බෙලීස් හි රජය සහ දේශපාලනය
බෙලීස් යනු පාර්ලිමේන්තු ව්‍යවස්ථාපිත රාජාණ්ඩුවකි. ආණ්ඩු ව්‍යුහය පදනම් වී ඇත්තේ බ්‍රිතාන්‍ය පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමය මත වන අතර නීති පද්ධතිය එංගලන්තයේ සාමාන්‍ය නීතිය මත පදනම් වේ. රාජ්‍ය නායකයා බෙලීස්හි රජු වන III වන චාල්ස් ය. ඔහු එක්සත් රාජධානියේ ජීවත් වන අතර, බෙලිස් හි ආණ්ඩුකාරවරයා විසින් නියෝජනය කරනු ලැබේ. විධායක අධිකාරිය ආණ්ඩුකාරවරයාට උපදෙස් දෙන සහ රජයේ ප්‍රධානියා වන අගමැති විසින් මෙහෙයවනු ලබන කැබිනට් මණ්ඩලය විසින් ක්‍රියාත්මක කරනු ලැබේ. කැබිනට් අමාත්‍යවරුන් පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතර දේශපාලන පක්ෂයේ සාමාජිකයන් වන අතර සාමාන්‍යයෙන් ඔවුන්ගේ කැබිනට් තනතුරුවලට සමගාමීව එය තුළ තේරී පත් වූ ආසන දරයි.
බෙලීස්හි ද්විමණ්ඩල ජාතික සභාව නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයකින් සහ සෙනෙට් සභාවකින් සමන්විත වේ. සභාවේ සාමාජිකයින් 31 දෙනා උපරිම වසර පහක කාලයක් සඳහා ජනප්‍රියව තේරී පත් වන අතර බෙලීස් හි සංවර්ධනයට බලපාන නීති සම්පාදනය කරයි. ආණ්ඩුකාරවරයා විසින් සෙනෙට් සභාවේ සාමාජිකයින් 12 දෙනා පත් කරනු ලබන අතර, සාමාජිකයින් විසින් තෝරා ගන්නා ලද සෙනෙට් සභාපතිවරයෙකු සමඟින්. සභාව විසින් සම්මත කරන ලද පනත් විවාද කිරීම සහ අනුමත කිරීම සඳහා සෙනෙට් සභාව වගකිව යුතුය.
ව්‍යවස්ථාදායක බලය බෙලීස් රජයට සහ පාර්ලිමේන්තුවට පැවරී ඇත. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය ආරක්‍ෂාවන්ට කතා කිරීමේ නිදහස, මාධ්‍ය, නමස්කාරය, ගමන් කිරීම සහ ඇසුරු කිරීමේ නිදහස ඇතුළත් වේ. අධිකරණය විධායකයෙන් සහ ව්‍යවස්ථාදායකයෙන් ස්වාධීන වේ.[1]
ස්වාධීන අධිකරණ සාමාජිකයින් පත් කරනු ලැබේ. අධිකරණ පද්ධතියට අඩු බැරෑරුම් නඩු විභාග කරන මහේස්ත්‍රාත් අධිකරණය යටතේ කණ්ඩායම්ගත කර ඇති ප්‍රාදේශීය මහේස්ත්‍රාත්වරුන් ඇතුළත් වේ. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය (අගවිනිසුරු) මිනීමැරුම් සහ ඒ හා සමාන බරපතල නඩු විභාග කරන අතර අභියාචනාධිකරණය ඔවුන්ගේ දඬුවම් අවලංගු කිරීමට ඉල්ලා සිටින වැරදිකරුවන්ගෙන් අභියාචනා විභාග කරයි. විත්තිකරුවන්ට, යම් යම් තත්වයන් යටතේ, කැරිබියන් අධිකරණයට ඔවුන්ගේ නඩු අභියාචනා කළ හැකිය.
