දකුණු අප්‍රිකාවේ භූගෝලය
දකුණු අප්‍රිකාවේ පිහිටා ඇති අතර වෙරළ තීරය කිලෝමීටර 2,500 (සැතපුම් 1,553) ට වඩා වැඩි සහ සාගර දෙකක් (දකුණු අත්ලාන්තික් සහ ඉන්දියානු) ඔස්සේ විහිදේ. වර්ග කිලෝමීටර 1,219,912 (වර්ග සැතපුම් 471,011),[1] සහිත දකුණු අප්‍රිකාව ලොව 24 වැනි විශාලතම රට වේ.[2] ප්‍රින්ස් එඩ්වඩ් දූපත් හැර, රට පිහිටා ඇත්තේ අක්ෂාංශ 22° සහ 35°S අතර දේශාංශ 16° සහ 33°E අතර ය. දකුණු අප්‍රිකාවේ අභ්‍යන්තරය විශාල, බොහෝ ස්ථානවල පාහේ පැතලි සානුවකින් සමන්විත වන අතර එය මීටර් 1,000 (අඩි 3,300) සහ මීටර් 2,100 (අඩි 6,900) අතර උන්නතාංශයකින් යුක්ත වන අතර නැගෙනහිරින් ඉහළම සහ බටහිරට සහ උතුරට මෘදු ලෙස පහළට බෑවුම් වේ. දකුණට සහ නිරිත දෙසින් තරමක් දුරට[3] මෙම සානුව මහා එස්කාප්මන්ට් වලින් වටවී ඇත.[4] එහි නැඟෙනහිර සහ උසම ප්‍රදේශය ඩ්‍රැකන්ස්බර්ග් ලෙස හැඳින්වේ.[5] ඩ්‍රැකන්ස්බර්ග් හි මීටර් 3,450 (අඩි 11,320) හි මාෆාඩි උසම කඳු මුදුනයි. ක්වාසුලු-නටාල්-ලෙසොතෝ ජාත්‍යන්තර මායිම සෑදී ඇත්තේ මීටර් 3,000 (අඩි 9,800) ට වැඩි උන්නතාංශයකට ළඟා වන මහා කඳුකරයේ ඉහළම කොටස මගිනි.[6]
සානුවේ දකුණු සහ නිරිතදිග කොටස් (මුහුදු මට්ටමේ සිට ආසන්න වශයෙන් මීටර 1,100 - 1,800) සහ යාබද තැනිතලාව (මුහුදු මට්ටමේ සිට ආසන්න වශයෙන් මීටර 700 - 800 - දකුණු පස සිතියම බලන්න) මහා කරෝ ලෙස හැඳින්වේ. විරල ජනාකීර්ණ පඳුරු බිම් වලින් සමන්විත වේ. උතුරින්, මහා කරෝ වඩාත් ශුෂ්ක බුෂ්මන්ලන්තයට මැකී යයි, එය අවසානයේ රටේ වයඹ දෙසින් කලහාරි කාන්තාරය බවට පත්වේ. සානුවේ මැද-නැගෙනහිර සහ උසම කොටස හයිවෙල්ඩ් ලෙස හැඳින්වේ. සාපේක්ෂ වශයෙන් හොඳින් ජලය සපයන මෙම ප්‍රදේශය රටේ වාණිජ ගොවිබිම් වලින් විශාල ප්‍රමාණයකට නිවහන වන අතර එහි විශාලතම නගරය (ගවුටෙන්ග්) අඩංගු වේ. හයිවෙල්ඩ්ට උතුරින්, 25° 30' S අක්ෂාංශ රේඛාවේ සිට, සානුව බුෂ්වෙල්ඩ් වෙත පහළට බෑවුම් වන අතර, එය අවසානයේ ලිම්පෝපෝ ගංගා පහත් බිම්වලට හෝ ලෝවෙල්ඩ් වෙත ගමන් කරයි.[4]
