මාක්ස්වාදය
මාක්ස්වාදය යනු පන්ති සබඳතා සහ සමාජ ගැටුම් අවබෝධ කර ගැනීම සඳහා මෙන්ම සමාජ පරිවර්තනය දැක්වීම සඳහා දයලෙක්තික (අපෝහක/තර්කය මත පදනම් වූ) ඉදිරිදර්ශනයක් වන, ඓතිහාසික භෞතිකවාදය ලෙස වඩාත් ප්‍රචලිත, ඓතිහාසික සංවර්ධනය පිළිබඳ භෞතිකවාදී අර්ථකථනයක් භාවිතා කරන, වාමවාදී සිට අන්ත-වාමවාදී[1][2][3] සමාජ ආර්ථික විශ්ලේෂණ ක්‍රමයකි. එය ආරම්භ වන්නේ 19 වැනි සියවසේ ජර්මානු දාර්ශනිකයන් වන කාල් මාක්ස් සහ ෆ්‍රෙඩ්රික් එංගල්ස්ගේ කෘතිවලිනි. මාක්ස්වාදය කාලයාගේ ඇවෑමෙන් විවිධ ශාඛා සහ චින්තන ගුරුකුළ දක්වා වර්ධනය වී ඇති බැවින්, දැනට තනි, නිශ්චිත මාක්ස්වාදී න්‍යායක් නොමැත.[4]
සමහර මාක්ස්වාදී චින්තන ගුරුකුළ සම්භාව්‍ය මාක්ස්වාදයේ ඇතැම් අංග කෙරෙහි වැඩි අවධාරණයක් ලබා දෙන අතරම අනෙකුත් පැති ප්‍රතික්ෂේප කිරීම හෝ වෙනස් කිරීම සිදු කරයි. සමහර පාසල් මාක්ස්වාදී සංකල්ප සහ මාක්ස් නොවන සංකල්ප ඒකාබද්ධ කිරීමට උත්සාහ කර ඇති අතර එය පසුව පුළුල් ලෙස විවිධ නිගමනවලට තුඩු දී ඇත.[5]
මානව විද්‍යාව,[6][7] පුරාවිද්‍යාව, කලා න්‍යාය, අපරාධ විද්‍යාව, සංස්කෘතික අධ්‍යයනය, ආර්ථික විද්‍යාව, අධ්‍යාපනය,[8] ආචාර ධර්ම, චිත්‍රපට න්‍යාය, භූගෝල විද්‍යාව,[9] ඉතිහාස ලේඛනය, සාහිත්‍ය විචාරය, මාධ්‍ය අධ්‍යයනය,[10][11] දර්ශනය, දේශපාලන විද්‍යාව, මනෝවිද්‍යාව, විද්‍යා අධ්‍යයනය,[12] සමාජ විද්‍යාව, නාගරික සැලසුම්කරණය සහ රංග කලාව ඇතුළු බොහෝ ක්ෂේත්‍රවලට බලපෑම් කර ඇති මාක්ස්වාදය ගෝලීය ශාස්ත්‍රාලය කෙරෙහි ප්‍රබල බලපෑමක් ඇති කර ඇත.
දළ විශ්ලේෂණය
[සංස්කරණය]
මාක්ස්වාදය, මානව ද්‍රව්‍යමය අවශ්‍යතා සපුරාලීමට අවශ්‍ය ද්‍රව්‍යමය තත්ත්වයන් සහ ආර්ථික ක්‍රියාකාරකම් විශ්ලේෂණය කිරීමෙන් ඕනෑම සමාජයක් තුළ සමාජ සංසිද්ධීන් පැහැදිලි කිරීමට උත්සාහ කරයි. ආර්ථික සංවිධානයේ ස්වරූපය හෝ නිෂ්පාදන මාදිලිය පුළුල් සමාජ සම්බන්ධතා, දේශපාලන ආයතන, නීති පද්ධති, සංස්කෘතික පද්ධති, සෞන්දර්යය සහ දෘෂ්ටිවාද ඇතුළු අනෙකුත් සියලුම සමාජ සංසිද්ධීන් කෙරෙහි බලපාන බව උපකල්පනය කරයි. මෙම සමාජ සම්බන්ධතා, ආර්ථික පද්ධතිය සමග එක්ව පදනමක් සහ උපරි ව්‍යුහයක් සාදයි. නිෂ්පාදන බලවේග (එනම් තාක්ෂණය) වැඩි දියුණු වන විට, නිෂ්පාදන සංවිධානය කිරීමේ පවතින ආකෘති යල්පිනූ බවට පත්වන අතර තවදුරටත් ප්‍රගතියට බාධා කරයි. කාල් මාක්ස් මෙසේ ලිවීය: "සංවර්ධනයේ එක්තරා අවධියක, සමාජයේ ද්‍රව්‍යමය නිෂ්පාදන බලවේග පවතින නිෂ්පාදන සම්බන්ධතා සමඟ හෝ - මෙය හුදෙක් නීතිමය වශයෙන් එකම දෙය ප්‍රකාශ කරයි - ඔවුන් මෙතෙක් ක්‍රියාත්මක කළ රාමුව තුළ ඇති දේපල සම්බන්ධතා සමඟ ගැටුමකට පැමිණේ. නිෂ්පාදන බලවේගවල වර්ධනයේ ආකාරවලින් මෙම සබඳතා ඔවුන්ගේ විලංගු බවට පත්වේ. ඉන්පසු සමාජ විප්ලවයේ යුගයක් ආරම්භ වේ.[13]
