. පුර්ව ගාත්‍රා යුගල පියාපත් බවට විකරණය වී ඇත. | යුගලනය වූ පන්චාංගුලික ගාත්‍රා ඇත. |
| විෂමාංශ පුච්ච පෞච්ච වරලක් ඇත. | සමාංශ පුච්ච පෞච්ච වරලක් ඇත. | සියළුම කීට අවස්ථා වලට, සමහර සුහුඹුලන්ට වලිගයක් ඇත. | අපර ගුද වලිගය කොරල වලින් වැසි පැවති. | දිගු පිහාටු සහිත කෙටි වලිගයක් ඇත. | විවිධ වලිග ආකාර පිහිටා ඇත. |
| උදරීය මුඛය, එනමලය සහිත දත් පිහිටයි. | සාමාන්‍යයෙන් අග්‍රස්තව මුඛය, අස්ථිමය දත්. | උදරීය මුඛය, දත් ඇත්නම අස්ථි වල මතු පිටට සවි වී ඇත. | දත් සහිත පළල් මුඛය. ඇතැම් ආකාර වල කුහර තුළ දත් පිහිටයි. (උදා: කිඹුලන් ගේ දත්) | හොටක් ලෙස පිහිටන මුඛය. දත් නැත. | උදරීය මුඛය, කුහර තුළ පිහිටන දත්. |
| ඇතුළු කන පමණක් ඇත. | ඇතුළු කන පමණක් ඇත. | මැද කන සහ ඇතුළු කන පමණක් ඇත. | ඇතුළු කන, මැද කන සහ බාහිර කන ඇත. නමුත් බාහිර කන් පෙත්තක් නැත. | ඇතුළු කන, මැද කන සහ බාහිර කන ඇත. නමුත් බාහිර කන් පෙත්තක් නැත. | ඇතුළු කන, මැද කන සහ බාහිර කන ඇත. නමුත් බාහිර කන් පෙත්තක් ඇත. |
| කාටිලේජමය අභ්‍යන්තර සැකිල්ලක් ඇත. | අස්ථිමය අභ්‍යන්තර සැකිල්ලක් ඇත. | බොහෝ දුරට අස්ථිමය සැකිල්ලක් ඇත. | අස්ථිමය අභ්‍යන්තර සැකිල්ල | දැඩි, සැහැල්ලු අස්ථිමය අභ්‍යන්තර සැකිල්ලක්, අස්ථි තුළ වාතයෙන් පිරුණු කුහර ඇත. | අස්ථිමය අභ්‍යන්තර සැකිල්ල, නමුත් සන්ධි වල කාටිලේජ ඇත. |
| ඇසිපිය රහිත ඇස් | ඇසිපිය රහිත ඇස් | චලනය කල හැකි ඇසිපිය සහිත ඇස්, නිමීලන පටලයක් ද ඇත. | ඇසිපිය සහිත විශාල පාර්ශ්වික ඇස්, නිමීලන පටලයක් ද ඇත. | ඇසිපිය සහිත විශාල පාර්ශ්වික ඇස්, නිමීලන පටලයක් ද ඇත. | චලනය කල හැකි ඇසිපිය සහිත ඇස්. ඇතැම් ආකාර වලට නිමීලන පටලය ඇත. |
| හෘදයේ කුටීර 2 කි. | හෘදයේ කුටීර 2 කි. | හෘදයේ කුටීර 3 කි. | හෘදයේ කුටීර 3 කි. කෝෂිකාව දෙකට බෙදීම අසම්පුර්ණ වේ. (කිඹුලන් හැර) | හෘදයේ කුටීර 4 කි. | හෘදයේ කුටීර 4 කි. |
| ජලක්ලෝම ඇත. ජලක්ලෝම පැලුම් යුගල කිහිපයකි. ඒවා පිධානයකින් වැසි නැත. | ජලක්ලෝම ඇත. ජලක්ලෝම පැලුම් යුගලක් ඇත. ඒවා පිධානයකින් වැසී ඇත. | ශ්වසනයට ජලක්ලෝම, පෙනහැලි, සම හෝ මුඛ කුහර ආස්තරණය යොදා ගනී. | පෙනහැලි යොදා ගනී. | පෙනහැලි යොදා ගනී. | පෙනහැලි යොදා ගනී. |