මහා කඳුකරයට පහළින්, ඊසාන දෙසින් දක්ෂිණාවර්තව ගමන් කරන වෙරළ තීරය සමන්විත වන්නේ, ඹුමලංග ඩ්‍රැකන්ස්බර්ග් (ග්‍රේට් එස්කාර්ප්මන්ට් හි නැගෙනහිර කොටස) ට පහළින්, ම්පුමලංග ලෝවෙල්ඩ් වෙත ඒකාබද්ධ වන ලිම්පෝපෝ ලෝවෙල්ඩ් වලින්ය.[7] මෙය කඳු මුදුනට ඉහළින් ඇති හයිවෙල්ඩ් වලට වඩා උණුසුම්, වියලි සහ අඩු තීව්‍රතාවයකින් වගා කෙරේ.[4] උතුරු-නැගෙනහිර දකුණු අප්‍රිකාවේ ලිම්පෝපෝ සහ ඹුමලංග පළාත්වල පිහිටා ඇති කෘගර් ජාතික වනෝද්‍යානය, වර්ග කිලෝමීටර් 19,633 (වර්ග සැතපුම් 7,580) ආවරණය වන පරිදි ලෝවෙල්ඩ් හි විශාල කොටසක් අල්ලාගෙන සිටියි.[8]
.jpg)
මහා එස්කාප්මන්ට් හි දකුණු සහ නිරිත දිග දිගට පහළින් ඇති වෙරළ තීරයේ වෙරළට සමාන්තරව දිවෙන කේප් ෆෝල්ඩ් කඳු පරාසයන් කිහිපයක් අඩංගු වන අතර එය මහා කඳුකරය සාගරයෙන් වෙන් කරයි.[9][10] (මෙම සමාන්තර නැමුණු කඳු පරාසයන් සිතියමේ පෙන්වා ඇත, වමට ඉහළින්. මෙම කඳු පන්තිවලට උතුරින් මහා කඳුකරයේ ගමන් මාර්ගය සැලකිල්ලට ගන්න.) අවුටෙනික්වා සහ ලැන්ග්බර්ග් කඳු වැටිය අතර භූමිය දකුණින් සහ උතුරින් ස්වර්ට්බර්ග් කඳු වැටිය. එය කුඩා කරෝ ලෙස හැඳින්වේ,[4] එය මහා කරෝට සමාන අර්ධ කාන්තාර පඳුරු බිම් වලින් සමන්විත වේ, හැර එහි උතුරු තීරය දිගේ ස්වර්ට්බර්ග් කඳු පාමුල තරමක් ඉහළ වර්ෂාපතනයක් ඇති අතර, එබැවින් එය මහා කරෝට වඩා වගා කෙරේ. අවුට්ෂූර්න් අවට පැස්බරා වගා කිරීම සඳහා ලිට්ල් කරෝ ප්‍රසිද්ධය. ස්වර්ට්බර්ග් පරාසයට උතුරින් මහා එස්කාර්ප්මන්ට් දක්වා වූ පහත් බිම් ප්‍රදේශය ග්‍රේට් කරෝ හි පහත් බිම් කොටස වන අතර එය මහා එස්කාර්ප්මන්ට් ට ඉහලින් ඇති කරෝ වලින් දේශගුණික හා උද්භිද විද්‍යාත්මකව වෙන්කර හඳුනාගත නොහැක. අවුටෙනික්වා සහ ලැන්ග්බර්ග් පරාසයන් සහ සාගරය අතර ඇති පටු වෙරළ තීරය වසර පුරා මධ්‍යස්ථව ඉහළ වර්ෂාපතනයක් ඇති අතර එය උද්‍යාන මාර්ගය ලෙස හැඳින්වේ. එය දකුණු අප්‍රිකාවේ (සාමාන්‍යයෙන් වනාන්තර-දුප්පත් රටක්) වඩාත් පුළුල් වනාන්තර ප්‍රදේශ සඳහා ප්‍රසිද්ධය.
