ධවල මන්දිරය

ධවල මන්දිරය
ධවල මන්දිරය
	දකුණු පෝටිකෝව දර්ශනය වන දකුණු මුහුණත
	වොෂින්ටන්, ඩි.සි. හි පිහිටිම
සාමාන්‍ය තොරතුරු
ගෘහනිර්මාණ ශෛලිය	නව සම්ප්‍රදායික,පැලඩියානු
පිහිටීම	1600,පෙන්සිල්වේනියා විදිය,වයඹ වොෂින්ටනය,ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදය
වර්තමාන නිවැසියන්	ජෝ බයිඩන් ඇතුළු එක්සත් ජනපදයේ ජනාධිපති පවුල
ඉදිකිරීම් ආරම්භ වූයේ	1792 ඔක්තෝබර් 13,වසර 221කට පෙර
සැලසුම සහ ඉදිකිරීම
ගෘහනිර්මාණ ශිල්පියා	ජේම්ස් හොබාන්

ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදය ජනාධිපතිවරයාගේ නිල නිවස සහ ප්‍රධාන සේවාස්ථානය වන ධවල මන්දිරය පිහිටා ඇත්තේ වොෂින්ටන් නුවර 1600,පෙන්සිල්වේනියා විදියේ හීය.එය එක්සත් ජනපද ජනපති ජෝහ්න් ඇඩම්ස් ගේ සිට සියලුම එක්සත් ජනපද ජනපතිවරුන්ගේ නිල නිවස බවට පත්ව ඇති අතර ජනපතිගේ සහ ඉහල නිලධාරීන්ගේ ක්‍රියාවන් සඳහා ලේඛකයන් විසින් මෙටෝනියම් යන පදය භාවිතා කරනු ලබයි.

ධවල මන්දිරය අයර්ලන්ත ජාතික ජේම්ස් හෝබන් විසින් වර්ෂ 1792 සහ 1800 අතර කාලයේදී සුදු පැහැති වැලිගල් විශේෂයක් යොදා ගනිමින් නව සම්ප්‍රදායික මෝස්‌තරයකට අනුව නිර්මාණය කරන ලදී.වර්ෂ 1800දී ඇමෙරිකානු එක්සත් ජනපදයේ තෙවැනි ජනාධිපති වන තෝමස් ජෙෆසන් මෙහි පදිංචිය සඳහා පැමිණි පසු එවකට සිටි වස්තු විද්‍යාඥයෙකු වූ බෙන්ජමින් හෙන්රි ලැට්රෝබ් සමග එක්ව ධවල මන්දිරයේ පිටතින් කණු පෙළක් ඉස්තාලය සහ ගබඩාගාරය සැඟවීමේ අරමුණෙන් ඉදිකරන ලදී.

වර්ෂ 1814දී, 1812 යුද සමයේදී බ්‍රිතාන්‍ය හමුදාවන් විසින් වොෂින්ටනය ගිනි තබන විට මෙම මන්ධිරයටද ගිනි තබමින් එහි බාහිරය සහ අභ්‍යන්තරය විනාශ කරන ලදී. ප්‍රතිසංස්කරණය ඉතාමත් කඩිනමින් ආරම්භ වූ අතර ජනපති ජේම්ස් මොන්රෝ වර්ෂ 1817 ඔක්තෝම්බර් මස අඩක් නිමකල විධායක නිල නිවසට මාරු වුවේය.ඉදිකිරිම් වර්ෂ 1824දී දකුණු පෝටිකොවත් 1829දී උතුරු පෝටිකොවත් එකතු කරමින් අඛණ්ඩව සිදු කළේය.

විධායක මැදුර තුල වූ ජනාකීර්ණ තත්වය නිසා වර්ෂ 1901දී ජනපති තියඩෝර් රූසේවෙල්ට් සියලුම කාර්යාල කාර්යාලයන් අලුතෙන් ඉදිකළ බටහිර කොටසෙහි ස්ථාපනය කරන ලදී.වසර 08කට පසුව ජනාධිපති විලියම් හොවර්ඩ් ටාෆ්ට් විසින් බටහිර කොටස විශාල කර ඕවලාකාර කාර්යාලය නිර්මාණය කරන ලදී. වර්ෂ 1927දී තෙවන මහල් අට්ටාලය පවතින දිගු මඩු පියසි කව්ලුව සහිත නෙත්ති වහල විශාල කරමින් ජනාධිපති වාසස්ථානය බවට පත්කරන ලදී.අලුතින් ඉදිකරන ලද නැගෙනහිර කොටස ප්‍රියසම්භාෂණ අංගයන් සඳහා පිළිගැනීමේ ශාලාවක් වශයෙන් භාවිතා කරනු ලැබූ අතර ජනාධිපති ජෙෆර්සන් විසින් අලුතින් ඉදිකරනු ලැබූ කොටස් සම්බන්ධ කරන ලදී.

වර්ෂ 1946දී නැගෙනහිර කොටසේ වෙනස් කිරීම් අවසන් කරනු ලැබුවේ අමතර කාර්යාල අවකාශයක්ද ඉදිකිරීමෙනි.වර්ෂ 1948දී ධවල මන්දිරයේ බර දරන බාහිර බිත්ති සහ අභ්‍යන්තර ලී බාල්ක විනාශ වී ඇති බවට සොයා ගන්නා ලදී.ජනාධිපති හැරී එස්. ට්‍රුමන්ගේ සමයේ අභ්‍යන්තර කාමර සියල්ල සම්පුර්ණයෙන් ගලවා ඉවත් කර බිත්ති ඇතුලතින් බර දරන වානේ සැකිලි අලුතින් නිමවන ලදී.එම වැඩ අවසන් වූ පසු ඇතුලත කාමරද අලුතින් ඉදි කරන ලදී.

වර්තමානයේ ධවල මන්ධිර සංකිර්ණය විධායක නිවාසයකින්,බටහිර සහ නැගෙනහිර කොටසකින්,කලින් රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුව ලෙස පැවති ජනාධිපතිගේ සහ අගමැතිගේ කාර්ය මණ්ඩලයේ කාර්යාල පිහිටා ඇති එයිසෙන්හවර් විධායක කාර්යාල ගොඩනැගිල්ලෙන් සහ ආගන්තුකයන් සඳහා ඇති බ්ලෙයාර් නිවසෙන් සමන්විත වේ.

ඉතිහාසය

1789-1800

ජනාධිපති ජෝජ් වොෂින්ටන්ගේ නිලකාලය වර්ෂ 1789 අප්‍රේල් මස ආරම්භ වීමත් සමග නිව්යෝක් නගරයේ පිහිටි විධායක මන්ධිර 2ක් ඔහුගේ වාසස්ථාන කර ගන්න ලදී.ඒ 3 චෙරි වීදියේ පිහිටි සැමුඑල් ඔස්ගූඩ් නිවාසය(1789 අප්‍රේල් මස සිට 1790 පෙබරවාරි දක්වා) සහ 39-41 බ්‍රෝඩ්වේ හි පිහිටි ඇලෙක්ස්සැන්ඩර් මැකොම්බ් නිවසයි(1790 පෙබරවාරි සිට අගෝස්තු දක්වා).ඔහුගේ නිල නිවාසය වන රාජ්‍ය නිවාසයේ ඉදිකිරීම් කටයුතු වර්ෂ 1790 මැයි මස නිව්යෝක් නගරයේ ආරම්භ වුවත් ඔහු එහි කිසිදිනක පදිංචි වුයේ නැත.වර්ෂ 1790 දෙසැම්බර් මස ෆිලඩේල්ෆියා නගරය ඇමෙරිකානු එක්සත් ජනපදයේ අගනගරය බවට පත් විය.

වොෂින්ටන් ඩී.සී හී ඉදිකිරීම් කටයුතු හේතුවෙන් වසර 10ක කාලයක් සඳහා ඇමෙරිකානු එක්සත් ජනපදයේ අගනුවර වශයෙන් ෆිලඩේල්ෆියා නගරය වර්ෂ 1790 ජුලි මස වාසස්ථාන පනත මගින් තාවකාලිකව නම් කරන ලදී.එවකට 190 ඉහල විදියේ පිහිටි රොබට් මොරිස් ගේ නිවාසය ජනාධිපති ජෝජ් වොෂින්ටන්ගේ පදිංචිය සඳහා කුලියට ගන්නා ලදි.ෆිලඩෙල්ෆියාවා ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ නිත්‍ය අගනුවර බවට පත්කිරීමේ නිරර්ථක උත්සාහයක කොටසක් වශයෙන් ඉතා විශාල ජනාධිපති මන්ධිරයක් පෙන්සිල්වේනියාවේ ඉදිකළත් ජනාධිපති වොෂින්ටන් එහි වාසය කිරීම ප්‍රතික්‍ෂේප කරන ලදී.

