කොස්ට රිකාවේ ඉතිහාසය
පූර්ව කොලොම්බියානු යුගය
[සංස්කරණය]ඉතිහාසඥයන් විසින් කොස්ට රිකාවේ ආදිවාසී ජනතාව අතරමැදි ප්‍රදේශයට අයත් වන අතර, මෙසෝඇමරිකානු සහ ඇන්ඩියන් ස්වදේශික සංස්කෘතීන්හි පරිධිය අතිච්ඡාදනය වී ඇත. වඩාත් මෑතක දී, පූර්ව-කොලොම්බියානු කොස්ට රිකාව ද ඉස්ත්මෝ-කොලොම්බියානු ප්‍රදේශයේ කොටසක් ලෙස විස්තර කර ඇත.
කොස්ට රිකාවේ මානව වාඩිලෑම පිළිබඳ පැරණිතම සාක්ෂිය වන ගල් මෙවලම්, ක්‍රි.පූ. වර්ෂ 10,000 සිට 7,000 දක්වා කාලය තුළ ටුරියල්බා නිම්නයේ විවිධ දඩයම් එකතු කරන්නන්ගේ පැමිණීම හා සම්බන්ධ වේ. දකුණු ඇමරිකාවේ ක්ලෝවිස් සංස්කෘතියේ හෙල්ල හිස සහ ඊතල තිබීම මෙම ප්‍රදේශයේ විවිධ සංස්කෘතීන් දෙකක් සහජීවනයෙන් පැවතීමේ හැකියාව විවර කරයි.[1]
වසර 5,000 කට පමණ පෙර කොස්ට රිකාවේ ජීවත් වූ ජනගහනයෙන් කෘෂිකර්මාන්තය පැහැදිලි විය. ඔවුන් ප්රධාන වශයෙන් අල සහ මුල් වර්ධනය විය. ක්‍රි.පූ. පළමු සහ දෙවන සහස්‍ර සඳහා දැනටමත් පදිංචි වූ ගොවි ප්‍රජාවන් සිටියහ. මෙම භූමියේ ප්රධාන ජීවනෝපාය ලෙස දඩයම් කිරීම සහ එක්රැස් කිරීමේ සිට කෘෂිකර්මාන්තයට සංක්‍රමණය වූ කාලය තවමත් නොදන්නා නමුත් මේවා කුඩා හා විසිරී තිබුණි.[2]
කුඹල් භාණ්ඩවල මුල්ම භාවිතය ක්‍රිස්තු පූර්ව 2,000 සිට 3,000 දක්වා කාලය තුළ දක්නට ලැබේ. වළං කැබලි, සිලින්ඩරාකාර බඳුන්, තැටි, කරවිල සහ කට්ට, මුද්‍රණවලින් සරසා ඇති වෙනත් මල් පෝච්චි සහ සමහර සතුන්ගේ ආදර්ශයෙන් සකසන ලද ඒවා සොයාගෙන ඇත.[3]
නූතන කොස්ට රිකාව සංස්කෘතිය කෙරෙහි ආදිවාසී ජනයාගේ බලපෑම අනෙකුත් ජාතීන්ට සාපේක්ෂව සාපේක්ෂව කුඩා වී ඇත්තේ රට ආරම්භ කිරීමට ශක්තිමත් ස්වදේශික ශිෂ්ටාචාරයක් නොතිබූ බැවිනි.[තහවුරු කර නොමැත] ස්වදේශික ජනගහනයෙන් වැඩි කොටසක් අන්තර් විවාහ හරහා ස්පාඤ්ඤ භාෂාව කතා කරන යටත් විජිත සමාජයට අවශෝෂණය විය,[තහවුරු කර නොමැත] සමහර කුඩා නටබුන් හැරුණු විට, ඒවායින් වඩාත් වැදගත් වන්නේ පැනමාව සමඟ මායිම අසල කොස්ට රිකාවේ ගිනිකොන දෙසින් පිහිටි කෝඩිලෙරා ඩි තලමන්කා කඳුකරයේ තවමත් වාසය කරන බ්‍රිබ්‍රි සහ බෝරුකා ගෝත්‍රිකයන් ය.
