දකුණු චීන මුහුදේ දේශසීමා ආරවුල්
දකුණු චීන මුහුදේ භෞමික ආරවුල් වලට ස්වෛරී රාජ්‍යයන් කිහිපයක, එනම් බෲනායි, මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව (PRC), තායිවානය (චීන ජනරජය/ROC), ඉන්දුනීසියාව, මැලේසියාව, පිලිපීනය සහ වියට්නාමය වැනි ස්වෛරී රාජ්‍යයන් විසින් කලාපය තුළ ගැටුම්කාරී දූපත් සහ සමුද්‍ර හිමිකම් ඇතුළත් වේ.
ආරවුල්වලට ස්ප්‍රැට්ලි දූපත්, පැරසෙල් දූපත්, ස්කාර්බරෝ ෂෝල් සහ ටොන්කින් බොක්කෙහි විවිධ මායිම් ඇතුළුව දකුණු චීන මුහුදේ දූපත්, ගල්පර, ඉවුරු සහ අනෙකුත් අංග ඇතුළත් වේ . භූගෝලීය වශයෙන් දකුණු චීන මුහුදේ කොටසක් ලෙස ඇතැමුන් සලකන ඉන්දුනීසියානු නැටුනා දූපත් ආසන්නයේ ඇති ජලය ද මතභේදාත්මක ය. නැඟෙනහිර චීන මුහුදේ පිහිටා ඇති සෙන්කාකු දූපත් සහ සොකොත්‍රා පර්වතය වැනි මුහුදු ආරවුල් දකුණු චීන මුහුදෙන් ඔබ්බට ද විහිදේ.[1]
ඇස්තමේන්තුගත ඇමරිකානු ඩොලර් ට්‍රිලියන 3.37ක් වටිනා ගෝලීය වෙළඳාමක් වාර්ෂිකව දකුණු චීන මුහුද හරහා ගමන් කරයි.[2] එය ගෝලීය සමුද්‍ර වෙළඳාමෙන් තුනෙන් එකක් වේ.[3] චීනයේ බලශක්ති ආනයනයෙන් සියයට 80 ක් සහ චීනයේ සමස්ත වෙළඳාමෙන් සියයට 39.5 ක් දකුණු චීන මුහුද හරහා ගමන් කරයි.[4] දකුණු චීන මුහුදේ විවිධ ප්‍රදේශවල මුහුදු පත්ලේ බොරතෙල් සහ ස්වාභාවික වායු ගවේෂණය සහ විභව සූරාකෑම, ධීවර තොග සඳහා හිමිකම් රඳවා තබා ගැනීමට හෝ අත්පත් කර ගැනීමට හිමිකම් කියන රාජ්‍යයන් උනන්දු වෙති . පවතින ආරවුල් නාවික ගමනාගමනය සඳහා අභියෝග ඉදිරිපත් කරන බැවින් සමුද්‍රීය ආරක්ෂාව ද ප්‍රශ්නයකි.[5]
1932 දී ප්‍රංශය පැරසෙල් සහ ස්ප්‍රැට්ලි දූපත් දෙකටම විධිමත් ලෙස හිමිකම් කීවේය.[6] චීනය සහ ජපානය යන දෙකම විරෝධය පළ කළේය. 1933 අප්‍රේල් 6 වන දින, ප්‍රංශය ස්ප්‍රැට්ලිස් අත්පත් කර ගත් අතර, ඔවුන්ගේ ඈඳා ගැනීම නිවේදනය කර, ඒවා විධිමත් ලෙස ප්‍රංශ ඉන්දුචීනයට ඇතුළත් කළේය.[7][8]
2013 දී, චීනය විසින් ස්ප්‍රැට්ලි දූපත් සහ පැරසෙල් දූපත් කලාපයේ දූපත් ගොඩනැගීම ආරම්භ කළේය.[9] රොයිටර් පුවත් සේවයට අනුව, ප්‍රධාන වශයෙන් වියට්නාමය සහ පිලිපීනය විසින් දකුණු චීන මුහුදේ කෘතිම දූපත් ගොඩනැගීම කුඩා පරිමාණයෙන් දශක ගණනාවක් තිස්සේ සිදු කරමින් පවතී. චීනය දූපත් ගොඩනැගීමේ ක්‍රීඩාවට ප්‍රමාද වී පැමිණ ඇති අතර, එහි ප්‍රයත්නයන් පෙර අනෙකුත් හිමිකම් කරුවන් මෙන් නොවූ විරූ මහා පරිමාණයකින් සිදු වී ඇත්තේ 2014 සිට 2016 දක්වාය. ඉතිහාසය පුරා අනෙකුත් සියලුම ජාතීන් විසින් ඉදිකරන ලද ප්‍රමාණයට වඩා නව දූපත් මතුපිටක් ඉදිකර ඇති අතර 2016 වන විට එහි එකකට හමුදා උපකරණ ස්ථානගත කර ඇත.[10] වොයිස් ඔෆ් ඇමරිකා හි 2019 ලිපියක් අනුව චීනය හා වියට්නාමයේ දකුනු චීන මුහුදේ දූපත් ගොඩනැගීමේ ව්‍යාපාරය සසඳන කල, වියට්නාමය චීනයට ප්‍රතිවිරුද්ධව, ජාත්‍යන්තර විවේචනවලට ලක් නොවීමටත්, සහයෝගය පවා ලබා ගැනීමටත් හේතුව එහි දුපත් ගොඩනැගීමේ ව්‍යාපෘතියේ මන්දගාමී වේගය සහ පුළුල් ලෙස සැලකෙන ආරක්‍ෂක ස්වභාවය නිසා ය.[11]