වර්ෂ 1797 මාර්තු සිට 1800 නොවැම්බර් දක්වා ජනාධිපති ජෝන් ඇඩම්ස් විසින්ද මාර්කට් විදියේ පිහිටි මන්ධිරයේ වාසය කරන ලදී.වර්ෂ 1800 නොවැම්බර් මස ජනාධිපති ඇඩම්ස් ධවල මන්ධිරයේ පළමු වාසස්ථානකරු බවට පත් විය.හෝටලයක් බවට පත්වුණු ෆිලඩෙල්ෆියාවේ ජනාධිපති නිවාසය වර්ෂ 1832දි කඩා දැමුණු අතර මෙතෙක් පාවිච්චි නොකළ ජනාධිපති මන්ධිරය පෙන්සිල්වේනියා විශ්ව විද්‍යාලය විය.

පළමු ජනාධිපති මන්ධිරය: සැමුඑල් ඔස්ගුඩ් නිවාසය,මැන්හැටන්, නිව්යෝක්. ජනාධිපති වොෂින්ටන් වර්ෂ 1789 අප්‍රේල් සිට 1790 පෙබරවාරි දක්වා වාසය කරන ලදී.
දෙවන ජනාධිපති මන්ධිරය: ඇලෙක්සෙන්ඩර් මැකොම්බ් නිවාසය, මැන්හැටන්, නිව්යෝක්.ජනාධිපති වොෂින්ටන් වර්ෂ 1790 පෙබරවාරි සිට අගෝස්තු දක්වා වාසය කරන ලදී.
තෙවන ජනාධිපති මන්ධිරය: ජනාධිපති නිවාසය, ෆිලඩෙල්ෆියා, පෙන්සිල්වේනියා. ජනාධිපති වොෂින්ටන් 1790 නොවැම්බර් සිට 1797 මාර්තු දක්වා සහ ජනාධිපති ඇඩම්ස් 1797 මාර්තු සිට 1800 මැයි දක්වා වාසය කරන ලදී.
රාජ්‍ය නිවාසය,නිව්යෝක් (1790-91). නිත්‍ය ජනාධිපති මන්ධිරය වශයෙන් ඉදිකරන ලදී,මෙය නිම කිරීමට පෙර කොංග්‍රස් මණ්ඩලය ෆිලඩෙල්ෆියාව අගනුවර වශයෙන් නම් කරන ලදී.
ජනාධිපති වෙනුවෙන් ඉදිකරනු ලැබූ නිවාසය, ෆිලඩෙල්ෆියා, පෙන්සිල්වේනියා (1790s).නිත්‍ය ජනාධිපති මන්ධිරය වශයෙන් ඉදිකරනු ලැබුවත් ජනාධිපති වොෂින්ටන් හෝ ඇඩම්ස් මෙහි වාසය කලේ නැත.

වාස්තු විද්‍යාත්මක තරඟය

වර්ෂ 1793දි ජේම්ස් හොබාන් විසින් මහල් 3ක් සහ පිවිසුම් මාර්ග 9ක් සහිතව අඳිනු ලැබූ නිර්මාණය මහල් 2ක් සහ පිවිසුම් මාර්ග 11ක් ලෙස වෙනස් කරන ලදී

ගොනුව:White House South Side Comparison.jpg

ධවල මන්ධිරයේ දකුණු පෝටිකෝව සහ චතෙව්‍ ඩි රස්ටිග්නැක් නිවාසය

පිඑර්රේ(පීටර්)චාර්ල්ස් එල්'ඵන්ෆන්ට්' විසින් සැලසුම් කල ජනාධිපති නිවස අලුතින් ඉදිකරන ලද ෆෙඩේරල් නගරයෙහි ප්‍රධාන අංගයක් විය.ධවල මන්දිරයේ ගෘහ නිර්මාණකරු තෝරා ගැනීම සඳහා වූ මෝස්තර නිර්මාණ තරගයට යෝජනා නවයක් ලැබුණු අතර තෝමස් ජෙෆ්ෆෙර්සෝන් විසින් නිර්ණාමිකව භාර දුන් යෝජනාවද ඒ අතර විය.

වර්ෂ 1971 මැයි මස ජනාධිපති වොෂින්ග්ටන්ගේ දක්ෂිණ චාරිකාවේදී ඔහු චාර්ල්ස්ටන්,දකුණු කැරොලිනා හි සංචාරය කල අතර එහිදී තවමත් ඉදිකිරීම් අවසන්ව නොමැති අයර්ලන්ත ජාතික ජේම්ස් හෝබාන් විසින් නිර්මාණය කරන ලද චාර්ල්ස්ටන් කවුන්ට් උසාවිය නිරීක්ෂණය කළේය.ඔහු හොබන් ව හමුවීමට ඉතා කැමති වු අතර ඊලග වසරේදී, ඔහු හොබාන්ව ෆිලඩෙල්ෆියාවට 1972දී කැඳවා මුණගැසුණේය.

වර්ෂ 1972 ජූලි 16 වන දින, ජනාධිපති ගෘහ නිර්මාණ ශිල්ප තරඟයේ විනිශ්චය ලබා දීම සඳහා ෆෙඩරල් කොමසාරිස්වරුන් මුණගැසුනේය. ඔහුගේ සමලෝචනය ඉතාමත් කෙටි වූ අතර ඔහු ඉතා ඉක්මනින් හොබන්ගේ ඉදිරිපත් කිරීම තෝරාගන්නා ලදී.

1972 ජූලි 16 වන දින, ජනපති වස්තු නිර්මාණ ශිල්ප තරඟයේ විනිශ්චය ලබා දීම සඳහා ෆෙදෙරල්හි කොමසාරිස්වරුන් හමු වුනේය. ඔහුගේ සමලොචනය් ඉතාමත් කෙටි වූ අතර ඔහු ඉතා ඉක්මනින් හොබන්ගේ ඉදිරිපත් කිරීම තෝරාගන්නා ලදී.

ජනාධිපති වොෂින්ටන් හොබන්ගේ මුල් ඉදිරිපත් කිරීමෙන් සංතෘප්ත වුයේ නැත. මන්දයත්, එය ප්‍රමාණයෙන් කුඩා වීමත්,එහි සැරසිලි මද වීමත්,එය සිහිවීම පිණිස ප්‍රමාණවත් නොවීමත් හේතුවෙනි. ඔහුගේ අනුමැතිය මත මෙම මන්ධිරය තට්ටු තුනක සිට දෙකක් දක්වා අඩුකල අතර ප්‍රවේශ මාර්ග නවයේ සිට එකොළහක් දක්වා පුළුල් කරන ලදී.හොබන්ගේ තරඟ චිත්‍ර නැසී ගියේය.

නිර්මාණයේ බලපෑම්

මෙම ගොඩනැගිල්ලෙහි රෝමානු නිර්මාණ ශිල්පී විට්‍රුවියස් හෝ ඇන්ඩ්රියා පැලඩියෝ ශෛලීන්වල ඍජුව හෝ වක්‍රව සම්බන්ද වන සම්භාවනීය ප්‍රභවයන් හඳුනාගත හැක.; පැලඩියෝ බටහිර වාස්තු විද්‍යා ශිල්පය මත සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කල රෙනෛස්සෝන් හි ඉතාලි ජාතික වාස්තු නිර්මාණ ශිල්පියෙකි.පසු කාලයේදී ඔයිරියැක්ටස් ආසනය(අයර්ලන්ත පාර්ලිමේන්තුව)වූ අයර්ලන්ත ජනරජයේ ඩබ්ලින් හි ලෙනිස්ටර් නිවසේ ඉහල මහල් වල ආභාෂය හොබන් විසින් නිර්මාණය කරන ලද ගොඩනැගිල්ලේ දක්නට ඇත.සමස්ත බිම් සැලසුම සඳහා ජෝර්ජියානු යුගයේ අයර්ලන්ත නිවාස කිහිපයක් අනුප්‍රාණ ප්‍රභව ලෙස යෝජනා කර ඇත.මෙම බලපෑම් ලේඛනගත කර නැති නමුත් ඒවා නිල ධවල මන්ධිර මාර්ග විස්තරයේ හා ධවල මන්දිර ඓතිහාසික සංගම් ප්‍රකාශනයේ උපුටා ගැනීම් වේ.හොබෝන් විසින් නිර්මාණය කරනු ලැබූ දකුණු පෝටිකොව සහ මතුරින් සැලට් විසින් නිර්මාණය කල ප්‍රංශයේ ඩොඩොග්නෙ කලාපයේ ලා බචේලෙරි නව සම්ප්‍රදායික ගැමි නිවසක් වන චැටෙව්‍ ඩ් රස්ටිග්නැක් අතර සම්බන්දයක් ඇති බවට 1962 දී ප්‍රකාශිත ප්‍රථම නිල ධවල මන්ධිර මාර්ග විස්තරය යෝජනා කරයි.1789 ට පෙර ආරම්භ කරන ලද ප්‍රංශ නිවසේ ඉදිකිරීම් ප්‍රංශ විප්ලවය හේතුවෙන් අවුරුදු විස්සක් තිස්සේ බාධාවන්ට ලක්වූ අතර එය අවසාන වශයෙන් 1812-1817 කාලයේදී ගොඩනගනු ලැබීය.හොබෝන් ප්‍රංශයට ගමන් නොකළ නිසා නිවාස දෙක අතර වූ සෛද්ධාන්තික සම්බන්ධය විවේචනයට ලක්විය.

