ආකලන බහු අවයවීකරණය
ආකලන බහු අවයවීකරණය නැතහොත් බහු ආකලනය හෝ දාම වර්ධන බහු අවයවීකරණය ලෙසින්ද හඳුන්වයි.
ඒ අසංතෘප්ත ඒක අවයව අණුවක්, වර්ධනය වන බහු අවයවික දාමයකට වරකට එක බැඟින් එකතු වීමේ (බහු අවයවීකරණය වීමේ) තාක්ෂණික ක්‍රමය නිසයි. එය පහත රසායනික සමීකරණයෙන් නිරූපණය කළ හැකිය.
ලක්ෂණ
[සංස්කරණය]ආකලන බහු අවයවීකරණය එකිනෙකට වෙනස් පියවර තුනකින් සිදුවේ.
- දාම ආරම්භය, සාමාන්‍යයෙන් ආරම්භයක අරුතෙන්ම රසායනික ක්‍රියාවලි ආරම්භ කිරීම සිදු කරයි. අපේක්ෂිත ආරම්භක යනු විස්ථායී කාණ්ඩය සහිත ඕනෑම කාබනික සංයෝගයක් විය හැකිය. උදා - ඇසෝ (-N=N-), ඩයිසල්පයිඩ් (-S-S-), හෝ පෙරොක්සයිඩ් (-O-O-) උදාහරණ දෙකක් වනුයේ බෙන්සොයිල්, පෙරොක්සයිඩ් හා AIBN ය.
- දාම ප්‍රචාරණය.
- දාම අවසානය, මෙය සිදු වන්නේ සංයෝජනයෙන් හෝ ද්විදාමකරණයෙනි. ඛණ්ඩක බහු අවයවීකරණයේ දී අවසානය සිදුවන්නේ මුක්ත ඛණ්ඩක සංයෝජනයෙන් වන අතර එය බහු අවයවීකරණ ක්‍රියාවලියේ අවසානය වේ.
- සමහරක් දාමවල පැති ප්‍රතික්‍රියා සිදු විය හැක. උදා - ඒක අවයවකට දාම හුවමාරුව, ද්‍රාවකයකට දාම හුවමාරුව හා බහු අවයවයකට දාම හුවමාරුව · සංගණන බහු අවයවීකරණයේ දී (පියවර - වර්ධන බහු අවයවීකරණය ලෙස ද හඳුන්වන) මෙන් නොව
- අඩු පරිවර්තනයක දී වැඩි අණුක භාර සහිත බහු අවයවික නිර්මාණය වේ.
- H2O වැනි කුඩා අණු මේ ක්‍රියාවලිය තුළ දී ඉවත් නොවේ.
- වර්ධනය වන දාමයට එකතු වන නව ඒක අවයව එයට සම්බන්ධ වන්නේ පහත දැක්වෙන ප්‍රතික්‍රියාකාරී ක්‍රියාකාරී කේන්ද්‍ර හරහාය.ඒ අනුව
- මුක්ත ඛණ්ඩක ආකලන බහු අවයවීකරණයේ දී මුක්ත ඛණ්ඩක
- කැටායනික හරහාත් ආකලන බහු අවයවීකරණයේ දී කාබො කැටායනය
- ඇනායනික හරහාත් ආකලන බහු අවයවීකරණයේ දී කාබො ඇනායනය හරහාත්,
- දායක බහු අවයවීකරණයේ දී කාබනික ලෝහ සංකීර්ණ හරහාත් මෙය සිදුවේ.
- ඒක අවයවයක අනුව පහත ඒවායින් එකක් විය හැකිය.
- එතිලීන් හෝ ඇසිටලීන් වැනි අසංතෘප්ත සංයෝග අසංතෘප්ත බව පෙන්වා ඒවා ප්‍රතික්‍රියාශීලී කරවයි. වයිනයිල් බහු අවයවිකය බලන්න.
- ඇලි චක්‍රීය සංයෝග, වළලු - විවෘත කිරීමේ බහු අවයවීකරණය බලන්න.
- දී ඇති විශේෂිත ප්‍රතිකාරක හා ප්‍රතික්‍රියා තත්ත්ව යටතේ ආකලන බහු අවයවීකරණය, සජීවී බහු අවයවීකරණයක් ලෙස සැලකේ. නිෂ්චිත උච්ඡ සීමාවකට වඩා වැඩි උෂ්ණත්වවලදී බහු අවයවීකරණය සිදු නොවේ.