මොරොක්කෝවේ විද්‍යාව සහ තාක්ෂණය
මොරොක්කෝ රජය අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය ඉහළ නැංවීමට සහ පර්යේෂණ සමාජ-ආර්ථික අවශ්‍යතා සඳහා වඩාත් ප්‍රතිචාර දැක්වීමට ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාත්මක කරමින් සිටී. 2009 මැයි මාසයේදී, මොරොක්කෝවේ අගමැති අබ්බාස් එල් ෆාසි, විද්‍යාත්මක හා තාක්ෂණික පර්යේෂණ සඳහා වූ ජාතික මධ්‍යස්ථානයේ පැවති රැස්වීමකදී විද්‍යාව සඳහා වැඩි සහයෝගයක් ප්‍රකාශ කළේය. විශ්ව විද්‍යාලවලට පර්යේෂණ අවශ්‍යතා සඳහා වඩාත් ප්‍රතිචාර දැක්වීමට සහ පෞද්ගලික අංශය සමඟ සම්බන්ධතා ඇති කර ගැනීමට හැකි වන පරිදි රජයෙන් වැඩි මූල්‍ය ස්වාධිපත්‍යයක් ලබා දීම මෙහි අරමුණ විය. විද්‍ය හා තාක්ෂණය සඳහා වන ආයෝජනය 2008 දී ඇමරිකානු ඩොලර් 620,000 සිට 2009 දී ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 8.5 (මොරොක්කෝ ඩිරාම් මිලියන 69) දක්වා ඉහළ යන බව ඔහු නිවේදනය කළේ, විද්‍යාගාර ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම සහ ඉදිකිරීම, මූල්‍ය කළමනාකරණය පිළිබඳ පර්යේෂකයන් සඳහා පුහුණු පාඨමාලා, ශිෂ්‍යත්ව වැඩසටහනකි. පශ්චාත් උපාධි පර්යේෂණ සඳහා සහ පර්යේෂණ මූල්‍ය කිරීමට සූදානම් සමාගම් සඳහා දිරිගැන්වීමේ ක්‍රියාමාර්ග, එනම් ඔවුන්ට නව නිෂ්පාදන සංවර්ධනය කිරීමට භාවිතා කළ හැකි විද්‍යාත්මක ප්‍රතිඵල වෙත ප්‍රවේශය ලබා දීම වැනි ය.[1] මොරොක්කෝව 2023 දී ගෝලීය නවෝත්පාදන දර්ශකයේ 70 වැනි ස්ථානයට පත් විය.[2][3]
මොරොක්කෝ නවෝත්පාදන උපායමාර්ගය කර්මාන්ත, වාණිජ, ආයෝජන සහ ඩිජිටල් ආර්ථිකය පිළිබඳ අමාත්‍යාංශය විසින් 2009 ජුනි මාසයේදී රටේ පළමු ජාතික නවෝත්පාදන සමුළුවේදී දියත් කරන ලදී. මොරොක්කෝ නවෝත්පාදන උපායමාර්ගය 2014 වන විට මොරොක්කෝ පේටන්ට් බලපත්‍ර 1,000 ක් නිෂ්පාදනය කිරීම සහ නව්‍ය ආරම්භක 200 ක් නිර්මාණය කිරීමේ ඉලක්කය නියම කර ඇත. 2012 දී මොරොක්කෝ නව නිපැයුම්කරුවන් පේටන්ට් බලපත්‍ර 197 ක් සඳහා ඉල්ලුම් කළ අතර එය වසර දෙකකට පෙර 152 ක් විය. 2011 දී, කර්මාන්ත, වාණිජ සහ නව තාක්ෂණ අමාත්‍යාංශය මොරොක්කෝවේ කාර්මික හා වාණිජ දේපළ කාර්යාලය සමඟ හවුල්කාරිත්වයෙන් මොරොක්කෝ නවෝත්පාදන සමාජයක් නිර්මාණය කළේය. පර්යේෂකයන්, ව්‍යවසායකයින්, සිසුන් සහ විද්වතුන් ඇතුළු නවෝත්පාදන ක්‍රීඩකයින් ජාලයක් නිර්මාණය කිරීම, ඔවුන්ට නව්‍ය ව්‍යාපෘති දියුණු කිරීමට උපකාර කිරීම මෙහි අදහසයි.[4]
උසස් අධ්‍යාපන හා විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ අමාත්‍යාංශය උසස් තාක්ෂණයන් පිළිබඳ පර්යේෂණ සහ ෆෙස්, රබාත් සහ මාරකේෂ් හි නව්‍ය නගර සංවර්ධනය කිරීම සඳහා සහාය වේ. නවෝත්පාදනයන් සඳහා පුරවැසියන් සමඟ සම්බන්ධ වීමට රජය රාජ්‍ය ආයතන දිරිමත් කරයි. එක් උදාහරණයක් නම් මොරොක්කෝ පොස්පේට් කාර්යාලය (Office chérifien des phosphates), එය DH බිලියන 4.7 ක වියදමින් කැසබ්ලැන්කා සහ මරකේෂ් අතර පිහිටා ඇති VI වන මොහොමඩ් විශ්ව විද්‍යාලය අවට පිහිටි ස්මාර්ට් නගරය, VI වන මොහොමඩ් රජු හරිත නගරය සංවර්ධනය කිරීමේ ව්‍යාපෘතියක් සඳහා ආයෝජනය කර ඇත. ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 479ක් පමණ).[4][5]
