පරිශීලක:Keniro mahalekam
මහනුවර කන්ද උඩරට රාජ්‍යයේ පරිපාලනය
[සංස්කරණය]පරිශීලක:- Keniro AMahaLekam
මහනුවර කන්ද උඩරට රාජ්‍යයේ පරිපාලනය
[සංස්කරණය]මහනුවර දෙවන රාජසිංහ රජු, ඔහුගේ පාමුල අධිගාරයෙකු සමඟ.
🔆රජ
ප්‍රධාන ලිපිය: උඩරට රජවරුන්ගේ ලැයිස්තුව
සිංහල රජවරු - සිරි සඟ බෝ නිවස - දිනජාරාගේ නිවස - මහනුවර නායකයන්
සේන සම්මත වික්‍රමබාහු (1473–1511)
ජයවීර අස්තානා (1511–1551)
කරලියද්දේ බණ්ඩාර (1551–1581)
ඩෝනා කැතරින් (1581-1581)
I රාජසිංහ (1581–1593)
I විමලධර්මසූරිය (1590–1604)
සෙනරත් (1604–1635)
II රාජසිංහ (1635–1687)
විමලධර්මසූරිය II (1687-1707)
වීර නරේන්ද්‍ර සිංහ (1707–1739)
ශ්‍රී විජය රාජසිංහ (1739-1747)
කිර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ (1747–1782)
ශ්‍රී රාජාධි රාජසිංහ (1782-1798)
ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ (1798-1815)
උඩරට පරිපාලන ක්‍රමයට අනුව රජු සියලු ක්ෂේත්‍රවල ප්‍රධානියා විය. ඔහු "ලංකේශ්වර ත්‍රිසිංහලාධීශ්වර" නමින්ද හැඳින්විණි. රජුට සියලු ඉඩම් හිමි බවත් එබැවින් "භූපති" ලෙස හඳුන්වනු ලැබූ බවත් පිළිගැනිණි. රජු "අදීශ්වර" නමින් හැඳින්වුවද ප්‍රධාන ප්‍රධානීන් හා බෞද්ධ පූජකවරුන්ගෙන් උපදෙස් ලබා ගැනීම සිරිත විය. රජුට එකල ජනප්‍රිය චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර අනුගමනය කිරීමට සිදු විය, එසේ නොවුවහොත් ජනතාව ඔහුට විරුද්ධව කැරලි ගැසීමට පටන් ගනී. මේවාට අවනත නොවීම රජුගේ බලයට හානිදායක වනු ඇත, උදාහරණයක් ලෙස ඉංග්‍රීසින්ට යටත් වීමට සිදු වූ වික්‍රම රාජසිංහ, බෞද්ධ පූජකවරුන්ගේ සහ නායකයින්ගේ උපදෙස් නොසලකා හරිමින් පැරණි සම්ප්‍රදායන් අනුගමනය නොකළ නිසා. සිවිල් සහ අපරාධ නඩු වලදී රජුට අධිකරණ බලය ඇත.
Iවන විමලධර්මසූරිය සමඟ මහනුවර රජවරුන් මුළු දිවයිනේම පාලකයන් බවට පත් විය.
🔆රාජ්ය කාර්යාල
රජු විසින් විශ්වාසවන්ත හා හැකියාව ඇති පුද්ගලයන් රාජ්‍යයේ ඉහළ නිලතල සඳහා පත් කරනු ඇත.