දකුණු චීන මුහුදේ චීනයේ ක්‍රියාවන් විස්තර කර ඇත්තේ එහි සලාමි පෙති කැපීමේ / ගෝවා එතීමේ උපායමාර්ගවල කොටසක් ලෙසය.[12][13] 2015 සිට එක්සත් ජනපදය සහ ප්‍රංශය සහ එක්සත් රාජධානිය වැනි අනෙකුත් රාජ්‍යයන් තම කලාපයේ නාවික මෙහෙයුම් (FONOP) නිදහස පවත්වා ඇත.[14] 2016 ජුලි මාසයේදී, එක්සත් ජාතීන්ගේ මුහුදේ නීතිය පිළිබඳ සම්මුතියේ (UNCLOS) ඇමුණුම VII යටතේ පිහිටුවන ලද බේරුම්කරණ විනිශ්චය සභාවක් පිලිපීනයට එරෙහිව චීනයේ හි සමුද්‍ර හිමිකම්වලට එරෙහිව තීන්දු කළේය.[15] විනිශ්චය සභාව දූපත්වල අයිතිය හෝ සමුද්‍ර මායිම් සීමා කළේ නැත.[16][17] මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව සහ තායිවානය යන රටවල් දෙකම ප්‍රකාශ කළේ තමන් විනිශ්චය සභාව පිළි නොගන්නා බවත්, අනෙකුත් හිමිකම්කරුවන් සමඟ ද්විපාර්ශ්වික සාකච්ඡා මාර්ගයෙන් ප්‍රශ්නය විසඳිය යුතු බවත් අවධාරනය කළ බවත්ය.[18] 2022 ජනවාරි මාසයේදී, එක්සත් ජනපද රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුව, දකුණු චීන මුහුදේ චීනයේ හිමිකම් "නීති විරෝධී" ලෙස හැඳින්වීය.[19]
දකුණු චීන මුහුදු කලාපයේ ආරවුල්
[සංස්කරණය]
ආරවුල් සදහා සමුද්‍ර මායිම් සහ දූපත් යන දෙකම සම්බන්ධ වේ.[20] ආරවුල් කිහිපයක් ඇත, ඒ සෑම එකකටම විවිධ රටවල් එකතුවක් ඇතුළත් වේ.
- චීන සමූහාණ්ඩුව (1912–1949), පසුව මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව (PRC) විසින් හිමිකම් කියන ලද දකුණු චීන මුහුදේ වැඩි කොටසක් ආවරණය කරන බෲනායි, ඉන්දුනීසියාව, මැලේසියාව, පිලිපීනය, තායිවානය සහ වියට්නාමය යන රටවල සුවිශේෂී ආර්ථික කලාප හිමිකම් සමඟ අතිච්ඡාදනය වූ ඉර නවයේ රේඛා ප්‍රදේශය.
- මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව, තායිවානය සහ වියට්නාමය අතර වියට්නාම වෙරළ තීරයේ මුහුදු සීමාව.
- මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව, මැලේසියාව, බෲනායි, පිලිපීනය සහ තායිවානය අතර බෝර්නියෝට උතුරින් සමුද්‍ර සීමාව.
- මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව, තායිවානය සහ වියට්නාමය අතර පැරසෙල් දූපත්, ප්‍රාටාස් දූපත සහ වෙරේකර්, මැක්ල්ස්ෆීල්ඩ්, ස්කාර්බරෝ ෂෝල් සහ ස්ප්‍රැට්ලි දූපත් ඇතුළු දකුණු චීන මුහුදේ දූපත්, ගල්පර, ඉවුරු සහ ෂෝල් සහ ප්‍රදේශයේ සමහර කොටස් වලට මැලේසියාව සහ පිලිපීනය විසින් තරඟ කරන ලදී.
- මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව, ඉන්දුනීසියාව, තායිවානය සහ වියට්නාමය අතර නැටුනා දූපත් වලට උතුරින් ඇති මුහුදු සීමාව.
- මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව, පිලිපීනය සහ තායිවානය අතර පලවන් සහ ලුසන් වෙරළට ඔබ්බෙන් වූ මුහුදු සීමාව.
- ඉන්දුනීසියාව, මැලේසියාව සහ පිලිපීනය අතර අම්බලට් ඇතුළු සමුද්‍ර සීමාව, භූමි ප්‍රදේශය සහ සබා දූපත්.
- මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව, පිලිපීනය සහ තායිවානය අතර ලුසොන් සමුද්‍ර සන්ධියේ සමුද්‍ර මායිම සහ දූපත්.
| ආරවුල් ඇති ප්‍රදේශය | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ඉරි නවය රේඛාව | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
| වියට්නාම වෙරළ | ✔ | ✔ | ✔ | ||||
| බෝර්නියෝට උතුරින් මුහුදු ප්‍රදේශය | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||
| දකුණු චීන මුහුදේ දූපත් | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||
| නැටුනා දූපත් වලට උතුරින් වන මුහුදු ප්‍රදේශය | ✔ | ✔ | ✔ | ||||
| පලවන් සහ ලුසන් ට බටහිරින් මුහුදු ප්‍රදේශය | ✔ | ✔ | ✔ | ||||
| සබා ප්‍රදේශය | ✔ | ✔ | ✔ | ||||
| ලුසන් සමුද්‍ර සන්ධිය | ✔ | ✔ | ✔ |
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ Keck, Zachary (20 March 2014). "China's Newest Maritime Dispute". The Diplomat. 28 February 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 February 2015.*Vaswani, Karishma (19 October 2014). "The sleepy island Indonesia is guarding from China". BBC. 21 October 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 19 October 2014.
- R.C. Marshall, Andrew (25 August 2014). "Remote, gas-rich islands on Indonesia's South China Sea frontline". Reuters. 12 February 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 February 2015.
- ^ "How much trade transits the South China Sea?". China Power (ඉංග්‍රීසි බසින්). Center for Strategic and International Studies. 2 August 2017. 8 June 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 May 2019.
- ^ "Review of Maritime Transport 2018" (PDF). United Nations Conference on Trade and Development. New York. 12 June 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 30 May 2019.
- ^ "How much trade transits the South China Sea?". China Power (ඉංග්‍රීසි බසින්). Center for Strategic and International Studies. 2 August 2017. 8 June 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 May 2019.
- ^ Maritime Security - A comprehensive Guide for Shipowners, Seafarers and Administrations. Livingston: Witherby Publishing Group and the International Chamber of Shipping. 2021. p. 13. ISBN 9781913997014.
- ^ Spratly Islands සංරක්ෂණය කළ පිටපත 29 ඔක්තෝබර් 2009 at the Wayback Machine[පූර්ණ උපුටා දැක්වීමක් අවශ්‍යයි], Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2008 සංරක්ෂණය කළ පිටපත 31 ඔක්තෝබර් 2009 at the Wayback Machine. All Rights Reserved.
- ^ Stein Tonnesson, International Peace Research Institute, Oslo, The South China Sea in the Age of European Decline සංරක්ෂණය කළ පිටපත මාර්තු 5, 2016 at the Wayback Machine, pp. 2–4, 12, 40–41, Modern Asian Studies, Cambridge University Press, United Kingdom, 2006. Retrieved 2009-4-13.
- ^ Binoche, Jacques (1990). "La politique extrême-orientale française et les relations franco-japonaises de 1919 à 1939". Publications de la Société française d'histoire des outre-mers. 10 (1): 263–275.
- ^ "China Island Tracker". Asia Maritime Transparency Initiative. Center for Strategic and International Studies. 4 June 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 May 2019.
- ^ Johnson, William (2016-05-11). "Everything you need to know about the South China Sea conflict - in under five minutes". Reuters (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2020-11-22.
- ^ "Vietnam Quietly Builds Up 10 Islands in South China Sea". Voice of America (ඉංග්‍රීසි බසින්). April 2019. සම්ප්‍රවේශය 2020-11-22.
- ^ Chatterji, SK (October 22, 2020). "Wider connotations of Chinese 'salami slicing'". Asia Times. සම්ප්‍රවේශය January 25, 2021.
- ^ "China's Expanding Cabbage Strategy". The Diplomat. October 29, 2014.
- ^ Freund, Eleanor. "Freedom of Navigation in the South China Sea: A Practical Guide". Belfer Center for Science and International Affairs, Harvard Kennedy School. 4 June 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 May 2019.
- ^ The South China Sea Arbitration (The Republic of the Philippines v. The People's Republic of China) Permanent Court of Arbitration, සංරක්ෂණය කළ පිටපත 12 ජූලි 2016 at the Wayback Machine, 12 July 2016
- ^ "PCA Press Release: The South China Sea Arbitration (The Republic of the Philippines v. The People's Republic of China) | PCA-CPA". Permanent Court of Arbitration. 12 July 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 July 2016.
- ^ Perlez, Jane (12 July 2016). "Tribunal Rejects Beijing's Claims in South China Sea". The New York Times. ISSN 0362-4331. 13 July 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 July 2016.
- ^ David Tweed; Ting Shi (12 July 2016). "China's South China Sea Claims Dashed by Hague Court Ruling". Bloomberg. 20 November 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 11 December 2016.
- ^ "US report finds Beijing 'unlawfully claims sovereignty' in South China Sea". Hong Kong Free Press. January 13, 2022.
- ^ "An interactive look at claims on the South China Sea". The Straits Times. 10 March 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 February 2016.