රීයුනියන් හි සංස්කෘතිය
රීයුනියානුවන් සංස්කෘතිය යනු යුරෝපීය, අප්‍රිකානු, ඉන්දියානු, චීන සහ ඉන්සියුලර් සම්ප්‍රදායන්හි සම්මිශ්‍රණයකි (métissage). වැඩියෙන්ම කතා කරන භාෂාව වන රීයුනියන් ක්‍රියෝල්, ප්‍රංශ භාෂාවෙන් ව්‍යුත්පන්න වී ඇත.
භාෂාව
[සංස්කරණය]ප්‍රංශ යනු රීයුනියන් හි එකම නිල භාෂාවයි. නිල නොවුනත්, රීයුනියන් ක්‍රියෝල් ප්‍රංශ භාෂාව සමඟ බහුලව කතා කරයි. ක්‍රියෝල් සාමාන්‍යයෙන් අවිධිමත් අරමුණු සඳහා භාවිතා වන අතර පරිපාලනමය අරමුණු සඳහා මෙන්ම අධ්‍යාපනය සඳහාද නිල භාෂාව ප්‍රංශ වේ.[1]
රීයුනියන් හි කතා කරන අනෙකුත් භාෂා ඇතුළත් වේ: කොමෝරියන් වර්ග (විශේෂයෙන් Shimaore) සහ මැලගසි, මයෝට් සහ මැඩගස්කරය වෙතින් මෑත සංක්‍රමණිකයන් විසින්; චීන ප්‍රජාවේ සාමාජිකයින් විසින් මැන්ඩරින්, හක්කා සහ කැන්ටනීස්; ඉන්දියානු භාෂා, බොහෝ දුරට දෙමළ, ගුජරාටි සහ හින්දි; සහ මුස්ලිම් කුඩා ප්‍රජාවක් විසින් කතා කරන අරාබි. දිවයිනේ උපන් අය ප්‍රංශ සහ ක්‍රියෝල් භාවිතා කිරීමට නැඹුරු වන බැවින් මෙම භාෂා සාමාන්‍යයෙන් සංක්‍රමණිකයන් විසින් කතා කරනු ලැබේ.
කැන්ටනීස්, අරාබි සහ දෙමළ සමහර පාසල්වල විකල්ප භාෂා ලෙස ඉදිරිපත් කෙරේ.[2]
සංගීතය
[සංස්කරණය]රීයුනියන් හි ආරම්භ වූ සංගීත ප්‍රභේද දෙකක් තිබේ: සෙගා, එය කලින් ආරම්භ වූ අතර එය මොරිෂස්, රොඩ්රිගුස් සහ සීෂෙල්ස් හි සම්ප්‍රදායික වේ, සහ 19 වන සියවසේ ආරම්භ වූ මාලෝයා, රීයුනියන් හි පමණක් දක්නට ලැබේ. සෑම දෙසැම්බර් 20 දිනකම, රීයුනියන් දූපත හි වැසියන් රීයුනියන් නිදහස් දිනය සමරයි. Fête des Cafres හෝ "Fet' Kaf'" ලෙසද හඳුන්වන මෙම සැමරුම, 1848 දී දෙවන ජනරජය (ප්‍රංශය) විසින් වහල්භාවය අහෝසි කිරීමේ ප්‍රකාශය සිහිපත් කරයි. "cafre" යන යෙදුම "Cafrerie" හි අප්‍රිකානුවන් වෙත යොමු කරයි. (දකුණු අප්‍රිකාවේ කොටසකි). එය ව්‍යුත්පන්න වී ඇත්තේ යටත් විජිත ප්‍රංශයේ ආරම්භ වූ ඇමරිකානු ස්ලැන්ග් "නිගර්" හෝ "නෙග්‍රේ" ට සමාන වන "කෆර්" යන අප්‍රිකානු වචනයෙනි.[3]
අද, 21 වන සියවසේ, රීයුනියානුවන් දිගු පීඩාකාරී කාල පරිච්ඡේදයක අවසානය සතුටින් සමරයි. කැෆේර්, මැලගසි, කොමෝරියන්, ඉන්දියානුවන්, යාබ්ස්, සෝරයිල්ස් සහ අගනගර වැසියන්, රීයුනියන් හි විශිෂ්ට සංගීත ප්‍රභේද දෙක වන සේගා සහ මාලෝයා රිද්මයට නටමින් වීදිවල රැස් වෙති.[4] බොහෝ ප්‍රසංග සංවිධානය කර ඇත, ඒවායින් බොහොමයක් නොමිලේ, මෙන්ම ඇඳුම් පැළඳුම් පෙළපාළි සහ මෙරංගු වැනි නර්තන සංදර්ශන පවත්වයි.