🔆මහාඅදිකාරම්
ප්‍රධාන ලිපිය: මහා අඩිගර්
රාජ්‍යයේ ඉහළම නිලතල වූයේ පල්ලෙගම්පහේ සහ උඩගම්පහේ නම් වූ අදිකාර්වරුන් දෙදෙනාගේ (අදිකාරම්වරුන් ලෙස හඳුන්වනු ලබන) ඔවුන්ගේ අධිකරණ බල ප්‍රදේශය තුළ සමාන බලතල සහ වරප්‍රසාද දරයි. උඩගම්පහේ අදිකාර්ට වඩා පල්ලේගම්පහේ අදිකාර්ට ප්‍රමුඛත්වය හිමි විය. අදිකාර්වරුන් අනෙකුත් ප්‍රධානීන්ගෙන් කැපී පෙනෙන්නේ මහා නිලමේ (මහා නිලධාරි) යන පදවි නාමයෙනි. රජුගේ කැමැත්ත මත තනතුර දැරූ නිසා, ඔහුගේ ජීවිත කාලය පුරාම, රජුගේ අප්රසාදයට ලක් නොවන්නේ නම්, නිලධරයාට කාල සීමාවක් නොතිබුණි. පොලිසිය සහ සිරගෙවල් තිබුණේ ඔවුන්ගේ පාලනය යටතේ. අනෙකුත් සියලුම ප්‍රධානීන්, ප්‍රධාන පූජකවරයා මෙන්ම ඉඩම් ප්‍රදානය කිරීම හෝ සේවා සඳහා ත්‍යාග පිරිනැමීම සම්බන්ධයෙන් අදිකාර්වරුන්ගෙන් උපදෙස් ලබා ගන්නා ලදී. එකම පවුලේ සාමාජිකයන් පත් කර ඇතත් එය පරම්පරාගත නොවීය.
ප්‍රධාන ලිපිය: දිසාව දිසාව පළාත් ආණ්ඩුකාරවරු වූහ. උඩරට රාජධානිය පළාත් විසි එකකින් සමන්විත වූ අතර ඉන් ප්‍රතිපත්ති දොළහක් දේසවෝනි ලෙස හඳුන්වනු ලබන අතර ඒ සෑම එකක්ම එහි ආණ්ඩුකාරයා ලෙස කටයුතු කළ දිසාව නම් ප්‍රධානියා යටතට පත් විය.
මේවා:
හතර කෝරලය (හතර කෝරළය)
හත් කෝරලය (හත් කෝරල)
ඌව
මාතලේ
සබරගමුව
තුන් කෝරලය (කෝරල තුන)
වලපනේ
උඩපලාල
නුවරකලාවිය
වෙල්ලස්ස
බින්තැන්නේ
තමන්කඩුව
රජු විසින් පත් කරන ලද, දිසාව රජුගේ පුද්ගලික නියෝජිතයා ලෙස දෙසවෝනිවරුන් සම්බන්ධයෙන් සිවිල් සහ අපරාධ යන දෙඅංශයෙන්ම පරිපාලන හා අධිකරණ බලය තිබුණි. රජුගේ මළුවට හෝ ගෘහයට අනුයුක්තව සිටින අය හැර, ඔවුන්ගේ පළාත තුළ ඇති සියලුම පුද්ගලයින් සහ ඉඩම් සම්බන්ධයෙන් ඔවුන්ට අධිකරණ බලය තිබුණි. රජුගේ කැමැත්ත මත තනතුර දැරූ නිසා, ඔහුගේ ජීවිත කාලය පුරාම, රජුගේ අප්රසාදයට ලක් නොවන්නේ නම්, නිලධරයාට කාල සීමාවක් නොතිබුණි. එකම පවුලේ සාමාජිකයන් පත් කර ඇතත් එය පරම්පරාගත නොවීය. 🔆මහාලේකම්
🔆මහාලේකම්
ප්‍රධාන ලිපිය: මහාලේකම්
(සිංහල භාෂාවෙන් ප්‍රධාන ලේකම්) උඩරට රාජධානියේ දෙපාර්තමේන්තු ප්‍රධානියා විය. රජුගේ ලේකම් කාර්යංශය පාලනය කළේ මොහුයි. එය හරියට අද ජනාධිපති ලේකම් වගේ තනතුරක් බව පේනවා. ඔහු යටතේ ලේකම් මුහන්දිරම් කෙනෙක් සහ සුළු නිලධාරින් කිහිප දෙනෙක් කටයුතු කළා. මේ නිලධාරින් පණිවිඩ ගෙන යාම හා ආඥා ප්‍රකාශයට පත් කිරීමද සිදු කළා. ලේකම් මිටිය හා පන්හිද සමඟ ලේකම් ඇසළ පෙරහරේ ගමන් කළ බව ජෝන් ඩොයිලිගේ වාර්තාවල දැක්වෙනවා.
