සියෙරා ලියෝන් හි ආර්ථිකය
.svg)
| ස්ථා | අංශය | ද.දේ.නි ප්‍රතිශතය |
|---|---|---|
| 1 | කෘෂිකර්මය | 58.5 |
| 2 | වෙනත් සේවාවන් | 10.4 |
| 3 | වෙළඳ සහ සංචාරක | 9.5 |
| 4 | තොග සහ සිල්ලර වෙළඳාම | 9.0 |
| 5 | පතල් කැණීම සහ ගල් කැණීම | 4.5 |
| 6 | රාජ්‍ය සේවා | 4.0 |
| 7 | නිෂ්පාදනය සහ හස්ත කර්මාන්ත | 2.0 |
| 8 | ඉදිකිරීම් | 1.7 |
| 9 | විදුලිය සහ ජලය | 0.4 |
1990 දශකය වන විට ආර්ථික ක්‍රියාකාරකම් පහත වැටෙමින් තිබූ අතර ආර්ථික යටිතල පහසුකම් බරපතල ලෙස පරිහානියට පත් විය. ඊළඟ දශකය තුළ රටේ සිවිල් යුද්ධයෙන් විධිමත් ආර්ථිකයෙන් වැඩි කොටසක් විනාශ විය. 2002 ජනවාරියේ සතුරුකම් අවසන් වූ දා සිට, සියරා ලියොන් යථා තත්ත්වයට පත්වීමට විශාල බාහිර ආධාර උපකාර ලබා දී ඇත.[2]
බොහෝ අය සිවිල් යුද්ධයේ ප්‍රධාන හේතුව ලෙස බොහෝ දෙනෙකුට හැඟෙන නිලධාරීන් විසින් දූෂණය සීමා කිරීමට රජය දරන උත්සාහයේ සාර්ථකත්වය මත බොහෝ ප්‍රකෘතිය රඳා පවතිනු ඇත. එහි දියමන්ති අංශයේ රාජ්‍ය කළමනාකරණයේ සඵලතාවය සාර්ථකත්වයේ ප්‍රධාන දර්ශකයක් වනු ඇත.
විශේෂයෙන්ම තරුණයින් සහ හිටපු සටන්කරුවන් අතර ඉහළ විරැකියාවක් පවතී. රාජ්‍ය සේවයේ ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාත්මක කිරීමට බලධාරීන් ප්‍රමාද වී ඇති අතර පෞද්ගලීකරණ වැඩසටහනේ වේගය ද මන්දගාමී වන අතර පරිත්‍යාගශීලීන් එහි ප්‍රගතිය ඉල්ලා සිටිති. 2019 වසරේ නවතම සමීක්ෂණයට අනුව, ජනගහනයෙන් 59.2%ක් බහුමාන දරිද්‍රතාවයෙන් අඛණ්ඩව පීඩාවට පත්ව සිටින අතර අතිරේක 21.3%ක් එයට ගොදුරු වේ.[3]
මුදල් යනු ලියොන් ය. මහ බැංකුව සියෙරා ලියොන් බැංකුවයි. සියෙරා ලියොන් පාවෙන විනිමය අනුපාත පද්ධතියක් ක්‍රියාත්මක කරන අතර, ඕනෑම වාණිජ බැංකුවකින්, පිළිගත් විදේශ විනිමය කාර්යාංශයකින් සහ බොහෝ හෝටල්වලින් විදේශ මුදල් හුවමාරු කළ හැක. ක්‍රෙඩිට් කාඩ් භාවිතය සියරා ලියොන්හි සීමා කර ඇත, නමුත් ඒවා සමහර හෝටල් සහ ආපනශාලා වල භාවිතා කළ හැක. ProCredit බැංකුව මගින් ක්‍රියාත්මක වන ෆ්‍රීටවුන් හි Visa කාඩ්පත් පිළිගන්නා ජාත්‍යන්තරව සම්බන්ධිත ස්වයංක්‍රීය ටෙලර් යන්ත්‍ර කිහිපයක් තිබේ.