ආහාර පිසීම
[සංස්කරණය]
සෑම විටම බත් සමඟ, වඩාත් සුලභ කෑම වන්නේ ව්‍යංජන, ඉන්දියානු ව්‍යංජන, රුගේල් සහ සිවට් වල දේශීය අනුවාදයකි. ව්‍යංජන සෑදී ඇත්තේ ළූණු, සුදුළූණු සහ කහ වැනි කුළුබඩු (දූපතේ "සෆ්‍රාන් පී" ලෙස හැඳින්වේ),[5] මාළු, මස් සහ බිත්තර බදින ලද ඒවාය; ඉන්පසු තක්කාලි එකතු කරනු ලැබේ. කෑම ඉඟුරු සමග රස කළ හැක; කොම්බාවා පොතු බොහෝ විට එකතු කරනු ලැබේ. සූයි (බත් සමග, පැස්ටා සමග නොවේ) සහ අන්නාසි සමග ඌරු මස් වැනි අනෙකුත් ආසියානු කෑම වර්ග තිබේ.[6]
ජනප්‍රිය රියුනියන් කෑම වර්ග සඳහා උදාහරණ කිහිපයක් ඇතුළත් වේ:
- අචාර්ඩ්ස් (ආචාර් විසින් ආභාෂය ලත්)
- කැබ්රි මසාලේ
- කරි පොලෙට්
- රූගේල් දකටීන්
- රුගේල් මෝරේ
- රුගේල් සෝසිස්
- බූචොන්
පොදුවේ ගත් කල, මස් හෝ මාළු නොමැතිව කෑම වර්ග කිහිපයක් ඇත, එබැවින් නිර්මාංශ විකල්ප කිහිපයක් තිබේ. ඒවායින් එකක් වන්නේ චෞචෝ චයෝටේ ග්‍රේටින් ය. එසේ නොමැති නම්, ප්‍රධාන වශයෙන් කුකුළු මස් පරිභෝජනය කරනු ලැබේ. දේශීය විශේෂත්වයක් වන්නේ ටැංගු[7] සිවෙට් (හෙජ්ජෝග් පවුලට අයත්) ය.
ක්‍රීඩා
[සංස්කරණය]මොරිංගු යනු කපොයිරා හා සමාන ජනප්‍රිය සටන්/නැටුම් ක්‍රීඩාවකි. අත්පන්දු ක්‍රීඩක ජැක්සන් රිචඩ්සන් මෙන්ම කරාටේකා ලුසී ඉග්නේස් වැනි ප්‍රසිද්ධ රීයුනියන් ක්‍රීඩක ක්‍රීඩිකාවන් කිහිප දෙනෙක් සිටිති. රීයුනියන් හට ලෝක ව්‍යාප්ත වෘත්තීය රළ පැදීම සඳහා දායකත්වයන් ගණනාවක් ඇත. එය ජෙරමි ෆ්ලෝරස්, ජොහැන් ඩෙෆේ සහ ජස්ටින් මවුවින් ඇතුළු කැපී පෙනෙන රළ සැරිසරන්නන්ගේ නිවහන වී ඇත. සුප්‍රසිද්ධ සර්ෆින් තරගයක් වන ශාන්ත ලියු ලෝක සර්ෆින් ශූරතා තරඟ කිහිපයකට සත්කාරකත්වය ලබා දී ඇත. 1992 සිට, රීයුනියන් විසින් Grand Raid යන කුඩ නාමය යටතේ අල්ට්‍රාමැරතන් තරඟ ගණනාවක් පවත්වා ඇත. 2018 වන විට, විවිධ ධාවන තරඟ හතරක් පවත්වයි: ඩයගොනල් ඩෙස් ෆවුස්, ද ට්‍රේල් ඩි බෝර්බන්, මැස්කරයින්ස් සහ සෙම්බ්‍රොකල් ට්‍රේල්.[8] වාර්ෂික මලල ක්‍රීඩා රැස්වීම ඩි ලා රීයුනියන් ස්ටේඩ් පෝල් ජුලියස් බෙනාඩ් හිදී Ligue Réunionnaise d'athlétisme විසින් පවත්වනු ලැබේ.[9]
පාපන්දු
[සංස්කරණය]පාපන්දු යනු ජනප්‍රියම ක්‍රීඩාවයි. 850,000 ඉක්මවන ජනගහනයක් සඳහා බලපත්‍රලාභී ක්‍රීඩකයින් 30,000කට අධික සංඛ්‍යාවක් සිටින අතර, එය තරුණ තරුණියන්ගේ තේරීමේ ක්‍රීඩාව ලෙස පවතී. රීයුනියන් හි පළමු අංශය ලෙස හැඳින්වෙන ඉහළම මට්ටමේ තරඟාවලිය ප්‍රංශයේ (DH) අගනගරයේ ගෞරවනීය අංශයකට සමාන වුවද, සියලුම යෞවනයන් බලාපොරොත්තු වන්නේ දිනක ඉහළම මට්ටමේ ක්‍රීඩා කිරීමටය.