🔆රටේ මහත්මායා අගයන්න ප්‍රධාන ලිපිය: රටේ මහත්මායා අගයන්න උඩනුවේරේ, හේවාහැටේ, යටිනුවේරේ, කොත්මලේ, තුන්පනාහේ, දුම්බර යන කුඩා දිස්ත්‍රික්කවල ආණ්ඩුකාරවරුන් වූයේ රටේ මහත්තයාය.
🔆උඩරට ප්‍රධානීන්ගේ ලැයිස්තුව
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
මහ අදිකාරම්
දෙවන අදිකාරම්
හතර කෝරළේ දිසාව
හත් කෝරළේ දිසාව
මාතලේ දිසාව තුන් කෝරළේ දිසාව
සපරගමුවේ අටකලන් කෝරළේ හා
කුරුවිටි කෝරළේ දිසාව
සපරගමුවේ මැද කෝරළේ හා කොලොන්නේ කඩවත් දිසාව
ඌවේ දිසාවවරු
උඩ පළාතේ දිසාව
වැල්ලපානේ දිසාව
බින්තැන්නේ දිසාව
වෙල්ලස්සේ දිසාව
නුවර කලාවිය දිසාව
තමන්කඩුව දිසාව
උඩුනුවර රටේ මහත්මයා
යටිනුවර රටේ මහත්මයා
හාරිස්පත්තුවේ රටේ මහත්මයා
දුම්බර රටේ මහත්මයා
හේවාහැට රටේ මහත්මයා
කොත්මලේ රටේ මහත්මයා
උඩ බුලත්ගම රටේ මහත්මයා
යටි බුලත්ගම රටේ මහත්මයා
මීමුරේ රටේ මහත්මයා
මහ දියවඩන නිලමේ
පල්ලේවාහල දියවඩන නිලමේ
මහ ගබඩා නිලමේ
උඩගබඩා නිලමේ
පල්ලේවාහල ගබඩා නිලමේ
භාණ්ඩාගාරයේ වන්නකු නිලමේ
බත් වඩන නිලමේ
ගජනායක නිලමේ
🔆මහා ලේකම් - මහමොහොට්ටි මහලේකම්වරයා යන අර්ථයෙන්ද
රාජ්ය මාලිගාවේ #මහලේකම්වරයා #මහමොහොට්ටි ලෙසද....
රජු ගේ #මහවාසල මහලේකම් ( මහලේකම් මිටිය ලියන්නා ) ලෙසද....උඩරට රාජධානියේ දෙපාර්තමේන්තු ප්‍රධානියා ද. රජුගේ ලේකම් කාර්යංශය පාලනය කළේද මෙතුමායි.!
#මහාලේකම්වරයා නොහොත් #මහමොහොට්ටි උඩරට රාජධානියේ දෙපාර්තමේන්තු ප්‍රධානියා යටතේ...,
අතපත්තු ලේකම්
වෙඩික්කාර ලේකම්
නානායක්කාර ලේකම්
වඩන තුවක්කුකාර ලේකම්
පඩිකාර ලේකම්
කොඩිතුවක්කුකාර ලේකම්
මඩුවේ ගංගාකාර ලේකම්
කුරුවේ ලේකම්
කෙංගෙල්ලේ කුරුවේ ලේකම්
මාතලේ කුරුවේ ලේකම්
දුනුකාර ලේකම්
කූනම් මඩුවේ ලේකම්
සැතපෙන ගෙයි මුහන්දිරම්වරු
රන් ආයුධ මණ්ඩපයේ ලේකම් සහ අතපත්තුවේ මුහන්දිරම්
මුර පොළේ සුදලිය මුහන්දිරම්
මරුවල්ලිය මුහන්දිරම් ද වනාහී
රාජ්‍යය නිළධාරීන්ද සහ තවත් සුළු නිළධාරීන් මඩුල්ලක්ද විය... !
