ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ බැඳුම්කර සිද්ධිය
CBSL බැඳුම්කර මගඩිය ලෙසින් ද හඳුන්වනු ලබන ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකු බැඳුම්කර සිද්ධිය 2015 වර්ෂයේ පෙබරවාරි මස 27 වැනි දින සිදුවූ මූල්‍ය විශුද්ධිකරණයේ වංචාවක් වන අතර එය ජාතියට ඩොලර් මිලියන 11කට වැඩි පාඩුවක් සිදු කළේ ය.[1] වසර ගණනාවක් පුරා ශක්තිමත් දූරදර්ශී බැංකු පද්ධතියක් ඇති බවට ශ්‍රී ලංකාවේ කීර්තිය තිබියදීත්, බැඳුම්කර මගඩිය ශ්‍රී ලංකාවේ වාර්තා වූ විශාලතම මූල්‍ය වංචාව ලෙස ද සැලකේ.[2][3] මෙය ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකයට විශාල මරු පහරක් වූ අතර 2015 වර්ෂයේ ජනවාරි මස 8 වන විට සිය පළමු ධූර කාලය ආරම්භ වූ මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතාගේ නායකත්වයෙන් අලුතින් තේරී පත් වූ රජයට ද විශාල පසුබෑමක් විය. අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් මහතා වෙනුවට ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ අධිපතිවරයා ලෙස අර්ජුන මහේන්ද්‍රන් පත් කරනු ලැබුවා.
මෙම බැඳුම්කර නිකුතුවේ දී අර්ජුන මහේන්ද්‍රන් ශ්‍රී ලංකාවට පිටුවහල් කිරීමේ ඉල්ලීම සම්බන්ධයෙන් ශ්‍රී ලංකා රජය සහ සිංගප්පූරු රජය අතර මතභේද ඇති විය.[4]
2019 වර්ෂයේ සැප්තැම්බර් මස 3 වන දින සිංගප්පූරුවේ විදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශය පැහැදිලි කළේ අවශ්‍ය උපකාරක තොරතුරු සහ ලේඛන නිකුත් කළ පසු ශ්‍රී ලංකාවෙන් පිටුවහල් කිරීමේ ඉල්ලීම රජය සලකා බලන බව යි.[5] එම මාසයේම සිංගප්පූරුවේ අනුමැතිය ඇතිව, ශ්‍රී ලංකා රජය හිටපු ආණ්ඩුකාර අර්ජුන මහේන්ද්‍රන් ශ්‍රී ලංකාවට පිටුවහල් කරන ලෙස ඉල්ලා සිටියේ ය.[6]
අර්ජුන මහේන්ද්‍රන්
[සංස්කරණය]ශ්‍රී ලංකා සම්භවයක් ඇති සිංගප්පූරු දෙමළ ජාතිකයෙකු වන අර්ජුන මහේන්ද්‍රන් 2015 වර්ෂයේ දී අජිත් නිවාඩ් ගබ්‍රාල්ගෙන් පසුව මහ බැංකුවේ ආණ්ඩුකාරවරයා ලෙස ආන්දෝලනාත්මක ලෙස පත් කරන ලදී. හිටපු මහ බැංකු අධිපති ඉන්ද්‍රජිත් කුමාරස්වාමි එම තනතුරට පත් කිරීමට නියමිතව තිබූ නමුත් වෙනත් ව්‍යාපෘතිවල කාර්යබහුල වීම හේතුවෙන් ඔහු ඉවත් කර ගත් බව වාර්තා විය. අග්‍රාමාත්‍ය රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා අර්ජුන මහේන්ද්‍රන් මහ බැංකුවේ ආණ්ඩුකාරවරයා ලෙස පත් කළේ ජනාධිපතිවරයාගේ අනුමැතියකින් තොරව බව පෙනෙන්නට තිබේ.