2015 වන විට මොරොක්කෝවේ තාක්ෂණික උද්‍යාන තුනක් තිබුණි. පළමු තාක්ෂණ උද්‍යානය 2005 දී රබාත් හි ස්ථාපිත කරන ලද බැවින්, දෙවැන්න කැසබ්ලැන්කා හි ද, ඉන් පසුව, 2015 දී, තුන්වන ටැන්ජර්ස් හි ද පිහිටුවන ලදී. තාක්ෂණික උද්‍යාන මගින් තොරතුරු සහ සන්නිවේදන තාක්ෂණයන් (ICTs), 'හරිත' තාක්ෂණයන් (එනම්, පරිසර හිතකාමී තාක්ෂණයන්) සහ සංස්කෘතික කර්මාන්ත පිළිබඳ විශේෂිත වූ ආරම්භක සහ කුඩා හා මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ ව්‍යවසායන් සත්කාරකත්වය සපයයි.[4]
2012 දී, II වන හසන් විද්‍යා හා තාක්ෂණ ඇකඩමිය, පතල් කැණීම, ධීවර කර්මාන්තය, ආහාර රසායන විද්‍යාව සහ නව තාක්ෂණයන් ඇතුළුව මොරොක්කෝවට සංසන්දනාත්මක වාසියක් සහ දක්ෂ මානව ප්‍රාග්ධනයක් ඇති අංශ ගණනාවක් හඳුනාගෙන ඇත. එය ප්‍රකාශ වෝල්ටීයතා, තාප සූර්ය බලශක්තිය, සුළං සහ ජෛව ස්කන්ධය වැනි පුනර්ජනනීය බලශක්ති කෙරෙහි අවධාරණය කරමින් බලශක්තිය වැනි උපාය මාර්ගික අංශ ගණනාවක් ද හඳුනාගෙන ඇත; එනම් ජලය, පෝෂණය සහ සෞඛ්‍ය අංශ, පරිසරය සහ භූ විද්‍යාව.[4][6]
2015 මැයි 20 දින, එය ආරම්භ වී වසරකටත් අඩු කාලයකට පසු, අධ්‍යාපන, පුහුණු සහ විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ සඳහා වූ උසස් කවුන්සිලය, මොරොක්කෝවේ 2015-2030 අධ්‍යාපනය සඳහා දැක්මක් ඉදිරිපත් කරමින් වාර්තාවක් රජු වෙත ඉදිරිපත් කරන ලදී. අධ්‍යාපනය සමානාත්මතාවයට පත් කිරීම සහ ඒ අනුව, වැඩිම පිරිසකට ප්‍රවේශ විය හැකි බවට වාර්තාව යෝජනා කළේය. අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය වැඩිදියුණු කිරීම පර්යේෂණ සහ සංවර්ධනය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සමඟ අත්වැල් බැඳ ගන්නා බැවින්, දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 0.73% සිට පර්යේෂණ සහ සංවර්ධන (R&D) සඳහා වෙන් කරන ලද දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ කොටස ක්‍රමයෙන් වැඩි කිරීම මගින් මූල්‍ය සම්පාදනය කරනු ලබන ඒකාබද්ධ ජාතික නවෝත්පාදන පද්ධතියක් සංවර්ධනය කිරීම ද වාර්තාව නිර්දේශ කරයි. 2010 දී කෙටි කාලීනව 1%, 2025 වන විට 1.5% සහ 2030 වන විට 2% කි.[4]
යොමු කිරීම්[සංස්කරණය]
- ↑ SciDev.Net (9 June 2009). "Morocco to boost investment in science".
- ↑ WIPO (30 October 2023). Global Innovation Index 2023, 15th Edition (ඉංග්‍රීසි බසින්). World Intellectual Property Organization. doi:10.34667/tind.46596. ISBN 9789280534320. සම්ප්‍රවේශය 2023-10-29.
- ↑ "Global Innovation Index". INSEAD Knowledge (ඉංග්‍රීසි බසින්). 28 October 2013. 2 September 2021 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2 September 2021.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 Zou'bi, Moneef; Mohamed-Nour, Samia; El-Kharraz, Jauad; Hassan, Nazar (2015). Arab States. In: UNESCO Science Report: towards 2030 (PDF). Paris: UNESCO. pp. 431–469. ISBN 978-92-3-100129-1.
- ↑ Agénor, P.R.; El-Aynaoui, K. (2015). Morocco: Growth Strategy for 2025 in an Evolving International Environment. Rabat: Policy Centre of the Office chérifien des phosphates.
- ↑ Developing Scientific Research and Innovation to Win the Battle of Competitiveness: an Inventory and Key Recommendations. Rabat: Hassan II Academy of Science and Technology. 2012.