ගොඩනැංවීම

වර්ෂ 1792 ඔක්තෝබර් මස 13 වන දින මුල් ගල තැබීමත් සමග ධවල මන්දිරයේ ගොඩනැංවීම විධිමත් උත්සවයකින් තොරව ආරම්භ විය. ප්‍රධාන මන්ධිරයේ සහ එහි අත්තිවාරමේ වැඩ වහලුන් සහ නිදහස් අප්‍රිකානු-ඇමෙරිකානු කම්කරුවන් සහ යුරෝපීය සේවකයන් විසින් සිදු කරන ලදී. අනෙකුත් වැඩ බොහොමයක් එ වන විට ඇමෙරිකානු පුරුවසිභාවයවත් ලබා නොසිටි සංක්‍රමණිකයන් විසින් සිදු කරන ලදී.හොබාන් විසින් බඳවා ගන්නා ලද ස්කොට්ලන්ත සංක්‍රමණිකයන් විසින් වැලිගල් බිත්ති ඉදිකරන ලදී.ධවල මන්ධිරයේ ප්‍රථම අදියරේ ඉදිකිරීම් සඳහා අවුරුදු 8කට වඩා වැඩි කාලයක් ගතවූ අතර ඒ සඳහා ඇමෙරිකානු ඩොලර් 232,371.83 (වර්තමාන වටිනාකම ඇමෙරිකානු ඩොලර් $3,229,057) ගතවී ඇත.ඒ වන විට වැඩ අවසන් නොවූවත් ධවල මන්ධිරය වර්ෂ 1800 නොවැම්බර් මස පළමු දින පදිංචිය සඳහා විවෘත විය.

ගොඩනැගිලි ද්‍රව්‍ය සහ කම්කරුවන්ගේ හිඟකම හේතුවෙන් ප්‍රංශ ඉංජිනේරු පියරේ චාල්ස් එල්'එන්ෆන්ට් විසින් නිර්මාණය කරනු ලැබූ ධවල මන්දිරයේ සැලසුම වෙනස් කරනු ලැබූ අතර එය අවසානයේදී ඉදිකරනු ලැබූ මන්දිරයට වඩා පස් ගුණයකින් විශාල වේ.සැලසුම් කරනු ලැබූ මන්දිරය මහල් 3කින් යුක්ත වුවත් නිමකරන ලද මන්දිරය මහල් 2කින් පමණක් සමන්විත වූ අතර ගොඩනැගිල්ලේ ශෛලමය මුහුණත සඳහාද අඩු වියදම් සහිත ගඩොල් යොදා ගන්නා ලදී.

ධවල මන්ධිරය ඇමෙරිකානු එක්සත් ජනපදයේ ප්‍රකට ගොඩනැගිල්ලක් වූ බැවින් එහි ප්‍රතිමූර්තින් කිහිපයක්ද ඉදිකරන ලදී.

වාස්තු විද්‍යාත්මක විස්තරය

ධවල මන්දිරයේ ප්‍රධාන පස වන උතුරු පස මුහුණත තට්ටු 3කින් සහ පිවිසුම් 11කින් සමන්විත වේ.බිම් මහල සැඟවීම සඳහා ඉදිකරන ලද හැඩපෝරුව සහ ප්‍රාරකාරය හේතුවෙන් උතුරු පස මුහුණතේ මහල් 2ක් පමණක් දර්ශනය විය.ප්‍රධාන පිවිසුම් තුන පොර්ටිකෝවට පසුපසින් ඇත.(මෙය 1830 දී පමණ නිවසට අමතරව එකතු කරන ලද්දකි.පළමු බිම් මට්ටමෙහි පොටිකෝව දෙසට ඇති පිවිසුම් හතරේ ජනේල වලට විවිධ උල් වූ හා කොටස්මය කුරෙන්ති යොදා ඇති අතර දෙවෙනි බිම් මහලෙහි කුරෙන්ති සමතලා වේ.දොරටුවෙහි ඉහල කැටයම් කල මල් වැලකි.

මන්ධිරයේ දකුණු මුහුණත පැලේඩියානු සහ නව සම්ප්‍රදායික මෝස්‌තරයන්හි එකතුවක් වශයෙන් හැඳින්විය හැක.එය තට්ටු තුනකින් සමන්විත අතර සියල්ලම දැකිය හැකිය බිම් මහල පැලේඩියන් සම්ප්‍රදායට අනුව පිටිසර ස්වරූපයක් ගනී.මුහුණතෙහි මැද පිවිසුම් තුනේ නෙරා ආ නව සම්ප්‍රදායික චාපයකි. චාපය පිවිසුම් පහකින් අන්ශගත වී, උතුරු මුහුණතෙහි ලෙස පලවෙනි බිම් මට්ටමේ විවිධ කොටස්මය හා උල් වූ කුරෙන්ති ඇත. චාපයට බිම් මහලේ ද්විත්ව පඩිපෙලකි බොහෝ ලෙස නවීනවූ තෙවෙනි මහල ගරාදි වැටක් සහිත ප්‍රාකාරයකින් සැඟවී ඇති අතර මුහුණතෙහි අන්තර්ගතයෙහි කොටසකට අදාල නැත.

නම්කිරීමේ සම්ප්‍රදායන්

මෙම ගොඩනැගිල්ල පළමුව ජනාධිපති මාලිගාව,ජනාධිපති මන්ධිරය,ජනාධිපති නිවාසය යනාදී විවිධ නම් වලින් හඳුන්වන ලදී.ප්‍රථම වර මෙයට ධවල මන්ධිරය වශයෙන් ප්‍රසිද්ධියේ ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ වර්ෂ 1811 දිය. වොෂින්ග්ටන් පිලිස්සුමෙන් පසුව ව්‍යූහය නැවත ගොඩනගන කාලයේදී මිත්‍යාවක් ඇති වූ නිසා ගොඩනැගිල්ලට නමට ගැලපෙන පැහැයක් දෙමින් පිලිස්සීමෙන් වුන විනාශය සුදු තීන්ත අලේප කරමින් ආවරණය කරනු ලැබුණි.

1901 දී, ජනපති තියඩොර් රූස්වෙල්ට් විසින් වොෂින්ග්ටන්හි ධවල මන්දිරය ලෙස නම් කරන තෙක් නිල වශයෙන් විධායක මැදුර යන නම භාවිත කරන ලදී.ජෝර්ජ් වොෂින්ටන්ගේ ධුර කාලයට පසුව වසර කිහිපයක් යනතෙක් සම්පූර්ණ නොකෙරුණද එය එක්සත් ජනපද ජනපතිගේ සම්ප්‍රදායක වාසස්ථානය වන ලදී.

ධවල මන්ධිරයේ විකාශනය

පෙර භාවිතය,වර්ෂ 1814 ගින්න සහ නැවත ගොඩනැංවීම

1800 වර්ෂයේ නොවැම්බර් මස 1 වැනි සෙනසුරාදා ජනාධිපති ජෝන් ඇඩම්ස්,මෙම ගොඩනැගිල්ලේ පළමුවන ජනාධිපති ලෙස පදිංචියට පැමිණියේය.ඔහු මෙහි පදිංචි වීමෙන් දෙවන දින ඔහුගේ භාර්යාව වන ඇබිගේල් වෙත ලියන ලද ලිපියෙහි පහත සදහන් යාඤාව ලියා යවන ලදී.

    මා දෙවියන්ගෙන් ඉල්ලා සිටිනුයේ මෙම නිවසට සුභ ආශිර්වාද ලබා දෙන ලෙසට සහ මින් ඉදිරියට මෙහි වාසය කරන සැමට එම ආශිර්වාදය 
    ලබා දෙන ලෙසටත්ය.මෙහි සිටින අවංක සහ ඥානවන්ත පුද්ගලයින් මින් ඉදිරියට මෙම වහල යට සිට සදාකාලිකවම පාලනය කරනු ඇත.

ඇඩම්ස් ජනාධිපතිවරයාගේ මෙම ආශිර්වාදය තියඩෝර් රොස්වෙල්ට් විසින් රාජ්‍ය භෝජන ශාලාවේ දුම් කවුළුවේ නෙලා ඇත.1801 තෝමස් ජෙෆර්සන් මෙම රමණීය නිවහනට පැමිණීමට පෙර ඇඩම්ස් ජනාධිපතිවරයා ඉතා කෙටි කාලයක් මෙහි වාසය කර ඇත.මෙම නිවස ඉතා විශාල බැව් ඇඩම්ස් කල චෝදනා නොසලකා (ආදිපාදවරුන් දෙදෙනෙකුටද ,පාප් වහන්සේට සහ ප්‍රධාන ලාමාවරයාටද)ජෙෆර්සන් මෙම නිවාස විශාල කිරීම පිළිබඳව සලකා බැලීය.මෙම ගොඩනැගිල්ලේ නැගෙනහිර සහ බටහිර දිශාවන්හි කුඩා ප්‍රමාණයේ ගොඩනැගිලි ඉදිකර එහි නිවසේ අභ්‍යන්තර මෙහෙයුම් සඳහා ඇපුල්ලුම් පොලක්,ඉස්තාලයක් සහ ගබඩාවක් නිර්මාණය කිරීමට බෙන්ජමින් හෙන්රි ලැට්රෝබ්ගේ සහායද ලබාගන්නා ලදී.ජෙෆර්සන්ගේ කුළුණු පෙළ අද වන විට මෙම ගොඩනැගිල්ලේ නැගෙනහිර සහ බටහිර යා කිරීමට යොදාගෙන ඇත.

