ඇන්ටිගුවා සහ බාබියුඩා හි භූගෝලය
ගිනිකඳු ක්‍රියාකාරකම් වලට වඩා හුණුගල් ආකෘතීන්, සාපේක්ෂව පහත් දූපත් වන ඇන්ටිගුවා සහ බාබියුඩා යන දෙඅංශයේම භූ විෂමතාවයට වැඩි බලපෑමක් ඇති කර ඇත. බොගී කඳු මුදුන, (2008 සිට 2016 දක්වා ඔබාමා කන්ද ලෙසද හැඳින්වේ) ඇන්ටිගුවා සහ බාබියුඩා යන දෙකෙහිම උසම ස්ථානයයි. එය ගිනිකඳු ආවාටයක ශේෂයක් වන අතර එය මීටර් 402 ක් උසින් ඉහළ යයි. බොගී කඳු මුදුන ඇන්ටිගුවා හි නිරිත දෙසින් (අඩි 1,319) පිහිටා ඇත.[1][2]
මෙම දූපත් දෙකෙහිම ඉතා අක්‍රමවත් හැඩැති වෙරළ තීරයන් ඇති අතර ඒවා වෙරළ, කලපු සහ ස්වභාවික වරායන්ගෙන් පිරී ඇත. සෑම පැත්තකින්ම දූපත් වටා ගල්පර සහ ෂෝල් ඇත. වර්ෂාපතනය අඩු නිසා බොහෝ දිය පහරවල් නොමැත. මෙම දූපත් දෙකෙන් ම ප්‍රමාණවත් නැවුම් භූගත ජලය සොයා ගත නොහැක.[1]
රෙඩෝන්ඩා යනු ඇන්ටිගුවා හි නිරිත දෙසින් කිලෝමීටර් 40ක් (සැතපුම් 25ක්) පමණ දුරින් පිහිටි ජනාවාස නොමැති කුඩා දූපතකි. රෙඩෝන්ඩා යනු පාෂාණමය දූපතකි.[2]
ඇන්ටිගුවා සහ බාබියුඩා හි වන ආවරණය මුළු භූමි ප්‍රමාණයෙන් 18%ක් පමණ වන අතර, 2020 වන විට හෙක්ටයාර් 8,120ක වනාන්තරවලට සමාන වන අතර, 1990 දී හෙක්ටයාර් 10,110 සිට පහත වැටේ.[3][4]
නගර සහ ගම්
[සංස්කරණය]ඇන්ටිගුවා සහ බාබියුඩා හි වඩාත්ම ජනාකීර්ණ නගර වන්නේ බොහෝ දුරට ඇන්ටිගුවා හි වන අතර ඒවා ශාන්ත ජෝන්, සියලුම සාන්තුවරයන්, පිග්ගොට්ස් සහ ලිබර්ටා වේ.[5] බාබියුඩා හි වඩාත්ම ජනාකීර්ණ නගරය කොඩ්‍රින්ටන් ය. ජනගහනයෙන් 25% ක් නාගරික ප්‍රදේශයක ජීවත් වන බව ගණන් බලා ඇති අතර එය ජාත්‍යන්තර සාමාන්‍ය 55% ට වඩා බෙහෙවින් අඩු ය.[6][7]
දූපත්
[සංස්කරණය]ඇන්ටිගුවා සහ බාබියුඩා බොහෝ දුරට එහි නාමික දූපත් දෙක වන ඇන්ටිගුවා සහ බාබියුඩා වලින් සමන්විත වේ. ඊට අමතරව, ඇන්ටිගුවා සහ බාබියුඩා හි විශාලතම දූපත් වන්නේ ඇන්ටිගුවා වෙරළට ඔබ්බෙන් වූ ගයනා දූපත සහ ලෝන්ග් අයිලන්ඩ් සහ ප්‍රධාන දූපත් දෙකටම වඩා දුරින් පිහිටි රෙඩෝන්ඩා දූපතයි.
දේශගුණය
[සංස්කරණය]වර්ෂාපතනය සාමාන්යයෙන් වසරකට මිලිමීටර් 990 (අඟල් 39) වන අතර, එම ප්‍රමාණය සමයෙන් වාරයට පුළුල් ලෙස වෙනස් වේ. සාමාන්යයෙන් තෙත් කාලය සැප්තැම්බර් සහ නොවැම්බර් අතර වේ. දූපත් සාමාන්යයෙන් අඩු ආර්ද්‍රතාවය සහ පුනරාවර්තන නියඟවලට මුහුණ දෙයි. උෂ්ණත්වය සාමාන්යයෙන් 27 °C (80.6 °F), ශීත ඍතුවේ දී 23 °C (73.4 °F) සිට 29 °C (84.2 °F) දක්වා පරාසයක 25 °C (77.0 °F) සිට 30 °C ( 86.0 °F) ගිම්හාන සහ සරත් සෘතුවේ දී. සිසිල් කාලය දෙසැම්බර් සහ පෙබරවාරි අතර වේ.