දේශපාලන සංස්කෘතිය
[සංස්කරණය]1935 දී මැතිවරණ නැවත ස්ථාපිත කරන ලද නමුත් ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමට සුදුසුකම් ලැබුවේ ජනගහනයෙන් සියයට 1.8 ක් පමණි. 1954 දී කාන්තාවන්ට ඡන්ද අයිතිය හිමි විය.[2]
1974 සිට, බෙලිස් හි පක්ෂ ක්‍රමය මධ්‍ය-වාම මහජන එක්සත් පක්ෂය සහ මධ්‍ය-දක්ෂිණාංශික එක්සත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂය විසින් ආධිපත්‍යය දරයි, නමුත් අනෙකුත් කුඩා පක්ෂ අතීතයේ සියලු මට්ටම් මැතිවරණ සඳහා සහභාගී විය. මෙම කුඩා දේශපාලන පක්ෂ කිසිවක් සැලකිය යුතු ආසන සංඛ්‍යාවක් හෝ කාර්යාල සංඛ්‍යාවක් දිනා නොතිබුණද, ඔවුන්ගේ අභියෝගය වසර ගණනාවක් පුරා වර්ධනය වෙමින් පවතී.
විදේශ සබඳතා
[සංස්කරණය]බෙලීස් එක්සත් ජාතීන්ගේ පූර්ණ සහභාගීත්ව සාමාජිකයෙකි; පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය ජාතීන්ගේ; ඇමරිකානු ජනපද සංවිධානය (OAS); මධ්යම ඇමරිකානු ඒකාබද්ධ පද්ධතිය (SICA); කැරිබියන් ප්‍රජාව (CARICOM); CARICOM තනි වෙළෙඳපොළ සහ ආර්ථිකය (CSME); කැරිබියන් ජනපද සංගමය (ACS); සහ දැනට බාබඩෝස්, බෙලිස්, ගයානා සහ ශාන්ත ලුසියා සඳහා පමණක් අවසන් අභියාචනාධිකරණය ලෙස සේවය කරන කැරිබියන් අධිකරණය (CCJ). 2001 දී, කැරිබියන් ප්‍රජා රජයේ ප්‍රධානීන් විසින් ප්‍රකාශ කරන ලද පියවරක් මත ඡන්දය ප්‍රකාශ කරන ලදී, එක්සත් රාජධානියේ ප්‍රිවි කවුන්සිලයේ අධිකරණ කමිටුව කැරිබියන් අධිකරණය සමඟ අවසන් අභියාචනාධිකරණය ලෙස ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීමට කලාපය කටයුතු කළ යුතුය. එය තවමත් වෙළඳ සහ තනි වෙළෙඳපොළ ගිවිසුම් ඇතුළුව CARICOM ගිවිසුම්වලට එකඟ වීමේ ක්‍රියාවලියක පවතී.
බෙලීස් ලෝක වෙළඳ සංවිධානයේ (WTO) මුල් සාමාජිකයෙක් (1995) වන අතර, එහි වැඩ කටයුතු සඳහා ක්‍රියාකාරීව සහභාගී වේ. ගිවිසුමට අප්‍රිකානු, කැරිබියන් සහ පැසිෆික් රාජ්‍යයන් (ACP) සමූහයේ කැරිබියන් සංසදය (CARIFORUM) උප සමූහය ඇතුළත් වේ. CARIFORUM දැනට යුරෝපීය සංගමය සමඟ පූර්ණ කලාපීය වෙළඳ ගිවිසුමක් අවසන් කර ඇති පුළුල් ACP-කාණ්ඩයේ එකම කොටසයි.