ලෝරන්ට් රොබට්, ෆ්ලොරන්ට් සිනාම-පොන්ගොල්ල, ගුයිලූම් හෝරාවු, දිමිත්‍රි පයෙට්, බෙනොයිට් ට්‍රෙමොලිනාස් (ප්‍රංශ ජාතික කණ්ඩායමට ක්‍රීඩා කළ එකම රීයුනියන්වරු පස්දෙනා), බර්ට්රන්ඩ් රොබට්, තෝමස් ෆොන්ටේන්, ලුඩොවික් අජෝර්ක්, ෆැබ්රිස් වැනි ක්‍රීඩකයින්ට මෙය සිදුවී ඇත. ඒබ්රියෙල් (රීයුනියන් සම්භවයක් ඇති) සහ විල්ෆ්‍රඩ් මොයිම්බේ (රීයුනියන් සම්භවයක් ඇත), නම් කිරීමට නමුත් කිහිපයක්. භූමියට තමන්ගේම කණ්ඩායමක් ඇත, ඒ රීයුනියන් ජාතික පාපන්දු කණ්ඩායම.
නිර්මාණ ශිල්පය
[සංස්කරණය]
ව්‍යුහාත්මකව, දේශීය ක්‍රියෝල් නිවස සමමිතික යැයි කියනු ලැබේ.[10] ඇත්ත වශයෙන්ම, ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියෙකු නොමැති විට, කම්කරුවන් බිම මත රේඛාවක් අඳින අතර සෑම පැත්තකින්ම සමාන කොටස් දෙකක් ගොඩනගනු ඇත, එහි ප්‍රතිඵලය වශයෙන් සෘජුකෝණාස්රාකාර හැඩයේ නිවාස ඉදිවිය. වෙරන්ඩා යනු නිවසේ වැදගත් අංගයකි. එය නිවස ඉදිරිපිට ඉදිකරන ලද එළිමහන් ටෙරස් එකක් වන අතර, එහි පොහොසත්කම පාරට පෙන්වීමට ඉඩ සලසයි. ක්‍රියෝල් උද්‍යානයක් නිවස සම්පූර්ණ කරයි. එය වනාන්තරයේ දක්නට ලැබෙන දේශීය ශාක වලින් සමන්විත වේ. සාමාන්‍යයෙන් ඕකිඩ්, ඇන්තූරියම් සහ විවිධ වර්ගයේ පර්ණාංග සහිත හරිතාගාරයක් ඇත.
විලා ඩෙරමන්ඩ්-බැරේ යනු ක්‍රියෝල් වාස්තුවිද්‍යාත්මක ආකෘතියකි.[11]
සම්ප්‍රදායන්
[සංස්කරණය]සංගීත ප්‍රකාශන ආකාර දෙකක් ඓතිහාසිකව රීයුනියන් දූපත හි ජනප්‍රවාද සම්ප්‍රදාය සාදයි. එකක්, සේගා, ක්වඩ්‍රිල් හි ක්‍රියෝල් ප්‍රභේදයකි, අනෙක, ඇමරිකානු බ්ලූස් වැනි මැලෝයා, අප්‍රිකාවෙන් පැමිණේ, වහලුන්ගේ නොස්ටැල්ජියාවෙන් සහ වේදනාවෙන් පැමිණ ඇත.