යෝක් අරගලයේදී ඉහළ කැනේඩියානු පාර්ලිමේන්තු ගොඩනැගිලි ගිනි තැබීමට පලිගැනීමක් වශයෙන්,1812 යුද්ධය ආරම්භවීමෙන් අනතුරුව වර්ෂ 1814දී වොෂින්ටනය ගිනිගන්නා අතරතුර,බ්‍රිතාන්‍ය හමුදාව විසින් ධවල මන්දිරයට ගිනි තබන ලදී.වොෂින්ටනයේ සෑහෙන ප්‍රමාණයක් මෙම ගිනිතැබීම් වලින් විනාශයට පත්විය.ධවල මන්දිරයේ පිටත බිත්ති පමණක් ඉතිරි විය.දකුණු දිශාවේ බිත්තිය හැර ගින්නෙන් විනාශ වූ සියලු පිටත බිත්ති නැවත ඉදිකිරීමට සිදුවුයේ ගින්නෙන් වූ හානිය හේතුවෙනි.බ්‍රිතාන්‍ය හමුදාව විසින් ධවල මන්දිරය කොල්ලකෑමේදී පැහැරගෙන යන ලද බඩුබාහිරාදියෙන් නැවත ලබා ගැනීමට හැකිවුයේ අයිතම දෙකක් පමණකි.සේවකයින් සහ වහලුන් විසින් ජෝර්ජ් වොෂින්ටන්ගේ සිත්තමක් බේරා ගන්නා ලදී.1939දී කැනේඩියානු ජාතිකයෙකු විසින් ඔහුගේ සීයා වොෂින්ටනයෙන් ලබා ගන්නා ලද ආභරණ පෙට්ටියක් ජනාධිපති ෆ්‍රැන්ක්ලින් ඩී.රූස්වෙල්ට් හට භාර දී ඇත.වර්ෂ 1814 නොවැම්බර් මස 24වන දින රාතී‍්‍රයේ ඇතිවූ කුණාටුව හේතුවෙන් එච්.එම්.එස්. ෆන්ටෝම් විසින් මෙහෙයවන ලද හැලිෆාක්ස් බලා යාත්‍රා කල බ්‍රිතාන්‍ය නෞකාව දියබත් වීම හේතුවෙන් එහි තිබු බොහොමයක් භාණ්ඩ විනාශ වූ බව සමහරුන් චෝදනා කලත් ෆන්ටෝම් ඒ පිළිබඳව මැදිහත් වී නොමැත.

මෙම ගින්නෙන් අනතුරුව ජනාධිපති ජේම්ස් මැඩිසන් වර්ෂ 1814 සිට 1815 දක්වා ඔක්ටගන් නිවාසයේ පදිංචි වී සිටි අතර 1815 සිට ඔහුගේ ධුර කාලය අවසන් වන තුරු සෙවන් බිල්ඩින්ස් හි වාසය කර ඇත.මේ අතරතුර ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පින් වන බෙන්ජමින් හෙන්රි ලැට්රෝබ් සහ හොබාන් විසින් ප්‍රතිනිර්මාණය කර නැවත ඇරඹු ඉදිකිරීම් කටයුතු වර්ෂ 1815 සිට වර්ෂ 1817 දක්වා සිදු විය. වර්ෂ 1824 ජේම්ස් මොන්රෝගේ පරිපාලනය යටතේ දකුණු පෝටිකෝව ගොඩනැගුණු අතර ඊට වර්ෂ 6කට පසු උතුරු පෝටිකෝව ඉදි කර ඇත.වර්ෂ 1814දි ලැට්රෝබ් විසින් මෙම පෝටිකෝ පිළිබඳව යෝජනා කර තිබුනද මෙම පෝටිකෝ 2ම හොබාන් විසින් නිර්මාණය කොට ඉදිකරන ලදී.මෙහි දකුණු පෝටිකෝවේ ඇති ඉලිප්සාකාර පියගැටපෙළ ප්‍රංශයේ චැතිව්‍ ඩි රස්ටිග්නැක් හි පිහිටි ඉලිප්සාකාර පියගැටපෙළෙහි අභාෂයෙන් ඉදිකරන ලද්දක් වුවත් මේ පිළිබඳව නොයෙකුත් මතිමතාන්තර පවති.ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ අගනුවර ඉදිකිරීම් සඳහා වොෂින්ටනයට ඉතාලියෙන් පැමිණි ශිල්පීන් විසින් පෝටිකෝ 2හිම ශෛලමය කැටයම් නිර්මාණය කර ඇත.

වර්ෂ 1814 අගෝස්තු 24 වන දින ගින්නෙන් පසු ධවල මන්ධිරය
19වන සියවසේදී ධවල මන්ධිරයේ බටහිර කොටස
බෙන්ජමින් හෙන්රි ලැට්‍රොබ් විසින් අඳින ලද ධවල මන්ධිරයේ ප්‍රධාන මහලේ සැලැස්ම 1807.
ධවල මන්ධිරයේ පළමු ඡයාරූපය

අතිවාසය සහ බටහිර කොටසේ ඉදිකිරීම්

ඇමෙරිකානු සිවිල් යුද්ධය පැවති සමයේ ධවල මන්ධිරය ජනාකීර්ණ ස්ථානයක් බවට පත් විය.මෙම කාරණා සම්බන්ධයෙන් විසදුම් ඉදිරිපත් කිරීමේ කාර්ය සේනාධිපති ජෙනරාල් නැතනියල් මිච්ලර් හට පැවරිණ.ජනාධිපති ඇතුළු ඔහුගේ පවුලේ වාසස්ථානය වූ ධවල මන්ධිරය වෙනුවට වොෂින්ටන් ඩී.සී. හී පිහිටි මෙරිඩියන් උද්‍යානයේ පිහිටි අලුතින් සැලසුම් කරන ලද මන්ධිරයක් වෙත ගෙනයාම ඔහුගේ යෝජනාව වුවද එය කොංග්‍රස් මණ්ඩලය විසින් ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී.

වර්ෂ 1873 සංත්‍රාසය හේතුවෙන් ඇතිවූ ආර්ථික අවපාතය එම දශකය මුළුල්ලේම පැවතින.ස්වාධීනත්වයේ පිළිරුව ව්‍යාපෘතිය මෙන්ම වොෂින්ටන් ස්මාරකය වශයෙන් පසුව හඳුන්වනු ලැබූ ඔබලිස්ක් හී ඉදිකිරීම්ද මුල්‍යමය අපහසුතා හේතුවෙන් වර්ෂ ගණනාවකට නතර විය.

චෙස්ටර් ඕතර් ජනාධිපති ධුරයට පත්වූ පසු ධවල මන්ධිරයේ ප්‍රතිසංස්කරණ කනවැන්දුම් ලුක්රේෂියා ගාර්ෆිල්ඩ් මහත්මිය මන්ධිරයෙන් පිටත්ව ගිය වහාම ආරම්භ කරන ලෙසට නියෝග කරන ලදී.ජනාධිපති ඕතර් විසින් සෑම රාත්‍රී කාලයකම පාහේ ප්‍රතිසංස්කරණ කටයුතු නිරීක්ෂණය කරමින් යෝජනා ඉදිරිපත් කරන ලදී. නිර්මාණකරුවන් කිහිප දෙනෙකු සහය සඳහා එවන ලෙසට එවකට සිටි චිත්‍රශිල්පියෙකු සහ නිර්මාණකරුවෙකු වූ ලුවිස් කොම්ෆ්ර්ට් ටිෆනිගෙන් ඉල්ලා සිටින ලදී.ධවල මන්ධිරයෙන් ඉවත් කරනු ලැබූ ගෘහභාන්ඩ සහ ගේදොර අයිතම කරත්ත 20කට අධික ප්‍රමාණයක පටවා ගෙනගොස් මහජනයා ඉදිරියේ වෙන්දේසි කරන ලදී.ධවල මන්ධිරයේ දකුණු පස නවීන නිවසක් සෑදීමේ යෝජනාවක් තිබුනත් නිසි සහයෝගය නොමැති වීම හේතුවෙන් එය අසාර්ථක විය.