ස්පාඤ්ඤ යටත් විජිතකරණය
[සංස්කරණය]ස්පාඤ්ඤ භාෂාවෙන් "පොහොසත් වෙරළ" යන අර්ථය ඇති ලා කොස්ටා රිකා යන නම, 1502 දී ඔහුගේ අවසාන මුහුදු ගමනේදී කොස්ට රිකාවේ නැගෙනහිර වෙරළට යාත්‍රා කළ ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස් විසින් ප්‍රථම වරට යොදන ලද ගිණුම් කිහිපයක විය,[4] සහ ස්වදේශිකයන් විසින් පැළඳ සිටින රන් ආභරණ විශාල ප්‍රමාණයක් වාර්තා කරන ලදී.[5] 1522 දී බටහිර වෙරළට ගොඩබසින, ස්වදේශිකයන් හමු වී, ඔවුන්ගේ රත්‍රංවලින් කොටසක් ලබා ගත්, සමහර විට ප්‍රචණ්ඩ සොරකම් කිරීමෙන් සහ සමහර විට ප්‍රාදේශීය නායකයින්ගෙන් තෑගි වශයෙන් ලබා ගත් ජයග්‍රාහකයා වන ගිල් ගොන්සාලෙස් ඩවිලගෙන් ද මෙම නම පැමිණෙන්නට ඇත.[6]
බොහෝ යටත් විජිත යුගයේදී, කොස්ට රිකාවව ග්වාතමාලාවේ කපිතාන්සි ජෙනරාල්ගේ දකුණු දිග පළාත වූ අතර, නාමිකව නිව් ස්පාඤ්ඤයේ උප රාජකීයත්වයේ කොටසක් විය. ප්‍රායෝගිකව, කපිතාන් ජෙනරාල්වරයා ස්පාඤ්ඤ අධිරාජ්‍යය තුළ බොහෝ දුරට ස්වාධීන ආයතනයක් විය. ගෝතමාලාවේ කැප්ටන්සියේ අගනුවර සිට කොස්ට රිකාවට ඇති දුර, එහි දකුණු අසල්වැසි පැනමාව සමඟ වෙළඳාම් කිරීම වෙළඳවාදී ස්පාඤ්ඤ නීතිය යටතේ නීතිමය තහනම් කිරීම, පසුව නිව් ග්‍රනාඩාවේ උපරාජ්ය මණ්ඩලයේ කොටසක් (එනම් කොලොම්බියාව) සහ රන් සහ රිදී වැනි සම්පත් නොමැතිකම, කොස්ට රිකාව ස්පාඤ්ඤ අධිරාජ්‍යය තුළ දුප්පත්, හුදකලා සහ විරල ජනාවාස කලාපයක් බවට පත් කළේය.[7] 1719 දී ස්පාඤ්ඤ ආණ්ඩුකාරයෙකු විසින් කොස්ට රිකාව විස්තර කරන ලද්දේ "සමස්ත ඇමරිකාවේ දුප්පත්ම සහ කාලකන්නි ස්පාඤ්ඤ යටත් විජිතය" ලෙසය.[8]
කොස්ට රිකාවේ දරිද්‍රතාවය පිටුපස ඇති තවත් වැදගත් සාධකයක් වූයේ එන්කොමියන්ඩා (බලහත්කාර ශ්‍රමය) සඳහා සැලකිය යුතු දේශීය ජනගහනයක් නොමැතිකමයි, එයින් අදහස් කළේ බොහෝ කොස්ට රිකාව පදිංචිකරුවන්ට ඔවුන්ගේ ඉඩම්වල වැඩ කිරීමට සිදු වූ අතර විශාල හසින්ඩස් (වතු) පිහිටුවීම වළක්වයි. මේ සියලු හේතූන් නිසා, කොස්ට රිකාව විශාල වශයෙන්, ස්පාඤ්ඤ කිරීටය විසින් අගය නොකළ සහ නොසලකා හරින ලද අතර එය තනිවම සංවර්ධනය