රටේ නිරිතදිග කෙළවරේ, කේප් අර්ධද්වීපය අත්ලාන්තික් සාගරයට මායිම් වන වෙරළ තීරයේ දකුණු කෙළවරේ ඇති අතර අවසානයේ ඔරේන්ජ් ගඟෙන් නැමීබියාව සමඟ රටේ මායිමෙන් අවසන් වේ. කේප් අර්ධද්වීපයේ මධ්‍යධරණී දේශගුණයක් ඇත, එය සහ එහි ආසන්නතම වටපිටාව උප සහරා අප්‍රිකාවේ ශීත ඍතුවේ දී එහි වැඩිම වර්ෂාපතනයක් ලැබෙන එකම කොටස වේ.[11][12] කේප් අර්ධද්වීපයට උතුරින් වෙරළබඩ තීරය බටහිරින් අත්ලාන්තික් සාගරයෙන් සහ උතුරු-දකුණට දිවෙන කේප් ෆෝල්ඩ් කඳුකරයේ පළමු පේළිය නැගෙනහිරින් මායිම් වේ. කේප් ෆෝල්ඩ් කඳුකරය 32° S අක්ෂාංශ රේඛාවෙන් පිටතට ගමන් කරයි,[10] ඉන්පසු මහා එස්කාප්මන්ට් වෙරළබඩ තැනිතලාව මායිම් කරයි. මෙම වෙරළ තීරයේ දකුණු දෙසින් පිහිටි කොටස, ශීත ඍතු වර්ෂාව මත රඳා පවතින, තිරිඟු වගා කරන වැදගත් කලාපයක් වන ස්වාර්ට්ලන්ඩ් සහ මැල්මෙස්බරි තැන්න ලෙස හැඳින්වේ. ඔරේන්ජ් ගඟ අසල වඩාත් ශුෂ්ක බවට පත් වන නාමක්වාලන්ඩ්[13] ලෙසින් උතුරු ප්‍රදේශය හැඳින්වේ. වැටෙන කුඩා වර්ෂාව ශීත ඍතුවේ දී ඇද හැලෙයි,[12] එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස වසන්තයේ (අගෝස්තු-සැප්තැම්බර්) විශාල වෑල්ඩින් කාපට් අතුරා ඇති ලොව වඩාත්ම දර්ශනීය මල් සංදර්ශනවලින් එකකි.
දකුණු අප්‍රිකාවට එක් අක්වෙරළ සන්තකයක් ද ඇත, ප්‍රින්ස් එඩ්වඩ් දූපත් වල කුඩා උප-ඇන්ටාක්ටික් දූපත් සමූහය, මැරියන් දූපත (වර්ග කිලෝමීටර 290 හෝ වර්ග සැතපුම් 110) සහ ප්‍රින්ස් එඩ්වඩ් දූපත (වර්ග කිලෝමීටර 45 හෝ වර්ග සැතපුම් 17) සමන්විත වේ.
දේශගුණය
[සංස්කරණය]
දකුණු අප්‍රිකාවට සාමාන්‍යයෙන් සෞම්‍ය දේශගුණයක් ඇත්තේ එය පැති තුනකින් අත්ලාන්තික් සහ ඉන්දියන් සාගරවලින් වට වී ඇති නිසාත්, එය දේශගුණික වශයෙන් මෘදු දකුණු අර්ධගෝලයේ පිහිටා ඇති නිසාත්, එහි සාමාන්‍ය උන්නතාංශය උතුරට (සමකය දෙසට) සහ තවත් රට අභ්‍යන්තරයට ක්‍රමයෙන් ඉහළ යන නිසාත් ය. . මෙම විවිධ භූ විෂමතාවය සහ සාගර බලපෑම නිසා විවිධ දේශගුණික කලාප ඇති වේ. දේශගුණික කලාප වයඹ දෙසින් දකුණු නැමීබ්හි ආන්තික කාන්තාරයේ සිට නැගෙනහිරින් මොසැම්බික් සහ ඉන්දියන් සාගරයේ මායිම දිගේ සශ්‍රීක උපනිවර්තන දේශගුණය දක්වා විහිදේ. දකුණු අප්‍රිකාවේ ශීත ඍතුව ජුනි සහ අගෝස්තු අතර සිදු වේ. ආන්තික නිරිත දෙසින් මධ්‍යධරණී ප්‍රදේශයට සමාන දේශගුණයක් තෙත් ශීත හා උණුසුම්, වියලි ග්‍රීෂ්ම සෘතුවක් ඇති අතර, ප්‍රසිද්ධ ෆයින්බෝස් ජෛව ප්‍රදේශය වන පඳුරු බිම් සහ පඳුරු සහිත වේ. මෙම ප්‍රදේශය දකුණු අප්‍රිකාවේ වයින් වැඩි ප්‍රමාණයක් නිෂ්පාදනය කරන අතර වසර පුරා පාහේ කඩින් කඩ හමන සුළඟට ප්‍රසිද්ධය. මෙම සුළඟේ බරපතලකම, ගුඩ් හෝප් කේප් එක වටා ගමන් කිරීම නැවියන් සඳහා විශේෂයෙන් ද්‍රෝහී වූ අතර, බොහෝ නැව් සුන්බුන් ඇති කළේය. දකුණු වෙරළ තීරයේ තවදුරටත් නැගෙනහිරින්, වර්ෂාපතනය වසර පුරා වඩාත් ඒකාකාරව බෙදා හරින අතර හරිත භූ දර්ශනයක් ඇති කරයි. වාර්ෂික වර්ෂාපතනය ලෝවෙල්ඩ්ට දකුණින්, විශේෂයෙන් උපනිවර්තන වෙරළ ආසන්නයේ වැඩි වේ. නිදහස් රාජ්‍යය විශේෂයෙන් සමතලා වන්නේ එය මධ්‍යගතව උස් සානුව මත පිහිටා ඇති බැවිනි. වාල් ගඟට උතුරින්, හයිවෙල්ඩ් වඩා හොඳින් ජලය සපයන අතර උපනිවර්තන අන්ත තාපය අත්විඳින්නේ නැත. හයිවෙල්ඩ් මධ්‍යයේ පිහිටි ජොහැන්නස්බර්ග් මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 1,740 (අඩි 5,709) උසින් පිහිටා ඇති අතර වාර්ෂික වර්ෂාපතනය මිලිමීටර් 760 (අඟල් 29.9) වේ. හිම දුර්ලභ වුවද මෙම කලාපයේ ශීත ඍතුව සීතල වේ.[14]
දකුණු අප්‍රිකාවේ ප්‍රධාන භූමියේ ශීතලම ස්ථානය නැගෙනහිර කේප් ප්‍රදේශයේ බෆල්ස්ෆොන්ටේන් වේ, එහිදී 2013 දී −20.1 °C (−4.2 °F) උෂ්ණත්වයක් වාර්තා විය.[15] ප්‍රින්ස් එඩ්වඩ් දූපත් වල ශීතල සාමාන්‍ය වාර්ෂික උෂ්ණත්වයක් ඇත, නමුත් බෆල්ස්ෆොන්ටයින් හි සීතල අන්තයන් ඇත. දකුණු අප්‍රිකාවේ ප්‍රධාන භූමියේ ගැඹුරු අභ්‍යන්තරයේ උණුසුම්ම උෂ්ණත්වය ඇත: 51.7 °C (125.06 °F) ක උෂ්ණත්වයක් 1948 දී උපින්ග්ටන් අසල උතුරු කේප් කලහාරි හි වාර්තා විය,[16] නමුත් මෙම උෂ්ණත්වය නිල නොවන අතර සම්මත උපකරණ සමඟ වාර්තා වී නොමැත. ; නිල ඉහළම උෂ්ණත්වය 1993 ජනවාරියේ වීඌල්ස්ඩ්‍රිෆ් හි 48.8 °C (119.84 °F) වේ.[17]
දකුණු අප්‍රිකාවේ දේශගුණික විපර්යාස නිසා උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම සහ වර්ෂාපතන විචල්‍යතාව වැඩි වේ. ආන්තික කාලගුණික සිදුවීම් වඩාත් කැපී පෙනේ.[18] දේශගුණික විපර්යාස රටේ සමස්ත තත්වයට සහ යහපැවැත්මට බලපාන බැවින් මෙය දකුණු අප්‍රිකානුවන්ගේ තීරනාත්මක සැලකිල්ලකි, උදාහරණයක් ලෙස ජල සම්පත් සම්බන්ධයෙන්. වේගවත් පාරිසරික වෙනස්කම් ප්‍රජාවට සහ පාරිසරික මට්ටමට විවිධ ආකාරවලින් සහ අංශවලින් පැහැදිලි බලපෑම් ඇති කරයි, වාතයේ ගුණාත්මකභාවය, උෂ්ණත්වය සහ කාලගුණික රටා දක්වා, ආහාර සුරක්ෂිතතාව සහ රෝග බර කරා ළඟා වේ.