1882 වසරේදී රන්පැහැ පත්‍ර සහිත කොටුද එක්කරමින් ලා පැහැ ඔලිව් වර්ණයෙන් බිත්ති පැහැ ගැන්වූ අතර රන් සහ රිදී පැහැගත් සිවිලිම ,වර්ණවත් වූ USA ලාංජනවලින් සරසන ලදී. රතු කාමරයට අදුරු පොමරානියන් වර්ණය ආලේප කල අතර ,එහි සිවිලිම රන් ,රිදී සහ තඹ පැහැ තරු වලින්ද ,රතු සුදු සහ නිල් ඉරි වලින්ද සරසන ලදීවීදුරු දොරවල් වෙනුවට කෘතීම කිරි ගරුඬ සිරස් ස්ථම්භ වලින් යුතු වූ අඩි 50 ක් උසැති ,මැණික් සහිත ටිෆනි වීදුරු කඩතිරය මගින් උතුරු ආලින්දය ,ප්‍රධාන කොරිඩෝවෙන් වෙන් කරන ලදී .

වර්ෂ 1891දී ජනාධිපති ආර්යා කැරොලින් හැරිසන් ,ධවල මන්දිරයේ නැගෙනහිරින් ඓතිහාසික චිත්‍ර ප්‍රදර්ශන ශාලාව සඳහා ජාතික ගොඩනැගිල්ලකුත් බටහිරින් කාර්යාලීය උත්සව සඳහා ගොඩනැගිල්ලකුත් වශයෙන් විශාල වෙනස් කිරීමක් යෝජනා කලාය .මෙහි සැලසුම නිර්මාණය කිරීමේදී කර්නල් තියඩෝරා ඒ.බින්ග්හම් ,හරිසන්ගේ යෝජනාව සලකා බැලුවද අවසානයේදී එය ප්‍රතික්ෂේප විය .

කෙසේ වෙතත් 1902දී තියඩොර් රූස්වෙල්ට් විසින් ටිෆනි කඩතිරය සහ වික්ටෝරියානු සංකලනය ඉවත්කර,නව සාම්ප්‍රදායික විලාසයකින් ගොඩනැගිල්ලේ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයට ගැලපෙන පරිදි මෙහි පුළුල් කිරීම් සහ අලුත්වැඩියා කටයුතු සඳහා මැක්කිම් ,මෙඩ් සහ වයිට් කුලියට බඳවා ගන්නා ලදී .එහි බටහිර ශාලාවේ ඇති පියගැට පෙළක් ඉවත්කර 2වැනි මහලේ පිහිටි විධායක කාර්යාල සේවකයින්ගේ වාසස්ථානය නව බටහිර ගොඩනැගිල්ල වෙත ගෙනගොස්,ජනාධිපතිතුමාගේ විශාල පවුල සඳහා වැඩි ඉඩකඩක් ලබාදෙන ලදී.

ට්‍රුමන්ගේ නැවත ඉදිකිරීම්

දශක ගණනක දුර්වල නඩත්තු කිරීම් හේතුවෙන් කූලීඩ්ගේ පරිපාලන කාලය තුල ඉදිකරන ලද හතරවැනි මහලේ අට්ටාලය සහ හෙන්රි එස්. ට්‍රුමන් සඳහා දකුණු පෝටිකෝවට ඉහලින් ඉදිකරන ලද දෙවන මහලේ සඳැල්ල විනාශයට පත් වෙමින් තිබුණි.වර්ෂ 1948දී ධවල මන්ධිරය කඩා වැටීමට ඉතා ආසන්න බවට ජනාධිපති ට්‍රුමන්ට කල ප්‍රකාශය මෙහි අලුත්වැඩියා කටයුතු ආරම්භ කිරීමටත් වසර 2ක කාලයක් සඳහා(1949 සිට 1951 දක්වා)බ්ලෙය්ර් නිවාස වෙත මාරු වීමටත් හේතු විය.මෙහි නවීකරණ කටයුතු ෆිලඩෙල්ෆියානු සමාගමක කොන්ත්‍රාත්කරුවෙකු වන ජෝන් මැක්ෂේන් විසින් කරනු ලැබූ අතර ඇතුලත spaces සම්පුර්ණයෙන් ගලවා ඉවත් කිරීම,බර දැරීම සඳහා ඇතුලතින් නවතම වානේ සැකිලි ඉදිකිරිම සහ කාමර අලුත් ආකෘතියකට අනුව ඉදිකිරිම ඒ අතර වේ.මෙම නවීකරණ කටයුතු සඳහා ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 5.7ක්(වර්තමානයේ ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 52ක් පමණ)වැය විය.

බිම්තල සැලස්මෙහි සිදු කල වෙනස්කම් කිහිපය අතර ප්‍රධාන පියගැටපෙළ පිහිටි ස්ථානය හරස් ශාලාව වෙනුවට පිවිසුම් ශාලාව වෙත විවෘත කිරීම ප්‍රමුඛ වේ.මධ්‍යගත වායුසමීකරණ පද්ධතියක් සහ වැඩකුටි,ගබඩාවන් සහ බෝම්බ වලින් ආරක්ෂා වීම සඳහා අතිරේක උප යටමාල 2ක්ද එක් කරන ලදී.වර්ෂ 1952 මාර්තු මස 27 වන දින ජනාධිපති ට්‍රුමන් නැවත ධවල මන්ධිරයේ පදිංචිය සඳහා පැමිණෙන ලදී.ට්‍රුමන්ගේ ප්‍රතිසංස්කරණ තුලදී මන්ධිරයේ සැකිල්ලේ කිසිදු වෙනසක් සිදු නොකළ අතර බොහාමයක් නව අභ්‍යන්තර ඉදිකිරීම් සමාන්‍ය සහ සුළු ඓතිහාසික වටිනාකමකින් යුක්ත විය.බොහොමයක් මුල් කපරාරු නිර්මාණයන් 1814-1816 කාලයේ නැවත ඉදිකිරීම් වන අතර ඒවා මෙන්ම නැගෙනහිර කාමරයේ ඇති ශක්තිමත් බිඔක්ස් පනේලද නැවත සවි කල නොහැකි තරම් පළුදුවී තිබිණ.ජනාධිපති ට්‍රුමන් විසින් ප්‍රධාන නිවාසයෙහි බිම් මහලෙහි පිහිටි වමේල් කාමරයේ,පුස්තකාලයේ,චීන කාමරයේ සහ සිතියම් කාමරයේ බිත්ති දැවමය පනේල යොදා සකස් කරන ලදී.

කෙනඩිගේ ප්‍රතිසංස්කරණ

ජෝන් එෆ්. කෙනඩි පාලන සමයේ ස්ටීවන් බෝඩින් විසින් නිර්මාණය කරන ලද රතු කාමරය

ජනාධිපති ජෝන් එෆ්. කෙනඩි(1961-63)ගේ බිරිඳ වන ජැකලින් කෙනඩි විසින් මන්ධිරයේ ඉතා විශාල සහ ඓතිහාසික නැවත සැරසිලි කිරීම් කිහිපයක්ම සිදුකරන ලදී.මන්ධිරයේ මානව කෘති එකතු කිරීම සඳහා ඇය වින්ටතර් කෞතුකාගාරයේ හෙන්රි ෆ්‍රැන්සිස් ඩු පොන්ට් ගේ සහාය ලබා ගන්නා ලදී.ක්‍රවුන්ශිල්ඩ් පවුල,ජේන් එන්ගල්හාර්ඩ්,ජේන් රයිට්ස්මන් සහ ඕපෙන්හෙමර් පවුල ඇතුළුව ධනවත් මහජන හිතෛෂීන් විසින් ධවල මන්දිරයට වෙනත් පුරාවස්තු,සිහින් චිත්‍ර කෙනඩිගේ කාලය තුලදී පිරිනමන ලදී. සැරසිලි සඳහා සහය වීමට කෙනඩි මහත්මිය විසින් ලොව පුරා ප්‍රසිද්ධියට පත්ව තිබු ප්‍රංශ අභ්‍යන්තර මෝස්‌තර ආයතනයක් වූ ජැන්සෙන් නිවසේ ස්ටෙෆාන් බවුඩින් සේවයට බඳවා ගනු ලැබීය.

ඒ ඒ කාමර සඳහා තේමාව ලෙස ලෝක ඉතිහාසයේ සහ පෙර සමුහාණ්ඩු වල විවිධ කාලච්ඡේද යොදාගන්නා ලදී.කොල පැහැති කාමරයට ෆෙඩරල් ශෛලිය,නිල් පැහැති කාමරයට ප්‍රංශ අදිරාජ්‍ය,රතු කාමරයට ඇමරිකානු අදිරාජ්‍ය,කහ පැහැති ඕවල් හැඩයේ කාමරයට 16 වන ලුවිස් සහ ට්‍රීටි කාමරය ලෙස නම්කළ ජනාධිපති ගේ අධ්‍යන කාමරය සදහා වික්ටෝරියන් එම තේමාවන් වේ.පෞරාණික ගෘහ භාණ්ඩ අත්පත් කරගත් අතර සැරසිලි සහිත රෙදිපිළි හා වෙනස් කිරීම් සහිත කාලඡේද ලේඛන නිපදවා පිහිටුවන ලදී.ජනාධිපති කෙනඩි විසින් සිදු කරනු ලැබූ මෙම ප්‍රතිසංස්කරණ ධවල මන්ධිරයට මනා පෞරුෂයක් එක්කරනු ලැබූ අතර එය මැඩිසන් සහ මොන්රෝගේ ප්‍රංශ රුචිකත්වය සිහිකරවයි.1834දී සුබර් සහ සයි විසින් නිර්මාණය කල පෞරාණික වූ ඩේ ඇමරික් නෝර්ඩ් නම් බිත්ති පත්‍රය කෙනඩි මහත්මිය විසින් තානාපති පිළිගැනීමේ කාර්යාලයේ සවිකරන ලදී.මෙම බිත්ති පත්‍රය තවත් මන්ධිරයක බිත්තියක 1961 දී එම නිවස සිල්ලර බදු කඩයක් සඳහා කඩා දමන තෙක් එල්ලා තිබී ඇත.කඩා දැමීමට පෙර,මෙම බිත්ති පත්‍රය බේරාගෙන ධවල මන්දිරයට විකුණන ලදී.