කෘෂිකර්මය
[සංස්කරණය]
සියෙරා ලියොන් හි ජනගහනයෙන් තුනෙන් දෙකක් යැපුම් කෘෂිකර්මාන්තයට සෘජුවම සම්බන්ධ වේ.[4] කෘෂිකර්මාන්තය 2007 දී දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් (GDP) සියයට 58 ක් විය.[1]
කෘෂිකර්මාන්තය විශාලතම සේවා යෝජකයා වන අතර ජනගහනයෙන් සියයට 80 ක් මෙම අංශයේ සේවය කරයි.[5] සහල් සියරා ලියොන්හි ප්‍රධානතම ප්‍රධාන භෝගය වන අතර, ගොවීන්ගෙන් සියයට 85ක් වැසි සමයේදී සහල් වගා කරන අතර[6] සහ එක් පුද්ගලයෙකුට වාර්ෂිකව කිලෝග්‍රෑම් 76 (රාත්තල් 167.5) පරිභෝජනය කරයි.[7]
පතල් කැණීම
[සංස්කරණය]ඛනිජ වලින් පොහොසත් සියෙරා ලියොන් එහි ආර්ථික පදනම සඳහා පතල් කැණීම, විශේෂයෙන් දියමන්ති මත විශ්වාසය තබා ඇත. දියමන්ති නිෂ්පාදනය කරන රටවල් දහය අතරට එම රට ද ඇතුළත් ය. ඛනිජ අපනයනය ප්‍රධාන මුදල් ඉපැයීම ලෙස පවතී. සියෙරා ලියොන් යනු මැණික් ගුණාත්මක දියමන්ති නිෂ්පාදනය කරන ප්‍රධාන නිෂ්පාදකයෙකි. දියමන්ති වලින් පොහොසත් වුවද, ඔවුන්ගේ සූරාකෑම සහ අපනයනය කළමනාකරණය කිරීමට එය ඓතිහාසිකව අරගල කර ඇත.
සියෙරා ලියොන් සිවිල් යුද්ධයේදී දියමන්ති සමූහ ව්‍යාපාරවලට කැණීම් කරන ලද ලේ දියමන්ති සඳහා ප්‍රසිද්ධය, එහි ම්ලේච්ඡත්වයට හේතු වූ ආයුධ මිලදී ගැනීම සඳහා ය.[8] 1970 ගණන්වල සහ 1980 ගණන්වල මුල් භාගයේදී, පතල් ක්ෂේත්‍රයේ පිරිහීම සහ රාජ්‍ය නිලධාරීන් අතර දූෂණය වැඩිවීම නිසා ආර්ථික වර්ධන වේගය මන්දගාමී විය.
සියෙරා ලියොන් දියමන්ති වාර්ෂික නිෂ්පාදනය ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 250 සිට ඩොලර් මිලියන 300 අතර පරාසයක් ඇස්තමේන්තු කර ඇත. ඒවායින් සමහරක් හොර රහසේ ගෙන යනු ලබන අතර, ඒවා මුදල් විශුද්ධිකරණය හෝ නීති විරෝධී ක්‍රියාකාරකම් සඳහා මුදල් යෙදවීම සඳහා යොදා ගැනේ. සිවිල් යුද්ධයෙන් පසු විධිමත් අපනයන නාටකාකාර ලෙස වැඩිදියුණු වී ඇති අතර, ඒවායේ කළමනාකරණය වැඩිදියුණු කිරීමේ උත්සාහයන් යම් සාර්ථකත්වයක් ලබා ඇත. 2000 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී, රටෙන් දියමන්ති අපනයනය කිරීම සඳහා UN විසින් අනුමත කරන ලද සහතික කිරීමේ ක්‍රමයක් ක්‍රියාත්මක කරන ලද අතර එය නීතිමය අපනයනවල නාටකාකාර ලෙස ඉහළ යාමට හේතු විය. 2001 දී රජය විසින් පතල් ප්‍රජා සංවර්ධන අරමුදලක් (DACDF) නිර්මාණය කරන ලද අතර එය දියමන්ති අපනයන බදුවලින් කොටසක් දියමන්ති පතල් ප්‍රජාවන්ට ආපසු ලබා දෙයි. නීත්‍යානුකූල දියමන්ති වෙළඳාමේ දේශීය ප්‍රජාවන්ගේ කොටස් ඉහළ නැංවීම සඳහා අරමුදල නිර්මාණය කරන ලදී.