කිරීමට ඉතිරි විය. මෙම කාල පරිච්ෙඡ්දය තුළ ඇති වූ තත්වයන් කොස්ට රිකාව ප්‍රසිද්ධ වී ඇති බොහෝ මෝඩකම්වලට තුඩු දුන් බව විශ්වාස කෙරෙන අතර, කොස්ට රිකාව එහි සෙසු අසල්වැසියන්ට වඩා සමානාත්මතා සමාජයක් ලෙස සංවර්ධනය සඳහා වේදිකාව සකසයි. කොස්ට රිකාව පීඩිත මෙස්ටිසෝ හෝ ආදිවාසී පංතියක් නොමැතිව "ග්‍රාමීය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක්" බවට පත් විය. ස්පාඤ්ඤ පදිංචිකරුවන් කඳුකරය දෙසට හැරී වැඩි කලක් ගත නොවීය, එහිදී ඔවුන් පොහොසත් ගිනිකඳු පස සහ පහත් බිම්වලට වඩා මෘදු දේශගුණයක් සොයා ගත්හ.[9]
ස්වාධීනත්වය
[සංස්කරණය]මධ්‍යම ඇමරිකාවේ සෙසු ප්‍රදේශ මෙන්ම කොස්ට රිකාව ද ස්පාඤ්ඤයෙන් නිදහස ලබා ගැනීම සඳහා කිසි විටෙක සටන් කළේ නැත. 1821 සැප්තැම්බර් 15 වන දින, මෙක්සිකානු නිදහස් යුද්ධයේ (1810-1821) අවසාන ස්පාඤ්ඤ පරාජයෙන් පසුව, ග්වාතමාලාවේ බලධාරීන් මධ්‍යම ඇමරිකාවේ ස්වාධීනත්වය ප්‍රකාශ කළේය. මධ්‍යම ඇමරිකාවේ සෙසු ප්‍රදේශ මෙන්ම කොස්ට රිකාව[10] ද ස්පාඤ්ඤයෙන් නිදහස ලබා ගැනීම සඳහා කිසි විටෙක සටන් කළේ නැත. 1821 සැප්තැම්බර් 15 වන දින, මෙක්සිකානු නිදහස් යුද්ධයේ (1810-1821) අවසාන ස්පාඤ්ඤ පරාජයෙන් පසුව, ග්වාතමාලාවේ බලධාරීන් මධ්‍යම ඇමරිකාවේ ස්වාධීනත්වය ප්‍රකාශ කළේය. එම දිනය තවමත් කොස්ට රිකාවේ නිදහස් දිනය ලෙස සමරනු ලබයි.[තහවුරු කර නොමැත]
1824 ජූලි 25 වන දින නිකොයා නගරයේ දෙවන ජනමත විචාරණයක් කැඳවන ලදී. සාකච්ඡා කිරීමෙන් පසු, කොස්ට රිකාවට සංස්ථාගත කිරීම විවෘත නගර සභා රැස්වීමකදී තීරණය කරන ලද අතර, එයට ප්රධාන හේතු සටහන් කළ වාර්තාවක් සකස් කරමින්, වෙළඳාමේ ඇති වාසි, කැපී පෙනෙන දියුණුවට සහභාගී වීමට ඇති ආශාව පෙන්වා දුන්නේය. කොස්ට රිකාව, ආර්ථික, පරිපාලන සහ රාජ්‍ය සේවා ප්‍රතිලාභ, පාසල් නිර්මාණය කිරීම, ආරක්‍ෂාව සහ නිස්කලංකය, එකල නිකරගුවාව අත්විඳිමින් සිටි යුද තත්ත්වය ගැන සඳහන් කරයි. සහ එය පාර්ටිඩෝ ජනගහනයට පැතිර යනු ඇතැයි යන භීතිය, ඊට අමතරව එහි නගර පවතින දරිද්‍රතාවය සහ භූමියේ භූගෝල විද්‍යාව සංගමයේ සාධාරණීකරණයන් ලෙස පෙන්වා දෙයි. දින තුනකට පසු, තවත් එවැනිම ජනමත විචාරණයක් සැන්ටා කෲස් හි පැවැත්විණි, එම ප්‍රතිඵලය සමග. මැතිවරණය බහුතර ඡන්දයෙන් පැවති අතර, පක්ෂයේ ජනගහනයෙන් 77%ක් සංස්ථාගත කිරීමට පක්ෂ වූ අතර 23%ක් ඊට විරුද්ධ වූහ. නිකරගුවාවේ රිවාස් නගරය සමඟ එහි පදිංචිකරුවන් ඇතිකරගත් බැඳීම් හේතුවෙන් ඈඳාගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කළ එකම නගරය ගුවානාකාස්ට් නගරය විය.[තහවුරු කර නොමැත]
නිදහස ලැබීමෙන් පසු, කොස්ට රිකාව බලධාරීන් රටේ අනාගතය නිල වශයෙන් තීරණය කිරීමේ ගැටලුවට මුහුණ දුන්හ. සංගීත කණ්ඩායම් දෙකක් පිහිටුවන ලදී: මෙක්සිකානු අධිරාජ්‍යයට සම්බන්ධ වීමට පක්ෂව සිටි කාර්ටගෝ සහ හෙරෙඩියා නගර විසින් ආරක්ෂා කරන ලද අධිරාජ්‍යවාදීන් සහ පූර්ණ ස්වාධීනත්වය ආරක්ෂා කළ සැන් ජෝස් සහ ඇලජුවේලා නගර විසින් නියෝජනය කරන ලද රිපබ්ලිකානුවන්. මෙම විය හැකි ප්‍රතිඵල දෙක පිළිබඳ එකඟතාවයක් නොමැතිකම නිසා, කොස්ට රිකාවේ පළමු සිවිල් යුද්ධය ඇති විය. ඔචෝමෝගෝ සටන 1823 දී මධ්‍යම නිම්නයේ පිහිටි ඔචෝමෝගෝ කඳුකරයේ සිදු විය. ගැටුම රිපබ්ලිකානුවන් විසින් ජයග්‍රහණය කරන ලද අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, කාර්ටගෝ නගරය අගනුවර ලෙස එහි තත්ත්වය අහිමි වූ අතර, එය සැන් ජෝස් වෙත ගෙන ගියේය.[11][12][13]
1838 දී, මධ්‍යම ඇමරිකාවේ ෆෙඩරල් ජනරජය ප්‍රායෝගිකව ක්‍රියාත්මක වීම නැවැත්වීමෙන් බොහෝ කලකට පසුව, කොස්ට රිකාව විධිමත් ලෙස ඉවත් වී ස්වෛරී බව ප්‍රකාශ කළේය. කොස්ට රිකාව ජනගහනයෙන් වැඩි කොටසක් එදා සහ අදත් ජීවත් වන ගෝතමාලා නගරය සහ මධ්‍යම සානුව අතර සැලකිය යුතු දුරක් සහ දුර්වල සන්නිවේදන මාර්ග නිසා ප්‍රාදේශීය ජනතාව ග්වාතමාලාවේ ෆෙඩරල් රජයට එතරම් පක්ෂපාතී නොවීය. යටත් විජිත යුගයේ සිට, කොස්ට රිකාව මධ්‍යම ඇමරිකාවේ සෙසු ප්‍රදේශ සමඟ ආර්ථික වශයෙන් බැඳී සිටීමට අකමැති විය. අද පවා, ප්‍රාදේශීය ඒකාබද්ධතාවය වැඩි කිරීමට එහි අසල්වැසියන්ගේ[a] බොහෝ උත්සාහයන් නොතකා,[14] කොස්ට රිකාව වඩාත් ස්වාධීනව පවතී.