බෙලිස් හි පිහිටි බ්‍රිතාන්‍ය හමුදා ගැරිසන් ප්‍රධාන වශයෙන් භාවිතා කරනුයේ කැලෑ යුද පුහුණුව සඳහා වන අතර, වර්ග කිලෝමීටර් 13,000 (වර්ග සැතපුම් 5,000) ට වැඩි වනාන්තර භූමි ප්‍රමාණයකට ප්‍රවේශ විය හැකිය.[3]
බෙලීස් ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණයේ රෝම ප්‍රඥප්තියට පාර්ශවකරුවෙකි.[4]
සන්නද්ධ හමුදා
[සංස්කරණය]
බෙලීස් ආරක්ෂක බලකාය (BDF) රටේ හමුදාව ලෙස සේවය කරයි. BDF, බෙලීස් ජාතික වෙරළාරක්ෂක බලකාය සහ ආගමන දෙපාර්තමේන්තුව, ආරක්ෂක සහ ආගමන අමාත්‍යාංශයේ දෙපාර්තමේන්තුවකි. 1997 දී නිත්‍ය හමුදාව 900කට වඩා, සංචිත හමුදාව 381, ගුවන් තටුව 45 සහ සමුද්‍රීය අංශය 36, දළ වශයෙන් 1,400ක සමස්ත ශක්තියක් විය.[5] 2005 දී, නාවික අංශය බෙලිසියානු වෙරළාරක්ෂක බලකායේ කොටසක් බවට පත් විය.[6] 2012 දී, බෙලිසියානු රජය මිලිටරිය සඳහා ඩොලර් මිලියන 17ක් පමණ වියදම් කර ඇති අතර, එය රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් (GDP) 1.08%කි.[7] 1981 දී බෙලීස් නිදහස ලබා ගැනීමෙන් පසුව, ග්වාටමාලාවේ ආක්‍රමණයෙන් එය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා එක්සත් රාජධානිය රට තුළ වැළැක්වීමේ බලකායක් (බ්‍රිතාන්‍ය හමුදා බෙලීස්) පවත්වාගෙන ගියේය (බලන්න ග්වාටමාලා බෙලිසියානු භූමියට හිමිකම් කියනු). 1980 ගණන් වලදී මෙයට බලඇණියක් සහ හැරියර්ස් හි අංක 1417 ෆ්ලයිට් RAF ඇතුළත් විය. ප්‍රධාන බ්‍රිතාන්‍ය හමුදාව 1994 දී පිටත්ව ගියේ ග්වාතමාලාව බෙලිසියන් නිදහස පිළිගෙන වසර තුනකට පසුවය, නමුත් එක්සත් රාජධානිය බ්‍රිතාන්‍ය හමුදා පුහුණු සහ ආධාරක ඒකකය බෙලීස් (BATSUB) සහ 25 Flight AAC හරහා 2011 දක්වා ද්විතීයික උපදේශකයින් හැර අවසන් බ්‍රිතාන්‍ය හමුදා ලේඩිවිල් බැරැක්කයෙන් පිටවන තෙක් පුහුණුවීම් පවත්වා ගෙන ගියේය.[5]
පරිපාලන අංශ
[සංස්කරණය]බෙලීස් දිස්ත්‍රික්ක හයකට බෙදා ඇත.
මෙම දිස්ත්‍රික්ක තවදුරටත් මැතිවරණ කොට්ඨාස 31කට බෙදා ඇත. බෙලීස් හි පළාත් පාලන ආයතන ප්‍රාදේශීය පාලන වර්ග හතරකින් සමන්විත වේ: නගර සභා, නගර සභා, ගම් සභා සහ ප්‍රජා සභා. නගර සභා දෙක (බෙලිස් නගරය සහ බෙල්මොපන්) සහ නගර සභා හත රටේ නාගරික ජනගහනය ආවරණය වන අතර ගම් සහ ප්‍රජා සභා ග්‍රාමීය ජනගහනය ආවරණය කරයි.[8]
| දිස්ත්‍රික්කය | අගනුවර | වර්ග ප්‍රමාණය | ජනගහනය
(2019) |
ජනගහනය
(2010) |
වෙනස | ජන ඝනත්වය
(2019) (ව.කි.ට/ව.සැ.ට) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| බෙලිස් | බෙලිස් නගරය | වර්ග කිලෝමීටර 4310 (වර්ග සැතපුම් 1664.1) | 124,096 | 95,292 | +30.2% | වර්ග කිලෝමීටරයට 28.8 (වර්ග සැතපුමකට 74.59) |
| කායෝ | සැන් ඉග්නාසියෝ | වර්ග කිලෝමීටර 5200 (වර්ග සැතපුම් 2007.73) | 99,118 | 75,046 | +32.1% | වර්ග කිලෝමීටරයට 19.1 (වර්ග සැතපුමකට 49.47) |
| කොරෝසාල් | කොරෝසාල් නගරය | වර්ග කිලෝමීටර 1860 (වර්ග සැතපුම් 718.15) | 45,310 | 41,061 | +10.3% | වර්ග කිලෝමීටරයට 24.4 (වර්ග සැතපුමකට 63.2) |
| ඔරේන්ජ් වෝක් | ඔරේන්ජ් වෝක් නගරය | වර්ග කිලෝමීටර 4600 (වර්ග සැතපුම් 1776.07) | 52,550 | 45,946 | +14.4% | වර්ග කිලෝමීටරයට 11.3 (වර්ග සැතපුමකට 29.27) |
| ස්ටැන් ක්‍රීක් | ඩැන්ග්‍රිගා | වර්ග කිලෝමීටර 2550 (වර්ග සැතපුම් 984.56) | 48,162 | 34,324 | +40.3% | වර්ග කිලෝමීටරයට 18.9 (වර්ග සැතපුමකට 48.95) |
| ටොලිඩෝ | පුන්ටා ගෝර්ඩා | වර්ග කිලෝමීටර 4410 (වර්ග සැතපුම් 1702.71) | 37,124 | 30,783 | +20.6% | වර්ග කිලෝමීටරයට 8.4 (වර්ග සැතපුමකට 21.76) |
ග්වාතමාලා භෞමික ආරවුල
[සංස්කරණය]බෙලීස් ඉතිහාසය පුරාවටම, ග්වාතමාලාව බෙලිසියානු ප්‍රදේශයේ සම්පූර්ණ හෝ කොටසකට ස්වෛරීත්වය ප්‍රකාශ කර ඇත. මෙම ප්‍රකාශය වරින් වර ග්වාතමාලාවේ රජය විසින් අඳින ලද සිතියම්වල පිළිබිඹු වන අතර, බෙලීස් ග්වාතමාලාවේ විසිතුන්වන දෙපාර්තමේන්තුව ලෙස පෙන්වයි.[9][a]
ග්වාතමාලාවේ භෞමික හිමිකම් සඳහා බෙලීස් ප්‍රධාන භූමියෙන් 53% ක් පමණ ඇතුළත් වන අතර එයට දිස්ත්‍රික්ක හතරක සැලකිය යුතු කොටස් ඇතුළත් වේ: බෙලීස්, කයෝ, ස්ටැන් ක්‍රීක් සහ ටොලෙඩෝ.[11] රටේ ජනගහනයෙන් දළ වශයෙන් 43%ක් (≈154,949 බෙලිසියානුවන්) මෙම කලාපයේ වාසය කරති.[12]
2020 වන විට, ග්වාතමාලාව සමඟ දේශසීමා ආරවුල නොවිසඳී විවාදාත්මකව පවතී.[9][13][14] බෙලිසියානු ප්‍රදේශයට ග්වාතමාලාවේ හිමිකම රඳා පවතින්නේ, 1859 ඇන්ග්ලෝ-ග්වාතමාලානු ගිවිසුමේ VII වගන්තිය මත වන අතර, එය බෙලීස් නගරය සහ ග්වාතමාලාව අතර මාර්ගයක් තැනීමට බ්‍රිතාන්‍යයන්ට බැඳී සිටියේය. විවිධ අවස්ථා වලදී, ගැටලුව සඳහා එක්සත් රාජධානිය, කැරිබියන් ප්‍රජා ප්‍රධානීන්, ඇමරිකානු ජනපද සංවිධානය (OAS), මෙක්සිකෝව සහ එක්සත් ජනපදය විසින් මැදිහත් වීමක් අවශ්‍ය විය. 2018 අප්‍රේල් 15 වන දින, ග්වාතමාලාවේ ආන්ඩුව දිගුකාලීන ගැටලුව විසඳීම සඳහා රට බෙලීස් පිළිබඳ භෞමික හිමිකම් ජාත්‍යන්තර අධිකරණයට (ICJ) ගෙන යා යුතුද යන්න තීරණය කිරීමට ජනමත විචාරණයක් පැවැත්වීය. ග්වාතමාලා ජාතිකයන් මෙම කාරණය සම්බන්ධයෙන් 95%[15] ඔව් යැයි ඡන්දය දුන්හ.[16] එවැනිම ජනමත විචාරණයක් 2019 අප්‍රේල් 10 වන දින බෙලීස් හි පැවැත්වීමට නියමිතව තිබූ නමුත් අධිකරණ තීන්දුවක් එය කල් දැමීමට හේතු විය.[17] ජනමත විචාරණය 2019 මැයි 8 වන දින පවත්වන ලද අතර, ඡන්දදායකයින්ගෙන් 55.4% ක් මෙම කාරණය ICJ වෙත යැවීමට තීරණය කළහ.[18]