[19] දකුණු අප්‍රිකානු ජාතික ජෛව විවිධත්ව ආයතනය විසින් නිපදවන ලද පරිගණක ආශ්‍රිත දේශගුණික ආකෘති නිර්මාණයට අනුව,[20] දකුණු අප්‍රිකාවේ සමහර ප්‍රදේශ වෙරළ දිගේ 1 °C (1.8 °F) කින් පමණ උෂ්ණත්වය 4 °C (7.2 °F) දක්වා ඉහළ යනු ඇත. 2050 වන විට වසන්තයේ අගභාගයේ සහ ග්‍රීෂ්ම කාලයේ උතුරු කේප් වැනි දැනටමත් උණුසුම් අභ්‍යන්තර ප්‍රදේශවල. කේප් මල් කලාපය දේශගුණයෙන් දැඩි ලෙස පීඩාවට පත් වනු ඇතැයි පුරෝකථනය කර ඇත. වෙනස් කිරීම. නියඟය, වැඩි තීව්‍රතාවය සහ ලැව්ගිනි සංඛ්‍යාතය සහ උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම දුර්ලභ විශේෂ බොහොමයක් වඳ වී යාම කරා තල්ලු කරනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. දකුණු අප්‍රිකාව 2011 සහ 2016 දී ජාතික දේශගුණික විපර්යාස වාර්තා දෙකක් ප්‍රකාශයට පත් කර ඇත.[21] දකුණු අප්‍රිකාව සැලකිය යුතු කාබන් ඩයොක්සයිඩ් විමෝචනයකට දායක වන අතර එය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් 14 වැනි විශාලතම විමෝචනය කරයි,[22] ප්‍රධාන වශයෙන් බලශක්ති නිෂ්පාදනය සඳහා ගල් අඟුරු සහ තෙල් මත දැඩි ලෙස රඳා පැවතීම.[22] එහි ජාත්‍යන්තර කැපවීම්වල කොටසක් ලෙස, දකුණු අප්‍රිකාව 2020 සහ 2025 අතර උපරිම විමෝචනය කිරීමට ප්‍රතිඥා දී ඇත.[22]
ජෛව විවිධත්වය
[සංස්කරණය]
දකුණු අප්‍රිකාව 1994 ජූනි 4 වන දින ජෛව විවිධත්වය පිළිබඳ රියෝ සම්මුතියට අත්සන් තැබූ අතර 1995 නොවැම්බර් 2 දින එම සම්මුතියේ පාර්ශවකරුවෙකු බවට පත් විය.[23] එය පසුව ජාතික ජෛව විවිධත්ව උපාය මාර්ගයක් සහ ක්‍රියාකාරී සැලැස්මක් නිෂ්පාදනය කර ඇති අතර, එය 2006 ජූනි 7 දින සම්මුතියට ලැබුණි.[24] ලෝකයේ මෙගාවිවිධ රටවල් දාහතක් අතුරින් රට හයවන ස්ථානයට පත්ව ඇත.[25] දකුණු අප්‍රිකාවේ පරිසර සංචාරක ව්‍යාපාරය මෑත වසරවලදී වඩාත් ප්‍රචලිත වී ඇත්තේ ජෛව විවිධත්වය පවත්වාගෙන යාමේ සහ වැඩිදියුණු කිරීමේ හැකි ක්‍රමයක් ලෙසයි.
සිංහයන්, අප්‍රිකානු දිවියන්, දකුණු අප්‍රිකානු චීටාවන්, දකුණු සුදු රයිනෝස්, නිල් වල් බීස්ට්, කූඩු, ඉම්පලාස්, හයිනා, හිපපොටේමස් සහ දකුණු අප්‍රිකානු ජිරාෆ් ඇතුළු ක්ෂීරපායින් රාශියක් බුෂ්වෙල්ඩ් හි දක්නට ලැබේ. බුෂ්වෙල්ඩ් හි සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් ඊසානදිග කෘගර් ජාතික වනෝද්‍යානය සහ සබි සෑන්ඩ් ගේම් රක්ෂිතය ඇතුළුව මෙන්ම වෝටර්බර්ග් ජෛවගෝලයේ ඈත උතුරේ පවතී. දකුණු අප්‍රිකාවට ආවේණික විශේෂ බොහොමයක් වාසය කරන අතර, ඒවා අතර කරූහි දැඩි වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති ගංගා ආශ්‍රිත හාවා (බුනොලගස් මොන්ටිකුලරිස්) වේ.