1849 දක්වා, එය පැනමාවේ කොටසක් බවට පත් වන තුරු, චිරිකි කොස්ට රිකාවේ කොටසක් විය. උතුරේ ගුවානාකාස්ට් අත්පත් කර ගැනීමත් සමඟ මෙම නැගෙනහිර (හෝ දකුණු) භූමි ප්‍රදේශය අහිමි වීම සඳහා කොස්ට රිකාව අභිමානය සහතික විය.
19 වන සියවසේ ආර්ථික වර්ධනය
[සංස්කරණය]කෝපි ප්‍රථම වරට 1808 දී කොස්ට රිකාවේ වගා කරන ලදී,[15] 1820 ගණන් වන විට එය ප්‍රාථමික අපනයනයක් ලෙස දුම්කොළ, සීනි සහ කොකෝවා අභිබවා ගියේය. කෝපි නිෂ්පාදනය 20 වැනි සියවස දක්වාම කොස්ට රිකාවේ ධනයේ ප්රධාන මූලාශ්‍රය ලෙස පැවතුණු අතර, ඊනියා කෝපි බාරොන්වරුන් ලෙස හඳුන්වන ධනවත් වගාකරුවන් පිරිසක් නිර්මාණය කළේය.[16] ආදායම රට නවීකරණය කිරීමට උපකාරී විය.[17][18]
අපනයනය කරන ලද කෝපිවලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් මධ්‍යම සානුවේ ප්රධාන ජනගහන මධ්‍යස්ථාන ආශ්‍රිතව වගා කරන ලද අතර පසුව 1846 දී ප්රධාන මාර්ගය ඉදිකරන ලද පසු පැසිෆික් සාගරයේ පුන්තරේනාස් වරාය වෙත ගොන් කරත්තයෙන් ප්‍රවාහනය කරන ලදී.[18] 1850 ගණන්වල මැද භාගය වන විට කෝපි සඳහා ප්රධාන වෙළඳපොළ වූයේ බ්‍රිතාන්‍යය.[19] මධ්‍යම සානුවේ සිට අත්ලාන්තික් සාගරය දක්වා ඵලදායී ප්‍රවාහන මාර්ගයක් සංවර්ධනය කිරීම ඉතා ඉක්මනින් ප්‍රමුඛතාවයක් විය. මේ සඳහා, 1870 ගණන්වලදී, කොස්ට රිකාව රජය එක්සත් ජනපද ව්‍යාපාරික මයිනර් සී. කීත් සමඟ සැන් ජෝස් සිට කැරිබියන් වරායේ ලිමෝන් දක්වා දුම්රිය මාර්ගයක් ඉදිකිරීමට ගිවිසුම් ගත විය. ඉදිකිරීම්, රෝග සහ මූල්‍යකරණය සම්බන්ධයෙන් ඇති වූ දැවැන්ත දුෂ්කරතා මධ්‍යයේ වුවද, 1890 දී දුම්රිය මාර්ගය නිම කරන ලදී.[20]
බොහෝ අප්‍රිකානු-කොස්ට රිකානුවන් එම දුම්රිය මාර්ගයේ ඉදිකිරීම් කටයුතුවල නිරත වූ ජැමෙයිකානු සංක්‍රමණිකයන්ගෙන් පැවත එන අතර දැන් කොස්ට රිකාවේ ජනගහනයෙන් 3%ක් පමණ වේ. දුම්රිය මාර්ගය නිම කිරීම වෙනුවට, කොස්ට රිකාව රජය කීත්ට විශාල ඉඩම් ප්‍රමාණයක් සහ දුම්රිය මාර්ගයේ බද්දක් ලබා දුන් අතර, ඔහු කෙසෙල් නිෂ්පාදනය කර එක්සත් ජනපදයට අපනයනය කිරීමට භාවිතා කළේය. එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, ප්රධාන කොස්ට රිකාව අපනයනය ලෙස කෝපි ප්‍රතිවාදියා ලෙස කෙසෙල් පැමිණි අතර, විදේශීය සමාගම් (පසුකාලීනව යුනයිටඩ් ෆෘට් සමාගම ද ඇතුළුව) ජාතික ආර්ථිකයේ ප්රධාන භූමිකාවක් දැරීමට පටන් ගත් අතර අවසානයේ සූරාකෑමේ අපනයන ආර්ථිකයේ සංකේතයක් බවට පත්විය.[21] ගොවීන් සහ යුනයිටඩ් ෆෘට් සමාගම අතර ඇති වූ ප්රධාන කම්කරු ආරවුල (The Great Banana Strike) රටේ ඉතිහාසයේ ප්රධාන සිදුවීමක් වූ අතර එය කොස්ට රිකාවේ ඵලදායී වෘත්තීය සමිති පිහිටුවීමට තුඩු දුන් වැදගත් පියවරක් විය. 1938 දී එහි සේවකයන් සමඟ සාමූහික ගිවිසුමක් අත්සන් කිරීමට අවශ්‍ය විය.[22][23]