සියෙරා ලියොන් හි ලොව විශාලතම රූටයිල් නිධියක් ඇත, තීන්ත වර්ණක සහ වෙල්ඩින් සැරයටි ආලේපන ලෙස භාවිතා කරන ටයිටේනියම් ලෝපස්.
ප්‍රවාහන යටිතල පහසුකම්
[සංස්කරණය]
මහාමාර්ග ජාලයක් සහ ගුවන් තොටුපළවල් කිහිපයක් ඇතුළුව මාර්ගයක්, ගුවන් සහ ජල යටිතල පහසුකම් සහිත සියෙරා ලියොන්හි ප්‍රවාහන පද්ධති කිහිපයක් තිබේ. සියෙරා ලියොන්හි අධිවේගී මාර්ග කිලෝමීටර 11,300 (සැතපුම් 7,000) ඇත, එයින් කිලෝමීටර 904 (සැතපුම් 562)[9] තාර දමා ඇත (මාර්ගවලින් 8% ක් පමණ). සියෙරා ලියොන්හි අධිවේගී මාර්ග ගිනියාවේ කොනක්‍රි සහ ලයිබීරියාවේ මොන්රෝවියා වෙත සම්බන්ධ වේ.
අප්‍රිකානු මහාද්වීපයේ විශාලතම ස්වාභාවික වරාය සියෙරා ලියොන් සතුව ඇති අතර, නැගෙනහිර ෆ්‍රීටවුන් හි ක්ලයින් ටවුන් ප්‍රදේශයේ II එලිසබෙත් රැජින හරහා හෝ මධ්‍යම ෆ්‍රීටවුන් හි රජයේ වාප්පු හරහා ජාත්‍යන්තර නැව්ගත කිරීමට ඉඩ සලසයි. සියෙරා ලියොන්හි කිලෝමීටර් 800 (සැතපුම් 497) ජල මාර්ග ඇති අතර, එයින් කිලෝමීටර් 600 (සැතපුම් 373) වසර පුරා යාත්‍රා කළ හැකිය. ප්‍රධාන වරාය නගර වන්නේ බොන්තේ, ෆ්‍රීටවුන්, ෂර්බ්‍රෝ දූපත සහ පෙපල් ය.
සියෙරා ලියොන්හි කලාපීය ගුවන් තොටුපළවල් දහයක් සහ ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළක් ඇත. උතුරු සියෙරා ලියොන් හි වෙරළබඩ නගරයක් වන ලුන්ගි හි පිහිටා ඇති ෆ්‍රීටවුන් ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ සියරා ලියොන් වෙත හෝ ඉන් පිටත දේශීය හා ජාත්‍යන්තර ගමන් සඳහා ප්‍රාථමික ගුවන් තොටුපළ වේ. හොවර්ක්‍රාෆ්ට්, තොටුපළ හෝ හෙලිකොප්ටරයකින් මගීන් ගඟ හරහා ෆ්‍රීටවුන් හි ඇබර්ඩීන් හෙලිපෝර්ට්ස් වෙත පැමිණේ. ගුවන් තොටුපළේ සිට රටේ අනෙකුත් ප්‍රධාන නගර වෙත හෙලිකොප්ටර් ද ලබා ගත හැකිය. ගුවන් තොටුපල මීටර 3,047 (අඩි 9,997) ට වඩා දිගු ධාවන පථ සකස් කර ඇත. අනෙකුත් ගුවන් තොටුපළවල් තාර නොදැමූ ධාවන පථ ඇති අතර, හතක් ධාවන පථ මීටර 914 සිට මීටර 1,523 (අඩි 2,999 සිට 4,997 දක්වා) දිග ඇත; ඉතිරි දෙකට කෙටි ධාවන පථ ඇත.
සියෙරා ලියොන් ගුවන් සමාගම් සහතික කිරීම සම්බන්ධයෙන් යුරෝපා සංගමයේ තහනම් රටවල් ලැයිස්තුවේ පෙනී සිටියි. මෙයින් අදහස් කරන්නේ සියෙරා ලියොන් හි ලියාපදිංචි වූ කිසිදු ගුවන් සමාගමකට යුරෝපා සංගමය තුළ කිසිදු ආකාරයක සේවාවන් ක්‍රියාත්මක කළ නොහැකි බවයි. මෙය ප්‍රමිතියෙන් තොර ආරක්ෂක ප්‍රමිතීන් නිසාය.[10]
2023 මාර්තු වන විට, රටේ එකම ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ ඉස්තාන්බුල්, පැරිස්, බ්‍රසල්ස් සහ බටහිර අප්‍රිකාවේ බොහෝ ප්‍රධාන නගර වෙත නිතිපතා සෘජු ගුවන් ගමන් සැලසුම් කර ඇත.