රටවල් දෙකම ICJ වෙත (පිළිවෙලින් 2018 සහ 2019 දී) ඉල්ලීම් ඉදිරිපත් කළ අතර ICJ විසින් ග්වාතමාලාවේ මූලික සංක්ෂිප්තය 2020 දෙසැම්බර් වන විටත් බෙලීස්ගේ ප්‍රතිචාරය 2022 වන විටත් ඉදිරිපත් කරන ලෙස නියෝග කරන ලදී.[19] 2023 ජූනි 7 වන දින, ලිඛිත ඉදිරිපත් කිරීමේ අදියර අවසන් වූ අතර, මීළඟ පියවර වන්නේ එක් එක් රටෙහි නීති කණ්ඩායම්වල වාචික තර්කයන්ය.[20]
ආදිවාසී ඉඩම් හිමිකම්
[සංස්කරණය]බෙලීස් 2007 දී ආදිවාසීන්ගේ අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ එක්සත් ජාතීන්ගේ (එජාස) ප්‍රකාශනයට සහාය දැක්වීය, එය ආදිවාසී කණ්ඩායම් සඳහා නීත්‍යානුකූල ඉඩම් අයිතිය ස්ථාපිත කරන ලදී.[21] වෙනත් අධිකරණ නඩු මෙම අයිතිවාසිකම් තහවුරු කර ඇත්තේ බෙලීස් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ 2013 තීන්දුව ආදිවාසීන් සඳහා සම්ප්‍රදායික ඉඩම් හිමිකම් පොදු ඉඩම් ලෙස පිළිගන්නා ලෙස 2010 දී දුන් තීන්දුවයි. එවැනි තවත් නඩුවක් නම්, මායාවරුන්ගේ ඉඩම් වර්ගීකරණය කිරීමට සහ සාම්ප්‍රදායික පාලනය ක්‍රියාත්මක කිරීමට රට ඉඩම් ලේඛනාගාරයක් සංවර්ධනය කළ යුතු බවට නියම කළ බෙලිසියානු රජය පිළිබඳ කැරිබියන් අධිකරණයේ (CCJ) 2015 නියෝගයයි. මෙම තීන්දු තිබියදීත්, ආදිවාසී ප්‍රජාවන්ගේ ඉඩම් අයිතියට සහාය දැක්වීම සඳහා බෙලීස් සුළු ප්‍රගතියක් ලබා ඇත; නිදසුනක් වශයෙන්, CCJ ගේ තීරණයෙන් පසු වසර දෙක තුළ, බෙලීස්ගේ රජය මායා ඉඩම් ලේඛනය දියත් කිරීමට අපොහොසත් වූ අතර, කණ්ඩායම තමන් අතට ගැනීමට පියවර ගැනීමට පෙලඹුණි.[22][23]
මෙම සිද්ධීන්හි නිශ්චිත ප්රතිවිපාක පරීක්ෂා කිරීම අවශ්‍ය වේ. 2017 වන විට, බෙලීස් ආදිවාසී ජනගහනය සහ ඔවුන්ගේ අයිතිවාසිකම් හඳුනා ගැනීමට තවමත් අරගල කරයි. UN හි 2030 තිරසාර සංවර්ධන ඉලක්ක වෙත එහි ප්‍රගතිය පිළිබඳව බෙලිස් විසින් නිර්මාණය කරන ලද පිටු 50ක ස්වේච්ඡා ජාතික වාර්තාවට අනුව, ස්වදේශික කණ්ඩායම් රටේ දර්ශකවලට කිසිඳු සාධකයක් නොවේ.[24] බෙලීස් හි මායා ජනගහනය වාර්තාවේ සම්පූර්ණයෙන් එක් වරක් පමණක් සඳහන් වේ.[21]
සටහන්
[සංස්කරණය]- ^ 2019 අප්‍රේල් මාසයේදී, මාධ්‍ය ආයතනයක් විසින් ග්වාතමාලාවේ ජනාධිපති ජිමී මොරාලෙස් සිය රටේ ප්‍රකාශය පිළිබිඹු කරමින් සියලුම බෙලීස් ප්‍රදේශය ඇතුළත් කිරීමට ග්වාතමාලාවේ සිතියම අඳින්නේ කෙසේදැයි සිසුන්ට පෙන්වන වීඩියෝවක් පෙන්වීය.[10]
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ "Belize 1981 (rev. 2001)". Constitute. 17 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 March 2015.