2017 සැප්තැම්බර් 6 වැනි දින බලගතු 5 වැනි කාණ්ඩයේ ඉර්මා සුළි කුණාටුව ඇතුළුව සාමාන්යයෙන් වසරකට වරක් සුළි කුණාටු පහර වැදී ඇති අතර, එය බාබියුඩා හි ව්‍යුහයන්ගෙන් 95%කටම හානි විය.[8] පුද්ගලයන් 1,800ක් පමණ ඇන්ටිගුවා වෙත ඉවත් කරන ලදී.[9]
ටයිම් විසින් උපුටා දක්වන ලද නිලධාරීන් පෙන්වා දුන්නේ නිවාස සහ යටිතල පහසුකම් නැවත ගොඩනැගීම සඳහා ඩොලර් මිලියන 100 කට වැඩි මුදලක් අවශ්‍ය වනු ඇති බවයි. බාබියුඩා හි ජාතික ආපදා සේවා කාර්යාලයේ අධ්‍යක්ෂ ෆිල්මෝර් මුල්ලින් පැවසුවේ "සියලු තීරණාත්මක යටිතල පහසුකම් සහ උපයෝගිතා නොපවතින බවයි - ආහාර සැපයුම, ඖෂධ, නිවාස, විදුලිය, ජලය, සන්නිවේදනය, අපද්‍රව්‍ය කළමනාකරණය". ඔහු තත්ත්වය සාරාංශ කළේ මෙසේය: "මහජන උපයෝගිතා සම්පූර්ණයෙන් නැවත ගොඩනැගිය යුතුය... ඕනෑම දෙයක් මාස හයකින් නැවත ගොඩනැගිය හැකි යැයි සිතීම සුබවාදීය... මගේ වසර 25ක ආපදා කළමනාකරණය තුළ මම මෙවැනි දෙයක් දැක නැත. ."[10]
පාරිසරික ගැටළු
[සංස්කරණය]අනෙකුත් දූපත් ජාතීන් මෙන්, ඇන්ටිගුවා සහ බාබියුඩා සාගරයට සමීප වීම සහ කුඩා ප්‍රමාණය නිසා නිර්මාණය කරන ලද අද්විතීය පාරිසරික ගැටළු වලට මුහුණ දෙයි. මේවාට පානීය ජල සම්පත්, ස්වභාවික පරිසර පද්ධති සහ පොදුවේ වන විනාශය මත පීඩනය ඇතුළත් වේ.
දේශගුණික විපර්යාස, මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාම සහ කාලගුණික විචල්‍යතාවයෙන් බලපෑමට ලක් වූ අනෙකුත් දූපත් ජාතීන් මෙන් නොව, වෙරළබඩ වැනි ක්‍රියාවලීන් හරහා දූපත් සහ ගොඩබිම ප්‍රජාවන් මත වැඩි පීඩනයක් ඇති කරන දේශගුණික විපර්යාස හේතුවෙන් දිවයිනේ පවතින ගැටළු තවදුරටත් නරක අතට හැරේ. ඛාදනය සහ ලවණ ජලය ආක්‍රමණය කිරීම.[11]
මෙම ගැටළු දිවයිනේ පදිංචිකරුවන්ට තර්ජනයක් පමණක් නොව, ආර්ථිකයට බාධා කරයි - සංචාරක ව්‍යාපාරය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 80% වේ.[12] 2017 සුළි කුණාටු සමය විශේෂයෙන් විනාශකාරී විය, මාරියා සුළි කුණාටුව සහ ඉර්මා සුළි කුණාටුව, ඇන්ටිගුවා සහ බාබියුඩා දූපත්වල අවදානමට ලක්විය හැකි යටිතල පහසුකම්වලට නැවත නැවතත් හානි කළේය.[13]
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ a b "Antigua and Barbuda". The World Factbook (2024 ed.). Central Intelligence Agency. සම්ප්‍රවේශය 24 January 2021. (Archived 2021 edition)
- ^ a b Niddrie, David Lawrence; Momsen, Janet D.; Tolson, Richard. "Antigua and Barbuda". Encyclopædia Britannica. https://www.britannica.com/place/Antigua-and-Barbuda. ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 8 July 2019.
- ^ Terms and Definitions FRA 2025 Forest Resources Assessment, Working Paper 194. Food and Agriculture Organization of the United Nations. 2023.
- ^ "Global Forest Resources Assessment 2020, Antigua and Barbuda". Food Agriculture Organization of the United Nations.
- ^ "Largest cities in Antigua and Barbuda". Mongabay. 12 January 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 February 2021.
- ^ "Urban Population (%of total population)". The World Bank. 7 November 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 February 2021.
- ^ "Antigua and Barbuda – Urban Population". Index Mundi. 18 April 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 February 2021.
- ^ Hanna, Jason; Sterling, Joe; Almasy, Steve (6 September 2017). "Hurricane Irma: Powerful storm blamed for three deaths". ABS TV Radio Antigua & Barbuda. CNN. 24 June 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 6 September 2017.
- ^ Panzar, Javier (9 September 2017). "Hurricane Irma leaves Caribbean islands devastated". Los Angeles Times. 11 September 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 11 September 2017.
- ^ John, Tara /. "'There Is No Home to Go Back to.' Hurricane Irma Flattens Barbuda, Leaving Population Stranded". Time. 11 September 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 11 September 2017.
- ^ "World Bank Climate Change Knowledge Portal". climateknowledgeportal.worldbank.org (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2020-11-25.
- ^ "Deforestation statistics for Antigua and Barbuda". RainForests Mongabay. සම්ප්‍රවේශය November 24, 2020.
- ^ "Vulnerability of Eastern Caribbean Countries - World". ReliefWeb (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2020-11-25.