2014 සැප්තැම්බර් මාසයේදී ඉබෝලා නිසා කයිලාහුන්, කෙනෙමා, බොම්බාලි, ටොන්කොලිලි, සහ පෝර්ට් ලොකෝ ඇතුළු සංචාරක සීමා සහිත දිස්ත්‍රික්ක රාශියක් තිබුණි.[11]
සියෙරා ලියොන්හි බලශක්ති
[සංස්කරණය]
දළ විශ්ලේෂණය
[සංස්කරණය]2016 වන විට සියෙරා ලියොන් ජනගහනයෙන් 12% කට පමණ විදුලිය ලබා ගැනීමට හැකි විය. එම 12% න් 10% ක් ෆ්‍රීටවුන් අගනුවර වූ අතර, රටේ ඉතිරි 90% ජාතියේ විදුලියෙන් 2% ක් භාවිතා කළහ.[12] ජනගහනයෙන් බහුතරයක් ඔවුන්ගේ දෛනික පැවැත්ම සඳහා ජෛව ස්කන්ධ ඉන්ධන මත රඳා පවතින අතර, දර සහ ගල් අඟුරු බහුලව භාවිතා වේ.[13] මෙම මූලාශ්‍ර පිළිස්සීම කාන්තාවන්ට සහ ළමයින්ට අහිතකර සෞඛ්‍ය බලපෑම් ඇති කරන බව වාර්තා වේ.[13] උග්‍ර ශ්වසන ආසාදන (ARI) සහ නිවස තුළ ජෛව ස්කන්ධ ඉන්ධන දහනය අතර සහසම්බන්ධය පිළිබඳව 2012 අධ්‍යයනයක් කරන ලදී. එහි ප්‍රතිඵලය වූයේ දර ලිප භාවිත කළ ළමුන්ගෙන් 64%ක් ARI රෝගයෙන් පෙළෙන බවත්, අඟුරු ලිප භාවිත කළ 44%ක් බවත්ය.[13] ගල් අඟුරු සහ දර භාවිතය පාරිසරික ගැටළු මතු කර ඇත්තේ ඒවා දෙකම වඩාත් තිරසාර බලශක්ති ප්‍රභවයන් සඳහා වන තල්ලුව සමඟ ගැටෙන බැවිනි.[14] එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, දර සහ ගල් අඟුරු වාණිජකරණය කිරීම ආධාර පරිත්‍යාගශීලීන් සහ බලශක්ති හා ජල සම්පත් අමාත්‍යාංශය සහ වන විද්‍යා අංශය වැනි රාජ්‍ය ආයතන සමඟ මතභේදයට තුඩු දී ඇත.[14] එක්සත් ජාතීන්ගේ තිරසාර සංවර්ධන ඉලක්ක, විශේෂයෙන්ම ඉලක්ක අංක හත ( දැරිය හැකි සහ පිරිසිදු බලශක්තිය ) නිසා සියරා ලියොන්හි ප්‍රමුඛ බලශක්ති ප්‍රභවයන් බවට පත් වීමට සූර්ය හා ජලවිදුලිය යන දෙකටම ප්‍රබල තල්ලුවක් ඇත. සියෙරා ලියොන්හි නිවර්තන දේශගුණය, අධික වාර්ෂික වර්ෂාපතනය සහ ගංගා බහුල වීම නිසා සූර්ය හා ජලවිදුලි විකල්ප යථාර්ථවාදීව හඹායාමට හැකියාව ලැබේ.[15]
සූර්ය බලශක්තිය
[සංස්කරණය]ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් රාජධානියේ දෙපාර්තමේන්තුව (DFID) සමඟ එක්ව, සියෙරා ලියොන් 2025 වන විට එහි සියලුම පුරවැසියන්ට සූර්ය බලය ලබා දීමේ ඉලක්කය තබා ඇත.[16] මෙම අතිවිශාල ඉලක්කය කුඩා ඉලක්ක වලටද කැඩී ඇත. මෙම ඉලක්ක වලින් පළමුවැන්න 2016 දී අවම වශයෙන් නිවාස 50,000 කට සූර්ය බලය ලබා දීම, දෙවැන්න 2017 වන විට නිවාස 250,000 ක් සහ අවසානයේ 2020 වන විට පුද්ගලයින් 1,000,000 කට විදුලිය සැපයීමයි.