ප්‍රථම ධවල මන්දිර මාර්ග සිතියම් පොත කෙනඩි මහත්මියගේ අධික්ෂණය යටතේ කුරටර් ලොරින් වැක්ස්මන් ගේ උපදේශනය යටතේ නිමවන ලදී.මෙම මාර්ග සිතියම් පොත විකිණීමෙන් ලද ආදායම ධවල මන්ධිරයේ ප්‍රතිසංස්කරණ කටයුතු සඳහා යොදවන ලදී.

කෙනඩිගේ ප්‍රතිසංස්කරණයෙන් පසු ධවල මන්ධිරය

ජනාධිපති ට්‍රුමන් විසින් සිදු කල අලුත්වැඩියාවෙන් පසු ධවල මන්දිරයේ ඓතිහාසික ස්වරුපයට ඇති ගෞරවය නිසා මන්ධිරයේ විශාල වාස්තුවිද්‍යාත්මක වෙනසක් සිදු කර නැත.කෙනඩි ප්‍රතිසංස්කරණයේ සිට හැම ජනපති පවුලක්ම ධවල මන්දිරයේ පෞද්ගලික කොටස් වලට කුමන හෝ වෙනසක් සිදු කර ඇති නමුත් ප්‍රධාන කාමර වලට වෙනසක් කිරීමට ප්‍රථම ධවල මන්දිර සංරක්ෂණ කමිටුව එය අනුමත කල යුතු වේ.ධවල මන්දිරයේ ඓතිහාසික බව පවත්වා ගැනීම සඳහා මහ සභාවේ බලයලත් කමිටුවක් ජනාධිපති පවුල සමඟ ක්‍රියා කරන අතර බොහෝ විට මෙම කමිටුව ජනාධිපති ආර්යාව,ධවල මන්ධිරයේ පාලක සහ ප්‍රධාන උපදේශකගෙන් සමන්විත වේ.

ජනාධිපති නික්සන්ගේ පරිපාලන කාලය(1969-74) තුල ජනාධිපති ආර්යා පැට් නික්සන් ජනපති රිචර්ඩ් නික්සන් විසින් පත්කරන ලද ක්ලේමෙන්ට් කොන්ගර් සමග එක්ව කොළ,නිල් සහ රතු පැහැති කාමර නැවත සකස් කරන ලදී.නික්සන් මහත්මියගේ උත්සාහයන් මන්ධිරය අත්පත් කර ගන්නා ලද මානව කෘති 600කට අධික ප්‍රමාණය ඕනෑම පරිපාලනයක් විසින් කරගත් විශාලම අත්පත් කරගැනීම වේ.ඇයගේ සැමියා විසින් නවීන පුවත්පත් සාකච්ඡා කාමරයක් ෆ්‍රැන්ක්ලීන් රූස්වෙල්ට් ගේ පරණ පිහිණුම් තටාකය මත නිර්මාණය කළේය.එමෙන්ම ජනාධිපති නික්සන් විසින් ධවල මන්ධිරයේ යටමාලයේ පන්දු යැවීමේ තනි පටුමගක්ද ඉදි කළේය.

ජනාධිපති කාටර් පරිපාලන සාමය තුල පරිගණක සහ ප්‍රථම ලේසර් මුද්‍රණ යන්ත්‍රය ධවල මන්ධිරයට එකතු කල අතර ජනාධිපති රීගන් පරිපාලනයේදී පරිගණක තාක්ෂණ භාවිතය පුළුල් කරන ලදී.ජනාධිපති කාටර්ගේ යුගයේදී ධවල මන්දිරයේ වහලය මත ඉදි කරන ලද සූර්ය ජාලතාප තැටි එකතුව ජනාධිපති රීගන් විසින් ඉවත් කරනු ලැබීය.ජනාධිපති රීගන් කාලය තුලදී පෞද්ගලික පවුල් වාසස්ථානයට අලුතින් සැරසිලි එක් කල අතර පොදු ප්‍රදේශද නඩත්තු කරන ලදී.මන්ධිරය වර්ෂ 1988දි කෞතුකාගාරයක් ලෙස නම් කරනු ලැබිය.

වර්ෂ 1990දි, බිල් සහ හිලරි ක්ලින්ටන් සැරසිලිකරු කැකි හොකෙර්ස්මිත් ගේ සහය ඇතිව ඕවල් කාමරය,නැගෙනහිර කාමරය,නිල් පැහැති කාමරය,ප්‍රධාන භෝජන ශාලාව,ලින්කන් නිදන කාමරය සහ ලින්කන් විසිත්ත කාමරය ඇතුළු කාමර කිහිපයක් ප්‍රතිසංස්කරණය කළේය.ජනාධිපති ජෝර්ජ් ඩබ්ලිව් බුෂ් පාලන සමයේදී, ජනාධිපති ආර්යා ලෝරා බුෂ් විසින් ලින්කන් නිදන කාමරය ලින්කන් යුගයට සමකාලින ශෛලියකට ප්‍රතිසංස්කරණය කරනු ලැබූ අතර කොළ කාමරය,කැබිනට් කාමරය සහ නාට්‍යය ශාලාවද නැවත සකස් කරන ලදී.

ජනපති ෆ්‍රැන්ක්ලින් ඩි. රූස්වෙල්ට් අංශබාග තත්වයෙන් පෙලීම හේතුවෙන් රෝද පුටුවක් භාවිතා කල නිසා ධවල මන්ධිරය තුල වෙනස්කම් කිහිපයක් සිදු කල නිසා වොෂින්ග්ටන් හි රෝද පුටුවකින් ලඟා විය හැකි ප්‍රථම රජයේ ගොඩනැගිල්ල බවට ධවල මන්ධිරය පත් විය.වර්ෂ 1990 දී අමුත්තන්ගේ කාර්යාල අධ්‍යක්ෂක මෙලින්ඩා එන්.බේට්ස් විසින් කරනු ලැබූ නැගෙනහිර කොටසේ කොරිඩෝවේ හැඩපෝරුව අමතරව එකතු කිරීම යෝජනාව හිලරි රොඩ්හැම් ක්ලින්ටන් විසින් අනුමත කරනු ලැබිය.එය නැගෙනහිර අංශයේ ආරක්ෂක පිවිසුම් දොරටුව හරහා මහජන චාරිකා සහ විශේෂ අංග සඳහා ගොඩනැගිල්ලට ඇතුළු වන රෝද පුටු වලට පහසුවක් විය.

2013දි ජනාධිපතිවරයෙකු විසින් සිය නිල වාසස්ථානයකට සූර්ය ශක්තිය යොදාගත් ප්‍රථම වතාව සටහන් කරමින් ජනාධිපති බැරක් ඔබාමා විසින් ධවල මන්ධිරයේ වහලය මත සූර්ය පැනල එකතුවක් සවිකරණ ලදී.

ජනාධිපතිවරයෙකු සාමාන්‍යයෙන් ධවල මන්දිර භූමියට හෝ එහි සිට පිටතට නිල හෙලිකොප්ටරයකින් හෝ මෝටර් රථ පෙලකින් ගමන් කරයි.1950දි, ජනපති ඩ්වයිට් ඩි. එඉසෙන්හවර් ධවල මන්ධිර භූමියේ සිට හා ඉන් පිටතට හෙලිකොප්ටරයකින් ගමන් ගත් පළමු ජනපති වේ.

පිරිසැලැස්ම සහ සැපපහසුකම්

වර්තමානයේ ඇමෙරිකානු එක්සත් ජනපදයේ ජනාධිපතිවරයා වාසය කරන ගොඩනැගිලි සමුහය ධවල මන්දිර සංකිර්ණය වශයෙන් හඳුන්වනු ලබයි.එය ප්‍රධාන විධායක නිවාසයෙන් හා එයට දෙපසින් පිහිටා ඇති නැගෙනහිර හා බටහිර කොටස් වලින් සමන්විත වේ.මෙහි ප්‍රධාන ප්‍රවේශකයා විසින් දවසේ සියලු ගේදොර කටයුතු සම්බන්ධීකරණය කරනු ලබයි.ධවල මන්ධිරය තට්ටු 6කින් සහ වර්ග අඩි 55,000ක වපසරියකින්,කාමර 132ක්,නානකාමර 35ක්,දොරවල් 412ක්,ජනේල 147ක්,උදුන් 28ක්,තරප්පු පෙළවල් 8ක්,විදුලි සෝපාන 3ක්,පූර්ණකාලීන අරක්කමියන් 5ක්,ටෙනිස් අංගනයක්,පන්දු යැවීමේ පථයක්,චිත්‍රපට රඟහලක්,දිවීමේ පථයක් සහ පිහිනුම් තටාකයකින් සමන්විත වේ.සෑම සතියකම අමුත්තන් 30,000ක් පමණ මෙහි පැමිණෙයි.