පසුබිම
[සංස්කරණය]2015 වර්ෂයේ පෙබරවාරි මස 27 වන දින, අලුතින් පත් කරන ලද CBSL ආණ්ඩුකාර අර්ජුන මහේන්ද්‍රන් විසින් රු. 12.5%ක කූපනයක් මත වසර 30 ක රජයේ බැඳුම්කර බිලියන 1ක්[7] ගිණුම් කිහිපයක් තිබියදීත්, 9.5% ක දර්ශක අනුපාතයක් වැරදි ලෙස සඳහන් කරයි.[8][9] මෙම අලෙවිය මිල ගණන් 36 ක් සමඟින් රු. බිලියන 20 කි.[8] ලංසුකරුවන්ගෙන් බහුතරයක්, 26, ලංසු තැබුවේ රු. 9.5%-10.5% අනුපාතයකින් මිලියන 100 ක් හෝ ඊට අඩු ලෙසට ය.[8] කෙසේ වුව ද, පර්පෙචුවල් ට්‍රෙෂරීස් ලිමිටඩ් ඇතුළු ලංසුකරුවන් කිහිප දෙනෙකුට 11%-12% පොලී අනුපාත අවශ්‍ය විය.[8] 2015 වර්ෂයේ පෙබරවාරි මස 27 දින මහ බැංකුව විසින් රු. බිලියන 10 ක ලංසු 9.5%-12.5% අනුපාතයට, එයින් අදහස් කළේ වෙන්දේසියේ මූලික වටිනාකම විසි ගුණයකින් දෙගුණයක් වූ බව යි.[8] ප්‍රචාරණය කරන ලද බැඳුම්කර මෙන් දස ගුණයක් සහ බලාපොරොත්තු වූවා ට වඩා වැඩි මිලකට නිකුත් කිරීම නිසා ශ්‍රී ලංකා රජයට අමතර රු. බිලියන 1.6 ක් (ඩොලර් මිලියන 10.6 ක්), කෙසේ වෙතත්, මෙම අලාභය පාර්ලිමේන්තුවේ සභානායක විසින් විවාද කරන ලදී.[10][11][12][13] එවැනි අලාභයක් චෝදනා කිරීමට යොදාගත් ක්‍රමවේදයට එරෙහිව ශ්‍රී ලංකා ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට පෙත්සමක් ඉදිරිපත් විය.[14] පර්පෙචුවල් ට්‍රෙෂරීස් සමාගම සෘජුව සහ වක්‍රව නිකුත් කරන ලද්දේ රු. බිලියන 5 ක බැඳුම්කර 12.5% ට ය.[15][16][17][18] පර්පෙචුවල් ට්‍රෙෂරීස් සමාගම මෙම අලෙවියේ ප්‍රධාන අලෙවි නියෝජිතයෙකු වූ අතර එය හිමිව ඇත්තේ මහේන්ද්‍රන්ගේ බෑනා වන අර්ජුන් ඇලෝසියස්ට ය.[9][19][20] ප්‍රාථමික අලෙවිකරු විසින් හිටපු මහ බැංකු අධිපති අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල්ගේ සොහොයුරිය ද එහි හිමිකාර සමාගමේ අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලයට පත් කර ඇත.[21]
පසු විපාක
[සංස්කරණය]මෙම තත්ත්වය ශ්‍රී ලංකාව තුළ ආන්දෝලනාත්මක දේශපාලන ප්‍රශ්නයක් බවට පත් වූයේ අලුතින් තේරී පත් වූ ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතාගේ ශ්‍රී ලංකා රජය රට තුළ යහපාලනය යන සටන් පාඨයක් සමඟින් බලයට පත්වීමත් සමඟ ය.[8] මෙම ගැටලුව සම්බන්ධයෙන් විමර්ශනය කිරීම සඳහා කීර්තිමත් නීතීඥයන්ගෙන් සමන්විත ත්‍රිපුද්ගල කමිටුවක් පත් කළ අතර එම කමිටුව ඉදිරිපත් කළ වාර්තාවේ සඳහන් වූයේ මෙම ගනුදෙනුවට මහේන්ද්‍රන්ගේ සෘජු සම්බන්ධයක් නොමැති බව යි.[22] බැඳුම්කර නිකුතුව සම්බන්ධයෙන් වෙනම පරීක්‍ෂණයක් ඉල්ලා තිබූ මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුවක් විභාග කිරීමට ශ්‍රී ලංකා ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය අවසර නොදුන්නේ නීති කඩ නොකළ බැවිනි ය.[23]
ආන්දෝලනාත්මක බැඳුම්කර වෙන්දේසියේ දී කිසිදු වරදක් සිදුවී නොමැති බව ප්‍රතික්ෂේප කළ මහේන්ද්‍රන්, තමාගේ නිර්දෝෂීභාවය ඔප්පු කිරීම සඳහා ඕනෑම පරීක්ෂණයකට මුහුණ දීමට තමන් සූදානම් බව ප්‍රකාශ කළේ ය. තමාගේ ම විනිවිද භාවය නිසා තමන් ගොදුරක් බවට පත් වූ බවද ඔහු පැවසී ය.[24]