මෙම අකාර්යක්ෂමතාව සමාජයේ සමාජ ප්‍රතිවිරෝධතා ලෙස ප්‍රකාශ වන අතර ඒවා පන්ති අරගල මට්ටමින් සටන් කරනු ලැබේ.[14] ධනේශ්වර නිෂ්පාදන ක්‍රමය යටතේ, මෙම අරගලය ක්‍රියාත්මක වන්නේ නිෂ්පාදන මාධ්‍ය හිමි සුළුතරය (ධනේශ්වරය) සහ භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදනය කරන ජනගහනයෙන් අතිමහත් බහුතරය (නිර්ධන පංතිය) අතර ය. සමාජය තුළ එකිනෙකට පරස්පර වන විවිධ පන්ති අතර අරගලයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සමාජ විපර්යාසයක් සිදුවේ යන උපකල්පනයෙන් ආරම්භ වී, මාක්ස්වාදියෙකු, ධනවාදය නිර්ධන පංතිය සූරාකෑම හා පීඩාවට පත් කරන බැවින් එය නොවැලැක්විය හැකි නිර්ධන පංති විප්ලවයකට යොමුකරන බව නිගමනය කරයි. සමාජවාදී සමාජයක, පුද්ගලික දේපල - නිෂ්පාදන මාධ්‍ය ලෙස - සමුපකාර හිමිකම (පොදු අයිතිය) මගින් ප්‍රතිස්ථාපනය වනු ඇත. සමාජවාදී ආර්ථිකයක නිෂ්පාදනය පදනම් වන්නේ පුද්ගලික ලාභ නිර්මානය කිරීම මත නොව, මිනිස් අවශ්‍යතා තෘප්තිමත් කිරීමේ නිර්ණායක මත ය - එනම් භාවිතය සඳහා නිෂ්පාදනය වේ. ෆ්‍රෙඩ්රික් එංගල්ස් පැහැදිලි කළේ, "නිෂ්පාදනය මුලින්ම නිෂ්පාදකයා වහල්භාවයට පත් කරන ධනේශ්වර විසර්ජන ක්‍රමය, පසුව විසර්ජනය, නවීන නිෂ්පාදන මාධ්‍යවල ස්වභාවය මත පදනම් වූ නිෂ්පාදන විසර්ජන මාදිලිය මගින් ප්‍රතිස්ථාපනය වේ. එක් අතකින්, සෘජු සමාජ විසර්ජනය, නිෂ්පාදනය නඩත්තු කිරීම සහ ව්‍යාප්ත කිරීම සඳහා වන මාධ්‍යයන් ලෙස - අනෙක් අතට, යැපුම් සහ විනෝදාස්වාදයේ මාධ්‍යයන් ලෙස සෘජු පුද්ගල විසර්ජනය."[15]
මාක්සියානු ආර්ථික විද්‍යාව සහ එහි අනුගාමිකයින් ධනවාදය සලකන්නේ එය ආර්ථික වශයෙන් තිරසාර නොවන සහ ජනගහනයේ ජීවන මට්ටම ඉහළ නැංවීමට අපොහොසත් වන, මිලිටරි ආක්‍රමණකාරීත්වය හඹා යමින්, වන්දි ගෙවීමේ අවශ්‍යතාවය නිසා සේවක වැටුප් සහ සමාජ ප්‍රතිලාභ කපා හැරීමෙන් ලාභ අනුපාතය පහත වැටීමට සිදු කරන ක්‍රමවේදයක් ලෙස ය. කම්කරුවන්ගේ විප්ලවය හරහා මානව වර්ගයාගේ නිෂ්පාදන මාදිලිය ලෙස සමාජවාදී නිෂ්පාදන මාදිලිය ධනවාදය අභිබවනු ඇති බව එහි අනුගාමිකයන් විශ්වාස කරනු ලබයි. මාක්ස්වාදී අර්බුද න්‍යායට අනුව සමාජවාදය නොවැළැක්විය හැකි දෙයක් නොව ආර්ථික අවශ්‍යතාවයක් ලෙස දක්වනු ලබයි.[16]
මූලාශ්‍ර
[සංස්කරණය]- ^ "Left-wing / Right-wing". Marxists.org. සම්ප්‍රවේශය 2022-07-16.
- ^ "Radical left". Dictionary.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2022-07-16.