ධවල මන්ධිර සංකිර්ණය

බටහිර කොටස

බිම් මහල

ප්‍රධාන මහල

දෙවන මහල

විධායක නිවාසය

ප්‍රධාන වාසස්ථානය මෙහි මධ්‍යයේ පිහිටා ඇත.ජෙෆසන් විසින් නිර්මාණය කරනු ලැබූ බටහිර සහ නැගෙනහිර කුළුණු දෙපෙළ වර්තමානයේ බටහිර සහ නැගෙනහිර කොටස් 2කට සම්බන්ද කර ඇත.මෙම විධායක නිවාසය ජනාධිපතිගේ වාසය සඳහාත් උත්සව සහ රාජකාරි විනෝදාංග සඳහාත් ඉඩ පහසුකම් සලසනු ලබයි.ධවල මන්ධිරයේ ප්‍රධාන මහල නැගෙනහිර කාමරයෙන්,රතු කොළ සහ නිල් කාමර වලින්,ප්‍රධාන භෝජන ශාලාවකින්,පවුලේ කෑම කාමරයකින්,හරස් ශාලාවෙන්,පිවිසුම් ශාලාවෙන් සහ ප්‍රධාන පියගැට පෙලකින් සමන්විත වේ.රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකයන් පිළිගැනීමේ උත්සව ශාලාව,සිතියම් කාමරය,චීන කාමරය,වර්මේල් කාමරය,පුස්තකාලය,ප්‍රධාන මුළුතැන්ගෙය සහ අනෙකුත් කාර්යාල ධවල මන්ධිරයේ බිම් මහලෙහි පිහිටා ඇත.දෙවන මහලේ ඇති පවුලේ නිවහනේ කහ ඕවලාකාර කාමරය, නැගෙනහිර සහ බටහිර විසිත්ත ශාලාවන්,ධවල මන්ධිරයේ ප්‍රධාන නිදන කාමරය,ජනාධිපතිගේ කෑම කාමරය,ගිවිසුම් කාමරය,ලින්කන්ගේ නිදන කාමරය,රැජිණගේ නිදන කාමරය සහ අමතර නිදන කාමර 2ක්,කුඩා මුළුතැන් ගෙයක් සහ පෞද්ගලික හැඩගැන්වීමේ කාමරයකින් යුක්ත වේ.ධවල මන්ධිරයේ සෞරාලය,ක්‍රීඩාගාරය,ලිනන් කාමරය,මුළුතැන්ගෙය සහ තවත් විසිත්ත කාමරයක්(ජනාධිපති ජෝජ් ඩබ්ලිව් බුෂ්ගේ ව්‍යායාම් කාමරය)ධවල මන්ධිරයේ තෙවන මහලේ පිහිටා ඇත.

බටහිර කොටස

ධවල මන්ධිරයේ බටහිර කොටස ජනාධිපති කාර්යාලය(ඕවලාකාර කාර්යාලය) සහ පනස් දෙනෙකුට පමණ ඉඩකඩ ඇති ජනාධිපතිගේ ජේෂ්ඨ කාර්ය මණ්ඩලයේ කාර්යාල වලින් සමන්විත වේ.ඊට අමතරව එය ජනාධිපති විසින් ව්‍යාපාරික හමුවීම් සහ කැබිනට් මණ්ඩල රැස්වීම් පවත්වනු ලබන කැබිනට් කාමරයකින්,ධවල මන්ධිර හදිසි අවස්ථා කාමරය,ජේම්ස් එස්. බ්‍රැඩ් පුවත්පත් සාකච්ඡා පවත්වන කාමරයෙන් සහ රූස්වෙල්ට් කාමරයෙන් සමන්විත වේ.2007 වසරේදී මාධ්‍ය සාකච්ඡා පවත්වන කාමරයේ අලුත්වැඩියා කටයුතු ඇඳි සටහන් සහ ප්‍රස්ථාර නිරූපණය සඳහා අවශ්‍ය LCD තිර සහ ෆයිබර් ඔප්ටික් රැහැන් එකතු කිරීමෙන් පසු සම්පුර්ණ විය.මේ සඳහා මාස 11ක කාලයක් ගතවූ අතර ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 8ක් වැය විය.මහල් කිහිපයකින් සමන්විත වූ භූගත ගොඩනැගිල්ල සඳහා වූ අවුරුදු 2ක ව්‍යපෘතිය 2010 සැප්තැම්බර් මස ආරම්භ කෙරිණ.මේ හේතුවෙන් ජනාධිපති කාර්ය මණ්ඩලයෙන් කොටසක් අසල පිහිටි පැරණි විධායක කාර්යාල ගොඩනැගිල්ලටත් එයිසෙන්හවර් විධායක කාර්යාල ගොඩනැගිල්ලටත් මාරු කෙරිණ.

ධවල මන්ධිරයේ මෙම කොටස ප්‍රසිද්ධ රූපවාහිනී වැඩසටහනක් වූ බටහිර කොටස සඳහාද යොදා ගන්නා ලදී.

නැගෙනහිර කොටස

නැගෙනහිර කොටසේ ඇති අතිරේක කාර්යාල අවකාශය 1942 වසරේදී ධවල මන්ධිරයට එක් කෙරිණි.එහි ප්‍රයෝජන අතර නැගෙනහිර කොටස ජනාධිපති ආර්යාවගේ සහ කාර්ය මණ්ඩලයේ කාර්යාල සහ ධවල මන්ධිරයේ සාමජීය කාර්යාලය පිහිට තිබීම ප්‍රධාන වේ.වර්ෂ 1977දී රොසලින් කාටර් විසින් පළමු වරට ඇගේ පෞද්ගලික කාර්යාල නැගෙනහිර කොටසේ පිහිටුවා එය ජනාධිපති ආර්යාවගේ කාර්යාලය වශයෙන් නම් කරන ලදී.නැගෙනහිර කොටස දෙවන ලෝක යුද්ධය සමයේ හදිසි අවස්ථාවන් සඳහා ඉදිකරන ලද භූගත බංකරය සැඟවීමේ අරමුණෙන් ඉදිකරන ලදී.එම බංකරය ජනාධිපති හදිසි මෙහෙයුම් මධ්‍යස්ථානය වශයෙන් හඳුන්වන ලදී.

පිට්ටනි

ධවල මන්ධිරය සහ එහි භූමි ප්‍රමාණය අක්කර 18 ඉක්‌මවයි(හෙක්ටයාර 7.3ක් පමණ).ධවල මන්ධිරයේ උතුරු පෝටිකෝව ඉදිකිරීමට පෙර බොහොමයක් පොදු අංගයන් පවත්වනු ලැබුවේ තෝමස් ජෙෆර්සන් විසින් graded සහ සිටුවනු ලැබූ දකුණු පිට්ටනියෙහිය.ජෙෆර්සන් විසින් උතුරු පිට්ටනිය සඳහා නිර්මාණය කරනු ලැබූ රෝපණ සැලැස්මේ තිබු විශාල ගස් හේතුවෙන් ධවල මන්දිරය පෙන්සිල්වේනියා විදිය පසින් අඳුරු වීමට ඉඩ තිබුණි.19වන සියවස මධ්‍යයේ සිට අග භාගය ඇතුලත හරිතාගාර රාශියක්ම ඉදිකරනු ලැබුවේ වර්තමානයේ ධවල මන්දිරයේ බටහිර කොටස පිහිට ඇති ප්‍රදේශයේය.මෙම කාලය තුලදී උතුරු පිට්ටනියේ අලංකාර බුමුතුරුණු මෝස්තරයේ මල් පාත්ති ස්ථාපිත කරන ලදී.ධවල මන්ධිරයේ පිට්ටනි සඳහා ඉතිහාසය පුරා උයන් පාලකයන් විශාල ප්‍රමාණයක් සිටියද ජනාධිපති ෆ්‍රැන්ක්ලින් ඩි.රූස්වෙල්ට්ගේ නියමයෙන් වර්ෂ 1935දී ඔල්ම්ස්ටෙඩ් සහෝදරයන් ව්‍යාපාරයේ ෆෙඩ්රික් ලෝ ඔල්ම්ස්ටෙඩ් විසින් කරනු ලැබූ නිර්මාණය අදටත් ප්‍රධාන සැලැස්ම වශයෙන් භාවිතා කරනු ලබයි.ජනාධිපති කෙනඩිගේ පරිපාලන සමය තුල ධවල මන්ධිරයේ රෝස උද්‍යානය රැචෙල් ලැම්බට් මෙලන් විසින් නැවත නිර්මාණය කරන ලදී.ජනාධිපති ආර්යා මිචෙල් ඔබාමා විසින් ධවල මන්ධිරයේ ප්‍රථම කාබනික උද්‍යානය නිර්මාණය කරනු ලැබූ අතර මන්ධිරයේ දකුණු පිට්ටනියේ මී වද ද ස්ථාපනය කරන ලදී.එයින් ලබා ගන්නා මීපැණි පවුලේ සහ උත්සව අවස්ථාවන්හි රාත්‍රී භෝජන සංග්‍රහයන් සඳහා යොදා ගනු ලබයි.