අනෙක් අතට, මහේන්ද්‍රන්ට පෙර සිටි ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ හිටපු අධිපති අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් චෝදනා කළේ, ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් කරන ලද වසන් කිරීමේ ප්‍රයත්නවල පරිමාණය අනුව මෙම සෝලියට ඉහළ හස්තයක් සම්බන්ධ වී ඇති බව යි.[25] කබ්රාල් ආණ්ඩුකාරවරයා ලෙස කටයුතු කළ කාලය තුළ සිදු වූ බව කියන විෂමාචාරය සම්බන්ධයෙන් නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන බලධාරීන් විසින් පරීක්ෂණ කිහිපයකටම විෂය වන්නේ ඔහුම ය.[26][27][28]
විමර්ශන
[සංස්කරණය]2016 වර්ෂයේ ඔක්තෝබර් මස 28 දින, පොදු ව්‍යාපාර පිළිබඳ කාරක සභාව, දීර්ඝ විමර්ශනයකින් පසුව, බැඳුම්කර නිකුතුව මගඩියට වගකිව යුතු මහේන්ද්‍රන් සොයා ගත් අතර, ඉහත සඳහන් කළ අයට එරෙහිව නීතිමය පියවර ගැනීමට නිර්දේශ කරන ලදී. කෙසේ වෙතත් ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතා ප්‍රකාශ කළේ සිද්ධිය සම්බන්ධයෙන් වැඩිදුර විමර්ශනය කිරීම සඳහා තමන් විශේෂ ජනාධිපති විමර්ශන කොමිසමක් පත් කළ බව යි. මෙම කොමිසම කොමිෂන් සභාවේ සභාපති විනිසුරු කේ.ටී. චිත්‍රසිරි සහ සාමාජිකයින් වන විනිසුරු ප්‍රසන්න ජයවර්ධන සහ විශ්‍රාමික නියෝජ්‍ය විගණකාධිපති වී.කන්දසාමි යන අයගෙන් සමන්විත විය.[29] විමර්ශනයේදී මහේන්ද්‍රන් කොමිසම හමුවේ තමන් කළ ක්‍රියාව ආරක්‍ෂා කරමින් කියා සිටියේ තමන් රජයේ අවශ්‍යතාවලට හානියක් වන අයුරින් කටයුතු නොකළ බව යි.[30]
ප්‍රසන්න ජයවර්ධන මහතා 2016 වර්ෂයේ ජුනි මාසයේ දී ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතා විසින් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරුවරයෙකු ලෙස පත් කරනු ලැබීය. 2017 වර්ෂයේ ජනවාරි මාසයේ දී, 2017 වර්ෂයේ දෙසැම්බර් මාසයේ දී සිය වාර්තාව ප්‍රකාශයට පත් කළ ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ බැඳුම්කර නිකුත් කිරීම පිළිබඳ විමර්ශනය කිරීමේ ත්‍රිපුද්ගල විශේෂ ජනාධිපති විමර්ශන කොමිෂන් සභාවකට ජනාධිපති සිරිසේන විසින් ඔහුව පත් කරන ලදී.[31]
කොමිසම විසින් 2017 වර්ෂයේ දෙසැම්බර් මස 30 වැනි දින මහ බැංකු බැඳුම්කර නිකුතුව පිළිබඳ වාර්තාව ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතා වෙත භාර දුන් අතර, ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලය විසින් එහි සම්පූර්ණ වාර්තාව PDF ආකාරයෙන් මහජන ප්‍රදර්ශනය සඳහා තම වෙබ් අඩවියෙන් ලබා දෙන ලදී.[32][33] වාර්තාවේ සොයාගැනීම්වලදී, රාජ්‍ය ආයතනවලට රුපියල් මිලියන 11,145 ක පාඩුවක් සිදුකිරීම සම්බන්ධයෙන් අර්ජුන මහේන්ද්‍ර සෘජුවම වගකිව යුතු ය.[34] කෙසේ වෙතත්, අග්‍රාමාත්‍ය රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ 'ජනාධිපතිවරයා විසින් නිර්දේශ කර ඇති ක්‍රියා පටිපාටියට අනුව සීමාසහිත පර්පෙචුවල් ට්‍රෙෂරීස් සමාගමට සම්බන්ධ රුපියල් බිලියන 9.2 ක මුදල රජය විසින් අයකර ගන්නා බැවින් මහ බැංකු බැඳුම්කර සිද්ධිය සම්බන්ධයෙන් රජයට කිසිදු මූල්‍ය හානියක් සිදු නොවන බවයි. කොමිෂන් සභාව. ජාතික ප්‍රතිපත්ති අමාත්‍යාංශය යටතේ ක්‍රියාත්මක වන මහ බැංකුව විසින් ය.[35]
