ප්‍රධාන දේවාල ගොඩනැගිල්ල, කෝණාර්ක් සූර්ය දේවාලය
නැගෙනහිර ගංග රාජවංශය හෙවත් රූධී ගංගයන් නැතහොත් ප්‍රාච්‍ය ගංගයන් යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ 5වන සියවසේ සිට මුල්කාලීන 15වන සියවස පමණ දක්වා කාලිංගය පාලනය කළ මධ්‍යකාලීන භාරතීස රාජවංශයකි.[2] මෙම රාජවංශය මඟින් පාලනය වූ භූමියට වර්තමාන ඉන්දියානු ප්‍රාන්තයක් වන ඔඩිෂාව මෙන්ම, බටහිර බෙංගාලය, ආන්ධ්‍ර ප්‍රදේශ් සහ ඡත්තීස්ගාර් හි වැඩි ප්‍රදේශයක් ඇතුළත් විය.[3] රාජවංශයේ මුල්කාලීන පාලකයෝ දන්තපුරම් සිට පාලනය ගෙන ගියහ; පසුකාලීනව අගනගරය කාලිංගනගර (වර්තමාන මුඛලිංගම්) සහ අවසානයේ කටක (වර්තමාන කටක්) වෙත රැගෙන යන ලදී.[4]
වර්තමානය වන විට, මොවුන් වඩාත්ම කීර්තියට පත්ව ඇත්තේ ඔවුන් විසින් ඉදිකළ ලෝක ප්‍රකට පූරි ජගන්නාථ දේවාලය සහ ඔඩිෂාවේ කෝණාර්ක් හී යුනෙස්කෝ ලෝක උරුම අඩවියක් වන කෝණාර්ක් සූර්ය දේවාලය නිසායි.
සැකිල්ල:Odisha
| ඉන්දියාවේ මධ්‍යතන රාජධානි
|
| කාලරේඛාව සහ සංස්කෘතික යුගය
|
වයඹදිග ඉන්දියාව (පන්ජාබ්-සප්ත සින්ධු)
|
ඉන්දු-ගංගා තැන්න
|
මධ්‍ය ඉන්දියාව
|
දකුණු ඉන්දියාව
|
| බටහිර ගංගා තැන්න (කුරු-පංචාල)
|
උතුරු ඉන්දියාව (මධ්‍ය ගංගා තැන්න)
|
ඊසාන ඉන්දියාව (ඊසානදිග ඉන්දියාව)
|
| යකඩ යුගය
|
| සංස්කෘතිය
|
පසුකාලීන වෛදික යුගය
|
පසුකාලීන වෛදික යුගය (බ්‍රාහ්මණ දෘෂ්ටිය)[lower-alpha 1] වර්ණාලේපිත අළු භාණ්ඩ සංස්කෘතිය
|
පසුකාලීන වෛදික යුගය (ක්ෂත්‍රීය/ශ්‍රමණික සංස්කෘතිය)[lower-alpha 2] උතුරු කළු ඔප දැමූ භාණ්ඩ
|
ප්‍රාග්-ඉතිහාසය
|
| ක්‍රි.පූ. 6වන සියවස
|
ගන්ධාර
|
කුරු-පංචාල
|
මගධ
|
|
ආදිවාසි (ගෝත්‍ර)
|
|
| සංස්කෘතිය
|
පර්සියානු-ග්‍රීක බලපෑම්
|
"දෙවන නාගරීකරණය" ශ්‍රමණ ව්‍යාපාරවල පිබිදීම
ජෛන ආගම - බුද්ධාගම - ආජීවික - යෝග
|
ප්‍රාග්-ඉතිහාසය
|
| ක්‍රි.පූ. 5වන සියවස
|
(පර්සියානු පාලනය)
|
|
ශිශුනාග රාජවංශය
|
|
ආදිවාසි (ගෝත්‍ර)
|
|
| ක්‍රි.පූ 4වන සියවස
|
(ග්‍රීක ආක්‍රමණ)
|
|
නන්ද අධිරාජ්‍යය
|
කාලිංග
|
|
| ඓතිහාසික යුගය
|
| සංස්කෘතිය
|
බුදු දහමේ ව්‍යාප්තිය
|
ප්‍රාග්-ඉතිහාසය
|
සංගම් යුගය
(ක්‍රි.පූ. 300 – ක්‍රි.ව. 200)
|
| ක්‍රි.පූ. 3වන සියවස
|
මෞර්ය අධිරාජ්‍යය
|
මුල්කාලීන චෝළයෝ මුල්කාලීන පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය සාතවාහන රාජවංශය චේරවරු පුරාතන තමිලාගමේ තවත් කුඩා රාජධානි 46ක්
|
| සංස්කෘතිය
|
පූර්ව-සම්භාව්‍ය හින්දු ආගම[lower-alpha 3] - "හින්දු සංස්ලේෂණය"[lower-alpha 4] (ක්‍රි.පූ. 200 පමණ - ක්‍රි.ව. 300)[lower-alpha 5][lower-alpha 6]
වීර කාව්‍ය - පුරාණ - රාමායණ - මහාභාරත - භගවද් ගීතාව - බ්‍රහ්ම සූත්‍ර - ස්මර්ත සම්ප්‍රදාය
මහායාන බුද්ධාගම
|
සංගම් යුගය (සන්තතික)
(ක්‍රි.පූ. 300 – ක්‍රි.ව. 200)
|
| ක්‍රි.පූ. 2වන සියවස
|
ඉන්දු-ග්‍රීක රාජධානිය
|
ශුංග අධිරාජ්‍යය මහා-මේඝවාහන රාජවංශය
|
මුල්කාලීන චෝළයෝ මුල්කාලීන පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය සාතවාහන රාජවංශය චේරවරු පුරාතන තමිලාගමේ තවත් කුඩා රාජධානි 46ක්
|
| ක්‍රි.පූ. 1වන සියවස
|
| ක්‍රි.ව. 1වන සියවස
|
ඉන්දු-සිතියානුවෝ
ඉන්දු-පාර්තියානුවෝ
|