රැඩිකල් වම යනු කොමියුනිස්ට්වාදය, මාක්ස්වාදය, මාඕවාදය, සමාජවාදය, අරාජකවාදය හෝ වෙනත් ආකාරයේ ධනවාදයක් ස්ථාපිත කිරීමට සහාය වීම හෝ ක්‍රියා කිරීම වැනි අන්ත ලෙස සැලකෙන වාමාංශික දේශපාලන අදහස් දරන පුද්ගලයින්ට සාමූහිකව යොමු වන යෙදුමකි. රැඩිකල් වම සමහර විට අන්ත වම ලෙස හැඳින්වේ.
- ^ March, Luke (2009). "Contemporary Far Left Parties in Europe: From Marxism to the Mainstream?" (PDF). IPG. 1: 126–143 – via Friedrich Ebert Foundation.
- ^ Wolff, Richard; Resnick, Stephen (1987). Economics: Marxian versus Neoclassical. The Johns Hopkins University Press. p. 130. ISBN 978-0801834806.
ජර්මානු මාක්ස්වාදීන් විසින් මාක්ස්වාදී න්‍යාය, කණ්ඩායම් වෙත සහ මාක්ස් යන්තම් ස්පර්ශ කර නොතිබූ ගැටළු වලට ව්‍යාප්ත කරන ලදී. නීති පද්ධතිය, කාන්තාවන්ගේ සමාජ භූමිකාව, විදේශ වෙළඳාම, ධනේශ්වර ජාතීන් අතර ජාත්‍යන්තර එදිරිවාදිකම් සහ සමාජවාදයට සංක්‍රමණය වීමේදී පාර්ලිමේන්තු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ භූමිකාව පිළිබඳ මාක්ස්වාදී විශ්ලේෂණ සජීවිකරණ වාද විවාදවලට තුඩු දුන්නේය. මාක්සියානු න්‍යාය (ඒක වචන) මාක්ස්වාදී න්‍යායන්ට (බහුවචන) මග පෑදීය.
- ^ O'Hara, Phillip (2003). Encyclopedia of Political Economy, Volume 2. Routledge. p. 107. ISBN 978-0415241878.
මාක්ස්වාදී දේශපාලන ආර්ථික විද්‍යාඥයන් ධනවාදය, සමාජවාදය සහ කොමියුනිස්ට්වාදය පිළිබඳ ඔවුන්ගේ නිර්වචන සම්බන්ධයෙන් ගත්කළ වෙනස් වෙති. මෙම වෙනස්කම් ඉතා මූලික වේ, විවිධ ලෙස ඒත්තු ගැන්වූ මාක්ස්වාදී දේශපාලන ආර්ථික විද්‍යාඥයින් අතර තර්ක සමහර විට ධනවාදය සමරන දේශපාලන ආර්ථිකයන් කෙරෙහි ඔවුන්ගේ විරුද්ධත්වය තරම් තීව්‍ර වී ඇත.
- ^ O'Laughlin, B (October 1975). "Marxist Approaches in Anthropology". Annual Review of Anthropology. 4 (1): 341–370. doi:10.1146/annurev.an.04.100175.002013. S2CID 2730688.
- ^ Roseberry, William (21 October 1997). "Marx and Anthropology". Annual Review of Anthropology. 26 (1): 25–46. doi:10.1146/annurev.anthro.26.1.25.
- ^ Malott, Curry; Ford, Derek (2015). Marx, capital, and education: towards a critical pedagogy of becoming. ISBN 978-1-4539-1602-5. OCLC 913956545.[page needed]
- ^ Mitchell, Don (2020). Mean streets: homelessness, public space, and the limits of capital. ISBN 978-0-8203-5691-4. OCLC 1151767935.[page needed]
- ^ Becker, Samuel L. (18 May 2009). "Marxist approaches to media studies: The British experience". Critical Studies in Mass Communication. 1 (1): 66–80. doi:10.1080/15295038409360014.
- ^ Alvarado, Manuel; Gutch, Robin; Wollen, Tana (1987). Learning the Media: Introduction to Media Teaching. Palgrave Macmillan. pp. 62, 76.
- ^ Sheehan, Helena (July 2007). "Marxism and Science Studies: A Sweep through the Decades". International Studies in the Philosophy of Science. 21 (2): 197–210. doi:10.1080/02698590701498126. S2CID 143737257. 24 February 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 April 2022.
- ^ Marx, Karl (1859). "Introduction". A Contribution to the Critique of Political Economy.
- ^ Gregory, Paul R.; Stuart, Robert C. (2003). "Marx's Theory of Change". Comparing Economic Systems in the Twenty-First Century. South-Western College Publishing. p. 62. ISBN 0618261818.
- ^ Engels, Friedrich (1882). "three". Socialism: Utopian and Scientific.
- ^ Marx, Karl (1852). The Eighteenth Brumaire of Louis Bonaparte.
Men make their own history.