සාම්ප්‍රදායික බටහිර වාද්‍ය භාණ්ඩවල (ඒකෝඩියන්, හාර්මොනිකා, ගිටාරය, ආදිය) රිද්මයට අනුව වෙස්වලාගත් බෝල්රූම් නැටුමක් වන සේගා එකල යටත් විජිත සමාජයේ විනෝදය පිළිබඳ සාක්ෂියකි. අද, එය තවමත් මුරුසියන් සේගා සහ රොඩේසියානු සේගා සමග, රීයුනුයන් දූපතේ සහ මස්කරීන් දූපත් සමූහයේ සාමාන්‍ය බෝල්රූම් නර්තනය වේ.
වහලුන්ගේ මැලෝයා, තනු සහ අභිනයන්ගෙන් පිරුණු චාරිත්‍රානුකූල නර්තනයක්, ගිනිමැලයක් වටා රහසිගතව රාත්‍රියේදී සිදු කරන ලදී. එය සමඟ ඇති උපකරණ කිහිපයක් ශාක වලින් සාදන ලදී (උණ, කරවිල, ආදිය).
මෙම සංගීත කලා මාධ්‍යයේ රසයෙන් ඔබ්බට, වහලුන්ගේ මතකය, ඔවුන්ගේ දුක් වේදනා සහ ඔවුන්ගේ මුලිනුපුටා දැමීම පිළිබඳ මතකය සදාකාලික කිරීමට මල්ඔය කණ්ඩායම්වලට අවශ්‍ය විය. සමහර විට මතභේදාත්මක පාඨ හරහා, ඔවුන් ප්‍රංශයට එහි වහල් හිමිකාරීත්වයේ අතීතය මතක් කර දෙන අතර මෙම යටත් විජිත යුගය මිනිසුන්ට කළ හානිය අවධාරණය කරයි; දිවයිනේ ඉතිහාසය තුළ, මැල්ඔය කලාකරුවන් සහ කබාර් (රැස්වීම්) සමහර විට බලධාරීන් විසින් තහනම් කරන ලදී.
වහල්භාවය අහෝසි කිරීම සැමරීම සඳහා රජයේ නිවාඩු දිනයක් ස්ථාපිත කිරීමත් සමඟ (ෆෙටේ කැෆ්', දෙසැම්බර් 20), මලෝයාට නිල පිළිගැනීමක් ලැබී ඇත; එය මහජන ගුවන්විදුලියෙන් නිතිපතා වාදනය වන අතර බොහෝ ඩිස්කොතේක් සහ නැටුම් සාදයන් එය නිතිපතා වැඩසටහන්ගත කරයි; එය ප්‍රබෝධයක් පවා භුක්ති විඳිමින් සිටී: කණ්ඩායම් නවීන අනුවාද, මෝස්තර සහ විධිවිධාන, එනම් මැලෝගේ සහ අනෙකුත් විදුලි මලෝයා වැනි දේ කිරීමට පටන් ගෙන ඇත.
රීයුනියන් දූපත හි සමහර සංකේතාත්මක සංගීත කණ්ඩායම්වලට ඇතුළත් වන්නේ: ගෲපේ ෆ්ලොක්ලොරික් ඩි ලා රියුනියන්, කලූ පිලේ, බැස්ටර්, ඔසනොසාවා, සිස්කාකන්, පැට්'ජෝන්, ඩැනියෙල් වරෝ, ටිසෝර්ස්, ආදිය. අපට ශ්‍රේෂ්ඨ මලෝයා ගායකයන්ගෙන් එකක් ද සඳහන් කළ හැකිය: ලෝ ර්වා කෆ්. ශාන්ත-සුසෑන් හි උපත ලද ඔහු මාලෝයා ගායනා කළ පළමු අයගෙන් කෙනෙකි. 2004 දී ඔහු මිය යන විට ඔහුගේ අවමංගල්‍යයට බොහෝ දෙනෙක් පැමිණ සිටියහ.
2008 දී, කලාකරු බ්‍රයිස් ගිල්බට් ලා රීයුනියන් නමින් වීඩියෝ පටයක් සාදන ලදී. මෙම ක්ලිප් එකේ, ඔහු දිවයිනේ සියලුම භූ දර්ශන තරණය කරන ආකාරය අපට පෙනේ.