[16] මෙම මුලපිරීම 2030 වන විට විවිධ අප්‍රිකානු රටවල් 14 කට විදුලිය සැපයීමට අපේක්ෂා කරන බලශක්ති අප්‍රිකා ප්‍රවේශ ව්‍යාපාරය යටතේ වැටේ.[12] මෙම සංයුක්ත ගිවිසුමට පෙර, සියෙරා ලියොන් හි සූර්ය බලශක්තිය සඳහා වූ පුද්ගලික අංශය දුර්වල වූ අතර, එය ඉලක්කගත ජනගහනයෙන් 5%කට වඩා අඩු පිරිසකට බලශක්තිය සැපයූ බැවිනි.[12] මෙයට එක් හේතුවක් වූයේ ආනයන බදු සහ බදු සහ තත්ත්ව පාලනයක් නොමැතිකමයි.[12] බලශක්ති අප්‍රිකා ඉලක්කය සපුරා ගැනීම සහතික කිරීම සඳහා, සියෙරා ලියොන් සහතික කළ සූර්ය නිෂ්පාදන සඳහා ආනයන බදු සහ එකතු කළ අගය මත බද්ද (වැට්) ඉවත් කිරීමට එකඟ වී ඇත.[16] මෙම වෙනස එහි පුරවැසියන්ට දැරිය හැකි, ගුණාත්මක සූර්ය නිෂ්පාදන සපයන අතරම විදේශ ආයෝජන දිරිමත් කිරීමට උත්සාහ කරනු ඇත. බදු සහ බදු නොමැති වීමත් සමඟ සූර්ය නිෂ්පාදන සඳහා 30% සිට 40% දක්වා පිරිවැය අඩුවීමක් සිදුවනු ඇතැයි ගණන් බලා ඇත.[12]
ජල විදුලි බලය
[සංස්කරණය]2012 වන විට සියෙරා ලියොන් සතුව ප්‍රධාන ජල විදුලි බලාගාර 3ක් ඇත. පළමුවැන්න 1982 දී ක්‍රියා විරහිත කරන ලද ගුමා ශාකය, දෙවැන්න නැගෙනහිර පළාතේ පිහිටා ඇති ඩෝඩෝ බලාගාරය සහ අවසානයේ බුඹුන ශාකයයි.[15] සේවා ගඟ, පම්පනා ගඟ, සේලි ගඟ, මෝවා ගඟ, සහ කුඩා ස්කාර්සීස් මත නව ජල විදුලි බලාගාර කිහිපයක් විවෘත කිරීමට ද හැකියාව ඇත.[15] මෙම සියලු ව්‍යාපෘති අතර, නිම කර ඇති සහ විභව යන දෙඅංශයෙන්ම, බුඹුන වේල්ල තවමත් සියරා ලියොන්හි විශාලතම ජල විදුලි ව්‍යාපෘති අතරින් විශාලතම වේ.[15] එය සේලි ගඟ සහ ෆ්‍රීටවුන් අසල පිහිටා ඇති අතර මෙගාවොට් 50ක් පමණ විදුලිය නිපදවීමට ඇස්තමේන්තු කර ඇත.[17] 2017 වන විට එහි ධාරිතාව මෙගාවොට් 400කින් වැඩි කිරීමට සැලසුම් කර තිබූ අතර ඒ සඳහා ඩොලර් මිලියන 750ක් පමණ වැය වනු ඇත.[18] බඹුන වේල්ල මගින් විදේශ ඉන්ධන සඳහා වැයවන ප්‍රමාණය අවම කර ගත හැකි අතර අවම වශයෙන් මසකට ඩොලර් මිලියන 2ක් රටට ඉතිරි කර ගත හැකි බව පුරෝකථනය කර ඇත.[19] අතීතයේ දී මෙම ව්‍යාපෘතියට ඩොලර් මිලියන 200 කට අධික අරමුදල් ලැබුණේ ලෝක බැංකුව, අප්‍රිකානු සංවර්ධන බැංකුව සහ ඉතාලි සමාගමක් වන සාලිනි ඉම්ප්‍රෙගිලෝ විසිනි.[17]
මූලාශ්‍ර
[සංස්කරණය]- ^ a b African Development Bank, OECD – Organisation for Economic Co-operation and Development (2009). African Economic Outlook 2009: Country Notes: Volumes 1 and 2. OECD Publishing. pp. 561–562. ISBN 978-92-64-07618-1.