20 වැනි සියවස
[සංස්කරණය]ඓතිහාසික වශයෙන්, කොස්ට රිකාව එහි බොහෝ සෙසු ලතින් ඇමරිකානු ජාතීන්ට වඩා වැඩි සාමයක් සහ ස්ථාවර දේශපාලන ස්ථාවරත්වයක් භුක්ති විඳිති. කෙසේ වෙතත්, 19 වන සියවසේ අග භාගයේ සිට, කොස්ට රිකාව සැලකිය යුතු ප්‍රචණ්ඩකාරී කාල පරිච්ඡේද දෙකක් අත්විඳ ඇත. 1917-1919 දී ජෙනරාල් ෆෙඩරිකෝ ටිනොකෝ ග්‍රැනඩෝස් බලයෙන් පහ කර පිටුවහල් කරන තෙක් හමුදා ඒකාධිපතියෙකු ලෙස පාලනය කළේය. ටිනොකෝගේ පාලන තන්ත්‍රයේ ඇති අප්‍රසාදය, ඔහු පෙරලා දැමීමෙන් පසු, කොස්ට රිකාව හමුදාවේ ප්‍රමාණය, ධනය සහ දේශපාලන බලපෑමෙහි සැලකිය යුතු පරිහානියකට හේතු විය. 1948 දී, රෆායෙල් ඇන්ජල් කැල්ඩෙරෝන් ගාඩියා (1940 සහ 1944 අතර ජනාධිපතිව සිටි) සහ ඔටිලියෝ උලේට් බ්ලැන්කෝ අතර මතභේදාත්මක ජනාධිපතිවරනයකින් පසු, හොසේ ෆිගුරෙස් ෆෙරර් සන්නද්ධ නැගිටීමක් මෙහෙයවීය.[24] 2,000කට වඩා මිය ගිය අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස දින 44ක කොස්ට රිකාව සිවිල් යුද්ධය 20 වැනි සියවස තුළ කොස්ට රිකාවේ ලේ වැකි සිදුවීම විය.
ජයග්‍රාහී කැරලිකරුවන් රජයේ ජුන්ටාවක් පිහිටුවා ගත් අතර එය හමුදාව මුළුමනින්ම අහෝසි කළ අතර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීව තේරී පත් වූ සභාවක් විසින් නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් කෙටුම්පත් කිරීම අධීක්ෂණය කරන ලදී.[25] මෙම ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාත්මක කිරීමෙන් පසු ජුන්ටාව 1949 නොවැම්බර් 8 වන දින උලේට් වෙත බලය පැවරීය. කුමන්ත්‍රණයෙන් පසුව, 1953 නව ව්‍යවස්ථාව යටතේ රටේ ප්‍රථම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මැතිවරණය ජයග්‍රහණය කරමින් ෆිගර්ස් ජාතික වීරයෙකු බවට පත් විය. එතැන් සිට කොස්ට රිකාව 15 ක් පවත්වා ඇත. අතිරේක ජනාධිපතිවරණ, 2022 දී නවතම මැතිවරණ 1948, රට කලාපයේ වඩාත්ම ස්ථාවර වේ.[26][27]
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ Botey Sobrado, Ana María (2002). Costa Rica: estado, economía, sociedad y cultura desde las sociedades autóctonas hasta 1914 (ස්පාඤ්ඤ බසින්) (2a ed.). Editorial Universidad de Costa Rica. pp. 30–31. OCLC 51817062.