1945 දක්වා, දිලීර විශේෂ 4,900කට වඩා (ලයිකන සාදන විශේෂ ඇතුළුව) වාර්තා වී ඇත.[26] 2006 දී, දකුණු අප්‍රිකාවේ දිලීර සංඛ්‍යාව විශේෂ 200,000ක් ලෙස ඇස්තමේන්තු කර ඇති නමුත් කෘමීන් හා සම්බන්ධ දිලීර ගණන් නොගත්තේය.[27] නිවැරදි නම්, දකුණු අප්‍රිකානු දිලීර සංඛ්‍යාව එහි ශාක වලට වඩා වාමන වේ. අඩුම තරමින් සමහර ප්‍රධාන දකුණු අප්‍රිකානු පරිසර පද්ධතිවල, දිලීර වල සුවිශේෂී ඉහළ ප්‍රතිශතයක් ඒවා ඇති වන ශාක සම්බන්ධයෙන් ඉතා විශේෂිත වේ.[28] රටේ ජෛව විවිධත්ව උපාය මාර්ග සහ ක්‍රියාකාරී සැලැස්මෙහි දිලීර (ලයිකන සාදන දිලීර ඇතුළුව) ගැන සඳහන් නොවේ.[24]
විවිධ සනාල ශාක 22,000කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් හෝ පෘථිවියේ ඇති සියලුම දන්නා ශාක විශේෂවලින් 9%ක් පමණ ඇති,[29] දකුණු අප්‍රිකාව විශේෂයෙන් ශාක විවිධත්වයෙන් පොහොසත් ය. ප්‍රධාන වශයෙන් ඔටුවන්-කටු (වචෙලියා එරියෝලෝබා) විවිධ තෘණ වර්ග, පහත් පඳුරු සහ ෂිටිම් මගින් ශාක ආවරණය ආධිපත්‍යය දරන තෘණ බිම්, විශේෂයෙන්ම හයිවෙල්ඩ් හි වඩාත් ප්‍රචලිත ජෛව ප්‍රදේශය වේ. වර්ෂාපතනය අඩු නිසා වයඹ දෙසින් වෘක්ෂලතා විරල වේ. ඉතා උණුසුම් හා වියලි නාමක්වාලන්ඩ් ප්‍රදේශයේ කෝමාරිකා සහ ඉයුෆෝබියාස් වැනි ජලය ගබඩා කරන සූකිරි වර්ග රාශියක් ඇත. සහ ලෝක වනජීවී අරමුදලට අනුව, දකුණු අප්‍රිකාව සියලුම සාරවත් විශේෂවලින් තුනෙන් එකක් පමණ වාසය කරයි.[30] තෘණ සහ කටු සැවානා සෙමෙන් ඝන වර්ධනයක් සහිතව රටේ ඊසාන දෙසින් පඳුරු සැවානා බවට පත්වේ. කෘගර් ජාතික වනෝද්‍යානයේ උතුරු කෙළවරට නුදුරින් මෙම ප්‍රදේශයේ සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් බයෝබැබ් ගස් ඇත.[31]
කේප් ෆ්ලොරිස්ටික් කලාපයේ ප්‍රදේශයේ සහ ශාක ජීවීන්ගෙන් බහුතරයක් සෑදී ඇති ෆයින්බෝස් බයෝමි, බටහිර කේප් හි කුඩා කලාපයක පිහිටා ඇති අතර එම විශේෂ 9,000 කට වැඩි ප්‍රමාණයක් හෝ එහි ඇති ශාක විශේෂවලට වඩා තුන් ගුණයකින් වැඩි ප්‍රමාණයක් අඩංගු වේ. ඇමසන් වැසි වනාන්තර,[32] ශාක විවිධත්වය අනුව පෘථිවියේ පොහොසත්ම කලාප අතරට එය පත් කරයි. බොහෝ ශාක සදාහරිත දෘඩ පත්‍ර සහිත, සිහින් ඉඳිකටු වැනි පත්‍ර සහිත, ස්ක්ලෙරොෆිලස් ශාක වේ. තවත් සුවිශේෂී දකුණු අප්‍රිකානු සපුෂ්ප ශාක සමූහයක් වන්නේ විවිධ විශේෂ 130ක් පමණ ඇති ප්‍රෝටියා කුලයයි. දකුණු අප්‍රිකාවේ සපුෂ්ප ශාක විශාල ධනයක් ඇති අතර, භූමියෙන් 1% ක් පමණක් වනාන්තර වේ, තනිකරම පාහේ තෙතමනය සහිත ක්වාසුලු-නටාල් වෙරළබඩ තැන්නෙහි, ගංගා මුඛයේ දකුණු අප්‍රිකාවේ කඩොලාන ප්‍රදේශ ද ඇත. කඳුකර වනාන්තර ලෙස හැඳින්වෙන කුඩා රක්ෂිත වනාන්තර පවා ගින්නට හසු නොවේ. විශේෂයෙන්ම දේශීය නොවන යුකැලිප්ටස් සහ පයින් වැනි ආනයනික ගස් විශේෂවල වැවිලි ප්‍රමුඛ වේ.