🔆 පන්සල් ප්‍රධානීන්
ප්‍රධාන පන්සල වූ දළදා මාලිගාවේ ප්‍රධානියා හෙවත් දියවඩන නිලමේ
නාථ දේවාලයේ බස්නායක නිලමේ
මහ දේවාලයේ බස්නායක නිලමේ
කතරගම දේවාලේ බස්නායක නිලමේ
පත්තිනි දේවාලේ බස්නායක නිලමේ 🔆 අනිකුත් ප්‍රධානීන්
🔆 අනිකුත් ප්‍රධානීන්
දාන ශාලාවේ වන්නකු නිලමේ
කොට්ටල් නිලමේ
මහබද්දේ හෙවත් බෙරවා ප්‍රධානියා
බඩහැලබද්දේ හෙවත් වළං සාදන්නන්ගේ ප්‍රධානියා
රදාබැද්දේ හෙවත් රෙදිසෝදන්නාගේ ප්‍රධානියා
හුනුබැද්දේ හෙවත් හුනු පුච්චන්නගේ ප්‍රධානියා
අනිලබද්දේ ප්‍රධානියා
කින්නරබැද්දේ ප්‍රධානියා
අස්පන්තියේ මුහන්දිරම්
උඩුනුවර මුහන්දිරම්
යටිනුවර මුහන්දිරම්
තුම්පනේ මුහන්දිරම්
හාරිස්පත්තුවේ මුහන්දිරම්
දුම්බර මුහන්දිරම්
හේවාහැට මුහන්දිරම්
සුදු හරක් පන්තියේ පිළිබඳ මුහන්දිරම්වරු
කුට්ටහ ලේකම්
ලුනුබැද්දේ ප්‍රධානියා
පල්ලේ විදානේ
පොරෝකාර මුහන්දිරම්
ඌව ගම්බැද්දේ
4 කෝරළේ මඩිහේ
පහළ බුලත්ගම ප්‍රධානියා
🔆දියවඩන නිලමේ ප්‍රධාන ලිපිය: දියවඩන නිලමේ
දියවඩන නිලමේ යනු බුදුන් වහන්සේගේ ශ්‍රී දළදා සමිඳුන් වෙනුවෙන් පුරාණ චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර ආරක්ෂා කිරීම සහ ක්‍රියාත්මක කිරීම සම්බන්ධයෙන් රජ ගෙදර නිලධාරියෙකි. ශ්‍රී දළදා මාලිගාවේ සියලු කටයුතු අධීක්ෂණය කිරීමේ වගකීම දියවඩන නිලමේවරයාට පැවරී ඇත. මහනුවර ඇසළ පෙරහැර වාර්ෂික සංදර්ශනය සංවිධානය කිරීම ඔහුගේ ප්‍රධාන රාජකාරියකි.
නීතිය සහ අපරාධ යුක්තිය මහනුවර රාජධානිය පාලනය කරනු ලැබුවේ සියවස් ගණනාවක් පුරා පැවත එන සිරිත් විරිත් සහ සම්ප්‍රදායන් මගින් වන අතර එය රාජධානියේ පැවති සිවිල් සහ අපරාධ නීති පද්ධතියෙහි පදනම වේ. මෙම සම්ප්‍රදායික නීතියේ කොටස් ශ්‍රී ලංකාවේ වත්මන් නීති රාමුවට උඩරට නීතිය ලෙස සංග්‍රහ කර ඇත. මුල් සහ අභියාචනා නඩු දෙකෙහිම සිවිල් සහ අපරාධ නඩු සම්බන්ධයෙන් අවසාන අධිකරණ බලය රජු සතු විය. ප්‍රතිපත්ති ප්‍රධානීන් තම බල ප්‍රදේශය තුළ සිටින පුද්ගලයන් කෙරෙහි සිවිල් සහ අපරාධ අධිකරණ බලය ක්‍රියාත්මක කළහ.
මහා නඩුවේ
මහානාඩුව (මහා අධිකරණය) රජු, අදිකාර්, දිසාවේ, මහාලේකම් යන අයගෙන් සමන්විත වන අතර, සිවිල් සහ විවිධ කාලවල සහ ස්ථානවල පැවති දේශයේ ඉහළම උසාවියක් වන්නේ මොහාන්දිරම්වරුන්ය