විමර්ශනයේ දීර්ඝ ස්වභාවය ශ්‍රී ලංකාවේ ජනාධිපති සහ අගමැති සහ ඔවුන් එක් එක් දේශපාලන පක්ෂ දෙක අතර වැඩෙන විරසකයක් සමඟ සම්බන්ධ විය හැකි ය.[36] පසුගියදා ශ්‍රී ලංකා පාර්ලිමේන්තුවේ දී අග්‍රාමාත්‍යවරයාට එරෙහිව විශ්වාසභංග යෝජනාවක් සම්මත කර ගැනීමට ජනාධිපතිවරයාගේ පාර්ශවයේ අමාත්‍යවරුන් පිරිසක් සහ විපක්ෂයේ මන්ත්‍රීවරුන් පිරිසක් දැරූ උත්සාහය අසාර්ථක විය.[37] එම යෝජනාවේ ප්‍රධාන කරුණක් වූයේ අගමැතිවරයා මහ බැංකුවට මැදිහත් වූ බව කියන කාරණය යි.[38] ජනාධිපතිවරයාට පසුව පාර්ලිමේන්තුව කල් තැබීමට සිදු විය.[39]
බැඳුම්කර නිකුතු මගඩිය සම්බන්ධයෙන් මහ බැංකු අධිපති අර්ජුන මහේන්ද්‍රන් වගකිව යුතු බවත් ඔහුට එරෙහිව නීතිමය පියවර ගත යුතු බවත් 2016 වර්ෂයේ ඔක්තෝම්බර් මාසයේ දී කෝප් කමිටුව අනාවරණය කළේ ය.[40] කෙසේ වෙතත් ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතා ප්‍රකාශ කළේ සිද්ධිය සම්බන්ධයෙන් තවදුරටත් විමර්ශනය කිරීම සඳහා තමන් විමර්ශන කොමිසමක් පත් කර ඇති බව යි.[29]
2019 වර්ෂයේ මාර්තු මාසයේ දී ශ්‍රී ලංකා ජනාධිපතිවරයා අර්ජුන මහේන්ද්‍රන් විමර්ශන සඳහා ශ්‍රී ලංකාවට ආපසු එන ලෙස කළ ඉල්ලීමකදී ජනවාරි මස මුල දී සිංගප්පූරුව ඔහුගේ දුරකථන ඇමතුමට ප්‍රතිචාර නොදැක්වූ බව හෙළි කළ අතර ඔහු සැකකරුට රැකවරණය ලබා දීම ගැන සිංගප්පූරු රජයට ද බැණ වැදුණේ ය. එහෙත් එම චෝදනා සිංගප්පූරුව විසින් ප්‍රතික්ෂේප කරන ලද අතර මහේන්ද්‍රන් ශ්‍රී ලංකාවට පිටුවහල් කිරීම පිළිබඳ වලංගු ලියකියවිලි සහ සාක්ෂි සැපයීමට කොළඹ අපොහොසත් විය.[41]
මූලාශ්‍ර
[සංස්කරණය]- ^ "Bond scam: Court issues notices on suspects". The Sunday Times Sri Lanka. සම්ප්‍රවේශය 2019-10-28.
- ^ "Bond Scam: Expose of the largest financial scam in the history of SL - Sri Lanka Latest News". Sri Lanka News - Newsfirst (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2018-02-03. සම්ප්‍රවේශය 2019-10-28.
- ^ "FOUR YEARS since the infamous bond scam that rocked the country with the biggest ever financial loss - Sri Lanka Latest News". Sri Lanka News - Newsfirst (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2019-02-27. සම්ප්‍රවේශය 2019-10-28.
- ^ "Sunday Times - President on Bond scam investigations". www.sundaytimes.lk (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2019-10-28.
- ^ "Mahendran, ten others to be indicted for Sri Lanka bond scam". EconomyNext. 2019-06-07. සම්ප්‍රවේශය 2019-10-28.
- ^ hermesauto (2019-09-02). "Sri Lanka to ask Singapore to extradite ex-central bank chief Arjuna Mahendran". The Straits Times (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2019-10-28.
- ^ "Advertisement by the Central Bank of Sri Lanka" (PDF). 19 February 2018 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ a b c d e f "CB Governor faces 'family company' charges; calls mount for probe". The Sunday Times (Sri Lanka). 28 October 2019. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name "ST080315" defined multiple times with different content - ^ a b "Harsha vows to go after fraudsters". The Nation (Sri Lanka). 8 March 2015. 6 November 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 28 October 2019.