පසුගිය දශක හතර තුළ දකුණු අප්‍රිකාවට ස්වභාවික වාසස්ථාන විශාල ප්‍රදේශයක් අහිමි වී ඇත, මූලික වශයෙන් 19 වන සියවසේදී අධික ජනගහනය, පුළුල් සංවර්ධන රටාවන් සහ වන විනාශය හේතුවෙන්. රටෙහි 2019 වනාන්තර භූ දර්ශන අඛණ්ඩතා දර්ශකයේ මධ්‍යන්‍ය ලකුණු 4.94/10ක් තිබූ අතර, එය රටවල් 172ක් අතරින් ගෝලීය වශයෙන් 112 වැනි ස්ථානයට පත් විය.[33] ස්වදේශික ජෛව විවිධත්වයට සැලකිය යුතු තර්ජනයක් වන සහ දැනටමත් හිඟ වූ බොහෝ (උදා: කළු වොට්ල්, පෝර්ට් ජැක්සන් විලෝ, හකීයා, ලන්ටානා සහ ජැකරන්ඩා) පිටසක්වල ජීවීන්ගේ ආක්‍රමණය සම්බන්ධයෙන් දකුණු අප්‍රිකාව ලෝකයේ දරුණුතම බලපෑමට ලක් වූ රටවලින් එකකි. ජල සම්පත්. එසේම තෘණ බිම්වල දේශීය ශාක ආක්‍රමණය කිරීම හෙක්ටයාර මිලියන 7කට අධික ප්‍රමාණයකට බලපාන ජෛව විවිධත්වයට හා ඒ ආශ්‍රිත පරිසර පද්ධති සේවාවන්ට තර්ජනයක් වේ.[34] පළමු යුරෝපීය පදිංචිකරුවන් විසින් සොයා ගන්නා ලද මුල් සෞම්‍ය වනාන්තර කුඩා පැල්ලම් පමණක් ඉතිරි වන තෙක් සූරාකෑමට ලක් විය. දැනට, දකුණු අප්‍රිකානු දෘඩ ගස් වන නියම යෙලෝවුඩ් (පොඩොකාර්පස් ලැටිෆෝලියස්), ස්ටින්ක්වුඩ් (ඔකෝටියා බුලටා) සහ දකුණු අප්‍රිකානු කළු අයන්වුඩ් (ඔලියා කැපෙන්සිස්) දැඩි රජයේ ආරක්ෂාව යටතේ පවතී. පාරිසරික කටයුතු දෙපාර්තමේන්තුවේ සංඛ්‍යාලේඛනවලට අනුව 2014 වසරේ වාර්තාගත රයිනෝ 1,215ක් මරා දමා ඇත.[35] දකුණු අප්‍රිකාව සියලුම සාරවත් විශේෂවලින් තුනෙන් එකකට නිවහන වන බැවින් (බොහෝ කරෝ වලට ආවේණික), එය ශාක දඩයම් කිරීම සඳහා උණුසුම් ස්ථානයක් බවට පත් කරයි, බොහෝ විශේෂ වඳවීමේ තර්ජනයට තුඩු දෙයි.[30]
යොමු කිරීම්
[සංස්කරණය]- ^ "Country Comparison". World Factbook. CIA. 1 May 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 4 September 2009.
- ^ "Demographic Yearbook – 2015". United Nations Statistics Division. 2016. 8 July 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 December 2017.
- ^ McCarthy, T. & Rubidge, B. (2005). The story of earth and life. p. 263, 267–268. Struik Publishers, Cape Town.
- ^ a b c d Atlas of Southern Africa. (1984). p. 13. Reader's Digest Association, Cape Town
- ^ Encyclopædia Britannica (1975); Micropaedia Vol. III, p. 655. Helen Hemingway Benton Publishers, Chicago.
- ^ Atlas of Southern Africa. (1984). p. 151. Reader's Digest Association, Cape Town
- ^ Atlas of Southern Africa. (1984). p. 186. Reader's Digest Association, Cape Town
- ^ "Kruger National Park". Africa.com. 18 December 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 16 December 2014.
- ^ McCarthy, T. & Rubidge, B. (2005). The story of earth and life. p. 194. Struik Publishers, Cape Town.
- ^ a b Geological map of South Africa, Lesotho and Swaziland (1970). Council for Geoscience, Geological Survey of South Africa.
- ^ Encyclopædia Britannica (1975); Micropaedia Vol. VI, p. 750. Helen Hemingway Benton Publishers, Chicago.