සමකාලීන නර්තන ක්‍ෂේත්‍රය තුළ, ඔහුගේ අනන්‍යතාවය පිළිබඳ දැක්මේ හැඟීම ශක්තිමත් කරන ශාන්ත-ඩෙනිස් ද ලා රියුනියන් සහ හයියර්ස් හි ද්විත්ව මූලස්ථානයක් ඇති ප්‍රංශයේ එකම සමාගම මෙහෙයවන නර්තන ශිල්පී පැස්කල් මොන්ට්රෝජ් ගැන සඳහන් කළ හැකිය. 2007 දී, ශාන්ත-ඩෙනිස් ඩි ලා රීයුනියන් නගරය එහි ශාන්ත-ඩෙනිස් ඩාන්ස් උත්සවයේ කලාත්මක අධ්‍යක්ෂණය ඔහුට භාර දුන්නේය.
දිවයිනේ ලා රීයුනියන් හි ප්‍රාදේශීය සංරක්ෂණාගාරය පිහිටා ඇති අතර එය ඉගැන්වීම් මධ්‍යස්ථාන හතරක් ඇති අතර 1987 හි එවකට කලාපයේ සභාපති වූ පියරේ ලැගෝර්ගු ගේ පෙළඹවීම යටතේ නිර්මාණය කරන ලදී. අද වන විට, සංරක්ෂණාගාරවල (නැටුම්, සංගීතය සහ රංග කලාව උගන්වන) සම්ප්‍රදායික නැටුම් අමතක නොවුණත්, උගන්වනු ලබන්නේ සම්භාව්‍ය නැටුම්, සමකාලීන නැටුම් සහ භරත නාට්‍ය නැටුම් ය. මෙම සිසුන්ට Diier Boutiana cie "konpani Soul city" 98, Soraya Thomas cie "Morphose" 99 or Éric Languet cie "danse en l'R "100 වැනි රීයුනියන් හි නර්තන ශිල්පීන් සමඟ නර්තනයේ යෙදීමට නිරන්තරයෙන් අවස්ථාව ලැබේ. මෙම විවිධ දේශීය සමාගම් රීයුනියන් හි වැසියන්ට වෘත්තීය වශයෙන් නැටීමට ඉඩ සලසයි.
නාගරික සංස්කෘතිය ද එහි පෙනුම ඇති කර ඇති අතර, ප්‍රංශයේ සහ එක්සත් ජනපදයේ අගනගරයේ ප්‍රවණතා සහ බලපෑම් අනුගමනය කරයි. මේ අනුව, හිප්-හොප් සංස්කෘතිය වර්ධනය වෙමින් පවතී, නමුත් ragga dancehall, KM David හෝ Kaf Malbar මෙම නව ව්‍යාපාරයේ ප්‍රධානියා වන අතර, දිවයින පුරා සිටින තරුණ පරම්පරාවට බලපෑම් කරමින්, ඔවුන්ගේ ගීත mp3 හෝ අන්තර්ජාලය මගින් ව්‍යාප්ත වේ. බොහෝ තරුණ කලාකරුවන් මෙම සංගීතය තුළ "බිඳ යාමට" උත්සාහ කරන අතර, ඔවුන්ගේ කර්මාන්තය දේශීයව පමණක් නොව ජාත්‍යන්තරව ද සාධාරණ ලෙස සංවර්ධනය වෙමින් පවති.
මූලාශ්‍ර
[සංස්කරණය]- ^ "Ethnologue report (language code:rcf)". Ethnologue.com. 18 December 2010 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 April 2010.
- ^ "NRI" (PDF). 21 August 2010 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 16 April 2010.
- ^ "La France coloniale". casls.uoregon.edu. 22 December 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 July 2021.
- ^ "Au rythme de la musique créole à La Réunion". Île de la Réunion Tourisme (ප්‍රංශ බසින්). 25 June 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 July 2021.
- ^ "Le Curcuma". Île de la Réunion Tourisme (ප්‍රංශ බසින්). 9 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 July 2021.
- ^ "Sauté de porc à l'ananas très facile". Marmiton (ප්‍රංශ බසින්). 16 July 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 July 2021.
- ^ "Le civet de Tangue, par Pépé do Fé". Clicanoo.re (ප්‍රංශ බසින්). 1 August 2020 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 7 July 2021.
- ^ "The Grand Raid: 25 years of madness!". La Réunion. 12 October 2017. 20 August 2018 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 20 August 2018.
- ^ "Site officiel de la Ligue Réunionnaise d'Athlétisme". 5 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 March 2023.
- ^ "Tableau économique régional de La Réunion, Institut national de la statistique et des études économiques, 2007" (PDF). 9 October 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF).
- ^ "La Villa Déramond Barre". Carte de La Réunion (ප්‍රංශ බසින්). 23 March 2016. 24 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 July 2021.