- ^ Aneez, Shihar (28 October 2019). "Sri Lanka c.bank head resumes duty after bond probe report". Reuters. 20 November 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 28 October 2019.
- ^ "Ceylon Daily News 8 July 2016".
- ^ "CB Bond Issue Call For Independent Probe". The Sunday Leader. 28 October 2019.
- ^ Fernando, Tharushan (24 May 2015). "Voice Against Corruption Movement condemns PM's statement on CBSL fraud". News First.
- ^ "Monk's petition on eve of bond debate in House: Sunday Times 22 Jan 2017".
- ^ Samath, Feizal (28 October 2019). "News Bond issue: Probe committee to question dealers on inside info". The Sunday Times (Sri Lanka).
- ^ "Primary dealers seek urgent meeting with CB on bond issue". The Sunday Times (Sri Lanka). 28 October 2019.
- ^ Shauketaly, Faraz (28 October 2019). "Trying To Stop The Third Force". The Sunday Leader.
- ^ Perera, Yohan (28 October 2019). "Finance Minister dismisses bond issue allegations". The Daily Mirror (Sri Lanka).
- ^ "Central Bank Governor under fire". The Sunday Times (Sri Lanka). 28 October 2019.
- ^ "The Central Bank Bond Fiasco". The Nation (Sri Lanka). 14 March 2015. 24 December 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 28 October 2019.
- ^ "Cabraals sister responds to allegation: The Nation 4 July 2015". 2 February 2017 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 28 October 2019.
- ^ "No direct involvement by Mahendran-Committee". www.dailymirror.lk. සම්ප්‍රවේශය 28 October 2019.
- ^ "Court cannot direct CB Governor as no law has been broken: Counsel". The Sunday Times. සම්ප්‍රවේශය 28 October 2019.
- ^ I’m a victim of my own transparency – CB Governor Mahendran http://nation.lk/online/2015/06/13/im-a-victim-of-my-own-transparency-cb-governor-mahendran.html සංරක්ෂණය කළ පිටපත 4 නොවැම්බර් 2016 at the Wayback Machine
- ^ INTERVIEW: Higher hand involved in bond scam http://nation.lk/online/2015/06/20/major-mission-to-cover-up-bond-scam.html සංරක්ෂණය කළ පිටපත 4 නොවැම්බර් 2016 at the Wayback Machine
- ^ "Daily FT 8 July 2015".
- ^ "Newsfirst.lk Oct 6 2016".
- ^ "Newsfirst.lk 20 Aug 2015".
- ^ a b "Daily FT 23 Jan 2017". උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name "auto1" defined multiple times with different content - ^ "Mahendran stands ground | Daily FT". www.ft.lk.
- ^ "Sirisena Appoints Presidential Commission To Investigate Bond Scam". January 27, 2017.
- ^ "Bond commission hands over report to President Sirisena". Adaderana. 30 December 2017. සම්ප්‍රවේශය 23 March 2018.
- ^ "REPORT OF THE BOND COMMISSION". Presidential Secretariat. 16 January 2018. 28 February 2018 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 23 March 2018.
- ^ "Sri Lanka's ex-Central Bank chief Arjuna Mahendran held responsible for bond scam". The Hindu. 3 January 2018. සම්ප්‍රවේශය 23 March 2018.
- ^ "Govt. will recover Rs. 9.2 bn from Perpetual Treasuries". Daily News (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2019-10-28.
- ^ hermesauto (2018-03-26). "Tumult in Sri Lanka: The Statesman". The Straits Times (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2019-10-28.
- ^ hermes (2018-04-06). "Sri Lankan PM defeats vote of no confidence". The Straits Times (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2019-10-28.
- ^ hermesauto (2018-04-05). "Sri Lankan PM Ranil Wickremesinghe survives no confidence vote". The Straits Times (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2019-10-28.
- ^ "Sri Lanka's president suspends parliament until May 8". The Straits Times. April 13, 2018.
- ^ Sri Lanka: COPE report on CB bond issue presented in Parliament http://www.slguardian.org/2016/10/sri-lanka-cope-report-on-cb-bond-issue-presented-in-parliament/ සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2017-02-13 at the Wayback Machine
- ^ "Singapore rejects Sri Lankan leader's allegation on trading scam suspect". France 24 (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2019-03-20. සම්ප්‍රවේශය 2019-10-28.