කුනින්ද රාජධානිය
|
|
|
| 2වන සියවස
|
කුෂාණ අධිරාජ්‍යය
|
| 3වන සියවස
|
කුෂාණ-සැසේනියානු රාජධානිය
|
කුෂාණ අධිරාජ්‍යය
|
බටහිර ක්ෂත්‍රපයෝ
|
කාමරූප රාජධානිය
|
කාලභ්‍ර රාජවංශය පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය (කාලභ්‍රවරුන් යටතේ)
|
| සංස්කෘතිය
|
"හින්දු ආගමේ ස්වර්ණමය යුගය"(ක්‍රි.ව. 320-650 පමණ)[lower-alpha 7]
පුරාණ
හින්දු ආගමේ සහ බුද්ධාගමේ සහභාවය
|
| 4වන සියවස
|
කිඩරයිට්වරු
|
ගුප්ත අධිරාජ්‍යය වර්මන් රාජවංශය
|
කාලභ්‍ර රාජවංශය පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය (කාලභ්‍රවරුන් යටතේ) කදම්බ රාජවංශය බටහිර ගංග රාජවංශය
|
| 5වන සියවස
|
හෙෆ්තලයිට් අධිරාජ්‍යය ඇල්චොන් හූනයෝ
|
කාලභ්‍ර රාජවංශය පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය (කාලභ්‍රවරුන් යටතේ) කදම්බ රාජවංශය විෂ්ණු කුන්දින
|
| 6වන සියවස
|
නේසැක් හන්වරු කාබුල් ෂාහි
|
|
මෛත්‍රක
|
|
ආදිවාසි (ගෝත්‍ර)
|
බාදාමි චාලුක්‍යයෝ කාලභ්‍ර රාජවංශය පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය (කාලභ්‍රවරු යටතේ)
|
| සංස්කෘතිය
|
පශ්චාත්-සම්භාව්‍ය හින්දු ආගම (ක්‍රි.ව. 650-1100 පමණ)[lower-alpha 8]
අද්වෛත වේදාන්ත - තන්ත්‍ර
ඉන්දියාවේ බුදු දහමේ පරිහානිය
|
| 7වන සියවස
|
ඉන්දු-සැසේනියානුවෝ
|
|
වාකාටක රාජවංශය
හර්ෂ අධිරාජ්‍යය
|
ම්ලේච්ඡ රාජවංශය
|
ආදිවාසි (ගෝත්‍ර)
|
පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය (කාලභ්‍රවරුන් යටතේ) පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය (පුනර්ජීවනය) පල්ලව
|
| 8වන සියවස
|
කාබුල් ෂාහි
|
|
පාල අධිරාජ්‍යය
|
පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය කලචූරි
|
| 9වන සියවස
|
|
ගුර්ජර-ප්‍රතිහාර
|
|
රාෂ්ට්‍රකූට රාජවංශය පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය මධ්‍යතන චෝළයෝ පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය (චෝළයන් යටතේ) මක්කෝටෛහි චේර පෙරුමාල්වරු
|
| 10වන සියවස
|
ඝස්නවිද්වරු
|
|
|
පාල රාජවංශය කාම්බෝජ-පාල රාජවංශය
|
කල්‍යාණි චාලුක්‍යවරු මධ්‍යතන චෝළයෝ පාණ්ඩ්‍ය රාජධානිය (චෝළයන් යටතේ) මක්කෝටෛහි චේර පෙරුමාල්වරු රාෂ්ට්‍රකූට
|
වගුව සඳහා ආශ්‍රේය සහ මූලාශ්‍ර
ආශ්‍රේයයන්
- ↑ Samuel
- ↑ Samuel
- ↑ Michaels (2004) p.39
- ↑ Hiltebeitel (2002)
- ↑ Michaels (2004) p.39
- ↑ Hiltebeitel (2002)
- ↑ Micheals (2004) p.40
- ↑ Michaels (2004) p.41
ප්‍රභව
- Flood, Gavin D. (1996), An Introduction to Hinduism, Cambridge University Press
- Hiltebeitel, Alf (2002), Hinduism. In: Joseph Kitagawa, "The Religious Traditions of Asia: Religion, History, and Culture", Routledge, http://books.google.nl/books?id=kfyzAAAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=nl#v=onepage&q&f=fals
- Michaels, Axel (2004), Hinduism. Past and present, Princeton, New Jersey: Princeton University Press
- Samuel, Geoffrey (2010), The Origins of Yoga and Tantra. Indic Religions to the Thirteenth Century, Cambridge University Press
|