| බහිස්ශ්‍රාවය සඳහා වෘක්ක ඇත. ප්‍රධාන නයිට්‍රජනීය බහිස්ශ්‍රාවී ඵලය යුරියා වේ. | බහිස්ශ්‍රාවය සඳහා වෘක්ක ඇත. ප්‍රධාන නයිට්‍රජනීය බහිස්ශ්‍රාවී ඵලය යුරියා වේ. | බහිස්ශ්‍රාවය සඳහා වෘක්ක ඇත. ප්‍රධාන නයිට්‍රජනීය බහිස්ශ්‍රාවී ඵලය යුරියා වේ. | බහිස්ශ්‍රාවය සඳහා වෘක්ක ඇත. ප්‍රධාන නයිට්‍රජනීය බහිස්ශ්‍රාවී ඵලය යුරික් අම්ලය වේ. | බහිස්ශ්‍රාවය සඳහා වෘක්ක ඇත. ප්‍රධාන නයිට්‍රජනීය බහිස්ශ්‍රාවී ඵලය යුරික් අම්ලය වේ. | බහිස්ශ්‍රාවය සඳහා වෘක්ක ඇත. ප්‍රධාන නයිට්‍රජනීය බහිස්ශ්‍රාවී ඵලය යුරියා වේ. |
| චල තාපීන් වේ. | චල තාපීන් වේ. | චල තාපීන් වේ. | චල තාපීන් වේ. | අචල තාපීන් වේ. | අචල තාපීන් වේ. |
| කපාල ස්නායු යුගල 10 ක් ඇත. | කපාල ස්නායු යුගල 10 ක් ඇත. | කපාල ස්නායු යුගල 10 ක් ඇත. | කපාල ස්නායු යුගල 12 ක් ඇත. | කපාල ස්නායු යුගල 12 ක් ඇත. | කපාල ස්නායු යුගල 12 ක් ඇත. |
| අභ්‍යන්තර සංසේචනය | බාහිර සංසේචනය | අභ්‍යන්තර (උදා: පණු ගෙම්බා) හෝ බාහිර සංසේචනය | අභ්‍යන්තර සංසේචනය | අභ්‍යන්තර සංසේචනය | අභ්‍යන්තර සංසේචනය |
| අණ්ඩජ හෝ අණ්ඩ ජලාබුජ; කීට අවස්ථා නැත. | සාමාන්‍යයෙන් අණ්ඩජ; කීට අවස්ථා තිබිය හැක. | බිත්තර දමයි; කීට අවස්ථා ඇත. | අණ්ඩජ හෝ අණ්ඩ ජලාබුජ; කවචයක් සහිත, බීජාන්න සහිත බිත්තර; කීට අවස්ථා නැත. | අණ්ඩජ; කැල්සනීකෘත කවචයක් සහිත බිත්තර; කීට අවස්ථා නැත. | ජලාබුජ; නමුත් ඇතැම් ආකාර අණ්ඩජ වේ. (උදා: තාර හොට ප්ලැටිපසා); කීට අවස්ථා නැත. |
- අණ්ඩජ - බිත්තර දමන
- ජලාබුජ - සංසේචිත ඩිම්බය මව තුළ වර්ධනය වී පැටවෙකු බිහි කරන
Protostomia සහ Deuterostomia ලෙස සත්ත්ව වංශ වර්ග කිරීම
[සංස්කරණය]ත්‍රිප්‍රස්තර සතුන් ප්‍රධාන කොටස් දෙකක් යටතේ පරිණාමය වී තිබේ. එනම් Protostomia සහ Deuterostomia ලෙසටයි.
| Protostomia | Deuterostomia |
|---|---|
| බ්ලාස්ට ජිද්‍රය, මුඛය බවට පත් වන සතුන් වේ. | බ්ලාස්ට ජිද්‍රය, ගුදය බවට පත් වන සතුන් වේ. |
| විචිත්‍ර ඩිම්බයක් දරයි. | අනුවර්තන ඩිම්බයක් දරයි. |
| සර්පිල භේදනයක් සිදු වේ. | අරීය භේදනයක් සිදු වේ. |
| ඡේද සීලෝමිකව සීලෝමය හට ගනී. | ආන්ත්‍ර සීලෝමිකව සීලෝමය හට ගනී. |
| කීටයාගේ තීර්යක්ව පිහිටන පක්ෂ්ම පථ දැකිය හැක. | කීටයාගේ අන්වායාමව පිහිටන පක්ෂ්ම පථ දැකිය හැක. |
| Platyhelminthes, Nematoda, Mollusca, Annelida සහ Arthropoda යන වංශ මෙම ඝනයට අයත් වේ. | Echinodermata සහ Chordata යන වංශ මෙම ඝනයට අයත් වේ. |