- ^ Botey Sobrado 2002, p. 32
- ^ Botey Sobrado 2002, pp. 32–33
- ^ "About Costa Rica". Embassy of Costa Rica in Washington DC. 26 July 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 September 2012.
- ^ "History of Costa Rica". Lonely Planet. 21 January 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 18 September 2012.
- ^ Rojas, Eugenia Ibarra (2001). Fronteras etnicas en la conquista de Nicaragua y Nicoya: entre la solidaridad y el conflicto 800 d.C.-1544. Universidad de Costa Rica. ISBN 9789977676852. 4 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 19 March 2023.
- ^ Claudia Quirós. La Era de la Encomienda. Historia de Costa Rica. Editorial de la Universidad de Costa Rica. 1990.
- ^ Shafer, D. Michael (1994). Winners and losers: how sectors shape the developmental prospects of states. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press. ISBN 978-0-8014-8188-8.
- ^ "Costa Rica – Cartago". Costarica.com. 22 May 2009. 22 February 2008 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 26 June 2010.
- ^ "Aniversario de la Independencia Nacional". Ministerio de Educación Pública (ස්පාඤ්ඤ බසින්). 14 September 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 September 2018.
- ^ Cartilla Histórica de Costa Rica. EUNED. 2005. ISBN 9789968313759.
- ^ Alarmvogel (1966). Apuntes para la historia de la ciudad de Alajuela. San José, Costa Rica: Impr. Nacional. OCLC 14462048.
- ^ Obregón Loría, Rafael. "Hechos Militares y Políticos de Nuestra Historia Patria". Museo Histórico Cultural Juan Santamaría, Costa Rica, 1981.
- ^ "Central America". www.cotf.edu. 2 August 2017 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 12 August 2017.
- ^ "Costa Rica's Coffee Tradition – Costa Rica Star News". 21 October 2016. 13 August 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 August 2017.
- ^ "Coffee of Costa Rica – el café". www.travelcostarica.nu. 13 August 2017 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 12 August 2017.
- ^ "History of Coffee in Costa Rica". Embajada de Costa Rica en Singapur. 13 August 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 August 2017.
- ^ a b Imports, Cafe. "Cafe Imports – Costa Rica". www.cafeimports.com. 5 August 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 4 August 2017.
- ^ "Costa Rica Coffee – Past & Present Coffee Cultivations". www.anywhere.com. 13 August 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 August 2017.
- ^ "Coffee Production and Processing on a Large Costa Rican Finca". Bib. Orton IICA / CATIE – via Google Books.
- ^ Rankin, Monica A. (29 December 2017). The History of Costa Rica. ABC-CLIO. ISBN 9780313379444 – via Google Books.
- ^ Bucheli, Marcelo (1 February 2005). Bananas and Business: The United Fruit Company in Colombia, 1899–2000. NYU Press. ISBN 9780814769874. 3 February 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 October 2020 – via Google Books.
- ^ Shafer, D. Michael (29 December 1994). Winners and Losers: How Sectors Shape the Developmental Prospects of States. Cornell University Press. p. 213. ISBN 978-0801481888 – via Internet Archive.
- ^ See Ian Holzhauer, "The Presidency of Calderón Guardia" (University of Florida History Thesis, 2004)
- ^ "The Happiest People". The New York Times. 6 January 2010. 2022-01-01 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ "Why getting rid of Costa Rica's army 70 years ago has been such a success". USA Today. 5 January 2018. 29 August 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 August 2019.
- ^ "Costa Rican president backs holiday for army abolition". Deutsche Welle. 28 November 2018. 13 August 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 August 2019.
උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: "lower-alpha" නම් කණ්ඩායම සඳහා <ref> ටැග පැවතුණත්, ඊට අදාළ <references group="lower-alpha"/> ටැග සොයාගත නොහැකි විය.