- ^ a b Atlas of Southern Africa. (1984). p. 19. Reader's Digest Association, Cape Town
- ^ Atlas of Southern Africa. (1984). p. 113. Reader's Digest Association, Cape Town
- ^ Sullivan, Helen (11 July 2023). "'Pure magic': snow falls on Johannesburg for first time in 11 years". The Guardian. 28 June 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 December 2023.
- ^ "These are the lowest ever temperatures recorded in South Africa". The South African (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 1 July 2018. 11 September 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 11 September 2020.
- ^ "South Africa's geography". Safrica.info. Archived from the original on 8 June 2010. සම්ප්‍රවේශය 30 October 2011.
{{cite web}}: CS1 maint: unfit URL (link) - ^ South Africa yearbook. South African Communication Service. 1997. p. 3. ISBN 9780797035447. 24 January 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 October 2015.
- ^ Republic of South Africa, National Climate Change Adaptation Strategy (NCCAS) සංරක්ෂණය කළ පිටපත 12 ජූනි 2021 at the Wayback Machine, Version UE10, 13 November 2019.
- ^ "International Journal of Environmental Research and Public Health". www.mdpi.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). 10 June 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 26 November 2020.
- ^ "South African National Biodiversity Institute". Sanbi.org. 30 September 2011. 1 September 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 October 2011.
- ^ "South Africa's Second National Climate Change Report". November 2017. 14 June 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 17 May 2020.
- ^ a b c "The Carbon Brief Profile: South Africa". Carbon Brief (ඉංග්‍රීසි බසින්). 15 October 2018. 9 May 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 August 2020.
- ^ "List of Parties". 24 January 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 8 December 2012.
- ^ a b "South Africa's National Biodiversity Strategy and Action Plan" (PDF). 2 May 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 10 December 2012.
- ^ "Biodiversity of the world by countries". Institutoaqualung.com.br. 1 November 2010 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 30 May 2010.
- ^ Rong, I. H.; Baxter, A. P. (2006). "The South African National Collection of Fungi: Celebrating a centenary 1905–2005". Studies in Mycology. 55: 1–12. doi:10.3114/sim.55.1.1. PMC 2104721. PMID 18490968.
- ^ Crous, P. W.; Rong, I. H.; Wood, A.; Lee, S.; Glen, H.; Botha, W. l; Slippers, B.; De Beer, W. Z.; Wingfield, M. J.; Hawksworth, D. L. (2006). "How many species of fungi are there at the tip of Africa?". Studies in Mycology. 55: 13–33. doi:10.3114/sim.55.1.13. PMC 2104731. PMID 18490969.
- ^ Marincowitz, S.; Crous, P.W.; Groenewald, J.Z. & Wingfield, M.J. (2008). "Microfungi occurring on Proteaceae in the fynbos. CBS Biodiversity Series 7" (PDF). 29 July 2013 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 26 June 2013.
- ^ Lambertini, Marco (15 May 2000). "The Flora / The Richest Botany in the World". A Anturalist's Guide to the Tropics (ඉංග්‍රීසි බසින්) (Revised edition (15 May 2000) ed.). University Of Chicago Press. p. 46. ISBN 978-0-226-46828-0.
- ^ a b Trenchard, Tommy (2021-07-31). "In South Africa, Poachers Now Traffic in Tiny Succulent Plants". The New York Times (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). ISSN 0362-4331. 10 May 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2022-06-27.
- ^ "Plants and Vegetation in South Africa". Southafrica-travel.net. 28 October 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 October 2011.
- ^ Lewton, Robin Cherry & Thomas. "South Africa's flammable floral kingdom". www.bbc.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). 16 July 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2022-07-16.
- ^ Grantham, H. S.; et al. (2020). "Anthropogenic modification of forests means only 40% of remaining forests have high ecosystem integrity – Supplementary Material". Nature Communications. 11 (1): 5978. Bibcode:2020NatCo..11.5978G. doi:10.1038/s41467-020-19493-3. ISSN 2041-1723. PMC 7723057. PMID 33293507.
- ^ Towards a policy on indigenous bush encroachment in South Africa (2019) සංරක්ෂණය කළ පිටපත 19 අප්‍රේල් 2024 at the Wayback Machine, Department of Environmental Affairs, Pretoria, South Africa
- ^ "Progress in the war against poaching". Environmental Affairs. South Africa. 22 January 2015. 23 January 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 22 January 2015.