ප්‍රධාන භෝජන ශාලාව සහ නැගෙනහිර කාමරය සම්බන්ද කෙරෙන හරස් ශාලාව
ධවල මන්ධිරයේ දකුණු පිට්ටනියට ගොඩබැස්විමට සුදානම් වන මැරීන් 1 ගුවන් යානය
ඉහලට ධවල මන්ධිරය දර්ශනය වන අයුරු
වතුර මල සහිත ධවල මන්ධිරය
උතුරු පසින් ධවල මන්ධිරය

මහජන ප්‍රවේශය සහ ආරක්ෂාව

ආදර්ශ ගත කල බ්‍රිතාන්‍ය සහ අයර්ලන්ත නිවාස ලෙසම 20 වන සියවසේ මුල් භාගය වනතෙක් මුල සිටම ධවල මන්දිරයද මහජනතාවට විවෘතව පැවතුණි. ජනපති තෝමස් ජෙෆර්සන් 1805 දී ඔහුගේ දෙවන සමාරම්භය සඳහා විවෘත නිවසක් තබා ගත් අතර ඔහුගේ දිව්රුම් උත්සවය සඳහා අගනුවරට රැස්වූ ජනතාව ඔහු පසුපසින් නිවසටම ගිය අතර නිල් කාමරයේදී ඔවුන්ට ආචාර කරන ලදී. 1829 සමහර අවස්ථාවන්හිදී විවෘත නිවාසවල මැර ක්‍රියා සිදුවූ අතර ධවල මන්දිරය තුල 20000ක් පමණ වන ජනතාව ඔහුගේ සමාරම්භක උළෙල සමරද්දී ජනපති ඇන්ඩ්රු ජැක්සන් හට හෝටලයකට යාමට සිදු විය.අවසානයේදී ඔහුගේ සහායකයන්ට පිරිසව දොඩම් යුෂ හා විස්කි වලින් පිරී තිබු අපුල්ලන බාල්දි සමග එලියට ඇද දමන්නට සිදු වුණි.අලුතින් පත් වුණු ග්රෝවර් ක්ලේවලන්ඩ් සාම්ප්‍රදායක විවෘත නිවාස ඉදිරිපිට වෙනුවට ධවල මන්දිරයේ ඉදිරි පෙළ ආසනවල සිට යුධ භටයන්ව ජනපද සම්මලොචනයකට සකසන විටද මෙම පුරුද්ද දිගටම තිබුණි.ජෙෆර්සන් ඒ වන තෙක්ම අඛණ්ඩව යුධ සමයේ හැර පවත්වා ගෙන ගිය අලුත් අවුරුදු දිනයට සහ ජූලි දාහතර වන දින වාර්ෂික පිළිගැනීම් සඳහා ඔහුගේ නිවසට මහජන චාරිකා වලට අවසර ලබා දුන්නේය.එම පිළිගැනීම් ජනපති බිල් ක්ලින්ටන් ප්‍රාණවත් කිරීමට උත්සහ කලද 1930 පෙර භාගයේදී අවසන් විය.

ධවල මන්දිරයට තවත් ලගා විය හැකි ක්‍රම පැවතුණි.දේශපාලන පත්වීම් හා අනෙකුත් අනුග්‍රහයන් පිළිබඳව ඇසීමට බලාගෙන සිටින රැකියා අපේක්ෂකයන්ගෙන් ඔහු ඉතාමත් හිරිහැරයට ලක් වූ බව ජනපති ඒබ්‍රහම් ලින්කන් පැමිණිලි කළේය.

වර්ෂ 1974දි සොරකම් කරන ලද යුධ හමුදා හෙලිකොප්ටරයක් ධවල මන්ධිර භූමියට අනවසරයෙන් ගොඩ බාන ලදී.1994දි, අවුරුදු විස්සකට පසුව සැහැල්ලු යානයක් ධවල මන්දිර භූමිය මත විනාශ වූ අතර ගුවන් නියමුවා ඒ විගසම මිය ගියේය.අගනුවර ගුවන් ගමනාගමනය පිළිබඳව ආරක්ෂාව වැඩි කිරීමේ ප්‍රතිපලයක් වශයෙන් 2005දි අනවසර ගුවන් යානයක ලඟා වීමට පෙර ධවල මන්ධිරය හිස් කරන ලදී.

වර්ෂ 1995 අප්‍රේල් 19 වන දින ඔක්ලහෝමා නුවර පිපිරීමට මූලික ප්‍රතිචාරයක් ලෙස 1995 මැයි 20 දින එක්සත් ජනපද රහස් සේවාව විසින් ධවල මන්දිරය ඉදිරිපිට වාහන තදබදය නැති කිරීම සඳහා නැගෙනහිර පැත්තේ පෙන්සිල්වේනියා විදියේ ලෆයිට් උද්‍යානයේ සිට 17 වන විදිය වනතෙක් වසා දමන ලදී.පසුව, නැගෙනහිර සිට 15 වන මාවත දක්වා අමතර කට්ටය වසා තැබීම තව දිගු කරන ලදී. පාර මහජනතාවට මුළුමනින්ම දවස් දෙකක කාලයක් තුල වස දමන ලදී.බොස්ටන් බෝම්බ ප්‍රහාරය හේතුවෙන් දින 2ක් සඳහා මෙම මාර්ගය සම්පුර්ණයෙන් වසා තැබිණ.

වොෂින්ග්ටන් ඩි.සි හි සංවිධායක ප්‍රජා කණ්ඩායම් විසින් පෙන්සිල්වේනියා විදිය වසා දැමීමට විරුද්ධ වන ලදී. වාහන තදබදය වලක්වා ලීම අනවශ්‍ය බවත් නගරයට හොදින් සංකල්පිත ඓතිහාසික සැලසුමේ නොගැලපීම ගැන ඔවුන් වාද කළහ.ආරක්ෂක අභ්යර්ථ සඳහා, ධවල මන්දිරය අනිකුත් සංක්දා ප්‍රකාශක ෆෙඩරල් ගොඩනැගිලි විශාල සංඛ්‍යාවක් ඇති වීදියෙන් පසුපසට වඩාත් ඔබ්බට වන්නට ඇති බව සැලකිල්ලට ලක් කළහ.

වර්තමානයේ භාණ්ඩාගාර ගොඩනැගිල්ල නැගෙනහිරට සහ බටහිරට පරණ විධායක කාර්යාල ගොඩනැගිල්ල ඇතුලත් වන වැටක් සහිත අංගණය අන්තර්ගත කිරීමට පෙර, මෙම අඩි පාර ධවල මන්දිරයේ දිනපතා මහජන චාරිකා සඳහා පෙළ වැටුම් ප්‍රදේශයක් ලෙස සලකනු ලැබීය.සැප්තැම්බර් 11 පහර දීමෙන් පසුව මෙම චාරිකා තහනමට ලක් විය.2003 සැප්තැම්බර් වලදී වොෂින්ග්ටන්හි ඔවුන්ගේ විදේශ ජාතික සහ පසුබිම් අවේක්ෂණ වලට යටත් වන සංගමය පිලිබඳ නියෝජිතයන් හෝ තානාපති හරහා කණ්ඩායම් වලට පෙර ගිවිසුම් සැකසීම සඳහා ඔවුන් සීමිත පදනමක් මත නැවත ආරම්භ කළහ. නමුත්, ධවල මන්දිරය මහජනතාවට ලංව පැවතුණි. කෙසේ වුවද, 2013 මාර්තු 09 දින ධවල මන්දිර චාරිකා දේපල තහනමට පසු අයවැය සංරෝධක හේතුවෙන් තහනම් කරනු ලැබිණි.

ධවල මන්දිර භූමි සංකීර්ණය එක්සත් ජනපද ආරක්ෂක සේවය හා එක්සත් ජනපද උයන් පොලීසිය විසින් ආරක්ෂා කරනු ලබයි.

2005 ජනපති සමාරම්භය තුල, වොෂින්ග්ටන් ඩි.සි හරහා ගගන තලය මුර කිරීමට NASAMS පද්ධතිය භාවිත කරනු ලැබිණි. සමාන NASAMS පද්ධතියක් ජනපති හා ධවල මන්දිරය වටා සෑම ගගන තලයක්ම ආරක්ෂා කිරීමට යොදා ගනු ලැබුණි.

රාතී‍්‍රයට ධවල මන්ධිරය දිස්වන අයුරු
ඇමෙරිකානු ඩොලර් 20 නෝට්ටුව පිටුපස මුද්‍රණය කර ඇති ධවල මන්ධිරය