නීතිය - ගිවිසුම් ප්‍රතිෂ්ටාව පරිබාධකය
නීතිය - ගිවිසුම් ප්‍රතිෂ්ටාව පරිබාධකය. ප්‍රතිෂ්ටාව යනු පොදු නීතිය යටතේ ගිවිසුමක අන්තර්ගත වන විවාදයට බඳුන් වූ කාරණයකි. (මුල්‍යමය) සිවිල් නීතිය එය වැදගත් නොවේ. මෙහි මුලික අදහස නම් ගිවිසුමට අදාල පාර්ශවයන් කේවල් කිරීම සඳහා වටිනාකමක් ඇති යමක් ඉදිරිපත් කළ යුතු වීමයි. එම තත්ත්වය එක් පාර්ශවයකට වාසිදායක වීමහෝ හානිදායක විය හැක ප්‍රතිෂ්ටාව රීතින් 3 මඟින් පාලනය වේ.
1. ප්‍රතිෂ්ටාව සරිලන ප්‍රමාණයට විය යුතු අතර ප්‍රමාණවත්ම නොවිය යුතුයි. උදා: පැන්සයකට කාරයක් මිලදී ගැනිම සඳහා නෛතිකව බැඳීසිටින ගිවිසුමක් ඇතිකර ගත හැක. මෙහිදී ප්‍රතිෂ්ටාව ප්‍රමාණවත් නොවීම අත්‍යාවශ්‍ය කාරණයක් නොවීම, එක් පාර්ශවයක ප්‍රතිෂ්ටාව අනෙක් පාර්ශවයේ ප්‍රතිෂ්ටාව වඩා විශාල වශයෙන් වැඩි වීම එම ගිවිසුම අවලංගු වීමට හේතුවක් වීමට ඉඩඇත. එවැනි ගිවිසුම් වංචාව, බලකිරිම හා අසමාන කේවල් කිරීමේ බලය හෝ මහජන ප්‍රතිපත්ති වලට බටහැනි වීම වැනි හේතූන් නිසා අවලංගු කල හැක. තවත් අවස්ථාවක දී සමපාර්ශ්වීය ගිවිසුම් පැවතිය හැකි අතර එහි දී එක් ගිවිසුමක් තවත් ගිවිසුමක් සඳහා ප්‍රතිෂ්ටාවක් වේ. කෙසේ වෙතත් ප්‍රතිෂ්ටාව අර්ථ විරහිත දෙයක් බවට පවතින විව්චන ඉතාමත් අල්පය.
2. ප්‍රතිෂ්ටාව අතීත දෙයක් නොවිය යුතුය. Eastwoos Vs Kengon නඩුවේ දී තරැණියකගේ භාරකරැ විසින් ඇගේ අධ්‍යාපනය හා අනාගත දියුණුවටත් විවාහය සඳහාත් ණයක් ලබාගත් අතර විවාහයට පසුව ඇගේ ස්වාමිපුරැෂයා එම ණය ගෙවා දැමීමට එකඟ විය. අධිකරණ තීන්දුව වුයේ භාරකරැට එම පොරොන්දුව බලාත්මක කළ නොහැකි බවත් ඇගේ අධ්‍යාපනයට ණය ලබා ගැනීම අතීත ප්‍රතිෂ්ටාවක් බවත් එය ඇගේ සැමියා ගෙවීමට පොරොන්දු වීමට පෙර සම්පූර්ණ වූ බවත් ය.
3. ප්‍රතිෂ්ටාව පොරොන්දුව ලැබූ තැනැත්තාගෙන් විය යුතුය. A පුද්ගලයා විසින් C පුද්ගයාට B පුද්ගයා කළ සේවයට ගෙවිමට පොරොන්දු වීම එවැනි පොරොන්දු ලාභීන් කිහිපයන් සිටින වටයක දී ප්‍රතිෂ්ටාව ඉන් එක් අයෙකුගෙන් පමණක් විය යුතුය.
සිවිල් නීති සම්ප්‍රදායේ දී නම් පොරොන්දු හුවමාරැ කර ගැනීම හෝ ඒකමතිකව සිටිම වටිනා දේවල් හුවමාරැ කරගැනීම වඩා නිවැරදි ක්‍රමයක් බව පිළිගැනේ.
ඔබ මට පොතක් පොරොන්දු වුවහොත් මම ඔබට කිසිවක් ආපසු නොදී එම ත්‍යාගය පිළිගන්නේ නම් මට ඒ පොත සඳහා නීතිමය අයිතිවාසිකමක් ඇති අතර ඔබ මට පොත ත්‍යාගයක් වශයෙන් දුන්නාය යන සිතුවිල්ලද වෙනස් කල නොහැක. පොදු නීති සම්ප්‍රදායේ දී කුප්බා සංකල්පය (Culpa) නමනි පරිබාධකය ප්‍රභේදයක් පූර්ව ගිවිසුම් ගණුදෙනු වලදී භාවිතයට ගැනීම ඉහළ යමින් පවතී. පරිබාධකය සාධාරණත්වය මත පදනම් වූ මතවාදයක් වන අතර එහි දී එක්පාර්ශවයක් අනෙක් පාර්ශවයට සහතික වන අතර එම පාර්ශවය එම සහතික වීම මත රඳාපැවතීමෙන් හානිදායක අවස්ථාවන් වලදී නෛතික බැඳීම ඇති කරයි. විශ්ලේෂණයන් ගණනාවක් පරිබාධකය ඒ වෙනුවට භාවිත කළ හැකි බවට ද යෝජනා කරයි. කෙසේ වෙතත් අධිකරණ තීන්දුවලට වඩා මෙම සංකල්පය ඉවත් කිරිමේ හැකියාව ඇත්තේ ව්‍යවස්ථාදායකයට ය.