- ^ "L'Amérique centrale – Une Amérique indienne et latine" (PDF). clio.fr (ප්‍රංශ බසින්). 11 August 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 22 December 2021.
- ^ "New Lease of Life for British Army Base in Belize". Forces TV. 7 April 2015. 11 April 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ "Latin American and Caribbean State Parties to the Rome Statute". International Criminal Court. 9 August 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 10 July 2021.
- ^ a b Phillips, Dion E. (2002). "The Military of Belize". 11 December 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ "Channel 5 Belize" (28 November 2005),"Belizean Coast Guard hits the high seas". 4 May 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 26 April 2010.
- ^ "Belize § Military and Security". The World Factbook (2024 ed.). Central Intelligence Agency. 14 August 2019. (Archived 2019 edition)
- ^ "Local Government". 20 July 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 1 June 2016.. Government of Belize. belize.gov.bz
- ^ a b "Belize § Transnational Issues". The World Factbook (2024 ed.). Central Intelligence Agency. 14 August 2019. (Archived 2019 edition)
- ^ Staff (10 April 2019). "Guatemalan President teaches students to draw Guatemalan map with Belize included". San Ignacio, Belize: Breaking Belize News. 10 April 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 10 April 2019.
- ^ "SATIIM launches Maya lands registry to celebrate UN Indigenous Peoples day". Breaking Belize News-The Leading Online News Source of Belize. 9 August 2017. Retrieved 24 October 2018. [සත්‍යාපනය ඇවැසිය]
- ^ "Historic Legal Victory for Indigenous Peoples in Belize | Rights + Resources". Rights + Resources. Retrieved 24 October 2018. [සත්‍යාපනය ඇවැසිය]
- ^ "Belize-Guatemala border tensions rise over shooting – BBC News". BBC News. 22 April 2016. 17 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 11 September 2016.
- ^ "ACP-EU summit 2000". Hartford-hwp.com. 24 April 2010 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 August 2010.
- ^ "Why Belize Is Likely to Prevail in Its Territorial Dispute With Guatemala". www.worldpoliticsreview.com. 23 May 2019. 12 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 22 January 2020.
- ^ "Belize to hold a referendum on Guatemala territorial dispute – Durham University". www.dur.ac.uk (ඉංග්‍රීසි බසින්). 12 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 October 2018.
- ^ Staff (10 April 2019). "ICJ Referendum postponed until further notice". San Ignacio, Belize: Breaking Belize News. 17 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 10 April 2019.
- ^ Sanchez, Jose (9 May 2019). "Belizeans vote to ask U.N. court to settle Guatemala border dispute". Reuters. 17 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 May 2021 – via www.reuters.com.
- ^ "Extension of the time-limits for the filing of the initial pleadings" (PDF). International Court of Justice. 24 April 2020. 2022-10-09 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 10 October 2020.
- ^ Cowo, Janelle (2023-06-08). "Belize-Guatemala territorial dispute case moving to oral hearings at the ICJ". The San Pedro Sun (ඉංග්‍රීසි බසින්). 17 January 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2024-03-14.
- ^ a b "The Full Participation of Belize's Indigenous People is Crucial to Achieving the Sustainable Development Goals". Cultural Survival (ඉංග්‍රීසි බසින්). 18 July 2017. 31 May 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 October 2018.
- ^ "SATIIM launches Maya lands registry to celebrate UN Indigenous Peoples day". Breaking Belize News-The Leading Online News Source of Belize (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 9 August 2017. 23 October 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 October 2018.
- ^ "Historic Legal Victory for Indigenous Peoples in Belize | Rights + Resources". Rights + Resources (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 23 October 2018 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 24 October 2018.
- ^ "Belize's Voluntary National Review For the Sustainable Development Goals 2017" (PDF). United Nations. 25 July 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 9 August 2021.