- ^ Jackson, Emerson Abraham (2 July 2017). "Economic Methodology: Paradox of Ceteris Paribus Law in the Context of Sierra Leone". Méthod(e)s: African Review of Social Sciences Methodology. 2 (1–2): 31–40. doi:10.1080/23754745.2017.1354553. S2CID 31830778.
- ^ "Multidimensional Poverty Index 2023 Sierra Leone" (PDF). United Nations Development Programme Human Development Reports. 2023. සම්ප්‍රවේශය 26 July 2024.
- ^ a b "Settling for a future in Sierra Leone". New Agriculture. November 2007. 4 August 2020 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 20 February 2011.
- ^ König, Dirk (2008). Linking Agriculture to Tourism in Sierra Leone – a Preliminary Research. GRIN Verlag. p. 67. ISBN 978-3-638-94680-3.
- ^ Catling, David (1992). Rice in deep water. Int. Rice Res. Inst. p. 372. ISBN 978-971-22-0005-2.
- ^ Rice today, Volume 3:Rice facts. International Rice Research. 2004. p. 48.
- ^ "UN targets 'blood diamonds' trade". BBC News. 1 August 2003. සම්ප්‍රවේශය 28 April 2011.
- ^ "Sierra Leone". The World Factbook. CIA. සම්ප්‍රවේශය 15 September 2011.
- ^ "List of banned E.U. air carriers" (PDF). 25 March 2009 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 11 July 2007.. ec.Europa.eu
- ^ Sierra Leone News : Africell Presents Second Consignment of Food to all Quarantined Homes සංරක්ෂණය කළ පිටපත 6 ඔක්තෝබර් 2014 at the Wayback Machine. News.sl. Retrieved 24 February 2017.
- ^ a b c d e "Energy Africa Access Campaign Policy Compact Sierra Leone Final Report" (PDF). assets.publishing.service.gov.uk. සම්ප්‍රවේශය 2018-12-16.
- ^ a b c Taylor, Eldred Tunde; Nakai, Satoshi (19 June 2012). "Prevalence of Acute Respiratory Infections in Women and Children in Western Sierra Leone due to Smoke from Wood and Charcoal Stoves". International Journal of Environmental Research and Public Health. 9 (6): 2252–2265. doi:10.3390/ijerph9062252. ISSN 1660-4601. PMC 3397376. PMID 22829802.
- ^ a b Munro, Paul; van der Horst, Greg; Healy, Stephen (June 2017). "Energy justice for all? Rethinking Sustainable Development Goal 7 through struggles over traditional energy practices in Sierra Leone". Energy Policy. 105: 635–641. Bibcode:2017EnPol.105..635M. doi:10.1016/j.enpol.2017.01.038. ISSN 0301-4215.
- ^ a b c d "NATIONAL ENERGY PROFILE OF SIERRA LEONE [JUNE, 2012]" (PDF). www.undp.org. 7 August 2020 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 16 December 2018.
- ^ a b c "Sierra Leone solar push aims to bring electricity to all by 2025". Reuters. 2016-05-11. සම්ප්‍රවේශය 2018-12-16.
- ^ a b "The endgame of the Bumbuna hydroelectric plant project". Centre for Public Impact (CPI). සම්ප්‍රවේශය 2018-12-16.
- ^ "Sierra Leone signs MoU for $750 million hydropower boost". Reuters. 2011-05-26. සම්ප්‍රවේශය 2018-12-16.
- ^ "Hydro brings light and hope to Sierra Leone". Reuters. 2009-09-24. සම්ප්‍රවේශය 2018-12-16.